مقایسه کهن‌الگوهای یونگ با شیوة عرفانی ابوسعید
الموضوعات :تقی اژه‌ای 1 , مهدی عرب جعفری 2
1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
الکلمات المفتاحية: یونگ, ابوسعید ابوالخیر, کهن‌الگوها, عرفان اسلامی, نقاب و سایه,
ملخص المقالة :
عارفان مسلمان و یونگ نظریات و تعالیم همانندی دارند. کهن‌الگوهای یونگ، به‌ویژه دو کهن‌الگوی سایه و نقاب را می‌توان به تعالیم عارفان مسلمان نزدیک دانست. ویژگی‌هایی که یونگ برای کهن‌الگوی سایه برمی‌شمارد، نزدیک به ویژگی‌هایی است که عارفان اسلامی برای نفس برمی‌شمارند و عبادت‌ها و ریاضت‌هایی که عارفان برای رام کردن نفس انجام می‌دهند تا حدودی همانند کهن‌الگوی نقاب در نزد یونگ است. البته به دلیل متفاوت بودن هدف و مبانی معرفتی یونگ و عارفان، تفاوت‌هایی نیز در روش آنان وجود دارد. این پژوهش می‌کوشد این دو کهن‌الگو در نزد یونگ را با تعالیم ابوسعید ابوالخیر تطبیق و مقایسه کند. نگارنده کوشیده است با نگاهی مقایسه‌ای شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو شیوه معرفتی را تبیین کند و نمودهای سایه را در اندیشة ابوسعید بنمایاند و با یافتن انواع نقاب در دیدگاه وی نقش مثبت و منفی آنها را بیان کند. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که هدف یونگ سازگار و هماهنگ کردن انسان با جامعه و رساندن او به فردیت در همین اجتماع است، ولی هدف ابوسعید رساندن انسان به حقیقت است.
قرآن کریم. 1386. ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای. چاپ سوم. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.
بتولی، سید محمدعلی. 1376. با یونگ و سهروردی (مبانی فلسفی و عصب‌شناختی نظریه یونگ). تهران: اطلاعات.
جمال‌الدین ابوروح لطف الله بن ابی سعیدبن ابی سعد. 1384. حالات و سخنان ابوسعیدابوالخیر. مقدمه. تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. چاپ ششم. تهران: سخن.
حافظ شیرازی، خواجه شمس الدین محمد. 1367. دیوان. باهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی. چاپ پنجم. تهران: زوّار.
دایر، وین. 1386. درمان با عرفان. ترجمه جمال هاشمی. چاپ دهم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
روضاتیان، سیده مریم و همکاران. 1391. «نقد و تحلیل کهن‌الگوی سایه با توجه به مفهوم نفس در عرفان»، نشریه ادب و زبان دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، س 15. ش 32. پاییز و زمستان. صص 85- 103.
سجادی راد، صدیقه و کریم سجادی راد. 1389. «بررسی نقاب و سایه یونگ در غزلیات سنایی»، فصلنامه ادب و عرفان، دوره2، ش5، صص8-92.
شریعت باقری، محمد و مهدی، عبدالملکی. 1387. تحلیل روانشناختی خودشکوفایی از دیدگاه مولانا و راجرز. چاپ دوم. تهران: دانژه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1385. چشیدن طعم وقت. از میراث عرفانی ابوسعید ابوالخیر. تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. 1371. داستان یک روح. چاپ اول. تهران: فردوس و مجید.
ـــــــــــــــ . 1381. نقد ادبی. چاپ سوم. تهران: فردوس.
شولتز، دوان پی. سیدنی آلن شولتز. 1385الف. تاریخ روانشناسی نوین. ترجمه علی اکبر سیف و همکاران. تهران: رشد.
ـــــــــــــــــــــــــــــ . 1385ب. نظریه‌های شخصیت. ترجمة یحیی سید محمدی. چاپ نهم. تهران: ویرایش.
عزالدین کاشانی، محمودبن علی. 1385. مصباح‌الهدایه و مفتاح‌الکفایه. مقدمه. تصحیح و توضیحات عفت کرباسی و محمدرضا برزگر خالقی. چاپ دوم. تهران: زوار.
غنی، قاسم. 1340. بحث در آثار و افکار و احوال حافظ. جلد دوم (تاریخ تصوف در اسلام) چاپ دوم. تهران: زوّار.
فوردهام، فریدا. 1346. مقدمه‌ای بر روانشناسی یونگ. ترجمة مسعود میربها. تهران: سازمان انتشارات اشرفی.
قشقایی، سعید. 1390. «بررسی کهن‌الگوی سایه و انطباق آن با نفس در مثنوی‌های عطار»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، س7، ش 25، زمستان.
قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن. 1387. رساله قشیریه. ترجمة ابوعلی حسن بن احمد عثمانی. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. چاپ اول. تهران: زوّار.
کاکس، دیوید. 1383. روانکاوی و روانشناسی تحلیلی (مقدمه بر اثر ک. گ. یونگ). ترجمه سپیده رضوی. تهران: پیک فرهنگ.
کزازی، میرجلال الدین. 1372. رؤیا، حماسه، اسطوره. تهران: مرکز.
محمدبن منور میهنی. 1385. اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابوسعیدابوالخیر. مقدمه، تصحیح، تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. چاپ ششم. تهران: آگاه.
محمدی، علی و مریم اسم‌علی‌‌پور. 1391. «بررسی تطبیقی کهن‌الگوی نقاب در آرای یونگ و رد پای آن در غزل‌های مولانا (غزلیات شمس)»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، س8، ش26، صص 151-183.
مورنو، آنتونیو. 1386. یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمه داریوش مهرجویی. چاپ چهارم. تهران: مرکز.
مولوی، جلال الدین محمد. 1386. فیه ما فیه. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. چاپ پنجم. تهران: نامک.
میرباقری فرد، سید علی اصغر و همکاران. 1388. «علل پای‌بندی پیروان مکتب عرفانی بغداد به رعایت شریعت»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، س17. ش 64. بهار، صص 65- 90.
نجم رازی، عبدالله بن محمد. 1384. مرصاد‌العباد. به اهتمام محمدامین ریاحی. چاپ یازدهم. تهران: علمی و فرهنگی.
هال، کالوین اس و ورنون جی نورد بای. 1375. مبانی روانشناسی تحلیلی یونگ. ترجمه محمد حسین مقبل. تهران: جهاد دانشگاهی تربیت معلم.
یاوری، حورا. 1374. روانکاوی و ادبیات. چاپ اول. تهران: تاریخ ایران.
یونگ، کارل گوستاو. 1368. چهار صورت مثالی. ترجمه پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی.
ـــــــــــــــــ . 1372. روانشناسی ضمیر ناخودآگاه. ترجمه محمد علی امیری. تهران: علمی و فرهنگی.
ــــــــــــــــ . 1377. انسان و سمبل‌هایش. ترجمه محمود سلطانیه. چاپ اول. تهران: جامی.
English Source
Jung.Carl Gustav. 1960. Archetype and the collective
_||_References
Holy Qurān.
Batūlī, Seyyed Mohammad Alī. (1997/1376SH). Bā Jung va sohrevardī (Mabānī-ye falsafī va Asabšenāxtī -ye nazarīye-ye Jung). Tehrān: Ettelā’āt.
Dyer, Wayne W. (2007/1386SH). Darmān Bā Erfān (You will see it when you believe it). Tr. by Jamāl-e Hāšemī. Tehrān: Šerkat-e Sahāmī-ye Entešār.
Ez-od-din Kāšāni, Mahmūd ebn-e Alī. (2006/1385SH). Mesbāh al-hedāye va Meftāh al-kefāye. Introduction, correction and Ed. by Effat-e Karbāsī & M. Rezā Barzegar-e Xālegī. Tehrān: Zavvār.
Fordhām, Feridā. (1967/1346SH). Mogaddame-ī bar ravān-šnāsī-ye Jung. (An introduction to Jung's psychology). Tr. by Mas’ūd Mīrbahā. Tehrān: Sāzmān-e Entešārāt-e Ašrafī.
Qanī, Qāsem. (1961/1340SH). Bahs dar āsār va afkār va Ahvāl-e Hāfez. Tehrān: Zavvār.
Qašgāvī, Sa’īd. (2011/1390SH). "Barresī-ye kohan-olgū-ye sāye va Entebāq-e ān bā nafs dar Masnavīhā-ye attār". Journal of mystical literature and mythology. Seventh year. Winter. No. 25.
Qošeyrī, Abdolkarīm ebn-e Havāzen. (2008/1387SH). Resāle-e Qošeyrī-ye. Tr. by Abū-Alī Hasn ebn-e Ahmad-e Osmānī. Ed. by Badī’ al-zamān Forūzānfar. Tehrān: Zavvār.
Hāfez, Šams- od-dīn Mohammad. (1988/1367SH). Divān. Ed. by Mohammad Qazvīnī and Qāsem Qanī. Tehrān: Zavvār.
Calvin S, Hall and Vernon J, Nordby. (1996/1375SH). Mabānī-Ye ravān-šenāsī-ye tahlīlī-ye Jung(A primer of Jungian psychology). Tr. by Mohammad-hosayn Moqbel. Tehrān: Jahād-e Dānešgāhī-ye Tarbīyat mo’allem.
Jamā- Od-din Abu- Rūh Lotf Allāh Ebn Abi Sa’īd Abo- Al-xeyr. (2006/1384SH). Hālāt o Soxanān-e Abi- Sa’īd Abo- Al-xeyr. Forvārd and Ed. by M. Rezā Šafī’ī-ye Kadkanī.. Tehrān: Soxan.
Jung, Carl Gustav. (1989/1368SH). Čahār surat-e mesālī(Four archetypes; mother, rebirth spirit, trickster). Tr. by Parvīn Farāmarzī. Mašhad: Āstān-e Qods-e razavī.
Jung, Carl Gustav. (1993/1372SH). Ravān-šenāsī-ye zamīr-e nā-xod-āgāh. Tr. By Mohammad Alī Amīrī. Tehrān. Elmī va farhangī.
Cox, David. (2004/1383SH). Ravān-kāvī va ravān-šenāsī-ey tahlīlī(Analytical psychology. An introduction to the work of G. G. Jung). Tr. by Sepīde Razavī. Tehrān: Peyk-e Farhang.
Kazzāzī, Mīr Jalāl al-dīn. (1993/1372SH). Royā. hemāse. ostūre. Tehrān: Markaz.
Mohammadī, Alī and Maryam Esmaltpūr. (2013/1391 SH). "Barrast –ye tatbiqi-ye Kohan-Olgū-ye neqāb dar ārā-ye yung va radd-e pā-ye ān dar qazalhā-ye mowlā nā". (qazalihat-e šams). Journal of mystical literature and mythology. Year8.No.26.
Mohammad ebn-e Monavvar. (2006/1385SH). Asrār al-tohīd fī magāmāt-e abusa’īd abol-xeyr. Introduction, correction and Ed. by M. Rezā Šafī’ī-ye Kadkanī. Tehrān: Āgāh.
Mīrbāqerīfard. Seyyed Alī Asqar and Hossein Āqāhossenī and Mahdī Rezāyī. (2009/1388SH). "Elal-e pāy-bandī-ye peyrovān-e maktab-e erfānī-ye baqdād be ra’āyat-e šari'at". Journal of Faculty of Literature and Humanities. Spring. No. 64.
Molavī, Jalāl al-dīn Mohammad. (2007/1386SH). Fīhe- mā- fīh. Ed. by Badi’ al-zamān Forūzānfar. Tehrān: Nāmak.
Morno, Āntoniyo. (2007/1386SH). Jung, xodāyān va ensān-e Modern (Jung, Gods, modern human). Tr. by Dārīyūš Mehrjūi. Tehrān: Markaz.
Najm-e Rāzī, Abdollāh ebn-mohammad. (2005/1384SH). Mersād al-ebād. Ed. by Mohammad Amīn Riyāhī. Tehrān: Elmī va farhangī.
Rozātiyān, Seyyed-e Maryam etal. (2012/1391SH). "Nagd va tahlīl-e kohan- olgū-ye sāye bā tavajjoh be mafhūm-e nafs dar erfān". Journal of Literature and Language Faculty of Literature and Humanities. Kermān: Šahid Bāhonar University. Autumn and winter. No 32.
Šafī’ī Kadkanī, Mohammad Rezā. (2006/1385SH). Češīdan-e Ta’m-e Vagt. Tehrān: Soxan.
Šamīsā, Sīrūs. (1992/1371SH). Dāstān-e yek rūh. Tehrān: Ferdows va Majīd.
Šamīsā, Sīrūs. (2002/1381SH). Nagd-e adabī. Tehrān: Ferdows.
Šarī’at Bāqerī, Mohammad and Mahdī Abdolmalekī. (2008/1387SH). Tahlīl-e ravān-šenāxtī-ye xodškufāyi az dīdgāh-e molānā va rājerz. Tehrān: Dānžeh.
Schultz, Duane P. & Sydney Ellen Schulz. (2006/1385SH). nazarīyehā-ye šaxsīyat (Theories of personality). Tr. by Yahyā Seyyed Mohammadī. Tehrān: Virāyeš.
Schultz, Duane P. & Sydney Ellen Schulz. (2006/1385SH). Tārīx-e ravān-šenāsī-ye novīn (A history of modern psychology). Tr. by Alī Akbar Seyf. Tehrān: Rošd.
Yāvarī, Hūrā. (1995/1374SH). Ravān-kāvī va adabiyāt. Tehrān: Tārīx-e īrān.
