بررسی مناظره در آثار منثور خواجوی کرمانی

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

صدیقه ستوده نیا کرانی ¹ , عنایت‌الله شریف‌پور ² , سعید پورامینایی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران.
2 - گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران و دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه شهید باهنرکرمان،
3 - گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران.

تاريخ الإرسال : 05 الثلاثاء , ذو القعدة, 1442 تاريخ التأكيد : 18 الأربعاء , جمادى الأولى, 1443 تاريخ الإصدار : 28 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1444

الکلمات المفتاحية: خواجوی کرمانی, رسائل منثور, شمع و شمشیر, شمس و سحاب, نمد و بوریا و سراجیه,

ملخص المقالة :

مناظر ه یکی از انواع ادبی است که خاستگاه آن مشرق زمین است و سابقۀ آن به ایران پیش از اسلام برمی گردد. مناظره در همۀ دوره های سبکی ادب فارسی نمود داشته است. هرچه این شگرد ادبی گام به دورۀ بعد گذاشته ساختارها، عناصر و اجزایش کاملتر شده است. خواجوی کرمانی رسائل خود را به این ژانر ادبی اختصاص داده است . در این مقاله مناظرات خواجوی کرمانی، در رسائل او مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند و ویژگی ساختاری و محتوایی آنها مشخص شده است. هر چهار رسالۀ منثور او به صورت مناظر ه بین دو شخصیّت اصلی است که در متن رساله‌ها ، تشخص انسانی یافته‌اند . بنابراین مناظره و تشخیص از اصلی ترین خصوصیّات سبکی رسائل منثور خواجوست. نکتۀ مهمّ در مورد آثار منثور خواجوی کرمانی، محتوا، مضمون و اندیشه های اوست که از طریق آن می‌توان ضمن شناخت افکار و ایده های او با مفاهیم فکری، فرهنگی، فلسفی و اجتماعی زمان و جامعۀ او نیز آشنا شد.

المصادر:

فهرست منابع و مآخذ

1ـ بهار، ملک‌الشّعرا، (1387)، مقدّمه‌ای بر دیوان پروین، معجزۀ پروین، به اهتمام مجید قدمیاری، تهران­: سخن.

2ـ تفضلی­،احمد، (1377)، تاریخ ادبیّات ایران پیش از اسلام، به کوشش ژالۀ آموزگار، تهران­: سخن.

3ـ جنتی عطایی، ابوالقاسم، (1334)، بنیاد نمایش در ایران ، تهران­: صفی علیشاه، چاپ دوم.

4ـ خواجوی کرمانی­، محمودبن علی، (1399)، رسائل خواجو، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد شادروی منش، محمود عابدی، تهران­: موسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، چاپ اوّل.

5ـ دهخدا، علی اکبر، (1334)، لغت نامه، زیر نظر محمّد معین و سیّدجعفر شهیدی، تهران­: دانشگاه تهران.

6ـ رزمجو، حسین، (1372)،  انواع ادبی، چ2، مشهد: آستان قدس رضوی.

7ـ رستگار فسایی، منصور، (1372)، انواع شعر فارسی، شیراز: نوی، چاپ اوّل­.

8ـ زرّین کوب، عبدالحسین، (1371)، شعر بی دروغ­، شعربی نقاب­، بحث در متون شاعری­، سبک و نقد شاعری با ملاحظات تطبیقی و انتقادی راجع به شعر قدیم و امروز، تهران: علمی و فرهنگی.

9ـ سجّادی، سیّدجعفر، (1341)، فرهنگ علوم عقلی، تهران: ابن سینا.

10ـ صادقی، علی‌اشرف­؛ عابدی، محمود، (1395)، سخن عشق: جشن نامه دکترحسن انوری، تهران: سخن.

11- میرصادقی­، میمنت، (1376)، واژه نامۀ هنری، تهران­: مهناز­، چاپ دوم. 

12- معین­، محمّد، (1342)، فرهنگ فارسی، تهران­: امیرکبیر.

13ـ واعظ کاشفی­، ملاّحسین، (1369)، بدایع الافکار فی صنایع الاشعار، ویراستۀ میرجلال‌الدّین کزّازی، تهران­: نشرمرکز، چاپ اوّل­.