تحلیل ساختاری شاخص‌های رشد هوشمند جهت شناسایی محرک های کلیدی با رویکرد آینده نگاری (مطالعه موردی: شهر ساری)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
سعید ازوجی
1
,
کیا بزرگمهر
2
,
آمنه حقزاد
3
,
لیلا ابراهیمی
4
1 - دانشجو دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
4 - استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
کلید واژه: تحلیل ساختاری, رشد هوشمند, محرک, آینده‌نگاری, میک مک, شهر ساری ,
چکیده مقاله :
مقدمه: شهرها بیش از هر نقاط دیگری تحت تاثیر فعالیت‌های انساني قرار دارند، یکی از کارکردهای اساسی در رشد هوشمند با توجه به رشد جمعیت و کمبود امکانات زیربنایی و اراضی، چگونگی گسترش فیزیکی شهر برای جواب گویی به نیازهای فعلی و پیش بینی برای نیازهای آینده شهر است. هدف: هدف پژوهش تحلیل ساختاری شاخص‌های رشد هوشمند با رویکرد آینده نگاری می‌باشد که محرک‌های کلیدی در آینده شهر ساری را شناسایی و خوشه‌بندی کرده است. روش‌شناسی تحقیق: مقاله حاضر از حیث روش شناسی توصیفی - تحلیلی و از حیث هدف گذاری کاربردی می باشد. در تهیه شاخص‌های رشد هوشمند داده¬های نظری با روش اسنادی و داده¬های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری تعداد 20 نفر از خبرگان و متخصصان دانشگاهی و پژوهشی حوزه شهری به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شده¬اند. جهت تجزیه تحلیل داده¬ها و اطلاعات نیز از روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم‌افزار MICMAC استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو پژوهش شهر ساری می‌باشد. یافته¬ها: 50 محرک‌های اولیه در 5 بعد رشد هوشمند شهری ( اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، کالبدی-فضایی،زیست محیطی و دسترسی) شناسایی و خوشه‌بندی شده است که با نرم‌افزار ميك مك تحليل شدند. نتایج به دست‌آمده نشان‌دهنده درجه پرشدگي ماتريس 88/96 درصد می‌باشد كه بیان می‌کند عوامل انتخاب شده تأثير زياد و پراکنده‌ای بر همديگر داشته‌اند و سيستم از وضعیت ناپايداری برخوردار بوده است که اکثر محرک ها در محدوده محرک‌های دووجهی قرار دارند. نتایج: 12 محرک کلیدی: سیاست‌‌های برنامه‌ریزی براي افزايش تراکم، بازنگری طرح‌های شهری و انعطاف پذیر نمودن آنها، توسعه مراکز مدیریت محلی، توزيع مناسب تأسیسات و تجهيزات، تشویق شهروندان و افراد ذینفع در برنامه‌ریزی و تصمیمات شهر، توسعه محلات با کاربریهای مختلط، ايجاد واحدهاي همسايگي متراکم، تقسیم مساوی منابع مالی و بارهای مالی، منطقه‌بندي مختلط، تأکيد بر مجاورت کاربریهای سازگار، توزيع عادلانه خدمات در سطح محلات و استفاده از زمین‌‌های باير و متروکه شهري هستند که ترتیب در کالبدی-فضایی 7 محرک، اجتماعی-فرهنگی 2 محرک، دسترسی 2 محرک و دسترسی یک محرک موثر بر وضعیت آینده شهر ساری می‌باشند.
Introduction: Cities are more prone to human activity than any other place. A key function in smart growth of cities considering population growth and lack of infrastructure and land availability is to take care of physical expansion in order to respond to current needs and predict future needs of cities. Research Aim: The aim of the research is the structural analysis of smart growth indicators with a futuristic approach, which has identified and clustered the key drivers in the future of Sari city Methodology: This article is descriptive-analytical in terms of methodology and practical in terms of targeting. In the preparation of smart growth indicators, theoretical data has been prepared with documentary method and experimental data with survey method based on Delphi technique. The statistical population of 20 academic and research experts and specialists in the urban area has been selected by purposeful sampling. In processing the data MICMAC software was employed for structural mutual effects analysis. Studied Areas: The geographical realm of the study was the city of Sari. Results: Fifty initial stimulators were classified into five smart growth dimensions (economic, social-cultural, bodily-spatial, environmental and access) and analyzed by using MICMAC. Results showed a matrix filling of 96.88% which indicates the strong effect of the selected factors on one another and that the whole system is in unstable condition so that most of the stimulators lie within bi-dimensional stimulators Conclusion: Twelve key stimulators: Planning policies for increasing density, revising of urban plans and making them more flexible, expansion of local management units, appropriate distribution of equipment and amenities, persuading citizens and stakeholders to take part in planning and decision making, development of neighborhoods with various functions, creating dense neighboring units, equal distribution of financial sources and loads, integrated mapping of regions, emphasizing adjacency of compatible uses, fair distribution of services in neighborhoods and using abandoned urban lands and lots. These make seven bodily-spatial, two social-cultural, two access stimulators and one effective stimulator that affects the future status of Sari.
اداره کل راه و شهرسازی مازندران. (1394). طرح جامع شهر ساری. مهندسین مشاور مازند طرح.
پورمحمدی، محمدرضا و قربانی، رسول. (1382). ابعاد و راهبردهای پارادایم متراکم سازی فضاهای شهری. مجله مدرس علوم انسانی. 29، 108-85 .
حسن¬زاده، حسن؛ هوشیار، حسن و موسوی، میر نجف. (1400). شناسایی و تحلیل شاخص¬های رشد هوشمند مؤثر بر ساختار فضایی شهرها با رویکرد آینده پژوهی (نمونه موردی: شهر سردشت). فصلنامه جغرافیا (برنامه¬ریزی منطقه¬ای)، 11(42)، 165-143.
رهنما، محمد رحیم و حیاتی، سلمان. (1392). تحلیل شاخص‌های رشد هوشمند شهری در مشهد. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 1(4)، 71-98.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان مازندران. (1395). سالنامه آماری استان مازندران. معاونت آمار و اطلاعات.
سیف‌الدینی، فرانک و شورچه، جمال .(1393). برنامه‌ریزي هوشمند، کاربري زمین و حمل و نقل شـهري، تهـران: مدیران امروز.
ضرابی، اصغر؛ صابری، حمید؛ محمدی، جمال و وارثی، حمید رضا. (1390). تحلیل فضایی شاخص‌های رشد هوشمند شهری (مطالعهی موردی: مناطق شهر اصفهان). پژوهش¬های جغرافیای انسانی، 43(3)، 18-1.
کرکه¬آبادی زینب و مسلمی علی. (1399). تحلیل شاخص¬های رشد هوشمند شهری با مدل¬های تصمیم¬گیری چند معیاره (مورد مطالعه: شهر گرگان). مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی. ۱(۲)، 50-35.
کریمی اسبو، کوثر و اشرفی، سید حسین. (1400). ارزیابی گسترش کالبدی شهری با رویکرد رشد هوشمند شهری (مورد مطالعه: شهر جویبار). فصلنامه چشم انداز شهرهای آینده، ۲(۱)، 90-77.
مهاجری، مهسا و پری زنگنه، عبدالحسین. (1391). رشد هوشمند شهری راهکاری برای کاهش آلودگی هوا در کلان شهرها. اولین کنفرانس مدیریت و آلودگی هوا و صدا. دانشگاه صنعتی شریف، تهران: 8-1.
مهین، نسترن؛ ابوالحسنی، فرحناز و ایزدی، ملیحه. (1389). کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و اولویت¬بندی توسعه پایدار مناطق شهری (مطالعه موردی: مناطق شهری اصفهان). جغرافیا و برنامه¬ریزی محیطی، 21(2)، 100-83.
نظم¬فر، حسین؛ عشقی چهاربرج، علی و اسمعیلی، احمد.(1396). تحلیل شاخص¬هاي رشد هوشمند شهري در مناطق شهر ارومیه. پژوهش-های بوم¬شناسی شهری، 9(1)، 48-35.
Alexander, D., & Tomalty, R. (2002). Smart growth and sustainable development: Challenges, solutions and policy directions. Local Environment, 7(4), 397-409.
Burton, E. (2001). The compact city and social justice. In Housing, Environment and Sustainability, Housing Studies Association Spring Conference.
Cai, C, zip &, V. Jessica. (2020). How Does ICT Expansion drive"smart" urban Growth? Acase study of Nanjing china.
Chrysochoou, Maria., Brown, Kweku., Dahal, Geeta., Granda-Carvajal, Catalina., Segerson, Kathleen., Garrick, Norman., Bagtzoglou, Amvrossios (2012). A GIS and indexing scheme to screen brownfields for area-wide redevelopment planning. Landscape and Urban Planning, 105(3), 187–198.
Cooke, P., & De Propris, L. (2011). A policy agenda for EU smart growth: the role of creative and cultural industries. Policy Studies, 32(4), 365-375.
EPA (Environmental Protection Agency). (2010). Smart growth, A guide to developing and implementing greenhouse gas reduction programs, Local government climate and energy strategy guides: 1-11.
Frank, L. D., Schmid, T. L., Sallis, J. F., Chapman, J., & Saelens, B. E. (2005). Linking objectively
G.Hevesi, A. (2004). Smart Growth in New York State: A Discussion Paper, Comptroller's press office, Albany.
Hawkins, Ch. (2011). Smart Growth Policy Choice: A Resource Dependency and Local Governance Explanation. The Policy Studies Journal, 39(4), 682-697.
Knaap, G., & Hopkins, L. (2001). The Inventory Approach to urban growth boundaries. Journal of the American Planning Association, 67(3), 314-326.
Lalicic, L., & Önder, I. (2018). Residents’ Involvement in Urban Tourism Planning: Opportunities from a Smart City Perspective. Sustainability, 10(6), 1852.
Litman, T. (2005). Evaluating Criticism of Smart Growth. Victoria transport Policy
Martin, C., Evans, J., Karvonen, A., Paskaleva, K., Yang, D., & Linjordet, T. (2019). Smart-sustainability: A new urban fix? Sustainable Cities and Society, 45, 640-648.
measured physical activity with objectively measured urban form: findings from SMARTRAQ. American journal of preventive medicine, 28(2), 117-125
Miller, J., & Hoel, L. (2002). The “smart growth” debate: best practices for urban transportation planning. SocioEconomic Planning Sciences, 36(1), 1-24.
Romão, J., Kourtit, K., Neuts, B., & Nijkamp, P. (2018). The smart city as a common place for tourists and residents: A structural analysis of the determinants of urban attractiveness. Cities, 78, 67- 75.
Salvia, R., Egidi, G., salvati, L., & Rodrigo, J. (2020). In between "smart" urban growth and "sluggish" Rural Development? Reframing population D ynamics Greece ,1940-2019, www.mdpi.com.
Wang, S., Liu, X., Zhou, C., Hu, J., & Ou, J. (2017). Examining the impacts of socioeconomic factors, urban form, and transportation networks on CO2 emissions in China’s megacities. Applied energy, 185, 189-200.
