جلوه‌های حقوق بشر در آثار جامی

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

سمیه عباسی نسب ¹ , مریم جعفری ² , عنایت اله شریف پور ³

1 - دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی ، سیرجان، ایران
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکدة زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه باهنر، کرمان،ایران.

تاريخ الإرسال : 03 الإثنين , محرم, 1441 تاريخ التأكيد : 24 السبت , ربيع الثاني, 1441 تاريخ الإصدار : 28 الخميس , رمضان, 1441

الکلمات المفتاحية: هفت اورنگ, بهارستان, کلید واژه‌ها: حقوق بشر, عبدالرّحمان جامی, نفحات‌الانس,

ملخص المقالة :

چکیده حقوق بشر اساسی‌ترین و ابتدایی‌ترین حقوقی است که هر فرد به طور ذاتی و فطری، به صرف انسان بودن از آن بهره‌مند می‌شود و این حقّ را خالق انسان در آغاز تولّد، برای او قرار داده است. موضوع حقوق بشر، انسان است و در جهان‌بینی اسلامی نیز انسان به عنوان خلیفۀ خدا، در سایۀ عقل و اراده و مسئولیّت بر سایر مخلوقات برتری دارد. عبدالرّحمان بن احمد جامی، شاعر و ادیب قرن نهم هجری، به موضوع حقوق بشر توجّه خاصّ داشته و در آثار نظم و نثر خود همگان را به رعایت حقوق بشر فرا می‌خواند. در این مقاله با مطالعۀ آثار معروف جامی؛ یعنی بهارستان، نفحات‌الانس، هفت اورنگ، سلامان و ابسال، لوایح و... دیدگاه و نظریات وی در ارتباط با حقوق و روابط انسان‌ها استخراج، بررسی و نقد و تحلیل شده است. از جمله مهم‌ّترین حقوقی که جامی مخاطبان خود را به رعایت آن‌ها سفارش کرده است، مواردی از قبیل: حقوق والدین، حقوق مهمان، حقوق مردم بر حاکم، حق کرامت و شخصیّت انسانی، حقوق نیازمندان، حقوق دوست و معاشر، حقوق مسلمانان نسبت به یکدیگر است.

المصادر:

فهرست منابع و مأخذ

الف: کتب

• قرآن کریم.


• نهج البلاغه.


• امام سجّاد(ع)، (1388)، رسالۀ حقوق، ترجمۀ محمدحسین افشار، تهران: نیایش.


• بسته نگار، محمّد، (1380)، حقوق بشر از منظر اندیشمندان، تهران: انتشار.


• برآبادی، محمود، (1391)، کتاب جامی، تهران: انتشارات کمک آموزشی، چاپ پنجم.


• جامی، عبدالرّحمن بن احمد، (1386)، مثنوی هفت اورنگ، تصحیح مرتضی مدرس گیلانی، تهران: اهورا.


• ـــــــــــ ، (1382)، سلامان و ابسال، تصحیح محمّد روشن، تهران: اساطیر، چاپ اوّل.


• ـــــــــــ ، (1386)، نفحات‌الانس، تصحیح محمود مدبری، تهران: سخن، چاپ پنجم.


• ـــــــــــ ، (1379)، بهارستان و رسایل جامی، تهران: میراث مکتوب، چاپ اوّل.


• جعفری لنگرودی، محمّد جعفر، (1378)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، کتابخانه گنج دانش.


• حجازیان، محمّدحسن، (1388)، تجلّی مفاهیم و نظام حقوقی در شعر فارسی، تهران: جنگل، چاپ دوم.


• حرّ عاملی، محمّد بن حسن، (1387)، وسایل‌الشیعه، قم: مؤسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان.


• دهخدا، علی اکبر، (1373)، لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.


• رؤیتوند، مجتبی، (1385)، جلوۀ انسان دوستی و حقوق بشر در ادبیّات فارسی شاعران مشروطه، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی‌(ره).


• سید رضی، (1378)، نهج‌البلاغه، ترجمه سیّد جعفر شهیدی، تهران: فیض‌الاسلام.


• قربان‌نیا، ناصر، (1378)، حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه، تهران: سازمان انتشارات، چاپ اوّل.


• کلینی، محمّد بن یعقوب، (1365)، اصول کافی، ترجمة سیّد جواد مصطفوی، تهران: دار‌الکتب الاسّلامیه.


• مجلسی، محمّدباقر، (1362)، بحارالانوار، جلد دوم، 75، 72 و 77، ترجمۀ موسی خسروی، تهران: کتابفروشی اسلامیّه.


• محمودزاده، مهدیه، (1395)، بررسی و تبیین حقوق انسان در متون ادب فارسی از آغاز تا قرن هشتم هجری، کرمان: دانشگاه باهنر.


• مدرّس، علی‌اصغر، (1376)، حقوق فطری یا مبانی حقوق بشر، تهران: نوبل، چاپ اوّل.


• مهرپور، حسین، (1383)، نظام بین‌المللی حقوق بشر، تهران: اطلاعات.


• نوری، میرزا حسین، (1407)، مستدرک الوسایل و مستنبط الوسایل، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).

 

ب: مقالات

• اسدی گرجی، عین‌‍‌ا...؛ باباخانی گرجی، زینب، (1396)، «اصول و شاخصه‌های حقوق شهروندی در بوستان سعدی»، فصلنامۀ حقوق پزشکی، سال 11، شمارۀ 40، صص 191-179.


• کریمی‌نیا، محمّدمهدی، (مهر 1382)، «حقوق، حق و اقسام حق»، نشریۀ معرفت، سال 11، شمارۀ 7، صص 88-82.


• محمودزاده، مهدیه، (1395)، «حقوق و روابط انسانی در آثار امام محمّد غزالی»، نشریۀ ادب و زبان، سال 9، شمارۀ 40، صص 160-139.