نگرشی بر مرآت‌السّالکین اثر میربابا پسر میردرویش نقشبندیّه

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

محمدتقی مقتصودی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.)
احمدرضا یلمه‌ها ² (گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.)
محمد حکیم آذر ³ (دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.)

تاريخ الإرسال : 18 الإثنين , صفر, 1442 تاريخ التأكيد : 12 الأربعاء , رجب, 1442 تاريخ الإصدار : 19 الأحد , رجب, 1443

الکلمات المفتاحية: نسخة خطّی, کلید واژه‌ها: مرآت السّالکین, میربابا پسر میر درویش, عرفان و نقشبندیّه,

ملخص المقالة :

چکیده نسخه مرآت‌السالکین میربابا پسر میردرویش نقشبندی یکی از آثار مکتوب قرن دوازدهم هجری قمری است. که چندان شناخته شده نیست و نگارنده قصد دارد ضمن معرّفی این اثر برخی از ویژگی آن را در قالب این مقاله مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. با توجّه به متن این اثر این کتاب در موضوع ادبیّات عرفانی وتصوّف نقشبندیّه است و در سال (1118) هجری قمری به رشتة تحریر درآمده که تاکنون هیچ پژوهشی در این خصوص صورت نگرفته است. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل مرآت‌السالکین بر اساس متدولوژی خاص ادبی و معرّفی آن به علاقه‌مندان ادبیات فارسی است، این تحقیق که براساس و شیوة اسنادی توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای بررسی و تحلیل شده و در صدد پاسخگویی به این پرسش است که این نسخه از کیست و ویژگی آن در چیست؟ جز کدام حوزة ادبی است؟ و معرّفی آن چه تأثیری در شناخت ادبیّات فارسی خواهد داشت؟ در پژوهش پیش رو به این پرسش‌ها پاسخ داده خواهد شد که همین موضوع ضرورت و اهمّیّت این تحقیق را اثبات می‌کند، لذا تصحیح و بیان ویژگی ادبی این نسخه به عنوان یکی از آثار مکتوب ادبی قرن دوازدهم ونسخه منحصر به فرد شناخته نشده حایز اهمّیّت شناخت و ضرورت قرار می‌دهد.

المصادر:

فهرست منابع و مأخذ

الف: کتاب‌ها

• پارسا محمّد، (1354)، رسالة قدسیّه (کلمات بهاءالدّین نقشبند)، تصحیح احمد طاهری عراقی، تهران: طهوری.


• جامی، نورالدّین عبدالرّحمان ابن احمد، (1378)، هفت اورنگ، ج اوّل، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اوّل.


• _______________________، (1378)، هفت اورنگ، ج دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اوّل.


• خاتمی، احمد، (1373)، تاریخ ادبیّات ایران در دورة بازگشت ادبی، تهران: مؤسسة فرهنگی و انتشاراتی پایا.


• دانش‌پژوه، محمّدتقی، (1356)، فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران.


• درایتی، مصطفی، (1390)، فهرستگان نسخ خطّی ایران، تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی.


• دهخدا، علی‌اکبر، (1371)، لغت نامه فارسی، تهران: نشر دانشگاه، چاپ اوّل.


• رضوی برق، سیّد محمّد طلحه، (1393)، سجّاده نشینان بیهار، نوئیدا، القاکرت، چاپ اوّل.


• زرّین‌کوب، عبدالحسین، (1369)، دنباله جستجوی در تصوّف ایران، تهران: امیرکبیر، چاپ سوم.


• _________________، (1369)، ارزش میراث صوفیّه، تهران: امیر کبیر، چاپ ششم.


• ________________، (1362)، دنباله جستجو در تصوّف ایران، تهران: امیرکبیر


• _______________ ، (1383)، تصوّف ایرانی در منظر تاریخی آن، مجدالدّین کیوانی، تهران: سخن.


• سجّادی، سیّد ضیاءالدّین، (1372)، مقدّمه‌ای بر مبانی عرفان و تصوّف، تهران: سمت.


• سنائی، ابوالمجد مجدود بن آدم، (1391)، دیوان سنائی، به کوشش محمّدحسین فروزانفر و پرویز بابائی، تهران: نگاه، چاپ چهارم.


• صفا، دکتر ذبیح الله، (1372)، تاریخ ادبیّات در ایران، ج پنجم، بخش اوّل و بخش دوم، تهران: فردوس، چاپ هشتم.


• فغفوری، محمّد، (بهار 1383)، مبانی عرفان و تصوّف، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نشریّة فروغ اندیشه.

16- کاشفی، علی بن حسین، (1356)، رشحات عین الحیات، به تصحیح علی اصغر معینیان، ج اول و دوم، تهران: بنیاد نیکوکار نوربانی.

17- میربابا، پسر میردرویش نقشبندی، (بی‌تا)، مرآت السّالکین، نسخة خطّی به شمارة 29628، تهران: کتابخانه دانشگاه.

18- میرباقری فرد، علی‌اصغر، (1384)، تاریخ تصوّف، جلد اوّل، قم: یاران، چاپ اوّل.

19- ______________ ، (1394)، تاریخ تصوّف، جلد دوم، قم: گل‌ها.

20- یلمه‌ها، احمدرضا، (1392)، قصر بی‌قراری، تهران: نگار، چاپ اوّل.

21- ___________ ، (1391)، زلال اندیشه، دهاقان: دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اوّل.

22- ___________ ، (1391)، مثنوی شاهد عرشی، تهران: شورای گسترش زبان و ادب فارسی، چاپ اوّل.

 

ب: مقالات

23 - احمدی، احمد، لطفعلی برقی، (بهار 1397)، فصلنامة نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی، سال سوم، شمارة هفتم، صص: 72-45.

24- عطائی، علی‌اکبر، مدرس‌زاده عبدالرضا، دادبه اصغر، (بهار 1398)، نسخه شناسی اشعار و شرح احوال صادق هجری تفرشی، فصلنامة نسخه شناسی متون نظم ونثر فارسی، سال چهارم، شمارة یازدهم

25- علامی، بهمن، حکیم‌آذر، محمّد، رضاپوریان، اصغر، (زمستان 1396)، نقد منابع هندی در معرّفی نسخه خطی مثنوی سراپای مهری، فصلنامة نسخه شناسی متون نظم ونثر فارسی، سال دوم، شماره ششم، صص:180-161.

26- کوپا، فاطمه، گرجی، مصطفی، میرباقری فرد، سیّد علی‌اصغر، (زمستان 1392)، معرّفی و بررسی تحلیل نسخة خطّی کاشف المشکلات ابوبکر بن کالنجار شیرازی، متن شناسی ادب فارسی، دانشکدة ادبیّات علوم انسانی دانشگاه اصفهان، سال چهل‌و نهم، دورة جدید، سال پنجم، شمارة 4، صص: 22-1.

27- مرتضایی، سیّدجواد، حیدریان، اکبر، (بهار 1397)، تصحیح عباراتی از کتاب عجایب و غرایب پیشاوری، فصلنامة نسخه شناسی متون نظم ونثر فارسی، سال سوم، شمارة هفتم، صص:44-27.

28- مسجدی، دکتر حسین، رضایی، سیده مرضیه، (بهار1397)، معرّفی رساله دواءالمساکین، فصلنامة نسخه شناسی متون نظم و نثر، سال سوم، شماره هفتم، صص:92-73.

29- یلمه‌ها، احمدرضا، (بهار1390)، بررسی و تحلیل نوعی از تصرّفات کاتبان در نسخه‌های خطی، پژوهشنامه زبان وادبیّات فارسی، سال سوم، شماره نهم، صص:162-139.

30- ولی محمّدآبادی، مهدیّه، (بهار 1397)، معرّفی وبررسی رساله عین المعانی فی شرح اسماءالربانی، فصلنامة نسخة شناسی متون نظم و نثر فارسی، سال سوم شماره هفتم، صص: 26-1.