خوانش تکنیک نقشه های شناختی در دستیابی به همساختی محیط و رفتار در فضاهای آموزشی (نمونه موردی: مراکز آموزش عالی شهر تهران)
الموضوعات :
شیما فعلی
1
,
فرح حبیب
2
,
آزاده شاهچراغی
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: همساختی محیط و رفتار (سینومورفی), نقشه شناختی, نقشه برداری رفتاری, مراکز آموزش عالی تهران,
ملخص المقالة :
مقدمه: طراحیهای معماری در فضاهای آموزشی بیشتر با انواع طراحیهای دستوری و فرمال و اغلب به صورت نخبهگرا است که بدون مشارکت و نظر سنجی و مطالعات رفتاری صورت میگیرد.
هدف: هدف اصلی این تحقیق تبیین چارچوبی راهبردی جهت دستیابی به همساختی محیط - رفتار پایدار (سینومورفی) در طراحی دانشکدههای معماری و شهرسازی است.
روش‌شناسی تحقیق: روش تحقیق مورد نظر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ متد روش توصیفی-تحلیلی میباشد. این پژوهش با رویکردی تلفیقی و استفاده از روش تحقیق پدیدار شناسی توصیفی (دیکلمن) و مشاهدات میدانی مستقیم و غیرمداخلهای به تحلیل کیفی دادهها و استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی به تحلیل کمی دادهها میپردازد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش شهر تهران است.
یافته ها: در کاربست مولفه های همساختی محیط و رفتار(سینومورفی) که شش مولفه و هفت فضای داخلی دانشکده که بیشترین فراوانی تجمع دانشجویان را داشته اند مورد شناسایی قرار گرفت، این نتایج حاصل شد که دو رویکرد پارادایمیک و پارادوکسیکال بین نقشه های شناختی و نقشه برداری رفتاری وجود دارد. محصول پارادایم بر هم کنش این دو مفهوم سینومورف فضا بوده است.
نتایج: میتوان همساختی محیط و رفتار را راه حلی در جهت کاهش تعارضات یاد شده دانست. انعطاف پذیری فضا بسیار در تقویت و تشدید سینومورف فضا موثر است. استفاده از رویکرد امکان دهندگی و احتمال دهندگی فضا میتواند محصول کار که یک دانشکده اجتماعی یا دانشکده اجتماع محور است را تبیین کند.
اسدپور، علی؛ فیضی، محسن؛ مظفر، فرهنگ؛ و بهزادفر، مصطفی. (1394). گونه¬شناسی مدل¬ها و بررسی تطبیقی روش¬های ثبت تصاویر ذهنی و نثشه¬های شناختی از محیط. باغ نظر. 33 (12)، 22-13.
امین زاده، بهناز و دخی، افشار. (1392). طراحی و الگوهای رفتاری: پیشنهادی برای بهسازی پارک¬های شهری. محیط شناسی، 29(30)، 35-25.
بحرینی، سید حسین. (1392). تحلیل فضاهای شهری در ارتباط با الگوهای رفتاری استفاده¬کنندگان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
تفکر، ثریا؛ شاهچراغی، آزاده و حبیب، فرح. (1399)، بازخوانی نظریه سینومرفی (هم ساختی در معماری بازار محلی ایرانی) بررسی موردی: بازار تجریش تهران. نامه معماری و شهرسازی، 13(28)، 113-93.
حمزه¬نژاد، مهدی و قلیچی، پدرام. (1397). بررسی اجتماع پذیری و کیفیت قرارگاه رفتاری در پارک¬های درون دانشگاهی (مورد مطالعاتی، پارک دانشگاه علم و صنعت ایران). معماری و شهرسازی آرمانشهر، 11 (25)، 55-45.
حیدری سورشجانی، رسول؛ دولتیاریان، کامران و شاطریان، محسن. (1402). سنجش کیفیت محیط شهری بر مبنای رضایتمندی سکونتی. مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 18(62)، 50-37.
رخساری، حمید. (1396). نقشه ذهنی از شهر (مطالعه تطبیقی از ساکنان سکونتگاه¬های رسمی و غیر رسمی شهر رشت). پایان¬نامه دوره کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، به راهنمایی دکتر حسین حاتمی¬نژاد، دانشگاه گیلان
شاه¬چراغی، آزاده و بندرآباد، علیرضا. (1394). محاط در محیط: کاربرد روان¬شناسیِ محیطی در معماری و شهرسازی. چاپ دوم. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
صالحی نیا، مجید و معماریان، غلامحسین. (1388). اجتماع پذیری فضا در معماری. هنرهای زیبا، 1(40)، 12-5.
سربندی فراهانی، معصومه؛ بهزادفر، مصطفی؛ عباس زادگان، مصطفی و الوندی پور، نینا. (1393). کیفیات محیطی موثر بر قرارگاه رفتاری در فضاهای سبز و باز محلی. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 2(5)، 115-101.
لطیفی، امین و سجادزاده، حسن. (1393). ارزیابی تأثیر مؤلفه‌های کیفیت محیطی بر الگوهای رفتاری در پارک¬های شهری. مطالعات شهری، 3(11)، 18-3.
کرمی پور، عارفه؛ مسعود، محمد و مجابی، علی. (1401). واکاوی در مفهوم کیفیت محیط شهری؛ شناسایی معیارهای مؤثر از دیدگاه شهروندان در شهر قزوین. مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 17(60)، 756-741.
گلرخ، شمین. (1391). قرارگاه رفتاری: واحدی برای تحلیل محیط. تهران: آرمانشهر.
گلستانی، نفیسه؛ روشن، محبوبه و شیبانی، مهدی. (1394). سنخیت¬شناسی همسویگی معنادار رروش¬های ارزیابی قرارگاه¬های رفتاری و بازطراحی مبلمان و فضاهای شهری. مدیریت شهری، 14(38)، 272-241.
همدانی گلشن، حامد؛مطلبی، قاسم و بهزادفر مصطفی. (1398). تدوین یک چارچوب نظری ترکیبی از برهم کنش نحو فضا و قرارگاه¬های رفتاری به منظور مقایسه الگوهای رفتاری-حرکتی در محیط¬های مسکونی؛ مورد کاوی نارمک، یوسف¬آباد و شهرک غرب. دانش شهرسازی، 3(4)، 110-91.
Askarizad, R., & Safari, H. (2020). The influence of social interactions on the behavioral patterns of the people in urban spaces (case study: The pedestrian zone of Rasht Municipality Square, Iran). Cities, 101, 102687. doi: 10.1016/j.cities.2020.102687.
Barker, R.G (1968), Ecological Psychology: Concepts and methods for studying the environment of human behavior, Stanford University Press, Palo Alto, CA., USA.
Bonnes, M., & Gianfranco, S. (1992). Environmental psychology: A psycho-social introduction. Translated by Claire Montagna. London: SAGE publications.
Cauwenberg, J., Van, H., & Veerle, V. (2012). Environmental Factors Influencing Older Adults.Walking For Transportation: A Study Using Walk-Along Interviews. International Journal Of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 9(1), 85. doi: 10.1186/1479-5868-9-85.
Eraydin, Z. (2007). building a legible city:how far planning is successful in Ankara",thesis submitted for degree of master of science,urban design,city and regional planning.middle east technical university.
Kim,Y. (2019). Spatial configuration,spatial cognition and spatial behaviour:The role of architectural intelligibility in shaping spatial experience, A Thesis Submitted for the Degree of Doctor of Philosophy,Architecture at the University, London.
Mahdzar, Sh., & Safari, H. (2014). Legibility as a Result of Geometry Space: Analyzing and Comparing Hypothetical Model and Existing Space by Space, Life Science Journal, 11(8), 309-317.
Negro, D. Del. (2003).The Perception of Central London by Night. UCL Bartlett School of Graduate Studies, United Kingdom, London.
Savage, V., & Henry, C. (1996). urban imagery and the main street of the nation: the legibility of orchard road in the eyes of singaporeans. journal urban studies, 33(3), 473-494. doi:10.1080/00420 989650011870.
Schneider, H. (2021). Causal cognitive architecture 1: Integration of connectionist elements into a navigation-based framework. Cognitive Systems Research, 66(4), 67-81. doi:10.1016/j.cogsys. 2020.10.021.
Torrington, D. (2009). Fundamental of Human Resource Management: Managing People at Work. United State: Financial Times Prentice Hall.
Vanments, L., & Treur J. (2021). Reflections on dynamics, adaptation and control: A cognitive architecture for mental models. Cognitive Systems Research, Vol 70, 1-9. doi.org/10.1016/ j.cogsys.2021.06.004.
Zengin, H., & Erdogan, A. (2013). An Alternative Approach in Reading the Urban Space: Izmir-Historic City Center. Journal Of Art And Design, Vol 3, 141-154.
