اثر پوشش ترکیبی کربوکسی متیل سلولز- صمغ دانه شاهی به همراه اسانس علف چشمه (Nasturtium officinale) بر ماندگاری فیله کپور سرگنده (Aristichthys nobilis ) در شرایط نگهداری سرد

الموضوعات :

سید زمان شاه حسینی ¹ , سید روح الله جوادیان ² , سید رسول شاه حسینی ³

1 - گروه شیلات، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.
2 - گروه شیلات، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.
3 - گروه علوم و صنایع غذایی، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران.

تاريخ الإرسال : 13 السبت , ذو الحجة, 1444 تاريخ التأكيد : 04 الأحد , صفر, 1445 تاريخ الإصدار : 02 الأربعاء , ربيع الثاني, 1447

الکلمات المفتاحية: فیله, کپور سرگنده, پوشش مرکب, کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی, اسانس علف چشمه.,

ملخص المقالة :

گوشت ماهی مستعد فساد شیمیایی و آلودگی میکروبی می­باشد. لذا استفاده از نگهدارنده با خصوصیات ضد­­ میکروبی و آنتی‌اکسیدانی ضروری به نظر می­رسد. در این پژوهش تاثیر پوشش ترکیبی کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی حاوی اسانس گیاه علف چشمه بر کیفیت و ماندگاری فیله کپور سرگنده نگهداری شده در یخچال طی مدت زمان 16 روز مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا اسانس علف چشمه به روش کلونجر استخراج شد. مقادیر ترکیبات فنلی و فعالیت آنتی­اکسیدانی اسانس تعیین شد. مقادیر ترکیبات فنلی برابر  با 85/9±57/388 میلی گرم اسید گالیک بر گرم وزن خشک بود. بالاترین میزان فعالیت رادیکال آزاد ABTS در غلظت ppm 1000 مشاهده شد(47/83درصد). همچنین خاصیت آنتی­اکسیدانی اسانس علف چشمه اختلافی با آنتی­اکسیدان سنتزی BHA (غلظتppm100) نداشت (05/0<P).بنابراین اسانس علف چشمه  در دو غلظت  ppm500 و 1000 به پوشش ترکیبی اضافه شد. 4 تیمار فیله کپور سرگنده شامل شاهد،  پوشش کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی ،  پوشش+ اسانس با غلظت ppm 500، پوشش+ اسانس با غلظت ppm 1000، تولید و به صورت دوره­ای مورد ارزیابی شیمیایی و میکروبی قرار گرفتند،که شامل بررسی مقادیر عدد پراكسيد (PV)، مقادیر تیوباربیوتیک اسید (TBA)، pH ، مقادیر کلی باکتری و باکتری سرمادوست بود. نتایج مطالعه حاضر که مربوط به ماندگاری فیله کپور سرگنده می­باشد، نشان داد تیمارهای حاوی اسانس گیاه علف چشمه، فساد اکسیداسیونی و میکروبی را در فیله ماهی به طور معني­داري نسبت به تیمار شاهد کاهش می­دهد و نتایج مشاهده شده در تیمار ترکیبی کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی + اسانس ppm 1000 نسبت به سایر تیمارها بهتر بوده است و تا پایان دوره نگهداری از محدوده مجاز شیمیایی و میکروبی برخوردار بود. بنابراین به نظر می­رسد پوشش مرکب کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی و اسانس علف چشمه در غلظت ppm 1000 می‌تواند به عنوان یک نگهدارنده طبیعی در فرآورده­هاي دریایی مورد استفاده قرار گیرد.

 

المصادر:

1. Abodollahi M, Rezaie M, Farazi G. Original article Influence of chitosan /clay functional bionanocomposite activated with rosemary essential oil on the shelf life of fresh silver carp. International Journal of Food Science. 2014; 82; 811–818.
https://doi.org/10.1111/ijfs.12369.
2. AOAC, 2005. Official Method of Analgsis (17th ed). Washington, DC: Association of Official Analytical chemists.
3. Bagheri R, Izadi Amoli R, Tabari Shahndash N, Shahosseini S. R. Comparing the effect of encapsulated and unencapsulated fennel extracts on the shelf life of minced common kilka (Clupeonella cultriventris caspia) and Pseudomonas aeruginosa inoculated in the mince. food science and nutrition. 2016; 4(2): 216–222.
4. https://doi.org/10.1002/fsn3.275.
5. Bingöl B, Bostan K, Varlık C, Uran H, Üçok Alakavuk D, Sivri N. Effects of Chitosan Treatment on the Quality Parameters of Shrimp (Parapenaeus longirostris) during Chilled Storage. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. 2015; 15: 821-831. http://doi.org/10.4194/1303-2712-v15_4_05.
6. Burt S. Essentialoils: their antibacterial propertied and potential application in foods-a review. International Food Mashinicrobiology. 2004; 94 (3): 223- 253. https://doi.org/10.1016/j.ijfoodmicro.2004.03.022.
7. Derakhshan Z, Oliveri G, Heydari A, Hosseini M. S, Akrami F, Gheisari H, Kargar S, Karimi E, Ferrante M. 2018. Survey on the effects of electron beam irradiation on chemical quality and sensory properties on quail meat. Food and Chemical Toxicology. 2018; 112: 416-420.
https://doi.org/10.1016/j.fct.2017.12.015.
8. Dick M, Costa T. M. H, Gomaa A, Subirade M, Rios A. D, Flores S. H, Edible film production from chia seed mucilage: Effect of glycerol concentration on its physicochemical and mechanical properties. Carbohydrate Polymers. 2015; 130: 198–205. https://doi.org/10.1016/j.carbpol.2015.05.040.
9. Fatima Z, Tazerouti F, Belkhelfa-Slimani R, Djerdjouri B, Brahim Y, Meklati M. Phytochemical composition of the Algerian Laurus nobilis L. leaves extracts obtained by solvent-free microwave extraction and investigation of their antioxidant activity. Journal of Essential Oil Research. 2016; 22:156-168.
https://doi.org/10.1080/10412905.2015.1129992.
10. Fidan H, Stefanova G, Kostova L, Stankov S, Damyanova S, Stoyanova A, Zheljazkov V. Chemical Composition and Antimicrobial Activityof Laurus nobilis L. Essential Oils from Bulgaria. Molecules. 2019; 24:804-812. https://doi.org/10.3390/molecules24040804.
11. Gomez Estaca J, lopez de Lacy A, Lopez caballero M. E, Gamez. Guillen M. C, Montero P. Biodegradable gelatin- chitosan films incorporated with essential oils as antimicrobial agents for fish preservation. Food microbiology. 2010; 27: ¬889-896. https://doi.org/10.1016/j.fm.2010.05.012.
12. ICMSF, 2005. Microorganisms in foods 6: microbial ecology of food commodities, 2nd edn (1st edn published 1998). Kluwer Academic/Plenum Publishers, New York.
13. Jalali M, Ariiai P, Fattahi E. Effect of alginate/carboxyl methyl cellulose composite coating incorporated with clove essential oil on the quality of silver carp fillet and Escherichia coli O157:H7 inhibition during refrigerated storage. Journal Food Sci Technol. 2016; 53 (7): 757-765. https://doi.org/10.1007%2Fs13197-015-2060-4.
14. Jan Khan N, Khan Z, Sukhcharn S. Stinging nettle (Urtica dioica L.): a reservoir of nutrition and bioactive components with great functional. Journal Of Food Measurement. 2017; 11:423–433. https://doi.org/10.1007/s11694-016-9410-4.
15. Javadian S. R, Shahoseini S. R, Ariaii P. The effects of liposomal encapsulated thyme extract on the quality of fish mince and Escherichia coli O157: H7 inhibition during refrigerated storage. Journal of Aquatic Food Product Technology. 2017; 26 (1): -115-123.
https://doi.org/10.1080/10498850.2015.1101629.
16. Khalighi-Sigaroodi F, Ahvazi M, Ebrahimzadeh H, Rahimifard N. Chemical Composition of the Essential Oil and Antioxidant Activities, Total Phenol and Flavonoid Content of the Extract of Nepeta pogonosperma. Journal of Medicinal Plants. 2013; 12 (48):185-198. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2717204.2013.12.48.10.7.
17. Khodja Y, Dahmoune F, Bachir bey M, Madani K, Khetta B. Conventional method and microwave drying kinetics of Laurus nobilis leaves: effects on phenolic compounds and antioxidant activity. Journal Food Technology. 2020; ¬23: ¬216-229.
https://doi.org/10.1590/1981-6723.21419.
18. Kivrak Ş, Göktürk T, Kivrak İ. Assessment of Volatile Oil Composition, Phenolics and Antioxidant Activity of Bay (Laurus nobilis) Leaf and Usage in Cosmetic Application. Journal science Metabolite. 2017; 4(2):¬148–148. DOI: 10.21448/ijsm.323800.
19. Mahdavi V, Hosseini E, Sharifian A. Effect of edible chitosan film enriched with anise (Pimpinella anisum L.) essential oil on shelf life and quality of the chicken burger. Food science and nutrition. 2018; 6 (2): 269- 279. doi: 10.1002/fsn3.544.
20. Moawad R, Abdelmonem El-Banna H, Saleh Mohamed O, Aboelsood Ibrahim V. Improving the Quality and Shelf-life of Refrigerated Japanese Quail (Coturnix coturnix japonica) Carcasses by Oregano/Citrate Dipping. Journal of Biological Sciences. 2018; 18: 389-398. DOI: 10.3923/jbs.2018.389.398.
21. No H. K, Meyers S. P, Prinyawiwatkul W, Xu Z. Applications of chitosan for improvement of quality and shelf life of foods: A review. Journal of Food Science. 2007; 72: 87- 100. DOI: 10.1111/j.1750-3841.2007.00383.x.
22. Ojagh S, Rezaei M, Razavi S, Hosseini S. Effect of chitosan coatings enriched with cinnamon oil on the quality of refrigerated rainbow trout. Food Chemistry. 2010; 1: 193-198. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2009.10.006.
23. Ordoñez A. AL, Gomez J. D, Vattuone M. A, lsla M. I. 2006. Antioxidant activities of sechiumedule(Jacq) Swartz extracts. Food Chemistry. 2006; 97:452-458. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2005.05.024.
24. Rashidaie Abandansarie S. S, Ariaii P, Charmchian Langerodi M. Effects of encapsulated rosemary extract on oxidative and microbiological stability of beef meat during refrigerated storage. Food Science & Nutrition. 2019; 7: 3969- 3978.
https://doi.org/10.1002/fsn3.1258.
25. Sathivel S, Liu Q, Huang J, Prinyawiwatkul W. 2007. The influence of chitosan glazing on the quality of skinless pink salmon (Oncorhynchus gorbuscha) fillets during frozen storage. Journal of Food Engineering. 2007; 83: 366–373. https://doi.org/10.1016/j.jfoodeng.2007.03.009.
26. Shah M. A, Bosco S. J. D, Mir S. A. Plant extract as natural antioxidants in meat and meat products. Meat Science. 2014; 98(1): pp. 21-33. https://doi.org/10.1016/j.meatsci.2014.03.020.
27. Shahosseini, S. R, Safari R, Javadian, S. R. Evaluation antioxidant effects of Pullulan edible coating with watercress extract (Nasturtiumn officinale) on the chemical corruption of fresh beluga sturgeon fillet during storage in a refrigerator. Iranian Scientific Fisheries Journal. 2021; 30 (2), pp. 123-146.
http://dorl.net/dor/20.1001.1.10261354.1400.30.2.1.8.
28. Shakour N, Khoshkhoo Z, Akhondzadeh Basti A, Khanjari A. Mahasti Shotorbani P. Investigating the properties of PLA-nanochitosan composite films containing Ziziphora Clinopodioides essential oil and their impacts on oxidative spoilage of Oncorhynchus mykiss¬ fillets.¬ Food¬Science¬&¬Nutrition. 2021; 9: 1–13. https://doi.org/10.1002/fsn3.2053.
29. Shan B, Cai Y, Brooks J. D, Corke H. Antibacterial properties and major bioactive components of cinnamon stick (Cinnamomum burmannii): activity against foodborne pathogenic bacteria. Food Chemistry. 2007; 55 (14): 5484-5490.
https://doi.org/10.1021/jf070424d.
30. Tometri S. S, Ahmady M, Ariaii P. Extraction and encapsulation of Laurus nobilis leaf extract with nano-liposome and its effect on oxidative, microbial, bacterial and sensory properties of minced beef. Journal of Food Measurement and Characterization. 2020; 26: 156-187. https://doi.org/10.1007/s11694-020-00578-y.
31. Valipour F, Ariaii P, Khademi D, Nemati M. Effect of chitosan edible coating enriched with eucalyptus
essential oil and α-tocopherol on silver carp fillets quality during refrigerated storage. Journal of Food Safety. 2017; 37(1): 122-137.
https://doi.org/10.1111/jfs.12295.
32. Yanar Y. Quality Changes of Hot Smoked Catfish (Clarias Gariepinus) During Refrigerated storage. Journal of Muscle Foods. 2007; 18: 391-400.
https://doi.org/10.1111/j.1745-4573.2007.00094.x.

نص كامل:



Journal of Innovation in Food Science and Technology , Vol 17, No 3, Autumn 2025

 

Homepagr: https://sanad.iau.ir/journal/jfst                                                                                                             E-ISSN: 2676-7155

 

(Original Research Paper)

Evaluation of the Effect of Carboxymethyl Cellulose- Lepidium sativum Seed Gum with Nasturtium officinalis Essential Oil on the Fillet Bighead Carp (Aristichthys nobilis) Shelf Life During Refrigerated Storage

Seyyed Zaman Shah Hosseini1, Seyyed Rohollah Javadian1*, Seyyed Rasoul Shah Hosseini 2

 

1- Department of Fisheries, Qaemshahr Branch, Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran.

2- Department of Food Science and Technology, Nour Branch, Islamic Azad University, Nour. Iran.

 

Received:01/07/2023                            Accepted: 20/08/2023

 

DOI: 10.71810/jfst.2024.1004752 

 

 

Abstract
Fish meet is prone to both microbial and chemical spoilage.Therefore, it is desirable to use a preservative with both antioxidant and antimicrobial properties..In this study, the effect of Carboxymethyl Cellulose- Lepidium sativum seed gum with Nasturtium officinalis essential oil on the shelf life of Bighead carp (Aristichthys nobilis) fillet during a 16-day refrigeration period was investigated. First, the essential oil of Nasturtium officinalis was extracted by Cloninger method. The phenolic compounds of Nasturtium officinalis essential oil were equal to 388.57±9.85 mg / g gallic acid compounds were. The highest free radical scavenging activity was observed at 1000 ppm (83.47%). The levels of antioxidant activity at this concentration did not siggnifacnt different with synthetic antioxidant BHA (concentration 100 ppm) (P <0.05). Therefore, Nasturtium officinalis essential oil was added to the composite coating at two concentrations of 500 and 1000 ppm. 4 treatments fillet Bighead carp including control, Carboxymethyl Cellulose- Lepidium sativum seed gum coating, Carboxymethyl Cellulose- Lepidium sativum seed gum coating + essential oil with 500 ppm concentration, Carboxymethyl Cellulose- Lepidium sativum seed gum coating + essential oil At a concentration of 1000 ppm were produced. were analyzed by Chemical and microbial parameters such as peroxide value (PV), thiobarbithic acid (TBA), total viable counts (TVC) and total psychrotrophic counts (TPC). The results of shelf life of Bighead carp showed that, the treatments with essential oil Nasturtium officinalis slowed down the upward trend of oxidation and microbial indices compared to the control treatment, and these changes in treatment Carboxymethyl Cellulose- Lepidium sativum seed gum coating + essential oil with At a concentration of 1000 were less than other treatments and until the end of the storage period of the range of chemical and microbial index were acceptable. Therefore, it seems that the combined coating of Carboxymethyl Cellulose- Lepidium sativum seed gum and essential oil of Nasturtium officinalis can be used as a natural preservative in and Seafood products.

 

Keywords: Fillet, Bighead Carp (Aristichthys nobilis), Composite Coating, Carboxymethyl Cellulose- Lepidium Sativum Seed Gum, Nasturtium officinalis Essential Oil. 

 

 

 

 

 

*Corresponding Author: [e-mail]

 

     E-ISSN: 2676-7155                                                                                                          سایت مجله: https://sanad.iau.ir/journal/jfst  

 

(مقاله پژوهشی)

اثر پوشش ترکیبی کربوکسی متیل سلولز- صمغ دانه شاهی به همراه اسانس 

علف چشمه   (Nasturtium officinale)  بر ماندگاری فیله کپور سرگنده (Aristichthys nobilis ) در شرایط نگهداری سرد

سید زمان شاه حسینی 1، سیدروح ا...جوادیان 1*، سید رسول شاه حسینی 2

 

1- گروه شیلات، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.

2-گروه علوم و صنایع غذایی، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران.

 

تاریخ دریافت: 10/04/1402                     تاریخ پذیرش: 29/05/1402

 

DOI: 10.71810/jfst.2024.1004752

 

چکیده 

گوشت ماهی مستعد فساد شیمیایی و آلودگی میکروبی می­باشد. لذا استفاده از نگهدارنده با خصوصیات ضد­­ میکروبی و آنتی‌اکسیدانی ضروری به نظر می­رسد. در این پژوهش تاثیر پوشش ترکیبی کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی حاوی اسانس گیاه علف چشمه بر کیفیت و ماندگاری فیله کپور سرگنده نگهداری شده در یخچال طی مدت زمان 16 روز مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا اسانس علف چشمه به روش کلونجر استخراج شد. مقادیر ترکیبات فنلی و فعالیت آنتی­اکسیدانی اسانس تعیین شد. مقادیر ترکیبات فنلی برابر  با 85/9±57/388 میلی گرم اسید گالیک بر گرم وزن خشک بود. بالاترین میزان فعالیت رادیکال آزاد ABTS در غلظت ppm 1000 مشاهده شد(47/83درصد). همچنین خاصیت آنتی­اکسیدانی اسانس علف چشمه اختلافی با آنتی­اکسیدان سنتزی BHA (غلظتppm100) نداشت (05/0<P).بنابراین اسانس علف چشمه  در دو غلظت  ppm500 و 1000 به پوشش ترکیبی اضافه شد. 4 تیمار فیله کپور سرگنده شامل شاهد،  پوشش کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی ،  پوشش+ اسانس با غلظت ppm 500، پوشش+ اسانس با غلظت ppm 1000، تولید و به صورت دوره­ای مورد ارزیابی شیمیایی و میکروبی قرار گرفتند،که شامل بررسی مقادیر عدد پراكسيد (PV)، مقادیر تیوباربیوتیک اسید (TBA)، pH ، مقادیر کلی باکتری و باکتری سرمادوست بود. نتایج مطالعه حاضر که مربوط به ماندگاری فیله کپور سرگنده می­باشد، نشان داد تیمارهای حاوی اسانس گیاه علف چشمه، فساد اکسیداسیونی و میکروبی را در فیله ماهی به طور معني­داري نسبت به تیمار شاهد کاهش می­دهد و نتایج مشاهده شده در تیمار ترکیبی کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی + اسانس ppm 1000 نسبت به سایر تیمارها بهتر بوده است و تا پایان دوره نگهداری از محدوده مجاز شیمیایی و میکروبی برخوردار بود. بنابراین به نظر می­رسد پوشش مرکب کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی و اسانس علف چشمه در غلظت ppm 1000 می‌تواند به عنوان یک نگهدارنده طبیعی در فرآورده­هاي دریایی مورد استفاده قرار گیرد.

 

واژه های کلیدی: فیله، کپور سرگنده، پوشش مرکب، کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی، اسانس علف چشمه.

 

*مسئول مکاتبات: [e-mail]

 

1- مقدمه

ماهی نقش بسیار مهمی را در رژیم غذایی بسیاری از جوامع درکشورهای توسعه یافته و درحال توسعه تشکیل می­دهد. گوشت آبزیان به دلیل داشتن پروتئین­های با قابلیت  هضم بالا و ترکیب مناسب از اسید­آمینه­های ضروری مثل لیزین و متیونین برای تغذیه انسان بسیار مفیدند (6). گوشت ماهی به دلیل ترکیب بیولوژیکی آن  بسیار  فساد پذیر است.  فساد  عضله ماهی ناشی از تغییرات ایجاد شده طی واکنش­های شیمیایی از قبیل اکسیداسیون چربی، واکنش­های ناشی       از آنزیم­های طبیعی ماهی (اتولیز) و فعالیت متابولیکی میکروارگانسیم­ها است. اتولیز ماهی منجر به تشکیل پپتیدها و اسیدهای آمینه آزاد می­شود که به عنوان اجزای مناسب برای رشد میکروبها و تولید آمین­های بیوژن  عمل  می­کنند و ایمنی گوشت ماهی را تحت تاثیر قرار می­دهند (19). بنابراین استفاده از موادی مناسب با فعالیت آنتی­باکتریایی    و آنتی­اکسیدانی به منظور بهبود کیفیت، افزایش عمر  ماندگاری ماهی و درعین حال جلوگیری از ضررهای اقتصادی ضروری و مفید می‏باشد. استفاده از آنتی اکسیدان و نگهدارنده‏های میکروبی یکی از مهم‏ترین روش‏های جلوگیری از فساد اکسیداتیو و باکتریایی ماهی و محصولات 

دریایی می‏باشد. در این ارتباط آنتی‏اکسیدان‏ها و ترکیبات نگهدارنده سنتزی سال‏هاست که برای کنترل فساد مواد غذایی مورد استفاده قرار می‏گیرند. امروزه مصرف­کنندگان خواهان مصرف فرآورده‏هایی با منشاء طبیعی و با حداقل فرآوری هستند، یک رویکرد ایمن و قابل قبول برای افزایش ایمنی و ماندگاری مواد غذایی، استفاده از اسانسهای گیاهی می­باشد(28). علف چشمه با نام علمی Nasturtium officinale می­باشد. ترکیب اصلی اسانس این گیاه شامل فنل­هایی مثل تیمول و کارواکرول می­باشد. اسانس­ها حاوی ترکیبات موثری هستند که نحوه عملکرد آن ها در سلول باکتری اختصاصی است. اثر بازدارندگی اسانس­ها در شرایط آزمایشگاهی در برابر باکتری­های عامل فساد گوشت و ماهی و نیز افزایش زمان ماندگاری ماهی مطالعه شده است (29). با وجود پتانسیل بالای اسانس‌های گیاهی، استفاده آن ها در حفظ کیفیت مواد غذایی عمدتا به دلیل عطر و مشکلات شدید سمی آن ها محدود می­باشد. برای به حداقل رساندن دوزهای مورد نیاز، یکی از گزینه­های جالب استفاده از روکش و فیلم­های خوراکی به عنوان حامل این ترکیبات طبیعی می­باشد. پوشش­های خوراکی اخیراً به دلیل نتایج امیدوارکننده، مورد توجه بیشتری در زمینه حفظ    مواد غذایی قرار گرفته­اند (30). کربوکسی متیل سلولز        (CMC)مشتق شده از سلولز است و در آب گرم و سرد محلول است و پراکندگی شفاف و بی رنگ، با طعم خنثی، ویسکوزیته محلول کم تا زیاد و قابلیت تشکیل فیلم خوب دارد. به دلیل خواص مفید آن از جمله کاهش جذب روغن، به طور گسترده­ای در فرمولاسیون مواد غذایی استفاده      می­شود (18، 30). هر چند پوشش‏های خالص کربوکسی متیل سلولز به تنهایی خواص مکانیکی، بازدارندگی نسبت به رطوبت، و ویژگی‏های ظاهری مناسبی نشان نمی‏دهد. همچنین قیمت بالای کربوکسی متیل سلولز در مقایسه با سایر پلیمرهای زیستی، باعث یافتن راه حل مناسب برای این پوشش‏ها شده است. اختلاط کربوکسی متیل سلولز با سایر پلیمرها یا صمغ‏ها می‏تواند روش مناسبی به منظور بهبود ویژگی‏های آن به شمار رود (29). به همین ترتیب در این پژوهش کربوکسی متیل سلولز با صمغ دانه شاهی ترکیب می‏شود. شاهی از خانواده کروسیفرا با نام علمی Lepidiurn sativum، گیاهی کوچک، علفی، بدون کرک و یک ساله با ارتفاع ۵۰ سانتی­متر است. قسمت­های مختلف این گیاه، مانند دانه­ها و برگ­ها حاوی مواد شیمیایی مختلف (فلاونوئیدها، گلیکوزیدها، آلکالوئیدها و پلی­کتیدها) و ویتامین­ها، مواد معدنی، پروتئین­ها، چربی­ها و کربوهیدرات­ها می‌باشد. صمغ دانه­شاهی یک هیدروکلوئید جدید، استخراج شده از دانه‏های گیاه شاهی است که در سال‌های اخیر به خاطر رفتار خاص رئولوژیکی و راحتی استخراج، محققان سعی در به کار بردن آن به عنوان عامل تغلیظ کننده  و  ژل کننده  در  صنعت  غذا  داشته‏اند (7).  با 

توجه به مطالب بیان شده، هدف از این پژوهش بررسی اثرات آنتی­اکسیدانی و ضد­ میکروبی پوشش ترکیبی

کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی و اسانس علف چشمه جهت افزايش عمر نگهداري  فیله کپور سرگنده طی دوره نگهداری است.

 

2-مواد و روش ها

2-1-مواد اولیه

علف چشمه از ییلاقات شهرستان آمل ازتوابع استان مازندران تهيه، بعد از تأیید نام علمی از سوی گروه كشت    و توسعه انستيتو گياهان دارويي(گروه زارعت آقای دکتر محمودی) قسمت­هاي زائد آن جدا و بلافاصله پس از شستشو خشك شد .سپس در آون تحت خلأ با درجه حرارت 50 درجه سانتی­گراد به مدت 45 دقیقه خشک و توسط خردکن کاملا پودر و تا زمان انجام آزمایش در درجه حرارت 25 درجه سانتی­گراد نگهداری گردید.     ماهی کپور سرگنده  مورد  نیاز  از  مرکز فروش شهرستان محمودآباد خریداری شد در ظروف عایق درمجاورت يخ نگهداري و دركيسه­هاي پلي اتيلني برای فیله­گیری به آزمایشگاه انتقال داده شد. فیله‌­ها به طور کامل با آب سرد تمیز شسته تا کاملا تمیز و خونآبه‏ها و سایر ضایعات از     آن ها جدا شد. ﮐﻠﯿﻪ ﻣـﻮاد ﺷـﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑــﺎ درﺟــﻪ ﺧﻠــﻮص ﺗﺠﺰﯾـﻪای از ﺷـﺮﮐﺖ ﻣــﺮک آﻟﻤـﺎن ﺗﻬﯿــﻪ ﺷـﺪ.

 

2-2- تهیه اسانس و اندازه­گیری ترکیبات فنولی 

100 گرم از پودر گیاه علف چشمه با يک ليتر آب مقطر مخلوط و به مدت 5/3 ساعت بوسيله دستگاه کلونجر، اسانس­گيري انجام شد و اسانس حاصل با استفاده از سولفات سديم آب­گيري و تا زمان انجام آزمايش در ظروف تيره رنگ و در دماي 4 درجه سانتي­گراد نگهداري گردید. محتوی فنول کل  با استفاده از معرف فولین-سیوکالتيو اندازه­گیری شد. به 5/0 میلی لیتر از هر اسانس، 5/2 میلی لیترمعرف فولین-سیوکالتيو 2/0 نرمال اضافه شد، پس از ۵ دقیقه، ۲ میلی لیتر از محلول ۷۵ گرم بر لیتر کربنات سدیم به آن اضافه و جذب مخلوط ۲ ساعت بعد در طول موج ۷۶۰ نانومتر توسط دستگاه اسپکتوفوتومتر در مقابل بلانک قرائت شد. میزان فنول کل  بر اساس میزان میلی گرم اسید گالیک درگرم اسانس گزارش گردید (21).

 

2-3-اندازه­گيري ميزان فعالیت آنتي اكسيداني به روش ABTS

 65 میکرو مولار نمونه محلول با 65 میکرو مولار بافر فسفات ترکیب شد 67/66 میکرو مولار از این مخلوط با 910 میکرو مولار محلول ABTS ترکیب و 67/66 میکرو مولار بافر فسفات به عنوان شاهد با 910 میکرو مولار محلول ABTS ترکیب  شد و پس از 10 دقیقه در دمای محیط در تاریکی قرار گرفت و جذب در 734 نانومتر قرائت شد (27).

تعیین فعالیت پاک کنندگی رادیکال آزادABTS با استفاده از فرمول زیر محاسبه شد:

100]×(میزان جذب کنترل / میزان جذب نمونه)- 1 [ =درصدپاک کنندگی رادیکال آزاد ABTS

 

2-4-تهیه پوشش

برای تهیه محلول 2درصد وزنی- حجمی پوشش کربوکسی متیل سلولز ابتدا 20 گرم پودر کربوکسی متیل سلولز به یک ليتر آب مقطر اضافه گردید و عمل هم زدن با سرعت 1200 دور در دقيقه انجام شد و در ادامه به مدت 30 دقیقه در دمای70 درجه‌سانتي‌گرادحرارت­دهی شد. محلول صمغ دانه شاهی در سطح 5/1 وزنی- وزنی از طريق انحلال صمغ در آب مقطر و هم زدن شديد با سرعت 1200 دور در دقيقه با همزن مغناطيسی به مدت 24 ساعت در دماي محيط تهيه گرديد. در مرحله بعد 200 ميلي­ليترازمحلول کربوکسی متیل سلولز به آرامي به محلول صمغ اضافه شده و به مدت 4 ساعت عمل هم­زدن ادامه یافت. پس از گذشت این مدت ابتدا میزان 2/0درصد حجمی- حجمی نسبت به ميزان اسانس، توئين 80 به عنوان امولسيفاير با اسانس گیاهی علف چشمه دو سطح ppm500 و 1000  به صورت حجمی- حجمی محلول کربوکسی متیل سلولز به صورت مکانیکی مخلوط گشته و بعد از یکنواخت شدن به محلول­های پوشش ترکیبی اضافه گرديد و به مدت دو دقيقه عمل همزدن به کمک دستگاه هموژنايزر و با دور 9000 دور در

دقيقه صورت گرفت تا اسانس­ها به طور يكنواخت در ماتریس پوشش پخش شدند (22).

 

2-5-آماده سازی نمونه‌ها

فیله­های ماهی (80-100 گرم) به مدت 1 دقیقه در پوشش ترکیبی (کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی (5/1 درصد)) و همچنین پوشش ترکیبی (کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی (5/1 درصد) غنی شده با اسانس علف چشمه در غلظت  ppm500  و پوشش ترکیبی (کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی (5/1 درصد)) غنی شده با اسانس علف چشمه در غلظت ppm1000 غوطه­ور شدند، سپس آن ها را از محلول خارج نموده و به مدت 30 ثانیه اجازه داده شد تا آب چک انجام شود و بعد از آن به مدت 30 ثانیه در محلول 2 درصد کلرید کلسیم غوطه­ور شدند     تا پیوند متقاطع در پوشش القا شد. بعد از ایجاد پوشش، نمونه‏ها در یخچال نگهداری (C˚ 1±4)  و نمونه­برداری به صورت کاملا تصادفی (3 نمونه از هر بخش) طی فواصل زمانی 4 روز یکبار (صفر، 4، 8، 12 و 16) از آنها صورت گرفته و جهت آزمون‏های شیمیایی، میکروبی نمونه­برداری گردید.

در مجموع این مطالعه شامل 4 تیمار بود:

1: تیمار شاهد

2: تیمار پوششی (کربوکسی متیل سلولز - صمغ دانه شاهی)

3: پوشش+ اسانس علف چشمه ppm500

4: پوشش+ اسانس علف چشمه ppm1000

 

2-6-آزمایشات

2-6-1-عدد پراکسید

آزمون پراکسید میزان محصولات اولیه اکسیداسیون (هیدروپراکسیدها) را اندازه­گیری می­کند. روند تغییرات عدد پراکسید نمونه‌ها مطابق روش AOAC (2) تعیین شد.

 

2-6-2-عددتیوباربیتوریک اسید

آزمون تیوباربیتوریک اسید محصولات ثانویه اکسیداسیون (مالون دی آلدهید) را اندازه­گیری می­کند. این آزمون بر اساس روش AOAC (2) انجام شد.

2-6-3-اندازه­گیری pH

 5 گرم از هر نمونه به 45 ميلي ليتر آب مقطر اضافه شد و به مدت 30 ثانيه در يك مخلوط‏كن قرار داده شد سپس pH نمونه‏ها با pH متر ديجيتالي که با استانداردهايي در pH 4 و 7 کالیبره (تنظیم) گردیده بود، اندازه‏گيري شد (30).

 

2-6-4-اندازه­گیری شاخص­های میکروبی

برای شمارش باکتریایی نمونه­ها،10گرم از نمونه فیله ماهی در شرايط استريل با90ميلي‌ليتر محلول کلريد سديم  85/0 مخلوط و هموژن شد و متعاقب آن رقت‌هاي متوالی( 2-10 تا 10-10 ) تهيه گرديد.یک ميلي‌ليتر از هر رقت براي کشت باکتري‌ها به روش پورپلیت¹مورداستفاده قرارگرفت. شمارش تعداد باكتري‌هاي كل و باكتري‌هاي سرما‌دوست در محيط پليت کانت آگار²به ترتيب در دماهاي37درجه­سانتی‏گراد به مدت2روز و7درجه­سانتی‏گراد به مدت10روز با شمارش كلني‌هاي موجود بر روي پليت انجام گرفت. تمامي شمارش‏ها به صورت log CFU/g گزارش گرديد (14).

 

2-7-تجزیه و تحلیل آماری

کلیه آزمایش­ها در طرح آزمایشی کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد و نتیجه به صورت میانگین با انحراف     معیار گزارش گردید. آنالیز آماری تیمارها توسط جدول آنالیز واریانس (ANOVA) با استفاده ازنرم افزار (SPSS version 18)صورت گرفت. برای بیان تفاوت معنی داری میانگین­ها از آزمون دانکن در سطح 05/0 استفاده شد و نمودارها با نرم افزار Microsoft Excel ترسیم شد.همچنین متغيير زمان هم در ارتباط با هر تيمار به طور جداگانه در سطح اعتماد 05/0 مورد بررسي قرار گرفت.

 

3- نتایج و بحث

3-1- مقادیر ترکیبات فنلی 

میزان ترکیبات فنلی اسانس علف چشمه در مطالعه حاضر برابر با 85/9±57/388 میلی­گرم/گرم گالیک اسید بوده

---

[1] 1-Pour plat

[2] 2-Plate count agar

است. Khodja و همکاران (16) مقادیر ترکیبات فنلی عصاره علف چشمه استخراجی با حلال­های مختلف را ما بین 380 تا 510میلی‌گرم/­گرم گالیک اسید گزارش نمودند. Kıvrakو همکاران (17) مقادیر ترکیبات فنلی اسانس علف چشمه استخراجی با حلال­های مختلف را مابین 110 تا 540  میلی­گرم/­گرم گالیک اسید اعلام نمودند. همان طور که مشاهده می شود در مقدار ترکیبات اسانس در مطالعات متنوع تفاوت­هایی وجود دارد، به طور کلی مقادیر ترکیبات فنلی بر حسب منطقه جغرافیایی رویش، رقم گیاه، سن گیاه در هنگام تهیه اسانس، شرایط محیطی و فصلی، نوع کشت، زمان برداشت و در نهایت تفاوت ژنتیکی گیاه می‌تواند تغییر کند (5).

 

3-2- تعیین فعالیت آنتی اکسیدانی

با توجه به نتایج میزان فعالیت رادیکال آزاد ABTS            (نمودار 1) تحت تاثیر غلظت اسانس بود و با افزایش غلظت میزان فعالیت رادیکال آزاد  ABTSافزایش یافت. بالاترین میزان فعالیت رادیکال آزاد ABTS در غلظت ppm 1600 مشاهده شد (47/83 درصد). مقادیر فعالیت آنتی اکسیدانی در این غلظت اختلافی با آنتی اکسیدان سنتزی BHA نداشت. همان طوركه مشخص است با افزايش غلظت اسانس، ميزان فعاليت آنتي­اكسيداني آن افزايش‌ مي­يابد     که علت این امر، به دلیل بالاتر بودن ترکیبات فنلی در      این روش می باشد. ویژگی­های آنتی اکسیدانی ترکیبات فنولی عمدتا ناشی از قدرت احیاء کنندگی و ساختار شیمیائی آنهاست که آنها را قادر به خنثی کردن رادیکال­های آزاد، تشکیل کمپلکس با یون های فلزی و خاموش کردن مولکول­های اکسیژن یگانه و سه­گانه می­سازد. ترکیبات فنولی از طریق  اهداء الكترون به رادیکال­های آزاد واکنش­های اکسیداسیون چربی را مهار می­کنند. فلاونوئیدهای موجود در رژیم غذایی که دارای یک گروه کاتکول (۲، ۱- دی هیدروکسی بنزن) هستند از طریق مکانیسم­های مختلفی از جمله: (۱) عمل کردن به عنوان بازدارنده رادیکال آزاد از طریق دادن اتم هیروژن یا الكترون (۲) پیوند با پروتئین­ها و آنزیم­های شرکت کننده در تولید گونه­های فعال اکسیژن (۳) تشکیل کمپلکس با یون­های فلزات انتقالی که قادرند تولید گونه‌های فعال اکسیژن از طریق چرخه­های ردوکس را کاتالیز کنند (۴) باز تولید آنتی‌اکسیدان­های خارجی قوی مانند آلفا توکوفرول، قادر به مهار اکسیداسیون مولکول­های زیستی هستند (15).

 

 

نمودار1- فعالیت رادیکال آزاد ABTS

 

 

 

3-3- بررسی مقادیر عدد پراکسید

نتایج مربوط به عدد پراکسید (نمودار 2)، نشان داد که در طول زمان در همه تيمارها افزایش یافت و مقايسه ميزان عدد پراکسید نمونه شاهد نسبت به مابقی تیمارها در دوره­هاي مختلف نگهداري حاکي از آن بود که تیمارهای حاوی نگهدارنده، روند افزایش عدد پراکسید را نسبت به تیمار شاهد کند کرد (05/0>P). روند افزایش  سبب کند شدن روند افزایشی عدد پراکسید در تیمارهای حاوی پوشش کربوکسی متیل سلولز- صمغ دانه شاهی کندتر از تیمار شاهد بود، Bingöl و همکاران (4) اعلام کردند که کیتوزان دارای قدرت آنتی‌اکسیدانی برای نگهداری چربی های درون مواد غذایی است. Valipour و همکاران (30) نیز اعلام نمودند پوشش دهی فیله فیتوفاگ با کیتوزان سبب کند شدن روند افزایشی عدد پراکسید نسبت به تیمار شاهد می شود. همچنین دانه‏شاهی منبعی غنی از آنتی‌اکسیدان‏هاي سینرژیک و اصلی نظیرفلاونول‏ها،کلروژنیک اسید،کافئیک اسید، میرستین، کوئرستین،کامفرول و نیزآنتی‌اکسیدان‏هاي طبیعی نظیرتوکوفرول‏ها، فیتواسترول‏ها،کاروتنوئیدها بوده که وجود این ترکیبات نقش مهمی در پایین نگهداشتن سطح اتواکسیداسیون و افزایش زمان ماندگاري مواد غذایی می‏شود (7). همچنین مقادیر عدد پراکسید در تیمارهای حاوی اسانس کمتر بود، کمتر بودن مقادیر عدد پراکسید به علت ترکیبات فنلی موجود در اسانس می باشد،  زیرا ترکیبات فنولیک با غیر فعال کردن رادیکال های آزاد چربی و رادیکال های پراکسی از اکسیداسیون جلوگیری می­کنند، بعضی از گونه‌های گیاهان دارویی دارای ترکیبات متفاوتی هستند ولی به طور عمده حاوی پلی فنول ها        می باشند، که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند و به همین دلیل می توانند زمان نگهداری گوشت را بالا ببرند (26،24).       با افزایش درصد اسانس این خاصیت افزایش یافت. مطالعات متعددي گزارش شده است که اثرآنتی­اکسیدانی اسانس­های گیاهی وابسته به میزان دوزشان است (13، 25). میزان مجاز پراکسید در گوشت برای مصرف انسانی 5 است (31). در روز دوازدهم دوره نگهداری ميزان پراکسيد درتیمار شاهد بیشتر از حد قابل قبول پيشنهادي بود و در    سایر تیمارها تا انتهای دوره نگهداری از محدوده مجازی برخوردار بود.

 

 

 

نمودار2- تغییرات پراکسیددر تیمار­های مختلف طی فرآیند نگهداری

حروف متفاوت در یک روز نشان دهنده اختلاف معنی­دار آماری در بین تیمارهای مختلف می باشد (05/0>P).

 

 

 

 

3-4- بررسی مقادیر عدد تیوباربیوتیک اسید

با افزایش زمان مقادیر تیوباربیوتیک اسید  (نمودار 3) در تمامی تیمارها افزایش یافت. روند افزايشي اين شاخص به دليل افزايش آهن آزاد و ديگر پراکسيدان­ها در ماهيچه و همچنين توليد آلدئيدها از محصولات ثانويه حاصل از شکست هيدروپراکسيدها است (10). با توجه به نتایج آنالیز آماری در اکثر روزها بیشترین مقادیر در تیمار شاهد، مشاهده شد (05/0>P). به طورکلي پوشش‏های زيست تخريب پذير نفوذپذيري بسيارکمي نسبت به اکسيژن ودي اکسيدکربن دارند. بنابراين پوشش تشکيل شده روي سطح  فيله‌های ماهی به طور قابل ملاحظه‌اي نرخ تماس محصول را با اکسيژن کاهش داده که ازسرعت اکسيداسيون اوليه چربي‌ها و متعاقب آن تشکيل هيدروپرواکسيد‌ها کاسته مي‌شود (18). اسانس­های گیاهی توانایی شکستن رادیکال های آزاد، به وسیله دادن یک اتم هیدروژن را دارا می­باشد و به علت دارا بودن مقادیر قابل توجهی از ترکیبات فنلی دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی می‌باشد که فساد اکسیداتیو در ماهی‏ها را به تاخیر می­اندازد (13).

 

 

نمودار3- تغییرات عدد تیوباربیوتیک اسید در تیمار­های مختلف طی فرآیند نگهداری

 

 

3-5-بررسی مقادیر pH

از جمله فاکتورهای تغییر پذیر در مدت زمان نگهداری فرآورده­های گوشتی pH می باشد که می­توان آن را به عنوان شاخص ازتازگی فرآورده­های دریایی در نظر گرفت. در مطالعه حاضر نیز با افزایش زمان (نمودار 4) مقادیر pH در تمامی تیمارها در ابتدای دوره نگهداری کاهش و سپس افزایش یافت(05/0>P). کاهش ابتدایی در میزان pH ممکن است به علت فعالیت باکتری­های اسید لاکتیک و اسیدی کردن محیط باشد. افزایش pH در طی دوره نگهداری را می‌توان به دلیل افزایش تولید بازهای ازته فرار (مانند آمونیاک، تری میتل آمین) حاصل از فعالیت باکتری‌های فاسد کننده گوشت فیله ماهی نیز نسبت داد (1). با توجه به نتایج آنالیز آماری در اکثر روزها بیشترین مقادیر در تیمار شاهد، مشاهده شد. افزودن کربوکسی متیل سلولز- صمغ دانه شاهی طی زمان‌های نگهداری سبب کند شدن روند افزایشی pH شد و با افزودن اسانس نتایج بهتری مشاهده شد و همچنین با افزایش غلظت نیز تاثیر مثبتی در این رابطه داشت علت این امر ممکن است به دلیل اثرات مهاری اسانس در برابر رشد باکتری­ها، گلیکوژنولیز و انحلال دی اکسید کربنو تبدیل آن به اسید کربنیک طی دوره نگهداری نسبت داده شود (26).

 

 

نمودار 4- تغییرات pH در تیمار های مختلف طی فرآیند نگهداری

 

 

3-6-مقادیر باکتری کل و باکتری سرما دوست طی مدت نگهداری

در مطالعه حاضر نتایج مربوط به باکتری کل  (نمودار 5) و باکتری سرمادوست (نمودار 6) با هم، هم­خوانی داشت، به طوری که با توجه به نتایج در اکثر روزها بیشترین مقادیر باکتری سرما­دوست و باکتری­کل در تیمار شاهد، مشاهده شد پوشش­دهی با کربوکسی متیل سلولز- صمغ دانه شاهی سبب کند شدن روند افزایشی مقادیر باکتری شد(05/0>P). فاکتورهای متعددی بر فعالیت ضدباکتریایی کربوکسی   متیل سلولز اثرگذار است. گرچه مکانیسم دقیق آن هنوز     به روشنی مشخص نشده اما نظرات متفاوتی برای آن ارائه شده است. نظریه ای این اثر کربوکسی متیل سلولز را به وجود گروه­های آمینوی با بار مثبت نسبت داده است که با درشت ملکول­های دارای بار منفی در سطح سلول میکروبی پیوند ایجاد نموده و منجر به گسیختگی غشای سلول باکتری، نشت مواد درون سلولی و در نهایت مرگ آن    می­شود (20). همچنین دانه شاهی منبعی به علت دارد بودن ترکیباتی نظیر فلاونول‏ها، کلروژنیک اسید، کافئیک اسید، میرستین، کوئرستین،کامفرول دارای خاصیت ضد میکروبی می­باشد (7). همچنین افزودن اسانس سبب کند شدن روند افزایش باکتری­کل و باکتری سرمادوست شد کمتر بودن بار کل باکتري در تيمارهاي حاوي اسانس مي‏تواند ناشي از ترکيبات فنولی نظیر سینول می‌باشد. ترکيبات فنولي موجود در اسانس‏هاي گياهي غشاي خارجي ميکروارگانيسم‏ها      را تخريب کرده و سبب خروج ليپوساکاريدها و افزايش نفوذپذيري غشاي سيتوپلاسمي به ATP مي‏شود. خروج ATP منجر به تمام شدن ذخيره انرژي سلول و مرگ سلول مي‏شود (12). خاصیت ضد میکروبی نگهدارنده های طبیعی به غلظت مورد استفاده آنها بستگی دارد و با افزایش غلظت، خاصیت ضد میکروبی آنها افزایش می­یابد (3، 14، 23). ميزان مجاز باکتری­کل و باکتری سرمادوست براي گوشت log CFU/g7 پيشنهاد شده است (11). در انتهای دوره نگهداری ميزان باکتری‌های مذکور در تیمارهای حاوی اسانس حد قابل قبول پيشنهادي برخودار بود.

 

 

 

نمودار 5- تغییرات مقادیر باکتری کل در تیمار های مختلف طی فرآیند نگهداری

 

 

نمودار 6- تغییرات مقادیر باکتری سرمادوست در تیمار های مختلف طی فرآیند نگهداری

 

 

3-7-بررسی ویژگی­های حسی در ابتدای دوره نگهداری

بی شک ویژگی­های حسی نظیر طعم و بافت از مهمترین فاکتورهای پذیرش محصول ازدیدگاه مصرف کننده      می­باشند. لذا بررسی ویژگی­های حسی با در نظر گرفتن بازار پسندی محصول تولیدی بسیار حائز اهمیت می­باشد.    با توجه به نتایج با افزودن نگهدارنده‌ها امتیاز حسی      (نمودار 7) به طور معنی­داری کاهش یافت. اما تمامی تیمارها از امتیاز حسی مورد تایید ارزیاب­ها برخوردار بودند. Tometri و همکاران (29) نیز اعلام نمودند استفاده از عصاره ریز پوشانی شده با نانو لیپوزوم و عصاره آزاد برگ بو رانسبت به تیمار شاهد کاهش می­دهد. اما در مجموع تمامی تیمارها در مطالعه آن ها از امتیاز حسی مورد تایید ارزیاب­ها برخوردار بودند.

 

 

 

نمودار 7- ارزیابی حسی در تيمارهاي مختلف در ابتدای دوره نگهداری

 

 

4- نتیجه گیری

نتایج مربوط به مطالعه حاضر نشان داد که اسانس علف چشمه دارای ترکیبات فنلی و خاصیت آنتی­اکسیدانی بالایی می­باشد و همچنین نتایج مربوط به کیفیت فیله کپور سرگنده نشان داد که پوشش مرکب کربوکسی متیل سلولز- صمغ دانه شاهی به همراه اسانس سبب کند شدن روند افزایشی شاخص­های فساد اکسیداسیونی و میکروبی در طول زمان شد و با افزایش غلظت نتایج بهتری مشاهده شد. در مجموع، پوشش مرکب کربوکسی متیل سلولز  در سطح 2 درصد- صمغ دانه شاهی در سطح 5/1 درصد به همراه اسانس علف چشمه در غلظت ppm 1000 می­تواند سبب افزایش ماندگاری و حفظ کیفیت فیله کپور سرگنده شود. مطالعات بیشتر با سایر فرآورده­های دریایی و پوشش­های دیگر کامپوزیت با اسانس­های بومی ممکن است نتایج امیدوار کننده‌ای در این زمینه ارائه دهد.

 

5- منابع

1.       Abodollahi M, Rezaie M, Farazi G. Original article Influence of chitosan /clay functional bionanocomposite activated with rosemary essential oil on the shelf life of fresh silver carp. International Journal of Food Science. 2014; 82; 811–818.

 https://doi.org/10.1111/ijfs.12369.

2.       AOAC, 2005. Official Method of Analgsis (17th ed). Washington, DC: Association of Official Analytical chemists.

3.       Bagheri R, Izadi Amoli R, Tabari Shahndash N, Shahosseini S. R. Comparing the effect of encapsulated and unencapsulated fennel extracts on the shelf life of minced common kilka (Clupeonella cultriventris caspia) and Pseudomonas aeruginosa inoculated in the mince. food science and nutrition. 2016; 4(2): 216–222.

4.        https://doi.org/10.1002/fsn3.275.

5.       Bingöl B, Bostan K, Varlık C, Uran H, Üçok Alakavuk D, Sivri N. Effects of Chitosan Treatment on the Quality Parameters of Shrimp (Parapenaeus longirostris) during Chilled Storage. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. 2015; 15: 821-831. http://doi.org/10.4194/1303-2712-v15_4_05.

6.       Burt S. Essentialoils: their antibacterial propertied and potential application in foods-a review. International Food Mashinicrobiology. 2004; 94 (3): 223- 253. https://doi.org/10.1016/j.ijfoodmicro.2004.03.022.

7.       Derakhshan Z, Oliveri G, Heydari A, Hosseini M. S, Akrami F, Gheisari H, Kargar S, Karimi E, Ferrante M. 2018. Survey on the effects of electron beam irradiation on chemical quality and sensory properties on quail meat. Food and Chemical Toxicology. 2018; 112: 416-420.

https://doi.org/10.1016/j.fct.2017.12.015.

8.       Dick M, Costa T. M. H, Gomaa A, Subirade M, Rios A. D, Flores S. H, Edible film production from chia seed mucilage: Effect of glycerol concentration on its physicochemical and mechanical properties. Carbohydrate Polymers. 2015; 130: 198–205. https://doi.org/10.1016/j.carbpol.2015.05.040.

9.       Fatima Z, Tazerouti F, Belkhelfa-Slimani R, Djerdjouri B, Brahim Y, Meklati M. Phytochemical composition of the Algerian Laurus nobilis L. leaves extracts obtained by solvent-free microwave extraction and investigation of their antioxidant activity. Journal of Essential Oil Research. 2016; 22:156-168.

https://doi.org/10.1080/10412905.2015.1129992.

10.       Fidan H, Stefanova G, Kostova L, Stankov S, Damyanova S, Stoyanova A, Zheljazkov V. Chemical Composition and Antimicrobial Activityof Laurus nobilis L. Essential Oils from Bulgaria. Molecules. 2019; 24:804-812. https://doi.org/10.3390/molecules24040804.

11.       Gomez Estaca J, lopez de Lacy A, Lopez caballero M. E, Gamez. Guillen M. C, Montero P. Biodegradable gelatin- chitosan films incorporated with essential oils as antimicrobial agents for fish preservation. Food microbiology. 2010; 27: ­889-896. https://doi.org/10.1016/j.fm.2010.05.012.

12.       ICMSF, 2005. Microorganisms in foods 6: microbial ecology of food commodities, 2nd edn (1st edn published 1998). Kluwer Academic/Plenum Publishers, New York.

13.       Jalali M, Ariiai P, Fattahi E. Effect of alginate/carboxyl methyl cellulose composite coating incorporated with clove essential oil on the quality of silver carp fillet and Escherichia coli O157:H7 inhibition during refrigerated storage. Journal Food Sci Technol. 2016; 53 (7): 757-765. https://doi.org/10.1007%2Fs13197-015-2060-4.

14.       Jan Khan N, Khan Z, Sukhcharn S. Stinging nettle (Urtica dioica L.): a reservoir of nutrition and bioactive components with great functional. Journal Of Food Measurement. 2017; 11:423–433. https://doi.org/10.1007/s11694-016-9410-4.

15.       Javadian S. R, Shahoseini S. R, Ariaii P. The effects of liposomal encapsulated thyme extract on the quality of fish mince and Escherichia coli O157: H7 inhibition during refrigerated storage. Journal of Aquatic Food Product Technology. 2017; 26 (1): ­115-123.

https://doi.org/10.1080/10498850.2015.1101629.

16.       Khalighi-Sigaroodi F, Ahvazi M, Ebrahimzadeh H, Rahimifard N. Chemical Composition of the Essential Oil and Antioxidant Activities, Total Phenol and Flavonoid Content of the Extract of Nepeta pogonosperma. Journal of Medicinal Plants. 2013; 12 (48):185-198. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2717204.2013.12.48.10.7.

17.       Khodja Y, Dahmoune F, Bachir bey M, Madani K, Khetta B. Conventional method and microwave drying kinetics of Laurus nobilis leaves: effects on phenolic compounds and antioxidant activity. Journal Food Technology. 2020; ­23: ­216-229.

 https://doi.org/10.1590/1981-6723.21419.

18.       Kivrak Ş, Göktürk T, Kivrak İ. Assessment of Volatile Oil Composition, Phenolics and Antioxidant Activity of Bay (Laurus nobilis) Leaf and Usage in Cosmetic Application. Journal science Metabolite. 2017; 4(2):­148–148. DOI: 10.21448/ijsm.323800.

19.       Mahdavi V, Hosseini E, Sharifian A. Effect of edible chitosan film enriched with anise (Pimpinella anisum L.) essential oil on shelf life and quality of the chicken burger. Food science and nutrition. 2018; 6 (2): 269- 279. doi: 10.1002/fsn3.544.

20.       Moawad R, Abdelmonem El-Banna H, Saleh Mohamed O, Aboelsood Ibrahim V. Improving the Quality and Shelf-life of Refrigerated Japanese Quail (Coturnix coturnix japonica) Carcasses by Oregano/Citrate Dipping. Journal of Biological Sciences. 2018; 18: 389-398. DOI: 10.3923/jbs.2018.389.398.

21.       No H. K, Meyers S. P, Prinyawiwatkul W, Xu Z. Applications of chitosan for improvement of quality and shelf life of foods: A review. Journal of Food Science. 2007; 72: 87- 100. DOI: 10.1111/j.1750-3841.2007.00383.x.

22.       Ojagh S, Rezaei M, Razavi S, Hosseini S. Effect of chitosan coatings enriched with cinnamon oil on the quality of refrigerated rainbow trout. Food Chemistry. 2010; 1: 193-198. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2009.10.006.

23.       Ordoñez A. AL, Gomez J. D, Vattuone M. A, lsla M. I. 2006. Antioxidant activities of sechiumedule(Jacq) Swartz extracts. Food Chemistry. 2006; 97:452-458. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2005.05.024.

24.       Rashidaie Abandansarie S. S, Ariaii P, Charmchian Langerodi M. Effects of encapsulated rosemary extract on oxidative and microbiological stability of beef meat during refrigerated storage. Food Science & Nutrition. 2019; 7: 3969- 3978.

https://doi.org/10.1002/fsn3.1258.

25.       Sathivel S, Liu Q, Huang J, Prinyawiwatkul W. 2007. The influence of chitosan glazing on the quality of skinless pink salmon (Oncorhynchus gorbuscha) fillets during frozen storage. Journal of Food Engineering. 2007; 83: 366–373. https://doi.org/10.1016/j.jfoodeng.2007.03.009.

26.       Shah M. A, Bosco S. J. D, Mir S. A. Plant extract as natural antioxidants in meat and meat products. Meat Science. 2014; 98(1): pp. 21-33. https://doi.org/10.1016/j.meatsci.2014.03.020.

27.       Shahosseini, S. R, Safari R, Javadian, S. R. Evaluation antioxidant effects of Pullulan edible coating with watercress extract (Nasturtiumn officinale) on the chemical corruption of fresh beluga sturgeon fillet during storage in a refrigerator. Iranian Scientific Fisheries Journal. 2021; 30 (2), pp. 123-146. 

http://dorl.net/dor/20.1001.1.10261354.1400.30.2.1.8.

28.       Shakour N, Khoshkhoo Z, Akhondzadeh Basti A, Khanjari A. Mahasti Shotorbani P. Investigating the properties of PLA-nanochitosan composite films containing Ziziphora Clinopodioides essential oil and their impacts on oxidative spoilage of Oncorhynchus mykiss­ fillets.­ Food­Science­&­Nutrition. 2021; 9: 1–13. https://doi.org/10.1002/fsn3.2053.

29.       Shan B, Cai Y,  Brooks J. D, Corke H. Antibacterial properties and major bioactive components of cinnamon stick (Cinnamomum burmannii): activity against foodborne pathogenic bacteria. Food Chemistry. 2007; 55 (14): 5484-5490.

https://doi.org/10.1021/jf070424d.

30.       Tometri S. S, Ahmady M, Ariaii P. Extraction and encapsulation of Laurus nobilis leaf extract with nano-liposome and its effect on oxidative, microbial, bacterial and sensory properties of minced beef. Journal of Food Measurement and Characterization. 2020; 26: 156-187. https://doi.org/10.1007/s11694-020-00578-y.

31.       Valipour F, Ariaii P, Khademi D,  Nemati M. Effect of chitosan edible coating enriched with eucalyptus

 essential oil and α-tocopherol on silver carp fillets quality during refrigerated storage. Journal of Food Safety. 2017; 37(1): 122-137.

 https://doi.org/10.1111/jfs.12295.

32.       Yanar Y. Quality Changes of Hot Smoked Catfish (Clarias Gariepinus) During Refrigerated storage. Journal of Muscle Foods. 2007; 18: 391-400.

https://doi.org/10.1111/j.1745-4573.2007.00094.x.