سیاست‌های جنایی تقنینی محیط زیست : مطالعه موردی تخریب مناطق تحت حفاظت
الموضوعات :فرشاد بشیرزادگان 1 , پروین فرشچی 2 , بیتا آزادبخت 3 , مصطفی پناهی 4
1 - معاونت حقوقی، نظارت همگانی و امور مجلس سازمان بازرسی کل کشور
2 - استادیار گروه حقوق محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست ، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران (نویسنده مسئول )
3 - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی و علوم پایه ، واحد رودهن، دانشگاه ازاد اسلامی، رودهن ، ایران
4 - دانشیار گروه اقتصاد و انرژی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست ، واحد علوم تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران
الکلمات المفتاحية: محیط زیست, سیاست جنایی, مناطق تحت حفاظت, جرایم محیط زیست ,
ملخص المقالة :
مناطق تحت حفاظت به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های حیاتی محیط زیست، نقش اساسی در ذخیره‌سازی منابع آبی، جلوگیری از فرسایش خاک و حفظ تنوع زیستی ایفا می‌کنند. با این حال، علی‌رغم وجود سیاست‌های جنایی تقنینی در حوزه محیط زیست، همچنان شاهد تخریب و تصرف غیرقانونی این مناطق هستیم. این امر نشان‌دهنده ناکارآمدی برخی سیاست‌های موجود و ضرورت بازنگری در رویکردهای تقنینی و اجرایی است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و در چارچوب جرم‌شناسی زیست‌محیطی، به بررسی انتقادی چالش‌های سیاست‌گذاری جنایی در مواجهه با تخریب مناطق تحت حفاظت از منظر تقنینی می‌پردازد. تخریب و تصرف این مناطق، به دلیل ویژگی‌های چندبُعدی و پیچیدگی خاص خود، نسبت به سایر جرایم زیست‌محیطی ماهیتی متمایز داشته و مستلزم اتخاذ سیاست‌هایی جامع‌تر و تخصصی‌تر است. در چارچوب نظری جرم‌شناسی زیست‌محیطی، این پژوهش بر ناکارآمدی سیاست‌های جنایی کنونی تمرکز داشته و کاستی‌های موجود در نظام تقنینی ایران را شناسایی می‌کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین چالش‌های این حوزه، فقدان ضمانت اجراهای مؤثر و متناسب با شدت خسارت‌های وارده به محیط زیست است. ضعف در طراحی مجازات‌های بازدارنده و ناکافی بودن ابزارهای قانونی، از جمله عواملی هستند که موجب استمرار تخلفات زیست‌محیطی می‌شوند. بر این اساس، ضرورت تدوین سیاست‌های کیفری جامع و کارآمد که متناسب با میزان آسیب‌های زیست‌محیطی باشد، بیش از پیش احساس می‌شود. این سیاست‌ها باید ضمن پیشگیری از تخلفات، نقش مؤثری در پاسخ‌دهی به خسارت‌های وارده داشته و از طریق اعمال ضمانت اجراهای قاطع، نقش بازدارندگی واقعی ایفا کنند. در نهایت، تدوین و اجرای سیاست‌های جنایی نوین که بر پایه اصول توسعه پایدار، حفظ اکوسیستم‌های حساس و تقویت ضمانت‌های اجرایی استوار باشد، باید به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی قانون‌گذاران و سیاست‌گذاران در نظر گرفته شود. این رویکرد، علاوه بر ارتقای سطح حفاظت از مناطق تحت حفاظت، تضمینی برای بقای پایدار این مناطق خواهد بود.
Abdullahi, A. (2021). Analysis of environmental protection in Iran's criminal laws. the second international conference and the fifth national conference on protection of natural resources and environment. [In Persian]
Abtahi, S., & najafi tavana, A. (2018). Study of Factors Contributing to the Ineffectiveness of the Environment protection and Its Legal System in Iran and the Comparison of It with Some World Hallmarks. Treaty Legal Research, 2(AUTUMN), 241-267. [In Persian]
Ahmadi, M., & colleagues. (2018). Analysis of Iran's criminal law in environmental protection: challenges and solutions. Environmental Law Quarterly, 12(3), 45-62. [In Persian]
Ali Melai, P. (2022). Preventing the occurrence of crimes against the environment. legal researches of Kanon Yar, 5, 17. [In Persian]
Anne, L., & Paoli, D. (2018). The Prevention Principle in International Environmental Law. Cambridge University Press.
Bashirzadegan, F. (2019). Iran's environment and the crime of trespassing on national lands (case study: protected areas). Research report of the General Inspection Organization of the country. 130, 85. [In Persian]
Bazondi, M. H. (2023). Elements of crimes related to the environment in Iranian criminal law. Political Science, Law and Jurisprudence Quarterly. 10, 1.
Benjamin, V. (2021). The Limits of Criminal Law, Cambridge University Press
Firouzabadi, H. (2019). Civil liability due to environmental damages. Research and Development Quarterly in Comparative Law, 2, 3. [In Persian]
Hajivand, A., Mirkamali, A., Safari, F., & Sarvai Sarmidani, O. (2018). Government criminal responsibility for environmental crimes in Iran: necessities and challenges. Environmental Sciences, 16(2), 65-82. [In Persian]
Izadikhah, N., & Gorjifard, H. (2015). The Role of Legal and Criminal Sanction in Protect of Environment with Emphasis on Forests and Pastures Act of 1346. Judgment, 15(82), 97-126. [In Persian]
Jahidmah, G. (2022). A look at the criminal liability of public legal entities in environmental crimes in Iran. the second national conference on healthy environment and sustainable development, 9. [In Persian]
Kashkoulian, E., & Sheikholeslami, A. (2022). Judicial Challenges in Combating Environmental Crimes in Iranian Criminal Law. Fares Law Research, 5(10), 115-135. [In Persian]
Mateen Parsa, M. (2013). The challenges of Iran's criminal law in the direction of environmental protection, the second national and specialized conference on environmental research in Iran. [In Persian]
Mir Mohammad Sadeghi, H. (2023). Crimes against the public interests of the country. Mizan, 78. [In Persian]
Mistura, A. (2019). Is There Space for Environmental Crimes Under International Criminal Law?, Columbia Journal of Environmental Law, 43, 1.
Naderi, S. (2022). Criminal protection of the right to the environment, Legal Civilization, 5, 10. [In Persian]
Nagin, D. S. (2018). Deterrence in the Twenty-First Century. Annual Review of Criminology. [In Persian]
Nelson, C., Lurie, N., Wasserman, J., & Zakowski, S. (2018). Conceptualizing and Defining Public Health Emergency Preparedness. American Journal of Public Health, 97, 9–11.
O'Gorman, R. (2017). Environmental Constitutionalism: A Comparative Study. Transnational Environmental Law, 6(3), 435–462.
Panhandeh, S. B., & Ranjbar, M. R. (2018). Examining the foundations and legal documentation of damage related to the environment in Iranian law. International Legal Resarch. 12. 44. [In Persian]
salehi moghadam, A., bahramineZhad, A., & darvishi hoveyda, Y. (2020). Criminal liability of environmental destroyers in the shadow of environmental security. Holy Defense Studies, 5(4), 47-65. [In Persian]
Shilton, D., & Case, A. (2016). Judicial manual of environmental law. Legal Deputy of Judiciary, 92.
Smith, J., & Doe, A. (2018). Assessing the effectiveness of criminal policy in the field of environmental law: The need for proper enforcement guarantees. Environmental Law Journal, 34(2), 101-115
United Nations Environment Programme (UNEP) and INTERPOL, (2016). The Rise of Environmental Crime: A Growing Threat to Natural Resources, Peace, Development and Security
