دلالت‌های معنایی خانه در میان ساکنین مسکن مهر: خانه به مثابه امری پروبلماتیک

الموضوعات : مطالعات جامعه شناختی شهری

یاسر رستگار ¹ , فریبرز محمدی ²

1 - استادیار جامعه شناسی دانشگاه هرمزگان(نویسنده مسؤول)
2 - دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

تاريخ الإرسال : 04 الأربعاء , شعبان, 1442 تاريخ التأكيد : 04 الأربعاء , شعبان, 1442 تاريخ الإصدار : 06 السبت , ربيع الثاني, 1442

الکلمات المفتاحية: هویت, شهر, مسکن مهر, خانه, سیاست‌گذاری مسکن,

ملخص المقالة :

خانه یکی از مهم‌ترین فضاهای زندگی روزمره‌ی شهری برای ایجاد حس تعلق در آدمی و لذا منبع هویت‌بخشی است. در میان خانه‌هایی که در شهرها ساخته می‌شود، خانه‌های طرح مسکن مهر از موقعیتی ویژه برخوردار است و خانه‌ای درحاشیه، تلقی می‌گردد. هدف مطالعه‌ی حاضر، توصیف و تفسیر معنای خانه در میان ساکنین مسکن مهر است.بدین منظور با بکارگیری پارادایم تفسیری و روش کیفی به توصیف ساکنان مسکن مهر از خانه پرداخته شده است. جمع‌آوری داده‌ها از طریق مصاحبه نیمه‌ساختمند با 23 نفر از ساکنین مسکن مهر پرند در شهر تهران و فرآیند تحلیل داده‌ها با استفاده از تکنیک تحلیل تماتیک به شیوه‌ی گیبسون و براون انجام گرفته است.یافته‌های میدانی نشان از معنای پروبلماتیکِ خانه دارد؛ معنایی که ذیل چهار معضله‌ی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و عمرانی برساخت می‌شود و معنای خانه را به نوعی سرپناهِ صرف و فاقد هویت، تقلیل داده است. در نهایت می‌توان گفت خانه‌های مهر برای ساکنین آن، حرکت از معضله‌ی نداشتنِ خانه به معضله‌ی داشتنِ خانه معنا شده است.

المصادر:

- اسکات، سوزی(1397) معنابخشی به زندگی روزمره، ترجمه فاطمه مکتوبیان و مریم مکتوبیان، تهران: انتشارات جامعه شناسان.

- اطهاری، کمال(1384) فقر مسکن در ایران (فقر سیاست های اجتماعی)، فصلنامه رفاه اجتماعی، دوره 5، شماره 18، 15-1. 

- ایمانی جاجرمی، حسین و مسعودیان، مهدی (1398) "سکونتگاه های جدید و بازتولید نابرابری اجتماعی؛ تجربه زیسته ساکنان مسکن مهر صدرای شیراز"، مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دوره 8، شماره 1، 222-199.

- پوردیهیمی، شهرام؛ زمانی، بهادر؛ نگین تاجی، صمد (1390) "رویکردی انسانی به مسکن"، فصلنامه صفه، دوره بیست و یک، شماره 3، 5تا16.

- پیران، پرویز(1380) تحلیل جامعه شناختی از مسکن شهری در ایران: اسکان غیررسمی، مجله جامعه شناسی ایران، شماره 6، 48-27 .

- جین، مارک(1396) شهرها و مصرف، ترجمه مرتضی قلیچ، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

- حجازی، سیدجعفر(1393) "ارزیابی طرح مسکن مهر از دیدگاه ساکنان(مطالعه موردی: مسکن مهر شهر ماهشهر)"، فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره نهم، شماره 2، 239 تا 256.

- حریری، نجلا(1385) اصول و روش پژوهش های کیفی، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.

- خامنه زاده، حنانه(1396) "مفهوم خلوت و چگونگی تحقق آن در زیست-جهان خانه ایرانی (مطالعه تطبیقی آن در خانه ایرانی ماقبل مدرن و خانه مدرن ایرانی)"، مجله باغ نظر، سال چهاردهم، شماره 49، تیرماه، صص 42-31.

- عزیزی، محمد مهدی(1383) "جایگاه شاخص های مسکن در فرایند برنامه ریزی مسکن"، نشریه هنرهای زیبا، شماره 17، 31 تا 42.

- علاءالدینی، پویا و جمشیدی نسب، مریم (1394) مسکن مهر و حق به شهر جماعت های جدید: مطالعه ی موردی پرند، مجله توسعه محلی، دوره 7، شماره 2، 258-241.

- فاضلی، نعمت‌اله (1387) مدرنیته ومسکن(رویکردی مردمنگارانه به مفهوم خانه، سبک زندگی روستایی و تحولات امروزی آن)، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال اول، شماره ۱، بهار، صص ۶۳ـ ۲۵.

- فرهادی، رودابه؛ همتی گشتاسب، سرورالدین(1396) مکان گزینی مسکن اجتماعی (مطالعه ی موردی مسکن مهر کازرون)، جغرافیای اجتماعی شهری، شماره 11، 87 تا 101.

- کاریگان، پیتر(1396) جامعه شناسی مصرف، ترجمه سعید صدرالاشرافی، نشر گل آذین.

- م حمدپور، احمد(1389) روشتحقیقکیفی: ضدروش، تهران: انتشارات جامعه شناسان.

- وودوارد، یان(1397) فهم فرهنگ مادی، ترجمه شایسته مدنی لواسانی، تهران: لوگوس.

- یزدانی، محمد حسین؛ سعیدیان، سمیرا؛ پاشازاده، اصغر(1398) بررسی رضایتمندی ساکنین مسکن مهر (نمونه موردی مسکن مهر شام اسبی اردبیل)، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، شماره 67، 333 تا 355.

-Berg, Bruce. (2006)Qualitative Research Methods for the Social Science, NewYork: Allyn and Bacon.

- Blunt, A & Dowling, R (2006) Home, London: Routledge.

-Cieraad, Irene (2010) Homes from Home: Memories and Projection, Home culture,Vol.7, Issue.1, 85-102.

-Denzin, N. And Y. Lincoln. (2005). Handbook of Qualitative Research, Second Editi on, London: Sage Publication Ltd.

-Forty, Adrain (1986) Objects of Desire, Design and Society, London: Thames & Hudson.

-Gibson, William & Andrew Brown (2009) Working with Qualitative Data, University of Michigan.

-Hoolachan, Jennifer (2020): Making home? Permitted and prohibited place-making in youth homeless accommodation, Housing Studies, Published Online: 21 Oct2020.

 DOI:10.1080/02673037.2020.1836329.

-May, Tim. (2001). Social Research: Issues, Methods and process, London: Open University Press.

-Maxwell, J. A. (1992), Understanding and Validity in Qualitative Research. Harvard Educational Review", (62), 279-300.

-Neuman, L. (2006). Social Research Methods: Quantitative and Qualitative Approaches, Sixth Edition.  London: Allyn and Bacon.

 -Proshansky, H. M & Fabian, M. & Kaminoff, R (1983) Place Identity: Physical World Socialization of the Self”, Journal of Environmental Psychology, No.3, 57-83.

- Rapoport, A. (1982) the Meaning of the Built Environment: A Nonverbal Communication Approach. Newborn Park, CA: Sage.

-Richards, Lyn (1990) Nobody,s Home Dreams and Realities in a New suburb, Melbourne: Oxford University press.

-Rubenstein, R (2001) Home Matters: Longing and Belonging, nostalgia and mourning in women’s fiction. New York: Palgrave.

- Shumaker, S. A. & Taylor, R. B (1983) “toward a clarification of people-place  relationships: A model of attachment to place”. In N. Feimer and Geller, E. (eds) Enviromental Psychology, directions and perspectives, pp. 219-251. NewYork: Praeger.

-Somerville, P. (2013) Understanding Homelessness. Housing, Theory and Society, No.30, pp. 384–415.

-Suzanne Reimer & Deborah Leslie (2004) Identity, Consumption, and the Home, Home Cultures, 1:2, 187-210.

-Wardhaugh, J. (1999) the unaccommodated woman: home, homelessness and identity, Sociological Review, No.47, 91-109.