بررسی تطبیقی مدل اسلامی سیاست جنایی تقنینی ایران با مدل غربی اقتدارگرای فراگیر (از مدل های مرسوم دلماس مارتی)

الموضوعات : تحقیقات حقوقی بین المللی

سیدمسعود یثربی ¹ , سیدحسن هاشمی ² , محمد علی طاهری بجد ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، گروه حقوق، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران. رایانامه: [e-mail]
2 - استادیار، گروه حقوق، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]
3 - استادیار، گروه حقوق، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران. رایانامه:[e-mail]

تاريخ الإرسال : 15 الإثنين , شوال, 1443 تاريخ التأكيد : 20 الخميس , محرم, 1444 تاريخ الإصدار : 21 الأحد , شوال, 1443

الکلمات المفتاحية: سیاست جنایی, آموزه‌های فقهی, دلماس مارتی, مدل‌ اسلامی سیاست جنایی, مدل اقتدارگرای فراگیر,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: طبق اصل یکم قانون اساسی، ابتنای نظام حاکم بر ایران منطبق با جمهوریت و اسلامیت است. به همین دلیل سیاست‌گذاری‌ها در ایران ازجمله سیاست جنایی تقنینی برگرفته از فقه اسلامی و در تصمیم‌گیری‌های ملی با مشارکت مردم می‌باشد. اما ازآنجاکه برخی از اندیشمندان حقوقی همچون خانم دلماس مارتی به دلیل عدم شناخت کافی از اسلام، قائل بر قرابت و تشابه مدل اسلامی سیاست جنایی با مدل اقتدارگرای فراگیر هستند، ممکن است مدل اسلامی سیاست تقنینی ایران، مدلی(توتالی‌تر) فرض گردد.روش: پژوهش حاضر از نظر نوع و هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی است و جمع آوری اطلاعات در آن از طریق بررسی اسنادی و فیش برداری بوده است.یافته‌ها و نتایج: پژوهش حاضر ضمن بررسی تطبیقی قصد بر اثبات تفاوت مدل اسلامی سیاست جنایی تقنینی با مدل غربی اقتدارگرای فراگیر دارد چراکه مدل سیاست جنایی در ایران، برگرفته از جمهوریت و اسلامیت و نظام سیاسی فقاهتی و دین‌گرا می‌باشد و به لحاظ اندیشه‌های اسلامی فاصله معناداری با مدل اقتدارگرای فراگیر دارد.درنتیجه مدل اقتدارگرای فراگیر ازلحاظ شکل دولت و نحوه قانون‌گذاری و مشارکت مدنی افراد و نهادهای اجتماعی کاملاً تفاوت دارد و نمی‌توان پذیرفت مدل اسلامی با مدل توتالی‌تر قرابت معنایی یا ساختاری داشته باشد و به همین علت مدل سیاست جنایی تقنینی ایران به دلیل پارادایم و گفتمان سیاسی برگرفته از مذهب امامیه، مدلی مستقل است که در آن علاوه بر بزه و انحراف، مؤلفه‌های دیگری همچون حدود، قصاص، دیات که ریشه شرعی و فقهی دارند، نقش ایفا می‌کنند که روح این مؤلفه‌ها متفاوت با مدل توتالی‌تر می‌باشد.

المصادر:

- آقایی جنت مکان، حسین. (1396). حقوق دادرسی (دادگرانه) عادلانه و منصفانه. چاپ اول. انتشارات جنگل جاودانه.

- اشراقی، لیلا؛ طه، فریده. (1384). دادرسی عادلانه. چاپ اول. انتشارات میزان.

- افتخاری جهرمی، گودرز. (1395). سالنامۀ حقوق بین‌الملل و تطبیقی. چاپ اول. انتشارات گنج دانش و داد آفرین.

- تدین، عباس، باقری نژاد، زینب.(1390). تضمین دادرسی منصفانه در پرتو اصل مشروعیت تحصیل ادله کیفری. مجله تحقیقاتی حقوقی، 14(53)، 242 – 215.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=161596

- جعفری، فریدون. (1390). دیوان کیفری بین‌المللی و جهانی سازی حقوق کیفری. چاپ اول. انتشارات میزان.

- جلالی، محمود؛ زیلابی، سلمان. (1394). اصل استقلال قضایی در دیوان کیفری بین‌المللی. مجله پژوهش های حقوقی، 18(2)، 47 – 23.

http://ensani.ir/fa/article/344907/

- دبیری، محمدرضا. (1395). حقوق بشر از دیدگاه مجامع بین‌المللی. انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه. 

- ذاکریان، مهدی. (1388). مفاهیم کلیدی حقوق بشر بین‌المللی. چاپ اول. انتشارات میزان.

- سلیمی، صادق. (1391).جنایات سازمان یافته فرا ملی. انتشارات جنگل. جاودانه.

- سیاه رستمی، هاجر. (1390). قواعد اساسی کنوانسیون های ژنو1949، و پروتکلهای الحاقی. چاپ سوم. انتشارات سرم.

- صابر، محمود. (1388). آیین دادرسی کیفری بین‌المللی. انتشارات دادگستر.

- صانعی، پرویز. (1381). حقوق و اجتماع، رابطه حقوق با عوامل اجتماعی و روانی. انتشارات طرح نو.

- طلعت، آرمین. (1394). حمایت بین‌المللی از حقوق بشر در مخاصمات مسلحانه. چاپ اول. انتشارات شهر دانش.

- عابدینی، عبدالله. (1394). حقوق بین‌الملل کیفری؛ نظریه و رویه. چاپ اول. انتشارات شهر دانش.

فِلک، دیتر. (1395). حقوق بشردوستانه در مخاصمات مسلحانه. ترجمۀ: سید قاسم زمانی و نادر ساعد. چاپ چهارم. انتشارات شهر دانش.

- قاری سید فاطمی، سید محمد. (1390). حقوق بشر در جهان معاصر. مؤسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش.

- قاسمی شوب، احمدعلی. (1383). نگاهی به جایگاه بیگانگان در حقوق بین‌الملل با تأکیدی بر اسناد بین‌المللی حقوق بشر. مجله حقوق بین‌المللی، (31)، 169 – 119.

https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=50571

- کاسسه، آنتونی. (1388). حقوق بین‌الملل. ترجمه حسین شریفی طرازکوهی. چاپ دوم. انتشارات میزان.

- کلاپهام، اندرو. (1389). مقدمه ای کوتاه بر حقوق بشر. ترجمه مینو آقایی خوزانی. چاپ اول. انتشارات گرایش.

- مرون، تئودور. (1391). مجلۀ حقوقی بین‌المللی. ترجمه پوریا عسکری. انتشارات مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری.

- ممتاز، جمشید؛ قربان نیا، ناصر. (1385). چارچوب هنجاری نظام بین‌الملل حقوق بشر و بشردوستانه. مجله حقوقی نامه مفید، 12(55)، 18 – 3.

https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=62118

- مهرپور، حسین. (1374). حقوق بشر در اسناد بین‌المللی و موضع جمهوری اسلامی ایران. چاپ سوم. انتشارات اطلاعات.

- مهرپور، حسین. (1378). حقوق بشر و راهکارهای اجرای آن. چاپ اول. انتشارات اطلاعات.

والاس، رِبِکا. (1390). حقوق بین‌الملل. ترجمۀ سید قاسم زمانی. چاپ سوم. انتشارات شهر دانش.

- ، یورگن. (1380). جهانی شدن و آینده دموکراسی، منظومه پساملی. ترجمه کمال پولادی. انتشارات مرکز.

- Bingham, Tom. (2010). The Rule of Law 5 (Citing Judith N. Shklar, political theory and the rule of law), in the rule of law. Oxford University Press.

- Finday, Lorraine. (2009). does the international Criminal Court protect Against Double Jeopardy: An Analysis of Article 20 of the Rome Statute. Journal of International Law & - - Policy, 15(2), 221 – 248. https://researchrepository.murdoch.edu.au/id/eprint/14762/

- Stein, Robert. (2009). Rule of Law: What Does it Mean?. Journal of International Law, 18(250), 1 – 293. https://scholarship.law.umn.edu/mjil/250

- Tiburcio, Carmen. (2001). The Human Rights of Aliens under International and Comparative Law. Vol. 65. Mattinus Nijhoff Publishers.