تبیین شاخصه های منطقه گرایی در معماری کوی های مسکونی ایران در دوره پهلوی دوم (مطالعه موردی شهر تهران)
الموضوعات : معمار شهرالهام شعبانی 1 , جمال الدین سهیلی 2 , کمال رهبری منش 3
1 - دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، قزوین، ایران
2 - گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، قزوین، ایران
3 - گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قزوین، قزوین، ایران
الکلمات المفتاحية: منطقه گرایی, کوی های مسکونی, پهلوی دوم, تهران,
ملخص المقالة :
مسکن های جمعی و کوی¬های مسکونی مفاهیمی هستند که به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته¬اند. مسکن جمعی شامل ساختمان¬های بلند مرتبه یا مجتمع¬های مسکونی هستند که برای زندگی گروهی طراحی شده¬اند و می¬توانند امکانات و خدمات مشترکی داشته باشند. اما کوی¬های مسکونی، مناطق کوچکتر و معمولا سنتی¬تری هستند؛ که از طریق یک فضای مشترک مانند میدان یا حیاط داخلی با هم متصل می¬باشند و تعاملات اجتماعی و همبستگی بیشتری را ترویج می¬دهد. در دوران پهلوی دوم با توسعه شهرها تغییراتی که در معماری و شهرسازی ایران رخ داد و مفهوم منطقه گرایی جزئی از موارد مورد توجه در کوی¬های مسکونی آن دوران بود. هدف از انجام پژوهش حاضر تبیین شاخصه¬های منطقه¬گرایی در معماری کوی¬های مسکونی ایران در دوره پهلوی دوم (مطالعه موردی شهر تهران) می¬باشد. پژوهش حاضر یک پژوهش کیفی و از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوري داده¬ها میدانی- اسنادی و نمونه آماری 9 کوی مسکونی در شهر تهران می¬باشند. روش تجزیه و تحلیل داده ها استنتاجی و تحلیل اصلی مضمون با استفاده از متون تاریخی، تفسیر نمادها و فرم موجود بر روی ساختمان¬ها، الگوهای فضایی و زمانی در نقشه¬ها، ارتباط بین سبک-های معماری لحاظ شده در کوی¬ها و شرایط اجتماعی- فرهنگی (پهلوی دوم) است. نتایج نشان داد در دوران پهلوی دوم، رویکرد منطقهگرایی به‌عنوان یک رویکرد جهانی در معماری، تأثیر قابل توجهی بر کوی‌های مسکونی در تهران داشته است. این دوره با تأکید بر مدرنیته و توسعه شهری در ایران، به ویژه در تهران، زمینه‌ساز تغییرات گسترده‌ای در شکل و ساختار معماری شهری بوده است.
• افروغ، عماد (1394)، فضا و جامعه، فضای شهری و نابرابری اجتماعی. انتشارات نشر علم، چاپ اول.
• افشارنادری، کامران. (1378). از کاربری تا مکان. معمار، -(6).
• ایازی، سید محمدهادی (1391)، بازشناسی مورفولوژیک (ریخت شناسی) محله در تهران. جلد اول، انتشارات امیران.
• ایازی، سید محمدهادی (1391)، شرکت توسعه فضای فرهنگی تهران. معاونت امور اجتماعی فرهنگی طرح جامع توسعه فضاهای فرهنگی شهر تهران،انتشارات نشر، ایران.
• ایازی، سید محمدهادی (1391)، گزارش تحلیلی و تلفیق مطالعات طرح (هفت حوض شهری تهران- 131 محله). جلد اول بازشناسی تغییرات مورفولوژیک (ریخت شناسی) محله درشهر تهران، طرح ساختارشناسی هویت محله شهر تهران، انتشارات نشر. تهران ایران.
• بانی مسعود، امیر (1388)، معماری معاصرایران. انتشارات هنر معماری قرن.
• باور، سیروس( 1388)، نگاهی به پیدایش معماری نو در ایران، انتشارات نشرفضا.
• بایزیدی، قادر (1392)، جهانی سازی و منطقهگرایی در معماری معاصر ایران؛ رساله دکتری معماری، به راهنمایی دکتر ایرج اعتصام و مشاوره دکتر مصطفی مختاباد امرئی و دکتر فرح حبیب؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.
• بایزیدی، قادر (1390)، منطقه گرایی در معماری: رویکردی به سوی طلب معنا و احیاء مکان، سومین همایش ملی عمران شهری، سنندج.
• بدیع (1341)، مجله فنی بانک ساختمانی، شماره 4.
• بسکی، سهیلا. (1374). گفتگو با بهروز پزشکی. آبادی، 5(18)، 86-91.
• پاکزاد، جهانشاد (1389)، مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری. انتشارات شهیدی، چاپ چهارم.
• تجدد تینا، اسلامی سید یحیی (1398). بررسی ضرورت منطقه گرایی انتقادی در توسعه معماری امروزی. مطالعات محیطی هفت حصار. ۷ (۲۸) : 19-32.
• جوادی، محمدهادی (بی تا)، گذشته چراغ آینده است. تجربه های دولت در خانه های ارزان (نارمک، نازی آباد، کهن، سیزده آبان) کنگره تاریخ معماری و شهرسازی.
• خان احمدلو، مرضیه (1400)، منطقه گرایی در معماری ایرانی، چهاردهمین کنفرانس ملی شهرسازی، معماری، عمران و محیط زیست، شیروان.
• دهقانی فیروزآبادی، جلال (1388)، تحول در نظریه های منطقه گرایی، مطالعات اوراسیای مرکزی، شماره 5، صص 116-99.
• ذوقی حسینی، الهه، دیبا، داراب، کامل نیا، حامد، و مختابادعامری، مصطفی. (1402). منطقه گرایی پایدار: خوانش رویکرد پایداری در متن معماری منطقه گرا. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی)، 23(68 )، 383-402.
• شایان، حمیدرضا (1387)، معماری در زمینه بیگانه تحلیل نظریه منطقه گرایی تعاملی در تجارب دهه های 60 تا90 میلادی معماران غیر بومی در کشورهای حوزه خلیج فارس؛ پایان نامه دکتری معماری به راهنمایی دکتر علیرضا عینی فر و مشاوره دکتر داراب دیبا: دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران.
• صارمی، علی اکبر. (1374). مدرنیته و رهاوردهای آن در معماری و شهرسازی ایران. گفتگو، -(10)، 59-59.
• صحاف، سید محمد سرو (1391)، معماری منطقه گرا در بافت، سازمان نظام مهندسی خراسان رضوی
• عزیزی، محمدمهدی. (1385). محله مسکونی پایدار: مطالعه موردی نارمک. هنرهای زیبا، -(27)، 35-46.
• فاتحی، محترم و فروزانفر، فرید (1396)، مولفه های موثر در شکل گیری معماری منطقه گرا در مجتمع های تجاری در شهر مشهد، دومین کنفرانس بین المللی عمران، معماری و طراحی شهری.
• فیض آبادی، محمود (1395)، کاربرد منطقه گرایی درمعماری معاصر ایران با تحلیل معماری معاصر کشورهای اسلامی در حال توسعه، سومین کنگره بین المللی افق های جدید معماری و شهرسازی، تهران.
• کیانی، مصطفی (1393). معماری دوره پهلوی اول، چاپ سوم، انتشارات نشر شهر.
• محمودی، محمدرضا (1389)، بررسی تاثیر جهانی محلی گرایی بر معماری معاصر ایران، پایان نامه دکتری معماری، به راهنمایی دکتر داراب دیبا و مشاوره دکتر فرح حبیب، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
• Dashti, Mehran. (2002). Wohnungsbau und Stadtische Modernisierung in Tehran von 1925 bis 1979 Mehran dashti Karisruhe.
• Frampton, Kenneth. (1987), Ten Point on an Architecture of Regionalism: A Provisional Polemic.
• Habibi, Rana (2015). Architects and “Architecture without architects”: Modernization of Iranian housing
and the birth of a new urban form Narmak(Tehran 1952).,Bruno de Meulder,Elsevier • Tuan, Yi-fu. (2014). Space and Place, The Perspective of Experience, University of Minnesota Press.
