تحلیل ساختاری شاخص‌های رشد هوشمند جهت شناسایی محرک های کلیدی با رویکرد آینده نگاری (مطالعه موردی: شهر ساری)

الموضوعات :

سعید ازوجی ¹ , کیا بزرگمهر ² , آمنه حقزاد ³ , لیلا ابراهیمی ⁴

1 - دانشجو دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
4 - استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

تاريخ الإرسال : 23 السبت , جمادى الأولى, 1444 تاريخ التأكيد : 17 الثلاثاء , ذو القعدة, 1444 تاريخ الإصدار : 13 الثلاثاء , ذو القعدة, 1445

الکلمات المفتاحية: تحلیل ساختاری, رشد هوشمند, محرک, آینده‌نگاری, میک مک, شهر ساری ,

ملخص المقالة :

مقدمه: شهرها بیش از هر نقاط دیگری تحت تاثیر فعالیت‌های انساني قرار دارند، یکی از کارکردهای اساسی در رشد هوشمند با توجه به رشد جمعیت و کمبود امکانات زیربنایی و اراضی، چگونگی گسترش فیزیکی شهر برای جواب گویی به نیاز‌های فعلی و پیش بینی برای نیازهای آینده شهر است. هدف: هدف پژوهش تحلیل ساختاری شاخص‌های رشد هوشمند با رویکرد آینده نگاری می‌باشد که محرک‌های کلیدی در آینده شهر ساری را شناسایی و خوشه‌بندی کرده است. روش‌شناسی تحقیق: مقاله حاضر از حیث روش شناسی توصیفی - تحلیلی و از حیث هدف گذاری کاربردی می باشد. در تهیه شاخص‌های رشد هوشمند داده¬های نظری با روش اسنادی و داده¬های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری تعداد 20 نفر از خبرگان و متخصصان دانشگاهی و پژوهشی حوزه شهری به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شده¬اند. جهت تجزیه تحلیل داده¬ها و اطلاعات نیز از روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم‌افزار MICMAC استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو پژوهش شهر ساری می‌باشد. یافته¬ها: 50 محرک‌های اولیه در 5 بعد رشد هوشمند شهری ( اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، کالبدی-فضایی،زیست محیطی و دسترسی) شناسایی و خوشه‌بندی شده است که با نرم‌افزار ميك مك تحليل شدند. نتایج به دست‌آمده نشان‌دهنده درجه پرشدگي ماتريس 88/96 درصد می‌باشد كه بیان می‌کند عوامل انتخاب شده تأثير زياد و پراکنده‌ای بر همديگر داشته‌اند و سيستم از وضعیت ناپايداری برخوردار بوده است که اکثر محرک ها در محدوده محرک‌های دووجهی قرار دارند. نتایج: 12 محرک کلیدی: سیاست‌‌های برنامه‌ریزی براي افزايش تراکم، بازنگری طرح‌های شهری و انعطاف پذیر نمودن آنها، توسعه مراکز مدیریت محلی، توزيع مناسب تأسیسات و تجهيزات، تشویق شهروندان و افراد ذینفع در برنامه‌ریزی و تصمیمات شهر، توسعه محلات با کاربری‌‌های مختلط، ايجاد واحدهاي همسايگي متراکم، تقسیم مساوی منابع مالی و بارهای مالی، منطقه‌بندي مختلط، تأکيد بر مجاورت کاربری‌های سازگار، توزيع عادلانه خدمات در سطح محلات و استفاده از زمین‌‌های باير و متروکه شهري هستند که ترتیب در کالبدی-فضایی 7 محرک، اجتماعی-فرهنگی 2 محرک، دسترسی 2 محرک و دسترسی یک محرک موثر بر وضعیت آینده شهر ساری می‌باشند.

المصادر:

اداره کل راه و شهرسازی مازندران. (1394). طرح جامع شهر ساری. مهندسین مشاور مازند طرح.
پورمحمدی، محمدرضا و قربانی، رسول. (1382). ابعاد و راهبردهای پارادایم متراکم ‌سازی فضاهای شهری. مجله مدرس علوم انسانی. 29، 108-85 .
حسن¬زاده، حسن؛ هوشیار، حسن و موسوی، میر نجف. (1400). شناسایی و تحلیل شاخص¬های رشد هوشمند مؤثر بر ساختار فضایی شهرها با رویکرد آینده پژوهی (نمونه موردی: شهر سردشت). فصلنامه جغرافیا (برنامه¬ریزی منطقه¬ای)، 11(42)، 165-143.
رهنما، محمد رحیم و حیاتی، سلمان. (1392). تحلیل شاخص‌های رشد هوشمند شهری در مشهد. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 1(4)، 71-98.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان مازندران. (1395). سالنامه آماری استان مازندران. معاونت آمار و اطلاعات.
سیف‌الدینی، فرانک و شورچه، جمال .(1393). برنامه‌ریزي هوشمند، کاربري زمین و حمل و نقل شـهري، تهـران: مدیران امروز.
ضرابی، اصغر؛ صابری، حمید؛ محمدی، جمال و وارثی، حمید رضا. (1390). تحلیل فضایی شاخص‎های رشد هوشمند شهری (مطالعه‎ی موردی: مناطق شهر اصفهان). پژوهش¬های جغرافیای انسانی، 43(3)، 18-1.
کرکه¬آبادی زینب و مسلمی علی. (1399). تحلیل شاخص¬های رشد هوشمند شهری با مدل¬های تصمیم¬گیری چند معیاره (مورد مطالعه: شهر گرگان). مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی. ۱(۲)، 50-35.
کریمی اسبو، کوثر و اشرفی، سید حسین. (1400). ارزیابی گسترش کالبدی شهری با رویکرد رشد هوشمند شهری (مورد مطالعه: شهر جویبار). فصلنامه چشم انداز شهرهای آینده، ۲(۱)، 90-77.
مهاجری، مهسا و پری زنگنه، عبدالحسین. (1391). رشد هوشمند شهری راهکاری برای کاهش آلودگی هوا در کلان شهرها. اولین کنفرانس مدیریت و آلودگی هوا و صدا. دانشگاه صنعتی شریف، تهران: 8-1.
مهین، نسترن؛ ابوالحسنی، فرحناز و ایزدی، ملیحه. (1389). کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و اولویت¬بندی توسعه پایدار مناطق شهری (مطالعه موردی: مناطق شهری اصفهان). جغرافیا و برنامه¬ریزی محیطی، 21(2)، 100-83.
نظم¬فر، حسین؛ عشقی چهاربرج، علی و اسمعیلی، احمد.(1396). تحلیل شاخص¬هاي رشد هوشمند شهري در مناطق شهر ارومیه. پژوهش-های بوم¬شناسی شهری، 9(1)، 48-35.
Alexander, D., & Tomalty, R. (2002). Smart growth and sustainable development: Challenges, solutions and policy directions. Local Environment, 7(4), 397-409.
Burton, E. (2001). The compact city and social justice. In Housing, Environment and Sustainability, Housing Studies Association Spring Conference.
Cai, C, zip &, V. Jessica. (2020). How Does ICT Expansion drive"smart" urban Growth? Acase study of Nanjing china.
Chrysochoou, Maria., Brown, Kweku., Dahal, Geeta., Granda-Carvajal, Catalina., Segerson, Kathleen., Garrick, Norman., Bagtzoglou, Amvrossios (2012). A GIS and indexing scheme to screen brownfields for area-wide redevelopment planning. Landscape and Urban Planning, 105(3), 187–198.
Cooke, P., & De Propris, L. (2011). A policy agenda for EU smart growth: the role of creative and cultural industries. Policy Studies, 32(4), 365-375.
EPA (Environmental Protection Agency). (2010). Smart growth, A guide to developing and implementing greenhouse gas reduction programs, Local government climate and energy strategy guides: 1-11.
Frank, L. D., Schmid, T. L., Sallis, J. F., Chapman, J., & Saelens, B. E. (2005). Linking objectively
G.Hevesi, A. (2004). Smart Growth in New York State: A Discussion Paper, Comptroller's press office, Albany.
Hawkins, Ch. (2011). Smart Growth Policy Choice: A Resource Dependency and Local Governance Explanation. The Policy Studies Journal, 39(4), 682-697.
Knaap, G., & Hopkins, L. (2001). The Inventory Approach to urban growth boundaries. Journal of the American Planning Association, 67(3), 314-326.
Lalicic, L., & Önder, I. (2018). Residents’ Involvement in Urban Tourism Planning: Opportunities from a Smart City Perspective. Sustainability, 10(6), 1852.
Litman, T. (2005). Evaluating Criticism of Smart Growth. Victoria transport Policy
Martin, C., Evans, J., Karvonen, A., Paskaleva, K., Yang, D., & Linjordet, T. (2019). Smart-sustainability: A new urban fix? Sustainable Cities and Society, 45, 640-648.
measured physical activity with objectively measured urban form: findings from SMARTRAQ. American journal of preventive medicine, 28(2), 117-125
Miller, J., & Hoel, L. (2002). The “smart growth” debate: best practices for urban transportation planning. SocioEconomic Planning Sciences, 36(1), 1-24.
Romão, J., Kourtit, K., Neuts, B., & Nijkamp, P. (2018). The smart city as a common place for tourists and residents: A structural analysis of the determinants of urban attractiveness. Cities, 78, 67- 75.
Salvia, R., Egidi, G., salvati, L., & Rodrigo, J. (2020). In between "smart" urban growth and "sluggish" Rural Development? Reframing population D ynamics Greece ,1940-2019, www.mdpi.com.
Wang, S., Liu, X., Zhou, C., Hu, J., & Ou, J. (2017). Examining the impacts of socioeconomic factors, urban form, and transportation networks on CO2 emissions in China’s megacities. Applied energy, 185, 189-200.