تأمّلی بر جایگاه سرمایه اجتماعی در فقه امامیه و آموزههای اسلامی
الموضوعات : فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقهسیدابراهیم حسینی 1 , فرزاد نوابخش 2 , فرانک سیدی 3
1 - دانشجوی دکترای تخصصی رشته جامعه شناسی اقتصادی و توسعه ، دانشکده علوم انسانی ، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.seyedebrahimh1@gmail.com
2 - دانشیارگروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی ، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران. (استاد راهنما و نویسنده مسئول)
f.navabakhsh@iau-arak.ac
3 - استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی ، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران. (استادمشاور) f.saidy@iau-arak.ac.ir
الکلمات المفتاحية: سرمایه اجتماعی, اسلام, اعتماد, فقه امامیه, قواعد فقهی,
ملخص المقالة :
به نظر جامعه شناسان در ابتدای تشکیل هر نظام اجتماعی، روابط متقابل افراد با یکدیگر و روند آن در تشکیل و استمرار حیات اجتماعی جامعه تأثیرگذار است. این روابط متقابل و کیفیت آن که امروزه تحت عنوان سرمایه اجتماعی مورد مطالعه قرار می گیرند، در دهه های اخیر توجّه گسترده صاحب نظران در حوزه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را به خود جلب نموده است. علیرغم اینکه سرمایه اجتماعی مفهومی نوین در ساحت علوم انسانی و اجتماعی است، لیکن به نظر می رسد که می توان با مرور موشکافانه قواعد فقهیِ موجود در فقه امامیه و به طور کلّی آموزه های اسلامی، سویه هایی قابل توجّه از جایگاه سرمایه اجتماعی در آن ها را بازشناخت. پژوهش پیش روی با همین هدف و ضمن اتّخاذ روش توصیفی - تحلیلی، مبادرت به بازشناسی و تأمّل در جایگاه مقوله سرمایه اجتماعی در فقه امامیه و آموزه های اسلامی نموده است. یافته های پژوهش، حاکی از آن است که قواعد فقهی و آموزه هایی همچون اخوت اسلامی، فرهنگ ایثار، وقف، قاعده لاضرر، قاعده نفی عسر و حرج، حرمت اعانه بر اثم، حرمت ربا و تجویز قرض الحسنه از مهمترین جلوه های توجّه قانونگذار اسلامی به مقوله سرمایه اجتماعی و لزوم محافظت از آن می باشند.
_||_
