دیپلماسی فرهنگی و نقش انجمن های دوستی در روابط بین الملل

الموضوعات :

حبیب اله ابوالحسن شیرازی ¹

1 - دانشیار گروه روابط بین الملل، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 15 الأربعاء , ذو الحجة, 1438 تاريخ التأكيد : 15 الأربعاء , ذو الحجة, 1438 تاريخ الإصدار : 01 الأربعاء , ذو الحجة, 1438

الکلمات المفتاحية: دیپلماسی فرهنگی, روابط بین‌الملل, انجمن‌های دوستی,

ملخص المقالة :

چکیده نقش آفرینی تشکلهای غیردولتی درحقیقت تبلور حضور رسمی و سازمان یافته مردم یک کشور در روابط خارجی و روند تعاملی جامعه جهانی تلقی می شوند؛ از این رو انجمن های دوستی یکی از بازیگران ﻣﺆثر حوزه دیپلماسی عمومی به شمار می روند. تحولات دهه های اخیر در عرصه بین الملل نشانگر این واقعیت است که نقش انجمن های دوستی و نهاد های مردمی و تشکل های غیر رسمی در معادلات جهانی رو به گسترش و به موازات آن، نقش دولت ها در این ارتباط رو به کاستن است. از آنجائی که انجمن ها در دو عرصه کلیدی یعنی روابط میان ملت ها و محیط بین المللی ایفای نقش می نمایند حوزه فعالیت و کنشگری آنها بسیار گسترده و وسیع ارزیابی می شود. امروزه پیروی صرف از شیوه‌های کلاسیک به هیچ وجه پاسخگوی نیاز‌های دیپلماسی نوین نیست. افزایش توان دستیابی به حجم وسیع اطلاعات و سرعت انتقال آن‌ها به مخاطبان در اقصی نقاط جهان، مدیریت سیاست خارجی توسط دولت‌ها را به چالش کشیده است. مدل‌های سنتی سلسله مراتبی در سایه تکنولوژی ارتباطات، به طور ناخواسته نقش خود را به شبکه‌های پیچیده و بدون کنترل مرکزی سپرده و دیپلماسی در یک مکانیسم درهم تنیده دولت، رسانه‌ها، افکار عمومی قابل تفسیر است. از سوی دیگر بدون شک، مدت‌ها است که دوران سیطره و یکه تازی قدرت سخت سپری شده و در جهان مدرن و پسامدرن، آنچه بیش از هر عامل دیگر، جهت و روند امور را در روابط میان دولت‌ها و به خصوص ملت‌ها تعیین می‌کند قدرت اندیشه، گفتگو، قلم، درک متقابل، و ارتباطات انسانی است. نیل به مقاصد سیاسی، امنیتی و اقتصادی، همواره از مهم‌ترین اهداف کشورها در تدوین و اعمال سیاست خارجی‌شان بوده است. برای تحصیل این مقاصد، کشورها عمدتاً و به طور سنتی نوعی دیپلماسی مبتنی بر رویکردها و ابزارهای سیاسی، نظامی و اقتصادی را در پیش می‌گیرند؛ با این همه، در سالهای اولیه هزاره سوم، رویکردهای نسبتاً جدیدی در دیپلماسی مطرح شده که توجه افزون‌تر و ﺗﺄکید بیشتر بر راهکارها و ابزارهای فرهنگی را به مسئولان و طراحان سیاست خارجی توصیه می نماید. این مقاله بر آن است تا ضمن تبیین دیپلماسی فرهنگی به نقش انجمن های دوستی در روابط بین الملل و ﺗﺄثیرگذاری عوامل فرهنگی بر دیپلماسی و چگونگی استفادة مؤثر از قدرت نرم در پیشبرد دیپلماسی کشورها را مورد بررسی قرار دهد.

المصادر:

منابع:

-     جوزف، نای. (1382). کاربرد قدرت نرم. ترجمه سید رضا میرطاهر، تهران، نشر قومس.

-     حقیقی، رضا. (1386). فرهنگ و دیپلماسی. تهران، نشر المهدی.

-     هربرت، شیلر. (1377). وسایل ارتباطی جمعی و امپراتوری امریکا. ترجمه احمد عابدینی، تهران، نشر سروش.

-     صالحی امیری، سیدرضا و سعید محمدی. (1395). دیپلماسی فرهنگی. تهران، نشر ققنوس.

-     کاظمی، علی­اصغر. (1369). نقش قدرت در جامعه و روابط بین‌الملل، تهران: نشر قومس.

-     مک لوهان، مارشال. (1377). برای درک رسانه ها. تهران، مرکز تحقیقات صدا و سیما.

-     میلسن، ژان و همکاران. (1388). دیپلماسی عمومی نوین، قدرت نرم در روابط بین­الملل. ترجمه رضا کلهر و سید محسن روحانی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.

-     ونت، الکساندر. (1384). نظریه اجتماعی سیاست بین الملل. ترجمه حمیرا مشیر زاده، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.

-     بیک زاده، ابراهیم. (1379). "سازمان­های غیر دولتی و حقوق بین­الملل". مجله تحقیقات حقوقی، دانشگاه شهید بهشتی، شماره 32-31.

-     خانی، محمدحسن. (1384). "دیپلماسی فرهنگی و جایگاه آن در سیاست خارجی کشورها". فصلنامه دانش سیاسی، دوره اول، شماره دوم.

-     خرازی، زهرا و محمدوندی، آذر. (1388). "ﺗﺄثیر دیپلماسی فرهنگی بر منافع ملی کشورها". مجله مدیریت فرهنگی، سال سوم، شماره 6.

-     رضائی، علی­اکبر و کامران نژادلطفی. (1391). "نقش انجمن های دوستی در توسعه دیپلماسی فرهنگی"، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، دوره دوم، شماره چهارم.

-      ونت، الکساندر. (1385). "اقتدار گرایی چیزی است که دولت ها خودشان می فهمند". در اندرو لینکلیتر (ویراستار). جامعه و همکاری در روابط بین الملل، ترجمه بهرام مستقیمی، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.

-     مصفا، نسرین. (1386). "حقوق بشر، جهان شمولی و نسبیت فرهنگی". فصلنامه حقوق و علوم سیاسی، شماره دوم.

-     هاس، ارنست. (1385). "مطالعه همگرایی منطقه­ای؛ ﺗﺄملاتی در باب شادکامی­ها و تلخ کامی­های پیش نظریه سازی". در اندرو لینکلیتر (ویراستار)، جامعه و همکاری در روابط بین الملل، ترجمه بهرام مستقیمی، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

-     کبریایی­زاده، حسین. (1390). "نقشانجمن­های دوستی در توسعه همکاری­های بین دولتی"­. ویژه نامه دومین هم اندیشی سازمان‌های مردم‌نهاد و دیپلماسی فرهنگی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.

-     مشفق محمد علی(۳۰/۱۰/۸5)، «قدرت نرم»، روزنامه اعتماد ملی. شماره 282، صفحه 8.

-     گلجان، مهدی(5/3/1392)، "کارکرد انجمن های دوستی در دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران"، قابل دسترس در سایت خبری شبکه شورایعالی انجمن های دوستی ایران با سایر کشورها.

 

-       Cummings, Milton C. (2003). Cultural Diplomacy and the US Government: A Survey. Washington DC: Centre for Arts and Culture.

-       Malone, Gifford D. (1988). Political Advocacy and Cultural Communication: Organizing the Nation's Public Diplomacy, US: University Press of America.

-       Ninkovich, Frank. (1996).U.S. Information Policy and Cultural Diplomacy. Foreign Policy Association.

-       Samovar, Larry A. & Richard E. Porter. (2014). Harmony Inter-cultural Communication: A Reader. California, California State University.

-       Sawhney, Harmeet & George A. Barnett. (2002). Global Economy and International Telecommunication Networks, [(s.l.), (s.n.)].

-       Nye Jr.  Joseph S. (2003). Propaganda Isn't the Way: Soft Power. Available at:  www.nytimes.com/2003/01/10/opinion.