بررسی تطبیقی سیاست آمریکا و روسیه در قبال امنیت انرژی در قفقاز جنوبی

الموضوعات :

سید نوراله میراشرفی ¹ , داود کیانی ² , علی شیرخانی ³

1 - دانشجوی دکترای روابط بین الملل، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران
2 - دانشیار روابط بین الملل، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران
3 - دانشیار علوم سیاسی ، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران

تاريخ الإرسال : 05 الأربعاء , ربيع الثاني, 1440 تاريخ التأكيد : 05 الأربعاء , ربيع الثاني, 1440 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , ربيع الأول, 1440

الکلمات المفتاحية: قفقاز جنوبی, انتقال انرژی, امنیت انرژی, تقابل سیاست آمریکا و روسیه, رقابت آمریکا و روسیه,

ملخص المقالة :

چکیده رقابت‌های جدید ژئوپلیتیک میان ایالات ‌متحده آمریکا و روسیه برای کنترل و دستیابی به منابع انرژی و مسیرهای انتقال آن از مباحث قابل‌ توجه در منطقه قفقاز جنوبی است. در سال‌های اخیر، رقابت‌های آمریکا و روسیه آنها را وارد یک بازی جدید به نام بازی ژئوپلیتیک، انرژی و انتقال آن و به‌ عبارتی ‌دیگر بازی بزرگ نموده است. روسیه به‌عنوان قدیمی‌ترین و در دسترس‌ترین مسیر انتقال انرژی منطقه به بازارهای جهانی بر نقش و اهمیت خود تأکید نموده و انحصار سنتی فروش و انتقال انرژی به اروپا را در محوریت برنامه‌های خود قرار داده است. از سوی دیگر، ایالات‌ متحده آمریکا نیز به دنبال تسلط بر ذخایر انرژی و ﺗﺄمین امنیت خطوط انتقال آن بوده، و از استراتژی خطوط لوله چندگانه با محوریت حذف روسیه در منطقه قفقاز جنوبی پیروی می‌کند. در این مقاله بر آنیم که رقابت‌های ایالات ‌متحده آمریکا و روسیه که منجر به اتخاذ سیاست‌های متمایز از یکدیگر در منطقه قفقاز جنوبی شده را مورد بررسی قرار دهیم.

المصادر:

منابع:

-       پوراحمدی، حسین. (1386). انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران در بازتاب فرآیند جهانی‌شدن: همسویی، تقابل و تعادل.تهران: ﻣﺅسسه تنظیم و نشر امام خمینی.

-       پیشگاهی، زهرا؛ موسوی‌فر، سیدرحمت‌الله. (1389). منافع قدرت‌های فرامنطقه‌ای و منطقه ای در حوزۀ ژئوپلیتیکی قفقاز. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

-       دهشیار، حسین. (1396). نقش و جایگاه قفقاز جنوبی در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی، در ایرانو جمهوری‌های قفقاز جنوبی. به کوشش ولی کوزه‌گر کالجی. تهران: ﻣﺅسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس).

-       کاکس، رابرت و دیگران. (1384). اقتصاد سیاسی بین‌المللی و جهانی‌شدن. ترجمه حسین پوراحمد. تهران: نشر قومس.

-       گلپین، رابرت و دیگران. (1380). اقتصاد سیاسی جهانی با درک نظم اقتصاد بین‌الملل. ترجمه مهدی میرمحمدی و دیگران. تهران: ﻣﺅسسه تحقیقات تدبیر اقتصاد.

-       میرشایمر، جان. (1394. تراژدی سیاست قدرت‌های بزرگ. ترجمه غلامعلی چگینی‌زاده. تهران : انتشارات وزارت امور خارجه.

-       های، کالین. (1385). درآمدی انتقالی بر تحلیل سیاسی. ترجمه احمد گل محمدی. تهران: نشر نی.

-       آجیلی ، هادی و محمدرضا بهادرخانی. (1393). «اقتصاد سیاسی خطوط لوله انرژی در آسیای مرکزی و قفقاز». فصلنامه راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 10.

-       احمدیان، قدرت‌الله؛ غلامی، طهورث. (1388). «آسیای مرکزی و قفقاز عرصه تعارض منافع روسیه و غرب». مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره سوم، شماره 4.

-       اطاعت، جواد؛ نصرتی، حمیدرضا. (1388). «ایران و خطوط انتقال انرژی حوزه خزر، مجله مطالعات اوراسیای مرکزی». مرکز مطالعات عالی بین‌المللی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 2، شماره 3.

-       امیراحمدیان، بهرام. (1387). «بحران گرجستان، طرف‌های درگیر، علت‌ها و پیامدها». فصلنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، دوره 22، شماره 252.

-       آگلیان، واهاگن. (1387). «سیاست پوتین در دریای خزر، تناسب منافع اقتصادی و سیاسی». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 9، شماره 43.

-       پسندیده، سمیه. (1390). «نقش انرژی در سیاست خارجی روسیه». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 17، شماره 74.

-       ثمودی پیله‌رود، علیرضا؛ اکبری، محمد. (1391). «پوتین تغییر یا تداوم سیاست خارجی روسیه در دوره جدید». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 18، شماره 77.

-       خیری، مصطفی؛ ایزدی، رجب. (1396). «منافع روسیه در خارج نزدیک با ﺗﺄکید بر ارمنستان». فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز. دوره 23، شماره 100.

-       حکیم، حمید؛ جعفری ولدانی، اصغر. (1394). «تحولات ژئوپلیتیک قفقاز و امنیت جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 21، شماره 91.

-       داداندیش، پروین؛ کوزه‌گر کالجی، ولی. (1389).«بررسی انتقادی نظریه مجموعه امنیتی منطقه‌ای با استفاده از محیط امنیتی منطقه قفقاز جنوبی». فصلنامه راهبرد، دوره 13، شماره 56.

-       سجادپور، سیدمحمدکاظم. (1383). «سیاست خارجی آمریکا و مسئلۀ انرژی در مناطق شمالی ایران». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 10، شماره47.

-       سجادپور، سیدمحمدکاظم و همکاران. (1391). «ساختار نوین اقتصادی سیاسی بین‌المللی و ژئوپلیتیک انرژی»، بررسی موردی حوزه دریای خزر. فصلنامه رهیافت‌های سیاسی بین‌المللی، شماره 28.

-       سنایی، مهدی؛ کریمی، خلیل. (1391). «بررسی و مقایسه سیاست خارجی ایران و فدراسیون روسیه در قفقاز جنوبی». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 18، شماره 79.

-       طاهری، ابوالقاسم؛ فرهمند، بهزاد. (1393). «در نقش تعامل و تقابل سیاست خارجی آمریکا و روسیه در توسعه منطقه قفقاز». فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، دوره 10، شماره 29.

-       عطایی، فرهاد. (1391). «ایران و کشورهای قفقاز جنوبی». مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 5، شماره 10.

-       فلاحت‌پیشه، حشمت‌الله و دیگران. (1394). «سیاست خارجی ترکیه در قفقاز جنوبی و منافع ایران و روسیه». پژوهش‌های راهبردی سیاست، دوره 3، شماره 12.

-       فرجی راد، عبداله؛ صالحی دولت آبادی، روح اله. (1396). «اهمیت نقش انرژی در سیاست خارجی روسیه». فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 23، شماره 98.

-       موسوی، سید محمد؛ بهادرخانی، محمدرضا. (1391). «ﺗﺄثیر جایگاه خطوط لوله انرژی بر ژئوپلیتیک منطقه آسیای مرکزی و قفقاز». فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 18، شماره 80.

-       واعظی، محمود. (1389). «انرژی خزر محور همکاری‌های منطقه‌ای در قفقاز». فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 16، شماره 69.

-       یزدانی، عنایت‌الله. (1385).«ژئوپلیتیک نفت در منطقه خزر و نقش آمریکا بازدارندگی جدید». مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 13، شماره 56.

 

-      Bledar, Prifti. (2016). US Foreign Policy in the Middle East, The Case for Continuity. Cham, Switzerland: Palgrave Macmillan.

-       Gilpin, Robert. (2001). Global political Economy understanding the International Economic order.Princeton: Princeton university press.

-       Hansen, Birth. (2000). Unipolarity and the Middle East. Richmond. Curzon press.

-       Keonane, Roberto. (2002). After Hegemony: cooperation and Discord in the world political Economy.New Gers: prince university press.

-       Waltz, Kenneth N. (1979). Theory of International politics. New York: London House.

-       Serhan, unal. (2016). Post Sanctions Iran and Regional Energy Geopolitics. Ankara: Turkey Energy vakfy.

-       Ahmeti, Aber and Agim Musliv. (2017). “Russian Influence in the Western Balkans”. Carrot and Stick Institute of East – Central Europe, vol:13     

-       Alison, Roy. (2014). “Russian Deniable Intervention in Ukraine: How and why Russia Broke the Rules”. International Affairs, Vol. 90(6).

-       Bilgin, Mert. (2016). “Energy Security and Russia s Gas Strategy: The Symbiotic Relationship between the State and Firms”. Communist and Post-Communist Studies, 49(4).

-       Dimitra, Sophia. (2010). “Russians National Security Strategy to 2010: A Great Power in the Madding”. Caucasian Review of International Affairs,Vol. 4(3).

-       Dogan, Gripin. (2016). “Analyzing of the Geopolitical Energy confrontation in the caucuses: Role of Iran, after sanction were Lifted”. International Journal of Humanities and social science, vol.6 (2).

-       Harries, Owen. (2005). “Power Morally, and Foreign policy”. Orbits, vol. 49(4).

-       Kruyt (Bertced). (2018). “Indicators for Energy Security”. Energy Policy, Elsevier, Vol.37 (6).

-       Matutinovic Igor. (2018). “oil and political Economy of Energy”. Energy policy in press,  vol.37(11)

-       Markandya, Anil, Pemberton, Malcolm. (2018). “Energy Security, Energy Model Ling and Uncertainty”. Energy Policy Press, 38(4): pp.1609-1613.

-       Roberts, Kari. (2017). “Understanding Putin: the politics of Identity and Geopolitics in Russian Foreign policy Discourse”. Canada’s Journal of global policy Analysis, Vol. 72(1).

-       Zasztowt, K. (2016). “Iran, Turkey and Azerbaijan, Heading towards crisis”. The polish Institute of International Affairs, Policy Paper, NO.30, P:7.

-       Aaro, G. saner. (2006). “Us-Russian Energy Security National Interest, SRAS”. available at: www.sras.org. accessed on 2018/6/23.

-       Anna Pambukchjan. (2017). “Armenia Reputation and Russia’s Games in Syria Union of Informed Citizens”. December 8. available at:  www vicarmenia.

-       Astghik, Bedevlan. (2015). “Gas Operation to Buy Iran Armenia pipeline, Radio Free Europe/Radio Liberty”. available at: www.azatutyun-am/content/article/27052197.html, Accessed on 2018/6/23.

-      Ermolaev, Sergei. (2017). “The Formation and Evolution of the Soviet Union’s Oil and Gas Dependence”. available at: https://carnegieendowment.org/2017/03/29/formation-and-evolution-of-soviet-union-s-oil-and-gas-dependence-pub-68443. accessed on 2018/6/23.

-       Guy Taylor. (2017). “Armenia Pulled into Russia – Turkey Clash in Syria Washington Times – com”. available at:www. Washington times .com.

-       “International Energy Agency”. (2017). available at: www.iea.org /statistics/statisticssearch/report/?year=2010&country=AZERBAIJAN&product=Oil. Accessed on 2018/6/23.

-       Kalen, O. S. SAR. (2016). “Iran-Azerbaijan Energy Relations in the post- sanctions Era Natural Gas Europe”. March, available at: www.natural gas Europe.com. Accessed on 2018/6/23.

-       Najia BadyKova. (2016). “Iran and Russia Coordinate in the South Caucasus: Apre lude for a Greater Games, Center Asia- Caucasus Institute, CACI Analyst. June 17th. available at: www Cacianalyst. Org/Publications/ Analytical- Articles.

-       Siranush Ghazanchyan. (2016). “Iran talking steps to deepen cooperation With Russia, China, Caucasus Public Radio of Armenia”. December 28. available at: www. Armradio.

-      “The State Oil Company of Azerbaijan Republic”. (2017). SOCAR figures. available at: www.socar.az/socar/en/home. accessed on 2018/6/23.

-      World Bank. (2016). “Azerbaijan GDP”. available at: https://data. worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. accessed on 2018/6/23.