بررسی سه غزل سنایی بر پایه نقد فرمالیستی با تاکید بر آرای گرامون و یاکوبسن
الموضوعات :محمود بشیری 1 , طاهره خواجه‌گیری 2
1 - دانشیار گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی
الکلمات المفتاحية: غزل, سنایی, نقد ادبی, فرمالیسم, یاکوبسن, گرامون,
ملخص المقالة :
نقد فرمالیستی به رویکردی از نقد اطلاق می شود که بین سال های 1915 تا 1930 در روسیه جریان یافت. این حوزه نقد ادبی، ادبیات را از دیدگاه زبان شناسی بررسی می‌کند و اثر ادبی را یک مسألة صرفاً زبانی می داند و فرم و شکل اثر را مبنای تحلیل زیبایی‌شناسی و راه رسیدن به معنای نهفته در اثر ادبی در نظر می گیرد؛ در حقیقت شکل اثر ادبی را آفریننده معنا و مفهوم تلقی می کند. از جمله نظریه پردازان این رهیافت ادبی می توان از رومن یاکوبسن، بوریس آخنبام و ویکتور شکلوفسکی نام برد که از اعضای انجمن زبان شناسی در آن دوران بودند. در این جستار سعی بر آن است که سه غزل از سنایی بر پایه این رهیافت و با تأکید بر دیدگاه های موریس گرامون و رومن یاکوبسن بررسی شود و نشان داده شود که می توان به جنبه هایی از معانی نهفته در یک اثر ادبی، جدا از ساختارهای جامعة نویسنده و همچنین مسائل تاریخی و حتی روانشناسی شخصیت او دست یافت.
1- ایگلتون، تری .(1383). پیشدرآمدی بر نظریه ادبی، ترجمة عباس مخبر، تهران: مرکز.
2- برتنس، هانس .(1384). مبانی نظری ادبی، محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهر.
3- پاینده، حسین .(1383). مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، تهران: روزنگار.
4- حافظ، شمس‌الدین محمّد .(1362). دیوان حافظ، تصحیح پرویز خانلری، تهران: خوارزمی.
5- شفیعی کدکنی، محمدرضا .(1373). در اقلیم روشنایی، تهران: آگاه.
6- سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم .(1341). دیوان سنایی، تصحیح محمّد تقی مدرس رضوی، تهران: ابن سینا.
7- شمیسا، سیروس .(1373). معانی، تهران: میترا.
8- ------------ .(1388). نقد ادبی، تهران: میترا.
9- صفوی، کورش .(1380). از زبانشناسی به ادبیات (شعر)، تهران: حوزه هنری.
10- قویمی، مهوش .(1383). آوا و القا: رهیافتی به شعر اخوان ثالث، تهران: هرمس.
11- کالر، جاناتان .(1388). بوطیقای ساختارگرا، کورش صفوی، تهران: مینوی خرد.
12- مکاریک، ریما .(1385). دانش نامه نظریه‌های ادبی، ترجمه م. مهاجر و م. نبوی، تهران: آگاه.
_||_