بررسی تطبیقی سیاست آمریکا و روسیه در قبال امنیت انرژی در قفقاز جنوبی
محورهای موضوعی : روابط بین الملل
سید نوراله میراشرفی
1
(دانشجوی دکترای روابط بین الملل، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران)
داود کیانی
2
(دانشیار روابط بین الملل، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران)
علی شیرخانی
3
(دانشیار علوم سیاسی ، گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران)
کلید واژه: قفقاز جنوبی, انتقال انرژی, امنیت انرژی, تقابل سیاست آمریکا و روسیه, رقابت آمریکا و روسیه,
چکیده مقاله :
چکیده رقابت‌های جدید ژئوپلیتیک میان ایالات متحده آمریکا و روسیه برای کنترل و دستیابی به منابع انرژی و مسیرهای انتقال آن از مباحث قابل توجه در منطقه قفقاز جنوبی است. در سال‌های اخیر، رقابت‌های آمریکا و روسیه آنها را وارد یک بازی جدید به نام بازی ژئوپلیتیک، انرژی و انتقال آن و به عبارتی دیگر بازی بزرگ نموده است. روسیه به‌عنوان قدیمی‌ترین و در دسترس‌ترین مسیر انتقال انرژی منطقه به بازارهای جهانی بر نقش و اهمیت خود تأکید نموده و انحصار سنتی فروش و انتقال انرژی به اروپا را در محوریت برنامه‌های خود قرار داده است. از سوی دیگر، ایالات متحده آمریکا نیز به دنبال تسلط بر ذخایر انرژی و ﺗﺄمین امنیت خطوط انتقال آن بوده، و از استراتژی خطوط لوله چندگانه با محوریت حذف روسیه در منطقه قفقاز جنوبی پیروی می‌کند. در این مقاله بر آنیم که رقابت‌های ایالات متحده آمریکا و روسیه که منجر به اتخاذ سیاست‌های متمایز از یکدیگر در منطقه قفقاز جنوبی شده را مورد بررسی قرار دهیم.
AbstractNew geopolitics competition between the United States and Russia in order to control and reach energy resources and transfer lines are controversial in southern Caucasia. In recent years, in the field of the competition, the United States and Russia have been main actors of geopolitics play, oil play, and pipe line play or great play. Russia, as the earliest power to access the region oil transfer to the world market, has emphasized on its role and importance, placing traditional and monopolistic energy transfer to Europe in the center of its plans. The US, on the other hand, with the idea of predominating energy reserves and maintaining the security of pipe lines, follows the strategy of multiple pipe lines, while pivoting on the elimination of Russia from Southern Caucasia. With all this in mind, in this article, we are trying to research the two countries’ different policies in Southern Caucasia.Key words: Southern Caucasia, interaction of America and Russia policies, security of energy, transfer of energy, competition of the America and Russia
منابع:
- پوراحمدی، حسین. (1386). انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران در بازتاب فرآیند جهانی‌شدن: همسویی، تقابل و تعادل.تهران: ﻣﺅسسه تنظیم و نشر امام خمینی.
- پیشگاهی، زهرا؛ موسوی‌فر، سیدرحمت‌الله. (1389). منافع قدرت‌های فرامنطقه‌ای و منطقه ای در حوزۀ ژئوپلیتیکی قفقاز. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
- دهشیار، حسین. (1396). نقش و جایگاه قفقاز جنوبی در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی، در ایرانو جمهوری‌های قفقاز جنوبی. به کوشش ولی کوزه‌گر کالجی. تهران: ﻣﺅسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس).
- کاکس، رابرت و دیگران. (1384). اقتصاد سیاسی بین‌المللی و جهانی‌شدن. ترجمه حسین پوراحمد. تهران: نشر قومس.
- گلپین، رابرت و دیگران. (1380). اقتصاد سیاسی جهانی با درک نظم اقتصاد بین‌الملل. ترجمه مهدی میرمحمدی و دیگران. تهران: ﻣﺅسسه تحقیقات تدبیر اقتصاد.
- میرشایمر، جان. (1394. تراژدی سیاست قدرت‌های بزرگ. ترجمه غلامعلی چگینی‌زاده. تهران : انتشارات وزارت امور خارجه.
- های، کالین. (1385). درآمدی انتقالی بر تحلیل سیاسی. ترجمه احمد گل محمدی. تهران: نشر نی.
- آجیلی ، هادی و محمدرضا بهادرخانی. (1393). «اقتصاد سیاسی خطوط لوله انرژی در آسیای مرکزی و قفقاز». فصلنامه راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 10.
- احمدیان، قدرت‌الله؛ غلامی، طهورث. (1388). «آسیای مرکزی و قفقاز عرصه تعارض منافع روسیه و غرب». مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره سوم، شماره 4.
- اطاعت، جواد؛ نصرتی، حمیدرضا. (1388). «ایران و خطوط انتقال انرژی حوزه خزر، مجله مطالعات اوراسیای مرکزی». مرکز مطالعات عالی بین‌المللی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 2، شماره 3.
- امیراحمدیان، بهرام. (1387). «بحران گرجستان، طرف‌های درگیر، علت‌ها و پیامدها». فصلنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، دوره 22، شماره 252.
- آگلیان، واهاگن. (1387). «سیاست پوتین در دریای خزر، تناسب منافع اقتصادی و سیاسی». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 9، شماره 43.
- پسندیده، سمیه. (1390). «نقش انرژی در سیاست خارجی روسیه». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 17، شماره 74.
- ثمودی پیله‌رود، علیرضا؛ اکبری، محمد. (1391). «پوتین تغییر یا تداوم سیاست خارجی روسیه در دوره جدید». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 18، شماره 77.
- خیری، مصطفی؛ ایزدی، رجب. (1396). «منافع روسیه در خارج نزدیک با ﺗﺄکید بر ارمنستان». فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز. دوره 23، شماره 100.
- حکیم، حمید؛ جعفری ولدانی، اصغر. (1394). «تحولات ژئوپلیتیک قفقاز و امنیت جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 21، شماره 91.
- داداندیش، پروین؛ کوزه‌گر کالجی، ولی. (1389).«بررسی انتقادی نظریه مجموعه امنیتی منطقه‌ای با استفاده از محیط امنیتی منطقه قفقاز جنوبی». فصلنامه راهبرد، دوره 13، شماره 56.
- سجادپور، سیدمحمدکاظم. (1383). «سیاست خارجی آمریکا و مسئلۀ انرژی در مناطق شمالی ایران». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 10، شماره47.
- سجادپور، سیدمحمدکاظم و همکاران. (1391). «ساختار نوین اقتصادی سیاسی بین‌المللی و ژئوپلیتیک انرژی»، بررسی موردی حوزه دریای خزر. فصلنامه رهیافت‌های سیاسی بین‌المللی، شماره 28.
- سنایی، مهدی؛ کریمی، خلیل. (1391). «بررسی و مقایسه سیاست خارجی ایران و فدراسیون روسیه در قفقاز جنوبی». فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 18، شماره 79.
- طاهری، ابوالقاسم؛ فرهمند، بهزاد. (1393). «در نقش تعامل و تقابل سیاست خارجی آمریکا و روسیه در توسعه منطقه قفقاز». فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، دوره 10، شماره 29.
- عطایی، فرهاد. (1391). «ایران و کشورهای قفقاز جنوبی». مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 5، شماره 10.
- فلاحت‌پیشه، حشمت‌الله و دیگران. (1394). «سیاست خارجی ترکیه در قفقاز جنوبی و منافع ایران و روسیه». پژوهش‌های راهبردی سیاست، دوره 3، شماره 12.
- فرجی راد، عبداله؛ صالحی دولت آبادی، روح اله. (1396). «اهمیت نقش انرژی در سیاست خارجی روسیه». فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 23، شماره 98.
- موسوی، سید محمد؛ بهادرخانی، محمدرضا. (1391). «ﺗﺄثیر جایگاه خطوط لوله انرژی بر ژئوپلیتیک منطقه آسیای مرکزی و قفقاز». فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 18، شماره 80.
- واعظی، محمود. (1389). «انرژی خزر محور همکاری‌های منطقه‌ای در قفقاز». فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 16، شماره 69.
- یزدانی، عنایت‌الله. (1385).«ژئوپلیتیک نفت در منطقه خزر و نقش آمریکا بازدارندگی جدید». مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 13، شماره 56.
- Bledar, Prifti. (2016). US Foreign Policy in the Middle East, The Case for Continuity. Cham, Switzerland: Palgrave Macmillan.
- Gilpin, Robert. (2001). Global political Economy understanding the International Economic order.Princeton: Princeton university press.
- Hansen, Birth. (2000). Unipolarity and the Middle East. Richmond. Curzon press.
- Keonane, Roberto. (2002). After Hegemony: cooperation and Discord in the world political Economy.New Gers: prince university press.
- Waltz, Kenneth N. (1979). Theory of International politics. New York: London House.
- Serhan, unal. (2016). Post Sanctions Iran and Regional Energy Geopolitics. Ankara: Turkey Energy vakfy.
- Ahmeti, Aber and Agim Musliv. (2017). “Russian Influence in the Western Balkans”. Carrot and Stick Institute of East – Central Europe, vol:13
- Alison, Roy. (2014). “Russian Deniable Intervention in Ukraine: How and why Russia Broke the Rules”. International Affairs, Vol. 90(6).
- Bilgin, Mert. (2016). “Energy Security and Russia s Gas Strategy: The Symbiotic Relationship between the State and Firms”. Communist and Post-Communist Studies, 49(4).
- Dimitra, Sophia. (2010). “Russians National Security Strategy to 2010: A Great Power in the Madding”. Caucasian Review of International Affairs,Vol. 4(3).
- Dogan, Gripin. (2016). “Analyzing of the Geopolitical Energy confrontation in the caucuses: Role of Iran, after sanction were Lifted”. International Journal of Humanities and social science, vol.6 (2).
- Harries, Owen. (2005). “Power Morally, and Foreign policy”. Orbits, vol. 49(4).
- Kruyt (Bertced). (2018). “Indicators for Energy Security”. Energy Policy, Elsevier, Vol.37 (6).
- Matutinovic Igor. (2018). “oil and political Economy of Energy”. Energy policy in press, vol.37(11)
- Markandya, Anil, Pemberton, Malcolm. (2018). “Energy Security, Energy Model Ling and Uncertainty”. Energy Policy Press, 38(4): pp.1609-1613.
- Roberts, Kari. (2017). “Understanding Putin: the politics of Identity and Geopolitics in Russian Foreign policy Discourse”. Canada’s Journal of global policy Analysis, Vol. 72(1).
- Zasztowt, K. (2016). “Iran, Turkey and Azerbaijan, Heading towards crisis”. The polish Institute of International Affairs, Policy Paper, NO.30, P:7.
- Aaro, G. saner. (2006). “Us-Russian Energy Security National Interest, SRAS”. available at: www.sras.org. accessed on 2018/6/23.
- Anna Pambukchjan. (2017). “Armenia Reputation and Russia’s Games in Syria Union of Informed Citizens”. December 8. available at: www vicarmenia.
- Astghik, Bedevlan. (2015). “Gas Operation to Buy Iran Armenia pipeline, Radio Free Europe/Radio Liberty”. available at: www.azatutyun-am/content/article/27052197.html, Accessed on 2018/6/23.
- Ermolaev, Sergei. (2017). “The Formation and Evolution of the Soviet Union’s Oil and Gas Dependence”. available at: https://carnegieendowment.org/2017/03/29/formation-and-evolution-of-soviet-union-s-oil-and-gas-dependence-pub-68443. accessed on 2018/6/23.
- Guy Taylor. (2017). “Armenia Pulled into Russia – Turkey Clash in Syria Washington Times – com”. available at:www. Washington times .com.
- “International Energy Agency”. (2017). available at: www.iea.org /statistics/statisticssearch/report/?year=2010&country=AZERBAIJAN&product=Oil. Accessed on 2018/6/23.
- Kalen, O. S. SAR. (2016). “Iran-Azerbaijan Energy Relations in the post- sanctions Era Natural Gas Europe”. March, available at: www.natural gas Europe.com. Accessed on 2018/6/23.
- Najia BadyKova. (2016). “Iran and Russia Coordinate in the South Caucasus: Apre lude for a Greater Games, Center Asia- Caucasus Institute, CACI Analyst. June 17th. available at: www Cacianalyst. Org/Publications/ Analytical- Articles.
- Siranush Ghazanchyan. (2016). “Iran talking steps to deepen cooperation With Russia, China, Caucasus Public Radio of Armenia”. December 28. available at: www. Armradio.
- “The State Oil Company of Azerbaijan Republic”. (2017). SOCAR figures. available at: www.socar.az/socar/en/home. accessed on 2018/6/23.
- World Bank. (2016). “Azerbaijan GDP”. available at: https://data. worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. accessed on 2018/6/23.
_||_