ارائه الگوی تمرکززدایی با رویکرد نظریه داده‌بنیاد و فراترکیب (مطالعه موردی کلان‌شهر تهران)
محورهای موضوعی : فصلنامه آینده پژوهی شهری
اکبر گنجه
1
,
علیرضا استعلاجی
2
*
,
علی شیخ اعظمی
3
,
حمیدرضا صباغی
4
1 - گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم و فنون، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، تهران، ایران
3 - گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم و فنون، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران
4 - گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم و فنون، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران
کلید واژه: تمرکززدایی, نظریه داده بنیاد, فراترکیب, کلان‌شهر تهران.,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف ارائه الگوی تمرکززدایی بر تبیین رشد متوازن کلان‌شهر تهران انجام گرفته است. پژوهش به روش کیفی و از طریق نظریه داده بنیاد و فراترکیب صورت گرفته است. ابتدا ادبیات و پیشینه پژوهش به روش فراترکیب موردمطالعه قرار گرفت. در این پژوهش، 34 سند مرتبط با موضوع تمرکززدایی بررسی‌شده و مولفه‌های اصلی استخراج شد. سپس برای دریافت دیدگاه صاحب‌نظران و ارائه الگو از نظریه داده بنیاد با رویکرد سیستماتیک استفاده شد. انتخاب نمونه نیز با استفاده از روش نمونه‌گیری نظری انجام شده و بر اساس اصل اشباع نظری 15 مصاحبه انجام شد. سپس تجزیه‌وتحلیل داده‌ها در طی سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام گرفت و شرایط علی، پدیده محوری، شرایط زمینه‌ای و مداخله‌گر و راهکارها و پیامدها شناسایی شدند. تصمیم‌های مردم لزوماً همواره به‌طور منطقی با مدل‌های تصمیم‌گیری معرفی‌شده در متون مالی هماهنگ نیست. زيرساخت‌های شهرداری برای سلامت اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی شهرها ضروری است. شهرها نه‌تنها بايد جاده‌ها، حمل‌ونقل، آب و فاضلاب و ديگر خدمات «سخت» را ارائه نمايند، بلکه بايد خدمات «نرم» همچون بوستان‌ها، مسکن و امکانات سرگرمی که موجب افزايش کیفیت زندگی در جوامع‌شان می‌شود را فراهم کنند و همچنین رشد مداوم جمعیت شهرنشینی در کشورهای درحال‌توسعه نیاز به خدمات شهری را به‌شدت افزايش داده است.
This research aims to present a deconcentration model to elucidate the balanced growth of the Tehran metropolis. The research adopts a qualitative approach through foundational data theory and meta-synthesis. The geographical scope of this study is limited to the city of Tehran. Initially, literature and research background were studied using a meta-synthesis approach. In this research, 34 documents related to deconcentration were examined, and key components were extracted. Then, a systematic data theory approach was used to gather the perspectives of stakeholders and provide a model. Sample selection was done through theoretical sampling, and 15 interviews were conducted based on theoretical saturation. Data analysis was carried out through three stages: open coding, axial coding, and selective coding, identifying conditional factors, central phenomena, contextual conditions, and intervening and outcome factors, as well as solutions and consequences. People's decisions do not always align logically with decision-making models presented in financial texts. Municipal infrastructures are essential for the economic, social, and environmental well-being of cities. Cities must not only provide "hard" services such as roads, transportation, water, and sanitation but also facilitate "soft" services like parks, housing, and recreational facilities that enhance the quality of life in their communities. The continuous growth of urban populations in developing countries has significantly increased the demand for urban services.
منابع
توکلی کجانی، حسین؛ استعلاجی، علیرضا؛ و رنجبر، محسن. (1398). ارزیابی تغییرات پیوندهای شهر و روستا در نظام توسعه پایدار ناحیه‌ای (مطالعه موردی شهرستان ری و حوزه نفوذ). جغرافیا (نشریۀ انجمن جغرافیایی ایران)، 17(63)، 216-230. https://mag.iga.ir/article_246095.html?lang=fa
موسوی، میرنجف؛ بایرام‌زاده، نیما؛ و حسن‌پور قطلو، احمد. (1404). بررسی روند تمرکزگرایی در ایران با تأکید بر شاخص‌های اقتصادی. پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی، 6(19)، 85-99. https://doi.org/10.30470/jegr.2024.2033082.1191
References
Ahmady, K. (2023). Ethnic Claims in Iran in Terms of Justice and Development. Journal for ReAttach Therapy and Developmental Diversities, 6(4s), 435-464. https://www.jrtdd.com/index.php/journal/article/view/1995
Amiraslani, F. (2021). Analysis of quality of life across Tehran districts based on designated indicators and relational database management system. Urban Governance, 1(2), 107-114. https://doi.org/10.1016/j.ugj.2021.09.003
Bayramzadeh, N., Mousavi, M. N., & Panezai, S. (2025). Provincial inequalities in Iran: A comprehensive planning model for budget allocation. Town and Regional Planning, 86, 46-61. https://doi.org/10.38140/trp.v86i.8271
Clifford, J. P., Doran, J., Crowley, F. & Jordan, D. (2023). The relationship between city size, decentralisation and economic growth. Journal of Economic Studies, 50(6), 1171-1189. https://doi.org/10.1108/JES-03-2022-0146
Díaz-Lanchas, J., & Mulder, P. (2021). Does decentralization of governance promote urban diversity? Evidence from Spain. Regional Studies, 55(6), 1111-1128. https://doi.org/10.1080/00343404.2020.1863940
Han, L., Wu, X., & Tang, P. (2023). Does Environmental Decentralization Affect the Supply of Urban Construction Land? Evidence from China. Land, 12(3), 601. https://doi.org/10.3390/land12030601
Herber, O. R., & Barroso, J. (2020). Lessons learned from applying Sandelowski and Barroso’s approach for synthesising qualitative research. Qualitative research, 20(4), 414-431. https://doi.org/10.1177/146879411986244
Kalbar, P. P., & Lokhande, S. (2023). Need to adopt scaled decentralized systems in the water infrastructure to achieve sustainability and build resilience. Water Policy, 25(4), 359-378. https://doi.org/10.2166/wp.2023.267
Liu, Z., & Gu, H. (2020). Evolution characteristics of spatial concentration patterns of interprovincial population migration in China from 1985 to 2015. Applied Spatial Analysis and Policy, 13, 375-391. https://doi.org/10.1007/s12061-019-09308-4
Mousavi, M. N., Bayramzadeh, N., & Hasanpour Ghotoulu, A. (2025). Investigating the process of centralization in Iran with an emphasis on economic indicators. Economic Geography Research, 6(19), 85-99. https://doi.org/10.30470/jegr.2024.2033082.1191 [In Persian]
Omidali, E., Fanni, Z., & ShafieiSabet, N. (2022). Explaining the role and function of Iranian metropolises in the regional development programs of the country. Journal of Urban Management and Energy Sustainability, 4(1), 108-125. https://doi:10.22034/JUMES.2022.563584.1091
Pilehvar, A. A. (2023). Investigating the relationship between informal economy and competitiveness in Iran’s metropolises. Journal of the Knowledge Economy, 14(3), 2515-2538. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2013.10.012
Pugh, R., & Dubois, A. (2021). Peripheries within economic geography: Four “problems” and the road ahead of us. Journal of Rural Studies, 87, 267-275. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2021.09.007
Straub, A. M., Gray, B. J., Ritchie, L. A., & Gill, D. A. (2020). Cultivating disaster resilience in rural Oklahoma: Community disenfranchisement and relational aspects of social capital. Journal of rural studies, 73, 105-113. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2019.12.010
Tavakoli Kajani, H. , Estelaji, A. & Ranjbar, M. (2020). Evaluation of changes in urban-rural connections in the regional sustainable development system (Case study of Rey city and sphere of influence). Geography, 17(63), 216-230. https://mag.iga.ir/article_246095.html?lang=fa [In Persian]
Wu, A. M., Ye, L., & Li, H. (2018). The impact of fiscal decentralization on urban agglomeration: Evidence from China. Journal of Urban Affairs, 41(2), 170–188. https://doi.org/10.1080/07352166.2018.1484254