طوس زرّینه کفش
الموضوعات :
غبدالله واثق عباسی
1
,
محمد رضا عبدی
2
1 - دانش‌یار گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه سیستان و بلوچستان. ایران. (نویسندة مسؤول).
2 - دانشجودانش‌جوی دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه سیستان و بلوچستان. ایران.
الکلمات المفتاحية: شاهنامه, اوستا, طوس, زرّین‌کفشی,
ملخص المقالة :
سپهسالار زرّینه کفش، طوس نوذر، ازشاه زادگان رنج دیدۀ کهن نامۀ باستان است که عمری کمر به خدمت شاهان بلند آوازۀ کیانی چون کی کاووس و کی خسرو می بندد. او که از خاندان بزرگ نوذری و از جاودانان دین زردشتی است، در روز رستاخیز به یاری سوشیانس برمی خیزد و آغازگر جنگ آخرالزّمان است. از میان یک صدوپنجاه پهلوان و شاه و شخصیّت گوناگونِ نیمۀ نخست شاهنامه، اگرچه طوس از پهلوانان جریان ساز و اصلی و در مرکز نهاد شاهی پهلوانی قراردارد، به دلیل تنوّع خصلت ها و کنش های شخصّیتیش، کم تر مورد تحقیق پژوهش گران قرار گرفته و غالباً به عنوان چهره ای تندخو، کم خرد و خود پسند معرّفی شده است. در این جستار می کوشیم ضمن اشاره به تاریخچه و معانی لقب زرّینه کفش با نگاهی گذرا به هستی شناسی اسطوره ای طوس در اوستا و متن های پهلوی و سیر هستی او در حماسۀ ملّی، تفاوت ها و تضادهای شخصّیت اساطیری و حماسی، سپهسالار زرّینه کفش دورۀ پهلوانی حماسۀ ملّی ایران، بیش از پیش بررسی شود تا از این ره گذر، شناختی تازه تر از او بدست داده شود.
- آموزگار، ژاله. (1383). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.
- آیدنلو، سجّاد. (1390). دفترخسروان (برگزیدۀ شاهنامه)، تهران: سخن.
- اسلامیندوشن، محمّدعلی. (1391). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- بهار، مهرداد. (1373). جستاری در فرهنگ ایران، تهران: فکرروز.
- بهار، مهرداد. (1376). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگه.
- بهزادی، رقیه. (1368). بندهش هندی، تهران: علمی فرهنگی.
- ثعالبی، ابومنصور. (1368). غرراخبارملوک الفرس وسیرهم، ترجمۀ محمّد فضائلی، تهران: نقره.
- جلالی نائینی، محمّدرضا. ( 1372). گزیدۀ سرودهای ریگ ودا، تهران: علمی فرهنگی.
- دوستخواه، جلیل. (1375). اوستا، تهران: مروارید.
- ده بزرگی، ژیلا. (1388). مضامین حماسی در متنهای ایران باستان و مقایسۀ آن با شاهنامۀ فردوسی، تهران: امیرکبیر.
- دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه، تهران: دانشگاه تهران.
- رایخلت، هانس. (1383). رهیافتی به گاهان زردشت ومتنهای نواوستایی، ترجمۀ جلیل دوستخواه، تهران: ققنوس.
- رضایی دشت‌ارژنه، محمود. (1392). شکوه خرد در شاهنامۀ فردوسی، تهران: علمی فرهنگی.
- رواقی، علی. (1390). فرهنگ شاهنامه، تهران: مؤسّسة تألیف و نشر آثار هنری.
- سرخوش کرتیس، وستا. (1373). اسطورههای ایرانی، ترجمۀ عبّاس مخبر، تهران: مرکز.
- شهیدی مازندرانی، حسین. (1377). فرهنگ شاهنامه (نام کسان وجایها)، تهران: بلخ.
- شوالیه، ژان و آلن برگران. (1382). فرهنگ نمادها، اساطیر، رؤیا و رسوم، ترجمۀ سودابه فضائلی، تهران: جیحون.
- صفا، ذبیحالله. (1387). حماسهسرایی در ایران، تهران: فردوس.
- طبری، محمّد ابن جریر. (1362). تاریخ الرسل والملوک، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، جلد دوم، تهران: اساطیر.
- عفیفی، رحیم. (1383). اساطیر و فرهنگ ایرانی در نوشتههای پهلوی، تهران: ققنوس.
- فردوسی، ابوالقاسم. (1389). شاهنامه، به کوشش جلال خالقیمطلق، تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ فارسی.
- فرنبغ دادگی. ( 1369). بندهش، گزارش مهرداد بهار، تهران: توس.
- کزّازی، میرجلالالدّین. ( 1387). نامه باستان، ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی، جلد سوم، تهران: سمت.
- کزّازی، میرجلالالدّین. ( 1385). نامه باستان، ویرایش وگزارش شاهنامه فردوسی،جلد چهارم و پنجم، تهران: سمت.
- ماهیارنوایی، یحیا. ( 1374). یادگار زریران، تهران: اساطیر.
- مجدّم، محمّدحسین. (1390). واژیان شاهنامه، تهران: بهین.
- مختاری، محمّد. ( 1379). حماسه در رمز و راز ملّی، تهران: توس.
- واحددوست، مهوش. (1379). نهادینههای اساطیری در شاهنامۀ فردوسی، تهران: سروش.
- ولف، فرتیس. (1377). فرهنگ شاهنامه، تهران: اساطیر.
- Bartholomae,Christian. (1904). Altiranischeswörtebuch, strussburg.
- Gignoux,hlippe. (1986).Iranischespersonennamenbuch,band2, Wien.
- Mayrhofer. (1971).manfred,Iranischespersonennamenbuch,band1,Wien.
- Reichelt,Hans. (1911).AvestaReader,strassburg.
_||_
