تحلیل و بررسی روایت‌شناختیِ رمان لب بر تیغ بر اساس نظریه روایت‌شناسانه‌ی ژراژ ژنت
الموضوعات : مطالعات نقد ادبیعاطفه عسلی 1 , حسام ضیایی 2 , حسین پارسایی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر، قائمشهر،ایران.
2 - استادیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر، قائمشهر،ایران
3 - استادیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر، قائمشهر،ایران
الکلمات المفتاحية: ژرار ژنت, نظریه, حسین سناپور, رمان لب بر تیغ, روایتشناسی,
ملخص المقالة :
رمانِ لب بر تیغ، نوشته ی حسین سناپور، یکی از آثارِ ادبی قابل توجهی ست که در اواخر دهه 80 به نگارش درآمد. سناپور در این اثر تلاش کرده است که روایتی از چند شخصیت، وقایع و رخدادهایِ مرتبط با زندگیِ آنان و فضایِ حاکم بر نوع مناسباتِ شان ارائه دهد. فضای زمانی و تاریخی که این داستان در آن روایت می شود، چندان مشخص نیست اما زبانِ روایت و فُرم گفت وگوها، نوعِ سخن گفتن ها، عامیانه بودنِ شکلِ دیالوگ ها، طبقه ی اجتماعیِ شخصیت ها، استفاده از زبانِ شکسته ی کوچه بازاری و جنوب شهریِ تهران و مقوله هایی از این دست، فضایِ حاکم بر داستان ها و فیلم هایِ قبل از انقلاب را تداعی می کند؛ هر چند سبکِ زندگیِ شخصیت های داستان و فضایِ حاکم بر نوع روابط و مناسباتِ آنها زمانِ تاریخی روایت را نیز ممکن است به دوره های بعدتر پیوند دهد. از منظرِ شیوه ها و تکنیک های روایی، رمانِ لب بر تیغ، در ذیل رمان های مدرن قرار می گیرد. شیوه های متنوعِ روایت، فاصله گرفتن از زمانِ خطی روایت، چندصدا بودنِ فرم روایت در این اثر، بهره گرفتن از شیوه های نوینِ روایت داستان و عواملی از این دست سبب شده است تا ظرفیت های رمانِ لب بر تیغ از منظر روایت شناختی، قابل توجه باشد. در این پژوهش، با تمرکز بر خصلت های رواییِ این اثر تلاش خواهد شد تا با کاربستِ نظریة روایت شناسیِ ژرار ژنتِ فرانسوی، تکنیک های رواییِ غالب در این اثر مورد تامل قرار بگیرد. فرضیة پژوهش این است که سناپور با ارائه ی رویکردهای مدرن در زمینه روایت، توانسته است اثری خلق کند که با معیارهایِ روایت شناسانة دوران مدرن تطابق دارد و این خصلت های روایی را می توان با استفاده از نظریه ژرار ژنت توضیح و تبیین کرد.
احمدی، بابک.(1386). ساختار و تاویل متن، تهران، نشر مرکز.
اخوت، احمد.(1371). دستور زبان داستانها، اصفهان، نشر فردا.
اسکولز، رابرت.(1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران، نشر مرکز.
بهنامفر، محمد، اکبر شامیان و زینب طلایی.(1393). بررسی زمانمندیِ روایت در رمان سالمرگی بر اساس نظریه ژرار ژنت، متنپژوهیِ ادبی، سال 18، ش60، تابستان.صص 145-125.
تودورف، تزوتان.(1379). بوطیقای ساختارگرا، ترجمه محمد نبوی، تهران، آگه.
تولان، مایکل جی.(1383). درآمدی نقادانه- زبانشناختی بر روایت، ترجمه ابوالفضل حری، تهران، بنیاد سینمایی فارابی.
پورجوادی، نصرالله.(1385). زبان حال، تهران، نشر هرمس.
سناپور، حسین.(1393). لب بر تیغ، تهران، نشر چشمه.
ریمون کنان، شلومیت.(1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر، ترجمه ابوالفضل حری، تهران، نشر نیلوفر.
ژنت، ژرار.(1388). نظم در روایت: گزیده مقالات روایت، به کوشش مارتین مک کوئیلان، ترجمه فتاح محمدی، تهران، مینوی خرد.
فورستر، ادگار مورگان.(1384). جنبههای رمان، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران، نشر نگاه.
کالر، جاناتان.(1385). نظریه ادبی(معرفی بسیار مختصر)، ترجمه فرزانه طاهری، تهران نشر مرکز.
لین ول، ژپ.(1390). رسالهای درباره گونهشناسیِ روایت نقد دید، مترجمان: علی عباسی و نصرت حجازی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
Abram.M.H.(2006), A glossary of literary terms, Eighteen Edition, Harcourt Brace college Publishers.
Bal, M. (1997). Narratology: Introduction to the Theory of Narrative. Toronto: University of Toronto.
Cuddon, J.A(2004), A dictionary of literary terms and literary theory. Penguin books.
Cohen, Steven and Linda Shirez, telling storis: A theoretical analysis of narrative fiction. London and New York: poutledge: 2001.
Fludernik, M. (2009). An Introduction to Narratology. Oxford: Routledge.
Shen, Dan, what narratology and stylistics can do for each other. In a companion to narrative theory. Ed jaimz felan and Piter H. rabirtz. Oxford. Blackwell, 2008.
_||_