• صفحه اصلی
  • عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت مردم در کمک به بهزیستی استان خوزستان

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : 140311041197427 بازدید : 41 صفحه: 155 - 184

10.71854/soc.2025-1207267

نوع مقاله: پژوهشی

عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت مردم در کمک به بهزیستی استان خوزستان

محورهای موضوعی : در این فصلنامه موضوعات جامعه شناختی در اولویت چاپ هستند و موضوعات نزدیک به جامعه شناسی در اولویتهای بعد قرار می گیرند

فاطمه دوستی ایرانی 1 * , رضا اسماعیلی 2 , اصغر محمدی 3

1 - دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد دهاقان اصفهان
2 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد خوراسگان اصفهان
3 - استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد واحد دهاقان

تاریخ دریافت : 1403/11/04 تاریخ پذیرش : 1403/12/14 تاریخ انتشار : 1404/02/28

کلید واژه: عوامل اجتماعی, مشارکت, استان خوزستان, بهزیستی, مشارکت‌های مردمی,

چکیده مقاله :

مشارکت مردمی امروزه در اجتماعات بشري ازجایگاه ویژه‌ای برخوردار است. حضور افراد در فعالیت‌ها و تصمیم‌گیری‌های اجتماعی در بلندمدت موجب تعمیق روابط بین اعضاي جامعه و افزایش احساس یگانگی می‌شود.دراین مطالعه به‌منظور بررسی شیوه‌های جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی استان خوزستان،(ارائه الگوی مطلوب با تکیه‌بر الگوهای فرهنگی) و کشف رابطه میان متغیر مستقل و متغیرهای وابسته، از روش پیمایشی (کمی) و برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه همراه مصاحبه استفاده‌شده است. جامعه آماري موردمطالعه در اين پژوهش در سه گروه طبقه‌بندی شدند: نخست مردم و شهروندان می‌باشند. درمرحله دوم:گروه‌ها و اشخاص خیر می‌باشند و در مرحله سوم: مدیران و مسئولان سازمان‌های خیریه و دست‌اندرکارانی که در امور خیر مشارکت دارند. مردم و خیرین را با استفاده ازفرمول کوکران و نمونه‌گیری سهمیه‌ای و تصادفی مورد پرسش قرارگرفته و مسئولین مرتبط را با استفاده از سرشماری مورد پرسش قرار گرفتند. ضرایب پایایی برای پرسشنامه‌ جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی و ابعاد آن‌ها محاسبه گردید که برابر با 9/0 تائید شد.نتایج نشان داد بين نمرات پاسخگويان در خصوص متغیرهای اتخاذ شیوه افزايش آگاهي مردم واطلاع‌رسانی از فعالیت‌های بهزيستي، اتخاذ شیوه توسعه مديريت دانش رسانه‌ای و ارتباطاتی جامعه، ايجاد، بسط و توسعه تشکل‌های محلي و منطقه‌اي، انگیزه‌های شخصی،پایگاه اجتماعی، تعلق و تعهد شهروندی، اتخاذ شیوه مشارکت‌جویانه داوطلبانه و فعالیت‌های خیریه، ارتباط مؤثر با سازمان‌ها و نهادهای عمومی و دولتی و خصوصی، عملکرد و کارایی مسئولان و نیروهای بهزیستی، عملکرد و کارایی مسئولان و نیروهای سایر سازمان‌ها وجلب و جذب مشارکت‌های مردمی بر اساس متغير جمعيت شناختي جایگاه تفاوت معناداري وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

Today, people's participation in human societies has a special place. Long-term participation in social activities decision-making deepens relationships between community members and enhances the sense of onenessIn this study,to investigate the ways of attracting and attracting popular contributions to the well-being of Khuzestan province (providing a desirable model based on cultural models) and discovering the relationship between independent variables and dependent variablesusing a questionnaire accompanying the interview.The statistical population in this study was classified into three groups: first, people and citizens. Secondly,groups and individuals are good, and in the third stage: managers and officials of charity organizations and those involved in good affairs. were questioned using the Cochran formula and quotas and random sampling,and questioned relevant authorities using the census. Reliability coefficients were calculated for the questionnaire on the attraction of popular participation in welfare and their dimensions,which was confirmed as 0.9. The results showed that among the scores of respondents about the variables of adopting the method of increasing people's awareness and informing about well-being activities, adopting the method of development of media knowledge management and communication, establishing, expanding and developing local and regional organizations,personal motivation,social status, belonging Citizenship commitment, voluntary participation and charity activities,effective communication with public and private institutions and organizations, the performance and effectiveness of officials and welfare forces, the performance and effectiveness of officials and other organizations and attraction of popular contributions based on population variables. Cognitive c There is a significant difference.

منابع و مأخذ:

 ازکیا مصطفی، غلامرضا غفاري (1380)، بررسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در نواحی روستایی کاشان، نامه علوم اجتماعی، شماره 17
 بختياري، مهناز و فيض اله نوروزي (1388)، مشاركت اجتماعي و عوامل اجتماعي مؤثر بر آن، فصلنامه پژوهش، سال هجدهم، شماره 53
 بیرو، آلن (1370)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: انتشارات کیهان
 پیران پرویز (1383) مشارکت اجتماعی در ایران؛ تناقصی ریشه دار، مجموعه مقالات اولین همایش ملی طرح مسائل جامعه شناسی ایران، جمال رئیسی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی،
 دهقان، علیرضا و غلامرضا غفاری (1384)، تبیین مشارکت اجتماعی ـ فرهنگی دانشجویان دانشگاههای علوم پزشکی شهر تهران، مجله جامعه شناسی ایران، دوره ششم، شماره 1
 سبزه ای، محمد تقی و پرویز رحیمی (1392) ، بررسی رابطه ی اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی در بین شهروندان نورآباد دلفان، فصلنامه پژوهش های جامعه شناسی معاصر، شماره 20
 رضایی عبدالعلی (1375) مشارکت اجتماعی، وسیله یا هدف توسعه، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادي، شماره 10 ، تهران،
 سفیري، خدیجه، رقیه تمیز (1390)، فرا تحلیل مطالعات مشارکت اجتماعی، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال سوم، شماره سوم
 شادي طلاب ژاله، افسانه کمالی (1382) مشارکت اجتماعی زنان، پژوهش زنان، سال اول، شماره 4
 طوسي، محمد علي (1370)، مشاركت به چه معناست، مديريت دولتي، دوره جديد، شماره سيزدهم، تهران، انتشارات مركز آموزش مديريت.
 علوی تبار، علیرضا (1379) مشارکت در اداره امور شهرها، بررسی الگوی مشارکت شهروندان در اداره ی امور شهرها (جلد اول) تهران: انتشارات سازمان شهرداری های کشور
 غفاري غلامرضا، محسن نیازي (1386)، جامعه شناسی مشارکت، تهران: نزدیک.
 كائوتري، هوئين و ديگران (1379)، مشاركت در توسعه، هادي غبرائي و ديگران، تهران، نشر روش.
 گاي، دارام، (1371)، توسعه مشاركتي، چشم اندازهايي از تجربه هاي توده هاي روستايي، بهجت قائم مقامي، گزيده مقالات روستا و توسعه، تهران، انتشارات مركز تحقيقات و بررسي مسائل روستايي وزارت جهاد سازندگي
 قاسمی، محمدعلی (1381) عوامل مؤثر بر مشارکت روستائیان در طرح های عمرانی، فصلنامه سازمان مدیریت و برنامه ریزی، سال دوم، شماره 4
 قبادی، مجید (1391) بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت اجتماعی – سیاسی ( مطالعه موردی: شهروندان بالای 18 سال شهر کرج)، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته چامعه شناسی، دانشگاه خوارزمی
 محسنی تبریزی،علیرضا، (1375)، بیگانگی مانعی برای مشارکت و توسعه ملی ،نامه پژوهش ، شماره ۱
 یزدان پناه لیلا، فاطمه صمدیان (1387)، تاثیر وِیژگی هاي فردي و اجتماعی بر مشارکت اجتماعی زنان کرمانی، فصلنامه مطالعات زنان، سال 6، شماره 2
 موسوی، میرطاهر (1385) مشارکت اجتماعی یکی از مولفه های سرمایه‌ی اجتماعی، رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23
 وحيدا، فريدون و نيازي، محسن (1383) تأملي درمورد رابطه بين ساختار خانواده و مشاركت اجتماعي در شهر كاشان، نامه علوم اجتماعي، شماره 23
 Cohen, J., 1999, “Changing Paradigms of Citizenship and the Exclusiveness of the Demos”, International Sociology, 14 (3): 245–268.
 Goulet, Denis (1995) Participation in development Ethic, A Guide to theory and practice, London, ned book Ltd.
متن کامل:


پژوهش‌های جامعه شناختی، سال نوزدهم/شماره اول / بهار۱۴۰۴

Journal of Sociological Researches, 2025 (Spring), Vol.19, No.1

 

Social Factors Influencing People's Participation in Contributing to the Behzisti of Khuzestan Province

DOI: 10.71854/soc.2025-1207267

Fatemeh Dosti Irani 0000-0002-9473-1773img0

PhD Candidate of Sociology, Faculty of Humanities, Dehaqan Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran

Reza Esmaili1 0000-0001-2345-6789img0

Faculty of Educational Sciences, Psychology and Foreign Languages, Khorasgan Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran

Asghar Mohammadi 0000-0002-8419-6594img0

Faculty of Humanities, Dehaqan Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran

 

Abstract:
Today, people's participation in human societies has a special place. Long-term involvement in social activities and decision-making deepens relationships between community members and enhances the sense of oneness. In this study, to investigate the ways of attracting and attracting popular contributions to the well-being of Khuzestan province (providing a desirable model based on cultural models) and discovering the relationship between independent variables and dependent variables, survey method (quantitative) and collecting Information was collected using a questionnaire accompanying the interview. The statistical population in this study was classified into three groups: first, people and citizens. Secondly, groups and individuals are good, and in the third stage are managers and officials of charity organizations and those involved in good affairs. People and charities were questioned using the Cochran formula, quotas, and random sampling, and relevant authorities used the census. Reliability coefficients were calculated for the questionnaire on the attraction of popular participation in welfare and their dimensions, which was confirmed as 0.9. The results showed that among the scores of respondents about the variables of adopting the method of increasing people's awareness and informing about well-being activities, embracing the process of development of media knowledge management and communication, establishing, expanding, and developing local and regional organizations, personal motivation, social status, belonging Citizenship commitment, voluntary participation and charity activities, effective communication with public and private institutions and organizations, the performance and effectiveness of officials and welfare forces, the performance and effectiveness of officials and other organizations and attraction of popular contributions based on population variables. Cognitive c There is a significant difference.
Key words: Social factors, participation, Khuzestan province, welfare, popular participation

 

عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت مردم در کمک به بهزیستی استان خوزستان

 

فاطمه دوستی ایرانی

دانشجوي دکتري جامعه­شناسی مسایل اجتماعی ایران، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

رضا اسماعیلی2

استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد خوراسگان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران 

اصغر محمدی

استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران 

تاریخ ارسال: ۴/۱۱/۱۴۰۳        تاریخ پذیرش: ۱۴/۱۲/۱۴۰۳

 

 

چکیده

مشارکت مردمی امروزه در اجتماعات بشري از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. حضور افراد در فعالیت‌ها و تصمیم‌گیری‌های اجتماعی در بلندمدت موجب تعمیق روابط بین اعضاي جامعه و افزایش احساس یگانگی می‌شود. در این مطالعه به‌منظور بررسی شیوه‌های جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی استان خوزستان،(ارائه الگوی مطلوب با تکیه‌بر الگوهای فرهنگی) و کشف رابطه میان متغیر مستقل و متغیرهای وابسته، از روش پیمایشی (کمی) و برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه همراه مصاحبه استفاده‌شده است. جامعه آماري موردمطالعه در اين پژوهش در سه گروه طبقه‌بندی شدند: نخست مردم و شهروندان می‌باشند. در مرحله دوم: گروه‌ها و اشخاص خیر می‌باشند و در مرحله سوم: مدیران و مسئولان سازمان‌های خیریه و دست‌اندرکارانی که در امور خیر مشارکت دارند. مردم و خیرین با استفاده از فرمول کوکران و نمونه‌گیری سهمیه‌ای و تصادفی مورد پرسش قرارگرفته و مسئولین مرتبط را با استفاده از سرشماری مورد پرسش قرار گرفتند. ضرایب پایایی برای پرسشنامه‌ جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی و ابعاد آن‌ها محاسبه گردید که برابر با 9/0 تائید شد. نتایج نشان داد بين نمرات پاسخگويان در خصوص متغیرهای اتخاذ شیوه افزايش آگاهي مردم و اطلاع‌رسانی از فعالیت‌های بهزيستي، اتخاذ شیوه توسعه مديريت دانش رسانه‌ای و ارتباطاتی جامعه، ايجاد، بسط و توسعه تشکل‌های محلي و منطقه‌اي، انگیزه‌های شخصی، پایگاه اجتماعی، تعلق و تعهد شهروندی، اتخاذ شیوه مشارکت‌جویانه داوطلبانه و فعالیت‌های خیریه، ارتباط مؤثر با سازمان‌ها و نهادهای عمومی و دولتی و خصوصی، عملکرد و کارایی مسئولان و نیروهای بهزیستی، عملکرد و کارایی مسئولان و نیروهای سایر سازمان‌ها و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی بر اساس متغير جمعيت شناختي جایگاه تفاوت معناداري وجود دارد.

واژگان کلیدی: عوامل اجتماعی، مشارکت، استان خوزستان، بهزیستی، مشارکت‌های مردمی.


مقدمه

انسان موجودی اجتماعی است و بر همین اساس، نیازهای گوناگون خود را با کمک اعضای اجتماع برطرف می‌کند. هرچند در مورد زندگی اجتماعی انسان و سرمنشأ آن، اندیشمندان اجتماعی نظرات متفاوتی ابراز کرده‌اند. بعضی معتقدند، که چون انسان اساساً تمایل به همزیستی با دیگران دارد، به حیات اجتماعی روی آورده­است. اما، بعضی دیگر بر این موضع هستند، که چون انسان در اجتماع متولد می‌شود و در ابتدا زندگی خود را در گروه شروع می‌کند و در محیط اجتماعی به رشد و نمو می‌رسد، تمایل به زندگی اجتماعی پیدا می‌کند(Hyypp,2007: 390). چه ما با اندیشه گروه اول موافق باشیم و چه با اندیشه گروه دوم، طبعاً مهم‌ترین مطلب در رابطه با حیات اجتماعی انسان، چگونگی زیست او در اجتماع و مشارکت3 وی در امور آن است.

       حیات اجتماعی وزندگی جمعی زمانی می‌تواند معنا پیدا کند که افراد جامعه، در هماهنگی با یکدیگر، به تعامل، تعاون و در حقیقت به همکاری متقابل وهمراه با تفاهم  بپردازند و امورات اجتماع خویش را مدیریت کنند. برای بروز چنین رفتاری، افراد اجتماع باید دارای اعتماد و نگرش مثبت به یکدیگر باشند، تا بتوانند با سهولت بیشتری به زیست خود در جامعه ادامه دهند.

        «مشارکت اگرچه به معنای عام آن از دیرباز بازندگی انسان پیوند داشته، اما به معنای جدید از عرصه سیاست و پس از جنگ جهانی دوم آغازشده­است. این نوع مشارکت در برخی از کشورهای صنعتی جهان (به‌ویژه آن‌ها که در جنگ شکست‌خورده بودند)، در قلمرو اقتصادی و صنعتی آغاز شد تا مردم را در مالکیت شریک سازد و پایه‌های پایدار و تداوم صنعت و اقتصاد را مستحکم سازد. با گسترش معنای مشارکت و راه یافتن آن به تمام عرصه‌های زندگی، امروزه سخن از شرایط است که همه مردم در تعیین سرنوشت خویش دخالت آگاهانه و واقعی پیدا کنند» (علوی تبار 1379: 13).

       بدین ترتیب، لازمه جامعه‌ای سالم و توسعه‌یافته در دنیای کنونی، استفاده بهینه از تمامی ظرفیت‌های اجتماعی و فردی موجود در آن است. یکی از راه‌کارهای اجرای این سیاست تشویق مردم به مشارکت در امور مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره می‌باشد.

       در حقیقت مشارکت افراد جامعه، یکی از معیارها و نشانه‌های سلامت اجتماعی (تعادل) سیستم است. چراکه این واقعیت اجتماعی، نشان‌دهنده اعتماد اجتماعی افراد جامعه به یکدیگر و انسجام اجتماعی است. این امر به نوب] خود منجر به افزایش سرمایه اجتماعی و درنتیجه کاهش هزینه‌های سیستم اجتماعی می‌شود (Cicognani, 2007: 98). به بیانی دیگر، می‌توان با ایجاد همدلی و وفاق و افزایش آن در جامعه، شهروندان را به مشارکت در عرصه فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کشاند. و با این کار موجبات پیشرفت هرچه بیشتر را فراهم نمود. بنابراین مشارکت اجتماعی4 به معنی تعلق فرد در گروه و سهمی که در آن دارد؛ تلقی می‌گردد و همچنین به معنی شرکت فعالانه در گروه در جهت به ثمر رسانیدن یک فعالیت اجتماعی است.

       در باب مسئله بودن مشارکت اجتماعی، می‌توان گفت که، با توجه به ایده‌های مطرح‌شده توسط نظریات مشارکت و توسعه، درباره‌ مفهوم مشارکت اجتماعی، که بیان می‌کند مشارکت اجتماعی یکی از مؤلفه‌های مهم و حساس در ساختار یک سیستم اجتماعی و دارای کارکردهای مثبت در روند اداره و پیشرفت آن است، اما نتایج بسیاری از تحقیقات دانشگاهی نشان می‌دهند که میزان و کیفیت مشارکت در کشورمان، در سطح نگران‌کننده‌ای قرار دارد. یافته‌های این تحقیقات به‌وضوح نشان می‌دهند که، میانگین مشارکت شهروندان در امور مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی رقم پایینی را به خود اختصاص می‌دهد (شادی طلب، 1382: 15؛ دهقان و غفاری، 1384: 115؛ موسوی، 1385: 41؛ یزدان پناه، : 251387؛ سفیری، 1390: 74). درحالی‌که یکی از نیازهای اصلی کشورمان در جهت توسعه‌ همه‌جانبه و بسط ایده‌ دموکراسی توجه به مفهوم مشارکت اجتماعی است.

        سازمان بهزیستی از مهم‌ترین نهادهای حمایتی دولتی است که از طریق بودجه عمومی به افراد معلول و محروم جامعه کمک می‌نماید. پس از پیروزی انقلاب، سازمان بهزیستی کشور از ادغام سازمان‌های خیریه و حمایتی که در این بخش فعالیت می‌کردند، آغاز به کار کرد. سازمان بهزیستی استان خوزستان باهدف خدمت‌رسانی به قشر ناتوان و معلول جامعه، درصد قابل‌توجهی از افراد ناشنوا، ناتوانی‌های جسمی و حرکتی، عقب‌مانده‌های ذهنی، زنان بی‌سرپرست، کودکان خیابانی و کار، سالمندان وغیره را سروسامان می‌دهد،که بیشتر هزینه‌های آنان از طریق مشارکت‌های مردمی (کمک‌های مردمی، خیرین و غیره) تأمین می‌شود.

         ازآنجایی‌که کمک‌های انسان دوستانه به هم نوعان ‌می‌تواند گره از کار بسیاری بگشاید، تبلیغات و دانش و آگاهی رساندن به مردم در این زمینه ‌می‌تواند راهکاری برای جذب و جلب مشارکت‌های مردمی در حوزه بهزیستی باشد. بنابراین تعامل اعضای جامعه در یاری‌رساندن به قشر آسیب‌پذیر جامعه ‌می‌تواند فاصله و شکاف اجتماعی موجود در جامعه را کاهش دهد.

      لذا با عنايت به اين امر، پژوهش حاضر در پي بررسي ميزان مشارکت‌های رسمي و نهادمند افراد در زمينه‌هاي اجتماعي و سياسي و فرهنگی عوامل مؤثر بر گرايش افراد به مشاركت در جامعه (کمک‌های مردمی بهزیستی)، به‌عنوان يك مسئله اجتماعي می‌باشد.

          در این تحقیق شیوه‌های جامعه‌شناختی به‌عنوان متغیر مستقل و روش‌های جلب و جذب مشارکت‌های مردمی به‌عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته می‌شود. پرسش و مسئله اصلی در این پژوهش، شیوه‌های جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی استان خوزستان می‌باشد. اهداف تحقیق نیز عبارت‌اند از:

هدف کلی:

بررسی شیوه‌های جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی استان خوزستان، (ارائه الگوی مطلوب با تکیه‌بر الگوهای فرهنگی)

 اهداف جزئی:

شناخت عوامل اجتماعی مؤثر بر جلب و جذب مشارکت‌های مردمی استان خوزستان

شناخت عوامل فرهنگی مؤثر بر جلب و جذب مشارکت‌های مردمی استان خوزستان

شناخت عوامل شخصیتی مؤثر بر جلب و جذب مشارکت‌های مردمی استان خوزستان

شناخت عوامل مذهبی مؤثر بر جلب و جذب مشارکت‌های مردمی استان خوزستان

شناخت عوامل اقتصادی مؤثر بر جلب و جذب مشارکت‌های مردمی استان خوزستان

شناخت عوامل سازمانی مؤثر بر جلب و جذب مشارکت‌های مردمی استان خوزستان

پیشینه تحقیق

مراد پور و همکاران (1403) پژوهشی با عنوان «بررسی نقش مشارکت اجتماعی و فرهنگی شهروندان در توسعه پایدار شهرهای جدید با تأکید بر ارتقاء امنیت اجتماعی» به نگارش درآورده­اند، بر اساس یافته‌های تحقیق بین مشارکت رسمی شهروندان در حوزه اجتماعی و توسعه پایدار شهرهای جدید با تأکید بر ارتقاء امنیت اجتماعی همبستگی متوسطی وجود دارد. 3/26 درصد از کل تغییرات توسعه پایدار شهرهای جدید وابسته به مشارکت رسمی شهروندان در حوزه اجتماعی با تأکید بر ارتقاء امنیت اجتماعی می‌باشد. بین مشارکت رسمی شهروندان در حوزه فرهنگی و توسعه پایدار شهرهای جدید با تأکید بر ارتقاء امنیت اجتماعی همبستگی متوسطی وجود دارد.

        جمینی و همکاران (1402) در پژوهشی با عنوان «مشارکت شهروندان در مدیریت شهری و تبیین تعیین‌کننده‌های آن (موردمطالعه: شهر ایلام)» می‌نویسند: مشارکت شهروندان در امور مختلف فضاهای شهری یکی از مهم‌ترین ارکان دستیابی به توسعه پایدار شهری بوده و رسیدن به سطح قابل قبولی از آن، از مهم‌ترین دغدغه­های سیاست­گذاران و برنامه­ریزان شهری است. در راستای نیل به توسعه پایدار شهر ایلام ( به­عنوان یکی از شهرهای مرزی ایران ) بررسی وضعیت مشارکت شهروندان در مدیریت شهری از اهمیت و جایگاه ویژه­ای برخوردار است.

       نتايج تحقيق سبزه‌ای و رحیمی (۱۳۹۲) با عنوان بررسي رابطه اعتماد اجتماعي و مشاركت اجتماعي در بين شهروندان نورآباد دلفان (استان لرستان) نشان مي‌دهد، بين متغيرهاي اعتماد فردي، اعتماد نهادي، جنس و مشاركت اجتماعي رابطه مثبت معنادار وجود دارد. بيشترين ميزان مشاركت مربوط به مردان و شاغلين است. نتايج تحليل رگرسيون نشان مي‌دهد كه اعتمادي نهادي و جنس بيشترين ميزان تأثیر را بر مشاركت اجتماعي دارد. احسانی‌راد (۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان «بررسی علل و انگیزه‌های مردم از مشارکت در امور خیریه و وقف در شهر کاشان» به این نتیجه رسیده‌اندکه: رابطه معنادار بین متغیرهای دین‌داری، عدالت‌خواهی، همبستگی‌اجتماعی، اعتماد‌اجتماعی، تعلق و تعهد ‌شهروندی با مشارکت در امورخیریه را نشان داده‌است. تاجیک و همکاران (۱۳۹۱) در پژوهشی با عنوان «نقش مديريت محله در جلب مشارکت اجتماعی» نشان دادند بین دو متغير تأثیر مديريت محله در مشارکت اجتماعي شهروندان رابطه معني‌داري وجود داشته اين رابطه بين مولفه‌هاي عمراني، برنامه‌هاي ايمني، رفاه اجتماعي و نظارتي با مديريت محله در سطح آلفاي کمتر از ۰.۰۱ معنا‌دار مي‌باشد ولي بين مؤلفه زيست‌محيطي با مديريت محله در سطح آلفاي کمتر از ۰.۰۵ رابطه معنا‌دار وجود دارد.

      كاي و كوي5(۲۰۱۸) به بررسي عوامل فردي و اجتماعي مؤثر بر مشاركت اجتماعي افراد ميانسال و بزرگسال در چين پرداختند. نتايج نشان داد كه زنان بيشتر از مردان تمايل به شركت در فعاليت‌هاي اجتماعي دارند و تحصیلات و تعامل با دوستان نقش مؤثری درميزان مشاركت افراد در فعاليت­هاي اجتماعي دارد.

       در مطالعه قیگ ون خو6 و دیگران (۲۰۱۰)، «احساس تعلق اجتماعی،7 همسایگی،8 و سرمایه اجتماعی به‌عنوان پیش‌بینی کننده مشارکت سیاسی محلی در چین»، آنان به تبیین حالت احساس تعلق اجتماعی، رفتار همسایگی، و سرمایه اجتماعی در مردم جمهوری چین و توانایی این عوامل در پیش‌بینی مشارکت سیاسی محلی در شکل رأی دادن ساکنان شهر در انتخابات و روستائیان در کمیته‌های روستایی و آن‌هایی که دارای تحصیلات ابتدایی یا دبیرستان بودند و پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی مشاهده‌شده بالاتری داشتند بیشتر رفتار مشارکتی از خود نشان می‌دهند در مناطق روستایی مردان بیشتر از زنان رأی می‌دهند. ملانی لواس9 و دیگران (۲۰۱۰)، در تحقیقی با عنوان «سطح پیشرفت10 و رضایتمندی با مشارکت اجتماعی سالمندان در ارتباط باکیفیت زندگی و بهترین همبستگی‌ها» به این نتیجه رسیدند که: همبستگی‌های بین کیفیت زندگی و سطح پیشرفت و رضایتمندی با مشارکت اجتماعی تفاوتی نشان ندادند.

       وانگ وگرادی(۲۰۰۸) پژوهشی تحت عنوان «بررسی روابط میان کنش داوطلبانه، سرمایه‌ی اجتماعی و کمک‌های خیریه» انجام داده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اعتماد اجتماعی حاصل پل زدن میان شبکه‌های اجتماعی و مشارکت مدنی در دو گروه مذهبی و غیرمذهبی است. فعالیت‌های داوطلبانه و سرمایه‌ی اقتصادی تأثیر مهمی بر کمک‌های این دو گروه مذهبی و غیرمذهبی دارد و درنهایت کسانی که مذهبی هستند، بیش‌تر به‌طرف این کمک‌ها می‌روند. 

      نوآوری پژوهش: تحقیقات انجام‌شده داخلی و خارجی بیشتر بر رابطه‌ی مشارکت اجتماعی با متغیرهای دیگر نظیر اعتماد اجتماعی، رفاه اجتماعی، سرمایه اجتماعی وغیره تأکید داشته‌اند. بعضی تحقیقات نیز به عوامل مؤثر بر مشارکت اجتماعی پرداخته‌اند، بررسی علل و انگیزه‌های مردم در مشارکت اجتماعی نیز محتوای برخی دیگر از تحقیقات را دربر می‌گیرد. نکات مشترک این پژوهش با پژوهش‌های انجام‌شده پرداختن به عوامل اجتماعی مشارکت اجتماعی می‌باشد. اما نکته اصلی در تحقیق حاضر بررسی مشارکت مردمی با رویکرد مردمی می‌باشد که این مطلب می‌تواند از تفاوت‌های بارز این پژوهش با دیگر پژوهش‌های انجام‌شده در این زمینه باشد.

تعریف مشارکت

پدیده مشارکت اولین رفتار اجتماعی است که برای انسان رخ‌داده است (عیوضی و همکاران، ۱۳۹۱). مفهوم مشارکت، در ادبیات مربوط به سرمایه اجتماعی، به‌عنوان یکی از ابعاد سرمایه اجتماعی در نظر گرفته شده­است.

      ازنظر لغوی مشارکت به معنی شرکت کردن و انبازی کردن (فرهنگ فارسی معین ج ۳) یعنی شریک شدن یک فرد در سرمایه‌ یا امور مربوط به یک فرد دیگر .

      مشارکت اجتماعی یکی از مؤلفه‌های اصلی توسعه اقتصادی - اجتماعی است (Levecque,2017: 221). برخی مشارکت اجتماعی را ایجاد فرصت‌هایی برای توانمندسازی همه اعضای جامعه برای همکاری فعال، تأثیرگذاری بر روند توسعه و مشارکت در مزایای توسعه می‌دانند (به نقل از اسدپور و همکاران، ۱۳۹۷). مشارکت اجتماعی به‌عنوان شاخص سلامت، رفاه اجتماعی و رفتارهای مثبت اجتماعی مطرح‌شده است. مشارکت اجتماعی را می‌توان مشارکت افراد در فعالیت‌هایی دانست که تعامل با دیگران را در جامعه یا محله فراهم می‌کند.

      مشارکت اجتماعی به‌عنوان مشارکت فرد در فعالیت‌های اجتماعی تعریف می‌شود که تعامل با دیگران را در جامعه فراهم می‌کند (Levecque,2017: 223). اندرسون، مشارکت اجتماعی را امری مربوط به خانواده تلقی کرده و بیان می‌کند که اگر خانواده روحیه مشارکت داشته باشد، فرزندان آن‌ها نیز از مشارکت اجتماعی بالایی برخوردار خواهند بود. بالدوین همچنین معتقد است که دیدگاه‌های قابل‌قبول و دموکراتیک والدین توانایی رشد فرزندان را به حداکثر می‌رساند. بنابراین، فرزندان چنین والدینی رشد فکری، ابتکار عمل و امنیت عاطفی بیشتری را نشان می‌دهند. در مقابل، فرزندان والدین طردشده و سلطه‌جو متزلزل، عصیانگر، پرخاشگر و مبارز هستند.

      در جامعه امروز، مشارکت اجتماعی را می‌توان در قالب پنج بعد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی و فرهنگی تقسیم کرد و نقش و حضور مردم و جوامع محلی در هر یک از سطوح آن بسیار مهم است (قیصری، ۱۳۹۸: ۳۳). بارزترین مزیت مشارکت اجتماعی، که در منابع مختلف موردتوجه قرارگرفته­است، بهبود احساس مسئولیت و آگاهی مردم نسبت به‌سلامت فردی و جمعی است (Beth et al,2019: 112).

      مشارکت اجتماعی تحت تأثیر محیط اجتماعی است که توسط سه بعد گسترده تعریف می‌شود: روابط بین فردی (به‌عنوان‌مثال حمایت اجتماعی و شبکه اجتماعی) نابرابری‌های اجتماعی (به‌عنوان‌مثال موقعیت اقتصادی  و نابرابری درامد، تبعیض نژادی) و ویژگی‌های محیطی و جامعه (به‌عنوان‌مثال انسجام اجتماعی و سرمایه اجتماعی، عوامل محیطی) (Naud et al,2019: 324). درواقع، این مشارکت اجتماعی به وجود آمدن جامعه واقعی را محقق ساخته و مفهوم انسجام اجتماعی را برمی‌سازد (امام‌جمعه‌زاده و همکاران، ۱۳۹۱: ۴۰). رسانه‌های اجتماعی برای طیف گسترده‌ای از نتایج (مانند افزایش اعتماد) برجسته است که به‌نوبه خود ممکن است منجر به نتایج بیشتری شود (حمایت عاطفی، جسمی یا مالی).

مبانی نظری

دیدگاه جامعه‌شناختی مشارکت

در دیدگاه جامعه‌شناختی مشارکت، بر فرایندهای اجتماعی ـ اقتصادی، نهادهای خانوادگی و نظام تعلیم و تربیت تأکید می‌شود. این رویکرد، بر عوامل بیرونی و محیطی تأکید داشته و عوامل اجتماعی را در شکل‌گیری مشارکت مفید و مؤثر می‌داند. ازنظر طرفداران این دیدگاه، زمانی مشارکت در جامعه تحقق می‌یابد که «افراد بتوانند از قیدوبندهای فکری، از طریق آموزش‌وپرورش، سواد و رسانه‌های جمعی رهایی یابند و این خود باعث می‌شود افراد به‌گونه‌ای دیگر به جهان بنگرند و به‌اصطلاح آگاهانه انتخاب کنند» (ابراهیمی و همکاران، ۱۳۹۰: ۶۷). در دیدگاه جامعه‌شناختی مشارکت رویکردهای مختلفی وجود دارد که هرکدام از آن‌ها با توجه به چشم‌اندازهای خود تعابیر مختلفی از مشارکت ارائه کرده‌اند:

 رویکرد کارکرد‌گرایی:  تبیین کارکردگرایانه عمده تأکید را بر نتایج و پیامدهای واقعیت‌ها و فرایندهای اجتماعی می‌نهد. به عبارتی تبیین‌های کارکردی شئون مختلف جامعه را برحسب پیامدهای سودمندی که برای نظام بزرگ‌تر اجتماعی دارند، تبیین می‌کنند (صادقی فسایی و خادمی، ۱۳۹۵: ۴۵). در توجه این رویکرد به مشارکت، آنچه اهمیت دارد نقش و کارکردهای مشارکت است که افراد جامعه با مشارکت خود آن‌ها را به وجود می‌آورند. یک نظام اجتماعی برای آنکه به حیات خود ادامه دهد باید مشارکت کافی اعضایش را برانگیزاند.

رویکرد ساخت‌گرایی: در تبیین ساختارگرایانه توجه به ساختارها در اشکال اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی‌شان نقش اساسی دارند. ازنظر ساختارگرایان، ساختارهای اجتماعی، نظام‌هایی هستند که رفتارهای مشارکتی را هدایت یا محدود می‌کنند.

در حقیقت ساختارها با فراهم کردن جوی از منع و ترغیب بر فاعلان درون سیستم اثر می‌گذارند. این رویکرد تحقق و تقویت مشارکت را درگرو تغییر و تحولات ساختاری می‌داند. «رویکرد ساخت‌گرایی معتقد است که مشارکت اجتماعی مردم جزئی از ساخت اجتماعی هر جامعه‌ای را تشکیل می‌دهد. ازنظر صاحب‌نظران این مکتب، روابط پایدار نهادینه‌شده در جامعه‌اند که میزان مشارکت افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. مشارکت اجتماعی توده مردم، ساخت‌های جامعه را حفظ می‌کند و موجب بقا و ادامه حیات آن‌ها می‌شود. از منظر این مکتب، برای بالا بردن مشارکت افراد یا گروه‌ها در جامعه باید تغییراتی اساسی در ساخت‌های گوناگون جامعه‌ایجاد شوند. بااینکه جامعه دارای ساخت‌هایی است که پایدار و نهادینه‌شده‌اند، ولی ساخت اجتماعی نیز تغییر می‌کند» (صادقی فسایی و خادمی، ۱۳۹۵: ۴۰).

رویکرد تضاد: این دیدگاه، بر عوامل انگیزه و ویژگی‌های شخصیتی به‌عنوان عوامل تعیین‌کننده کنش‌های فرد در مبادرت به کنش‌های اجتماعی تأکید می‌کند. «در این نظریه‌ها مشارکت در فعالیت اجتماعی و سیاسی فی‌نفسه هدف محسوب می‌شود و از طریق آن توانایی‌ها و خلاقیت‌های انسان به‌عنوان موجودی عقلانی و ارتباط جو فعلیت می‌یابد. در این نظریه‌ها مشارکت در سیاست و فعالیت سازمان‌های اجتماعی وظیفه‌ی شهروند فعال است و به صرفاً وسیله‌ای برای تأمین نیازها و منافع شخصی یا کسب فایده، فعالیت اجتماعی و سیاسی فی‌نفسه فضیلت است و متمایزکننده حیات انسانی از سایر اشکال حیات» (رضایی، ۱۳۷۵: ۵۴). در این دیدگاه، مسئله اصلی این است که فرد با عضویت در تشکل‌های اجتماعی و فعالیت در این تشکل‌ها، احساس توانائی و مؤثر بودن (قدرت) می‌کند (پیران، ۱۳۸۳: ۵۴۰).

رویکرد کنش متقابل نمادین: رویکرد کنش متقابل نمادین بر نقش عاملان کنش در فرایندهای اجتماعی تأکید فراوان دارد. این رویکرد برای فهم و تفسیر پدیده‌های اجتماعی شناسایی ویژگی‌های کنشگران را مهم ارزیابی می‌کند و برای تبیین مشارکت اجتماعی به زمینه‌های شناختی، نظام معانی، گرایش و تمایلات افراد توجه کرده و سطح مشاهده و تحلیل را فرد قرار می‌دهد. تبیین در قالب نظریه کنش متقابل اجتماعی مبتنی بر مفروضاتی است که با این مفروضات می‌توان به تحلیل را هر نوع کنش اجتماعی همچون مشارکت پرداخت. ۱- کنشگر موجودی هدفمند است که در جهت تحقق اهداف معین تلاش می‌کند به‌گونه‌ای که هر حرکت و تحرکی معطوف به هدف یا اهدافی است. ۲- کنشگر برای نیل به اهداف، اقدام به انتخاب وسایل و شیوه‌هایی می‌نمایند. ۳- هر کنشگری برخوردار از اهداف متنوعی است که بین اهداف مختلف نوعی رابطه متعامل وجود دارد.

چارچوب نظری

در رویکرد کارکردگرایی مشارکت آگاهانه، داوطلبانه، مؤثر و عملکردی افراد در نظام اجتماعی حائز اهمیت است (صادقی‌فسایی و خادمی، ۱۳۹۵: ۳۸). همچنین در این رویکرد کسب منزلت و پایگاه اجتماعی در مشارکت اعضاء مدنظر قرارگرفته است. در ارتباط با توسعه‌ تشکل‌های محلی و منطقه‌ای جهت جلب و جذب مشارکت‌های مردمی، دورکیم معتقد به ایجاد اتحادیه‌های صنفی است و در پی یکپارچگی مجدد اجتماعات انسانی بر محور سازمان‌های صنفی است که در محل‌های کار شکل می‌گیرد، دورکیم معتقد است گروه‌هایی می‌توانند به‌عنوان واسط روابط بین دولت و فرد را تنظیم کنند و درنتیجه افراد جامعه را به مشارکت در نظام اجتماعی وادارند.

      هرچند از دیدگاه ماکس وبر داشتن انگیزه در کنشگران می‌تواند منجر به افزایش میزان مشارکت در بین اعضای نظام اجتماعی شود (Giddens,2000: 54). بنابراین برحسب نظر وبر می‌توان چنین نتیجه گرفت که اگر مشارکت را هدف فرض کنیم، کنش فردی که مشارکت می‌کند کنش عقلانی معطوف به هدف است و اگر مشارکت را وسیله رسیدن به هدف فرض کنیم، کنش فرد در این صورت کنش عقلانی معطوف به ارزش است اگر فرد مشارکت را وسیله خوبی برای دستیابی به هدف خود بداند، به مشارکت روی خواهد آورد.

        هانتینگتون و نلسون، داشتن مشارکت اجتماعی و سیاسی افراد اجتماع را منوط به کسب منزلت اجتماعی بالاتر می‌دانند که حتی این امر موجب ایجاد تأثیر بر تصمیم‌گیری‌های دستگاه‌های عمومی شده و این عوامل ذهنی درمجموع می‌تواند مشوق مشارکت در سیاست و فعالیت اجتماعی باشد. ازنظر ایشان از میان متغیرهای منزلتی، میزان سواد و تحصیلات فرد بیشترین تأثیر را بر مشارکت دارد. همچنین ازنظر این نویسندگان عضویت فرد در گروه‌ها و تشکل‌ها و سازمان‌های اجتماعی خود مشوقی در جهت افزایش مشارکت بیشتر اجتماعی و سیاسی است.

       لرنر نیز با تفکیک سبک مشارکت در جامعه مدرن و امروزی نقش دانش رسانه‌ای را در مشارکت افراد مهم تلقی کرده (Lerner, 1964: 57) و به نقش شهرنشینی، سواد، مشارکت رسانه‌ای و مشارکت سیاسی ـ اجتماعی در تکامل یک جامعه‌ی مشارکتی تأکید کرده است.

      مشارکت نقش اساسی و  تعیین‌کننده در هویت‌یابی فرد و تبدیل آن به شهروند دارد (حسین زاده و همکاران، ۱۳۹۱: ۶۰)؛ آلموند و وربا نیز معتقدند برای شکل‌گیری همیاری مدنی در سطح اجتماعی، لازم است شهروندان یکدیگر را با صفاتی دوستانه، مشارکت‌جو، همیار، مفید، با اعتماد، سخاوتمند و باملاحظه ارزیابی کنند (یعنی نگرشی مثبت به شهروندان داشته باشند).آن‌ها باید محیط اجتماعی خود را امن و با تفاهم تلقی کنند. در چنین فضایی اختیار کنش متقابل بر دوری از یکدیگر ترجیح داده­می‌شود. گروه جهت حل مشکلات و مسائل، مهم و باارزش شمرده می‌شود، چراکه اعتماد به دیگران، مستقل از اعتماد به عملکرد دیگران نیست. در چنین محیط انتظار می‌رود مشارکت اجتماعی شکل گیرد و راه برای جهت‌گیری همیارانه هموارتر گردد (Almond and Verbena, 1972: 289)

فرضیات تحقیق

§       بین اتخاذ شیوه افزايش آگاهي مردم و اطلاع‌رسانی از فعالیت‌های بهزيستي و ضرورت مشاركت آنان به‌منزله يك وظيفه انساني، ديني، عاطفي واجتماعي رابطه وجود دارد.

§       بین اتخاذ شیوه توسعه مديريت دانش‌رسانه‌ای و ارتباطاتی جامعه و جلب‌وجذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی رابطه وجود دارد.

§       بین ايجاد، بسط و توسعه تشكل‌هاي محلي و منطقه‌اي و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی رابطه وجود دارد.

§       بین انگیزه‌های شخصی و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی رابطه وجود دارد.

§       بین ارزش‌های اعتقادی و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی رابطه وجود دارد.

§       بین پایگاه اجتماعی و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی رابطه وجود دارد.

§       بین تعلق و تعهد شهروندی و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی رابطه وجود دارد.

§       بین اتخاذ شیوه مشارکت‌جویانه داوطلبانه و فعالیت‌های خیریه جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی رابطه وجود دارد.

§       بین ارتباط مؤثر با سازمان‌ها و نهادهای عمومی و دولتی و خصوصی و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی رابطه وجود دارد.

§       بین عملکرد و کارایی مسئولان و نیروهای بهزیستی و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی رابطه وجود دارد.

§       بین عملکرد و کارایی مسئولان و نیروهای سایر سازمان‌ها و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی رابطه وجود دارد.

روش تحقیق

اين تحقيق از نوع پيمايشي و ابزار جمع‌آوري اطلاعات، پرسشنامه مي‌باشد. جامعه آماری ما در این تحقیق عبارت است کلیه ساکنین زن و مرد استان خوزستان که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه را به دست آورده و از طریق پرسشنامه سؤالات مربوطه به‌صورت مصاحبه پرسش خواهد شد. و با استفاده از نرم‌افزار ایموس به تجزیه‌وتحلیل و آزمون فرضیات دست می‌یابیم.

     جامعه آماری موردمطالعه در سه گروه طبقه‌بندی می‌شوند: نخست مردم و شهروندان می‌باشند. در مرحله دوم: گروه‌ها و اشخاص خیر می‌باشند و در مرحله سوم: مدیران و مسئولان سازمان‌های خیریه و دست‌اندرکارانی که در امور خیر مشارکت دارند. مردم و خیرین را با استفاده از نمونه‌گیری سهمیه‌ای و تصادفی مورد پرسش قرار گرفتند. و مسئولین مرتبط را با استفاده از سرشماری مورد پرسش قراردادیم. ازآنجایی‌که جامعه آماری ما سه بخش مردم، خیرین و مدیران بهزیستی را در برمی‌گیرد، در بخش مردم و شهروندان تعداد جمعیت بالای ۲۰ سال استان خوزستان در سرشماری سال ۱۴۰۰ برابر با ۳۷۱۵۵۳۱ نفر بود که با استفاده از فرمول حجم نمونه تعداد ۳۸۴ نفر از ۱۵ شهرستان به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند.

 

جدول (۱) تعیین حجم نمونه بر اساس جمعیت شهرستان‌های مورد مصاحبه در تحقیق

نام شهرستان

جمعیت

حجم نمونه

آبادان

280200

29

اندیمشک

141460

16

اهواز

1330562

139

ایذه

176291

18

باغملک

110512

12

بند ماهشهر

199435

21

بهبهان

160513

17

خرمشهر

168479

18

دزفول

431358

45

دشت آزادگان

101754

11

رامهرمز

75521

8

شادگان

129567

15

شوش

179546

19

شوشتر

127941

14

مسجدسلیمان

102392

12

جمع

3715531

384

 

در بخش مدیران بهزیستی به‌صورت سرشماری کلیه ۳۱ نفر مدیران بهزیستی استان مورد پرسش قرار گرفتند و در بخش خیرین از تعداد ۱۶۲ نفری که به‌عنوان خیر با بهزیستی همکاری داشتند از تعداد ۱۱۴ نفر آمار به­دست آمد.

برای تعیین روایی پرسشنامه روش‌های متعددی وجود دارد، در این پژوهش از دو روش ۱- روایی محتوا و ۲- روایی صوری استفاده شد. روایی محتوا از طریق مراجعه به متخصصین موضوعی مورد تائید قرار گرفت. روایی صوری پرسشنامه‌ جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی توسط چند نفر از پاسخگویان مورد تائید قرار گرفت.

تعاریف عملیاتی

۱.آگاهی مردم و اطلاع رسانی از فعالیتهای بهزیستی‬‬‬

مفهوم آگاهی پیوندی و چندرگه است. واژه آگاهی بهطور ضمنی بر مفاهیم متعددی دلالت دارد و پدیدارهای متفاوتی را مشخص میکند (غیاثوند، ۱۳۸۹: ۱۵۲). در این پژوهش آگاهی مردم و اطلاع رسانی از فعالیتهای بهزیستی با ۵ گویه مورد بررسی قرار گرفته است. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬

الف.مشارکت مردم در کمکهای مردمی بهزیستی نمادی از کرامت انسانی است. ‬‬‬

ب.برنامههای صدا و سیما مرتبط با کمکهای مردمی حس عاطفی و انساندوستی را در مردم برمیانگیزد.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

چ.آگاهی مردم از طرحها و فعالیتهای بهزیستی میتواند انگیزهی محکمی در کمکرسانی آنان باشد. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

د.توزیع فرمهای اعلام همکاری داوطلبانه افراد با بهزیستی راهکار خوبی برای آگاهی یافتن مردم از کمک رسانی به نیازمندان است.‬‬‬

ه.هدایت نظام وقف و استفاده از موقوفههای خاص برای کمک به جلب و جذب مشارکتهای مردمی در بهزیستی موثر است.‬‬‬‬‬‬

۲.توسعه مدیریت دانش رسانهای‬‬‬

سواد رسانهای توانایی و قدرت دسترسی، تحلیل، ارزیابی و انتقال اطلاعات و پیامهای رسانهای است. این موارد را میتوان در چارچوبهای مختلف چاپی و غیرچاپی عرضه کرد (Considine. 2000: 14). در این پژوهش توسعه مدیریت دانش رسانهای با ۵ گویه بررسی شد. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

الف.جامعه میتواند محیطی به وجود آورد که افراد را به ایجاد فرصتهای مشارکت ترغیب کند.‬‬‬‬‬‬

ب.شخصیت اجتماعی افراد، تعیینکننده نوع دید آنها به مشارکتهای مردمی است.‬‬‬‬‬‬

پ.معرفی خیرین و نیکوکاران و اهداف آنان میتواند انگیزهای در جلب و جذب مشارکتهای مردمی در بهزیستی باشد.‬‬‬‬‬‬‬‬‬

ج.وسائل ارتباط جمعی از جمله عوامل مهمی است که میتوانند بر کم و کیف مشارکت اثر (مثبت یا منفی) بگذارند.‬‬‬

د. تشویق مردم از سوی نخبگان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به سمت مشارکتهای مردمی کمک موثری در این راه است. ‬‬‬

 

3. بسط و توسعه تشکل‌های محلی

تشکل‌های محلی که با نام سازمان‌هاي مردم‌نهاد (سمن) نیز نامیده می‌شوند، نظام پنهان ارتقاي سلامت جامعه هستند. اين سازمان‌هاي داوطلب، مستقل از دولت بوده و در عين غيرانتفاعي بودن، در خدمت مردم هستند و به همين دليل، صداي مردم ناميده می‌شوند. سمن‌ها، نماد و واسط مشارکت مردم هستند و مشارکت مردم نيز يکي از بازوهاي اصلي ارتقاي سلامت، کاهش فقر و بی‌عدالتی در سلامت جوامع است (دماری و همکاران، ۱۳۹۳: ۳). در این پژوهش بسط و توسعه تشکل‌های محلی با ۲ گویه موردبررسی قرارگرفته‌اند.

الف.خدمات داوطلبانه افراد خیر و مردم نیکوکار در تشکلهای محلی و منطقهای نماد جدب و جلب مشارکتهای مردمی بهشمار میاید. ب.جذب افراد و گروههای داوطلب همکاری با سازمان بهزیستی و سازماندهی آنان براساس تخصص و توانایی و بهرهگیری برای جلب و جذب مشارکتهای مردمی موثر است. .‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

۴انگیزه‌های شخصی

واژه‌ی انگیزه به عواملی برمی‌گردد که رفتارهای هدفمند فرد را تعیین و آن‌ها را آغاز و درطول مسیر هدایت می‌کند و به آن‌ها تداوم می‌بخشد. انگیزه درواقع چرایی رفتار است. یعنی همان نیازها یا خواسته‌هایی است که رفتار ما را هدایت می‌کنند و آنچه را انجام می‌دهیم توضیح می‌دهند. انگیزه سه جزء اصلی دارد: اقدام11، پشتکار12 و توان13. در پژوهش حاضر انگیزه‌های شخصی با ۴ گویه موردبررسی قرارگرفته‌اند.

الف. با مشارکت در کمک و مساعدت به نیازمندان احساس نشاط و شادابی در من بهوجود میآید.‬‬‬‬‬‬

ب.عقیده دارم هیچ چیز به اندازه کمک به همنوع و مشارکت در کار خیر به من آرامش نمیدهد.‬‬‬

ج. هرساله بهدلیل نذر مبلغی را برای کمک به نیازمندان بهزیستی کنار میگذارم. ‬‬‬‬‬‬

د. بهتر است که کمکهای مردمی بهصورت مخفیانه انجام شود؛ زیرا ثواب بیشتری خواهد داشت.‬‬‬‬‬‬

 

۵ارزش‌های اعتقادی

ارزش‌های اعتقادی زيربناى هنجارها، نهادها و ساخت اجتماعى را تشکيل مى‌دهند. چارچوبه‌اى هستند براى مشروع ساختن رفتارهاى انساني، ارزش‌ها به فرهنگ کلى و جامعه مفهوم و معنى مى‌بخشند و وقتى مسئله «قضاوت ارزشي» يا «ارزشيابى اجتماعي» مطرح مى‌شوند، عملاً مقايسه ميان بهتر و بدتر صورت مى‌گيرد. در پژوهش حاضر ارزش‌های اعتقادی با ۸ گویه مورد بررسی قرارگرفته‌اند.

الف. چون میدانم که خداوند منشا همه خوبیهای زندگیام است، غالبا بخشی از درآمد خود را برای کمک به همنوعان نیازمند کنار میگذارم. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

ب. معتقدم که خدامرا در زندگیام بهدلیل مشارکت در کارهای خیر، به خصوص کمک به نیازمندان و معلولین حمایت میکند. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

ج.ترویج فرهنگ اتفاق، احسان، ایثار، اکرام یتیم، و سنتهای حسنه اسلامی موجب توجه مردم به مشارکتهای اجتماعی در بهزیستی میشود. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬

د. یکی از دلایل اصلی و مهم میزان مشارکتهای اجتماعی مردمی تعالیم دینی و سنتی در مورد رسیدگی و کمک به یکدیگر، بهویژه فقرار، ایتام و نیازمندان است. ‬‬‬‬‬‬

ه.هدایت نظام صدقات، زکات، فطریه، وقف عام و نذورات برای کمک به نیازمندان، از پارامترهای مهم و اساسی جلب و جذب مشارکتهای مردمی در بهزیستی است. ‬‬‬

و.اخذ فتاوی مراجع عظام میتواند به جلب و جذب مشارکتهای مردمی کمک کند.‬‬‬‬‬‬

ز. پیوندهای خویشاوندی و وابستگی بهتر میتواند افراد را به مشارکتهای مردمی وادار سازد.‬‬‬‬‬‬

۶-پایگاه اجتماعی

پایگاه اجتماعی در اصطلاح مشخص‌کننده: ۱) وضع فرد یا گروه در یک نظام اجتماعی است، با انتظار متقابل عمل از دارندگان وضعی دیگر در چارچوب یک ساخت واحد ۲) مقام فرد یا گروه است با توجه به توزیع‌شان در یک نظام اجتماعی و در مواردی تلویحاً با در نظر گرفتن چگونگی توزیع حقوق، مسئولیت‌ها، قدرت و اقتدار در چارچوب همان نظام، نظیر اصطلاحاتی چون پایگاه بالا، پایین و غیره ۳) مقام بلند جستن با در نظر گرفتن توزیع‌شان در یک نظام اجتماعی. (ساروخانی، ۱۳۸۰: ۷۶۰). در پژوهش حاضر پایگاه اجتماعی با ۴ گویه موردبررسی قرارگرفته‌اند.

الف. افرادی که درآمد بالایی دارند، بهتر میتوانند مشارکتهای مردمی در مساعدت به نیازمندان انجام دهند. ‬‬‬‬‬‬

ب. افراد با تحصیلات بالا بهواسطه آگاهی و دانشی که در اجتماع بهدست می آورند، انگیزه بیشتری برای مشارکت مردمی از خود نشان میدهند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬

ج.نوع شغل افراد نماد بارزی از میران گرایش آنان به مشارکتهای مردمی است. ‬‬‬

د. نوع محل مسکونی و اقامت افراد میتواند در میزان مشارکت یا عدممشارکت آنان موثر باشد. ‬‬‬‬‬‬

۷.تعلق و تعهد شهروندی

تعلق اجتماعي می‌تواند به‌عنوان يك مشاركت اجتماعي و ادغام، در زندگي اجتماعي موردتوجه قرار بگيرد و يك پيوند مؤثر يا يك ارتباط عاطفي بين يك اجتماع منفرد خاص يا ويژه ايجاد كند.در پژوهش حاضر تعلق و تعهد شهروندی با ۷۴ گویه موردبررسی قرارگرفته‌اند.

الف. توجه به تعهدات شهروندی و استفاده از منابع عظیم مردم برای مبارزه با فقر و محرومیت میتواند به جلب مشارکتهای مردمی در بهزیستی کمک کند.‬‬‬‬‬‬

ب. مشارکت همگانی شهروندان در امور اجتماعی احساس مسئولیت و تعلق به جامعه را تقویت میکند. ‬‬‬

ج.تبدیل مشارکت اجتماعی به یک هنجار اجتماعی و ارزش، میتواند افراد بیشتری را درگیر خود سازد. ‬‬‬

د.داشتن روحیه نیکی کردن و مهربانی و دلسوزی به یکدیگر، میتواند در گرایش افراد به مشارکت موثر باشد. ‬‬‬

ه.همبستگی و ارتباط نزدیک ساکنان یک منطقه در سوق افراد به سمت و سوی مشارکت موثر است.

و.احساس تعلق اجتماعی مثبت، به افزایش ارتباطات و مشارکت مدنی در جامعه منجر میشود. ‬‬‬

ز.ایجاد شرایط مناسب، زمینه گسترش و تعمیق فرهنگ خیرجمعی و مشارکتهای مردم را فراهم میسازد.‬‬‬‬‬‬

۸..اتخاذ شیوه مشارکت جویانه داوطلبانه

مشارکت را نوعی کنش هدفمند در فرایند تعاملی بین کنشگر و محیط اجتماعی او در جهت نیل به هدف‌های معین و از پیش تعیین‌شده تعریف کرده‌اند، فرایندی که افراد جامعه به‌صورت جمعی، آگاهانه، داوطلبانه و با در نظر گرفتن اهداف معین و مشخص که منجر به سهیم شدن آن‌ها در منافع اجتماعی می‌شود، در آن شرکت می‌کنند و نمود عینی آن را در نهادهای مشارکتی همچون انجمن‌ها، گروه‌ها، سازمان‌های غیردولتی و نظایر آن می‌توان دید (غفاری، ۱۳۸۳: ۷۰). در پژوهش حاضر اتخاذ شیوه مشارکت جویانه داوطلبانه با ۵ گویه موردبررسی قرارگرفته‌اند.

الف.مشارکت و یاریگری داوطلبانه در فرهنگی ایرانی و اسلامی با تاکید بر جنبههای روانی و معنوی و رشد شخصیت باعث پیدایش و آفرینش دانش و آگاهی شدهاست.‬‬‬‬‬‬‬‬‬

ب.جامعهای که در آن امکانات و تسهیلات بیشتری برای سعادت، شادکامی، صلح و همبستگی همگان فراهم باشد، میزان مشارکت مردمی هم بالا است.‬‬‬

ج.اگر در جامع ای روحیه تعاون، همیاری و همکاری تقویت و نهادینه شود، شاهد جامعهای یکدست، یکرنگ و منسجم خواهیم بود.‬‬‬‬‬‬

د. برانگیختن احساسات مردم عامل مهمی در ایجاد فرصتهای مشارکت در بین آنان باشد.‬‬‬

ه.افزایش درک و توان مردم را میتوان در مشارکت مردمی آنان موثر دانست.‬‬‬

۹. ارتباط مؤثر با نهادهای عمومی و دولتی

«ارتباط» جریانی است که در طی آن دو یا چند نفر به تبادل افکار، نظرات، احساسات و حقایق می‌پردازند و از طریق به­کار بردن پیام‌هایی که معنایش براي کلیه آنان یکسان است به انجام این امر مبادرت می‌ورزند .بدون آن، زندگی اجتماعی قابل‌دوام نخواهد بود. در پژوهش حاضر اتخاذ شیوه مشارکت جویانه داوطلبانه با ۳ گویه موردبررسی قرار گرفت.

الف.همکاری و ارتباط نهادها و شرکتهای خصوصی و دولتی، راهی موثر در ایجاد راهی برای کمکهای مردمی است. ‬‬‬‬‬‬

ب.روابط صحیح میان فرد و دولت، به درونی کردن برخی ارزشها از جمله مشارکت مردمی کمک میرساند.‬‬‬‬‬‬

ج.توسعه و گسترش رفاه اجتماعی در بین اقشار نیازمند و آسیبپذیر، میتواند به جلب و جذب مشارکتهای مردمی کمک کند. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬

۱۰. عملکرد مسئولان بهزیستی

عملکرد عبارت است از مجموعه‌ای از تلاش‌ها و اقداماتی که کارکنان در مسیر رسیدن به هدف و اجرای برنامه‌ها انجام می‌دهند. به‌علاوه نتایج ملموس و قابل‌اندازه‌گیری که در اثر و به دنبال این رفتارها و تلاش‌ها حاصل می‌شود (ابوالعلایی، ۱۴۰۰: ۵۹). این تعریف از عملکرد به این نتیجه منجر می‌شود که به هنگام اندازه‌گیری عملکرد هم رفتارها و هم نتایج باید موردبررسی قرار داده­شود. در پژوهش حاضر عملکرد مسئولان بهزیستی با ۴ گویه موردبررسی قرارگرفت.

الف. ماموریتهای مدیران بهزیستی و بازدید از محیطهای تعبیه شده جلب و جذب مشارکتهای، مردمی میتواند موجب کارآیی بهتر شود.ب. طرز ارتباط با ارباب رجوع از سوی مدیران و مسئولین میتواند عاملی مهم در تشویق آنان به کمک باشد.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

ج.بررسی اهداف سازمان و بازنویسی آنها برای دستورالعمل جلب و جذب مشارکتهای مردمی، میتواند موجب کارآیی بهتر شود.‬‬‬‬‬‬

د.شبکههای مشارکت مدنی ارتباطات را تسهیل میکنند و جریان اطلاعات را در مورد قابل اعتماد بودن افراد، بهبود میبخشند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬

۱۱. عملکرد مسئولان سایر سازمان‌ها

عملکرد سازمانی به چگونگی انجام مأموریت‌ها و وظایف و فعالیت‌های سازمانی و نتایج حاصله از انجام آن‌ها اطلاق می‌گردد.  پروفسور سینک (۱۹۸۵) عملکرد سازمان‌ها را تابعی از هفت معیار مرتبط باهم می‌داند که عبارت‌اند از: اثربخشی، کارآیی، کیفیت، بهره‌وری، کیفیت زندگی کاری، نوآوری، قابلیت سوددهی و بودجه‌بندی.در پژوهش حاضر عملکرد مسئولان سایر سازمان‌ها با ۳ گویه موردبررسی قرار گرفت.

الف. توجه مدیران و مسئولین سازمانها به کمک به نیازمندان، میتواند الگویی برای سایر کارمندان به شمار اید.ب. برگزاری کنفرانسها و نشستها از طرف مدیران و مسئولین سایر سازمانها گام موثری برای جلب و جذب مشارکتهای مردمی در بهزیستی است.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

د. عملکرد سازمانهای دیگر میتواند کمک موثری برای جلب و جذب مشارکتهای مردمی در بهزیستی باشد. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬

۱۲.مشارکت مردمی

مشارکت مردمی به معنای کوشش و تلاش جمعی در یک زمینه‌سازمانی است که اعضا با ائتلاف منابع درصدد دستیابی به هدف‌هایشان هستند درنتیجه مشارکت یک فرایند فعال است که هر یک از مشارکت‌کنندگان به‌واسطه‌ی اندیشه، تأمل، نظارت فعالیت‌هایشان به اقدام و عمل مشارکتی ترغیب می‌شوند.در پژوهش حاضر مشارکت مردمی با ۵ گویه موردبررسی قرارگرفته‌اند.

الف. جلب مشارکت مالی و غیرمالی مردم به منظور رفع نیازهای جامعه، هدف مشارکت مردمی در بهزیستی است.ب. مشارکت مردمی با نیروهای بهزیستی یکی از بهترین روشهای خدمترسانی به نیازمندان و معلولین است.‬‬‬‬‬‬

ج.مشارکت مردمی باعث خواهد شد تا بیتفاوتیا، از خودبیگانگی اجتماعی و فرهنگی در جامعه رخ ندهد.‬‬‬

د. مشارکت از طریق بسیج نیروهای سازمانیافته مردمی، باعث توانمندی افراد خواهد شد.‬‬‬

ه. سازمان بهزیستی توسعه دهنده شبکه ارتباطی و حمایتی مردمی کارآمد برای انجام کارهای عمیق، ماندگار، زودبازده و اثربخشی در میان اقشار اسیبپذیر جامعه با رعایت اصول کفایت، جامعیت و مطلوبیت است. ‬‬‬

نتايج و یافته‌های تحقيق

در جدول شماره ۲ اطلاعات جمعیت‌شناختی جامعه موردمطالعه آمده است.

جدول ۲ توزیع فراوانی نمونه‌ها برحسب خصوصیات جمعیت‌شناختی

متغیر

تعداد

درصد

متغیر

تعداد

درصد

جنسیت

زن

202

2/38

محل سکونت

شهر

368

6/69

مرد

327

8/61

روستا

161

4/30

گروه سنی

(سال)

20 تا 24 سال

54

2/10

شغل

کارمند

36

0/7

25 تا 29 سال

52

8/9

دانشجو

38

4/7

30 تا 34 سال

45

5/8

فرهنگی

54

4/10

35 تا 39 سال

62

7/11

کارگر

آزاد

خانه‌دار

بیکار

مدیر

بدون پاسخ

32

169

71

85

32

12

2/6

7/32

7/13

4/16

2/6

-

40 تا 44 سال

75

2/14

45 تا 49 سال

65

3/12

50 تا 54 سال

69

0/13

55 تا 59 سال

55

4/10

60 به بالا

52

8/9

وضعیت تأهل

مجرد

83

7/15

جایگاه

مردم

384

6/72

متأهل

397

0/75

مدیر بهزیستی

31

9/5

مطلقه

49

3/9

خیر

114

6/21

همکاری با انجمن‌های خیریه

بلی

320

5/60

رضایت از فعالیت‌های بهزیستی

بلی

386

0/73

خیر

209

5/39

خیر

143

0/27

سابقه همکاری با انجمن‌های خیریه

کمتر از 1 سال

87

7/17

سابقه همکاری با بهزیستی

کمتر از 1 سال

78

7/14

1 تا 3 سال

121

6/24

1 تا 3 سال

90

0/17

3 تا 5 سال

179

4/36

3 تا 5 سال

104

7/19

بیشتر از 5 سال

105

3/21

بیشتر از 5 سال

108

4/20

 

بدون پاسخ

37

-

 

بدون سابقه

149

2/28

میزان تحصیلات

بی‌سواد

33

2/6

تحصیلات همسر

بی‌سواد

58

0/11

ابتدایی

33

2/6

نهضت

8

5/1

سیکل

78

7/14

ابتدایی

31

9/5

دیپلم

79

9/14

سیکل

73

8/13

فوق‌دیپلم و لیسانس

186

2/35

دیپلم

100

9/18

فوق‌لیسانس و بالاتر

120

7/22

فوق‌دیپلم و لیسانس

163

8/30

 

 

 

فوق‌لیسانس و بالاتر

96

1/18

 

بر اساس يافته‌هاي تحقیق ۶/۷۲ درصد از شركت‌كنندگان در پژوهش مردم، ۹/۵ درصد از شركت‌كنندگان در پژوهش مدیر بهزیستی و ۶/۲۱ درصد از شركت‌كنندگان در پژوهش از خیرین هستند. ۲/۳۸ درصد از شركت‌كنندگان در پژوهش زن و ۸/۶۱ درصد مرد هستند. نتايج متغیر سن نشان مي‌دهد ۲/۱۰ درصد از شركت­كنندگان دارای فاصله سنی ۲۰ تا ۲۴ سال، ۸/۹ درصد از شركت­كنندگان دارای فاصله سنی ۲۵ تا ۲۹ سال، ۵/۸ درصد از شركت­كنندگان دارای فاصله سنی ۳۰ تا ۳۴ سال ، ۷/۱۱ درصد از شركت­كنندگان دارای فاصله سنی ۳۵ تا ۳۹ سال ، ۲/۱۴ درصد از شركت­كنندگان دارای فاصله سنی ۴۰ تا ۴۴ سال ،۳/۱۲ درصد از شركت­كنندگان دارای فاصله سنی ۴۵ تا ۴۹ سال ، ۰/۱۳ درصد از شركت­كنندگان دارای فاصله سنی ۵۰ تا ۵۴ سال، ۴/۱۰ درصد از شركت­كنندگان دارای فاصله سنی ۵۵ تا ۵۹ سال و ۸/۹ درصد از شركت­كنندگان دارای فاصله سنی ۶۰ سال به بالا هستند. همچنین ۷/۱۵ درصد از شركت­كنندگان مجرد، ۰/۷۵ درصد از شركت­كنندگان متأهل و ۳/۹ درصد از شركت­كنندگان مطلقه هستند.

در بخش توص

جدول (۳) میانگین متغیرهای اصلی پژوهش در حجم نمونه موردمطالعه

متغیرهای پژوهش

میانگین

انحراف معیار

کمترین مقدار

بیشترین مقدار

افزايش آگاهي مردم و اطلاع‌رسانی

56/2

35/1

00/1

00/5

توسعه مدیریت دانش رسانه‌ای

62/2

35/1

00/1

00/5

ایجاد، بسط و توسعه تشکل‌های محلی

42/2

31/1

00/1

00/5

انگیزه‌های شخصی

21/2

21/1

00/1

00/5

ارزش‌های اعتقادی

56/2

28/1

00/1

00/5

پایگاه اجتماعی

48/2

26/1

00/1

00/5

تعلق و تعهد شهروندی

36/2

20/1

00/1

88/4

اتخاذ شیوه مشارکت جویانه داوطلبانه

34/2

12/1

00/1

86/4

ارتباط مؤثر با نهادهای عمومی و دولتی

25/2

17/1

00/1

00/5

عملکرد مسئول‌های بهزیستی

28/2

09/1

00/1

00/5

عملکرد مسئول‌های سایر سازمان‌ها

37/2

14/1

00/1

00/5

مشارکت مردمی

40/2

14/1

00/1

80/4

 

جدول (۴) نتایج آزمون همبستگي (آزمون فرضیات)

متغير ملاك

مشارکت مردمی

متغير پیش‌بین

ضريب همبستگي

   مجذور ضريب همبستگي

سطح معناداري

افزايش آگاهي مردم و اطلاع‌رسانی

959/0

918/0

000/0

توسعه مدیریت دانش رسانه‌ای

952/0

906/0

000/0

ایجاد، بسط و توسعه تشکل‌های محلی

916/0

839/0

000/0

انگیزه‌های شخصی

946/0

894/0

000/0

ارزش‌های اعتقادی

962/0

925/0

000/0

پایگاه اجتماعی

940/0

884/0

000/0

تعلق و تعهد شهروندی

979/0

958/0

000/0

اتخاذ شیوه مشارکت‌جویانِ داوطلبانه

983/0

966/0

000/0

ارتباط مؤثر با نهادهای عمومی و دولتی

956/0

914/0

000/0

ارتباط مؤثر با نهادهای عمومی و دولتی

956/0

914/0

000/0

عملکرد مسئولین بهزیستی

974/0

948/0

000/0

P <

ضریب همبستگی بین افزايش آگاهي مردم و اطلاع‌رسانی و مشار

       ضریب همبستگی بین افزایش آگاهی مردم و اطلاع رسانی و مشارکت مردمی معنادار است. یعنی بین افزايش آگاهي مردم و اطلاع‌رسانی و مشارکت مردمی (959/0=r) رابطه مثبت و معنا‌داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد وجود دارد. بر اساس ضریب تعیین (2r) 8/91 درصد از واریانس بین افزايش آگاهي مردم و اطلاع‌رسانی و مشارکت مردمی مشترک بوده است که نشان‌دهنده همبستگی بالای بین افزايش آگاهي مردم و اطلاع‌رسانی از فعاليت‌هاي بهزيستي و ضرورت مشاركت آنان به‌منزله يك وظيفه انساني، ديني، عاطفي و اجتماعي است.

       بین توسعه مدیریت دانش رسانه‌ای و مشارکت مردمی (952/0=r) رابطه مثبت و معنی‌داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد وجود دارد. بر اساس ضریب تعیین (2r) 6/90 درصد از واریانس بین توسعه مدیریت دانش رسانه‌ای و مشارکت مردمی مشترک بوده است که نشان‌دهنده همبستگی بالای بین توسعه مديريت دانش رسانه‌ای و ارتباطاتی جامعه و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی است.

       یافته‌ها نشان می‌دهد ضریب همبستگی ایجاد، بسط و توسعه تشکل‌های محلی و مشارکت مردمی معنادار است. یعنی بین ایجاد، بسط و توسعه تشکل‌های محلی و مشارکت مردمی (916/0=r) رابطه مثبت و معنی‌داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد وجود دارد. بر اساس ضریب تعیین (2r) 9/83 درصد از واریانس بین ایجاد، بسط و توسعه تشکل‌های محلی و مشارکت مردمی مشترک بوده است که نشان‌دهنده همبستگی بالای بین ايجاد، بسط و توسعه تشکل‌های محلي و منطقه‌ای و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی است.

        بین انگیزه‌های شخصی و مشارکت مردمی (946/0=r) رابطه مثبت و معنا‌داری در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارد. بر اساس ضریب تعیین (2r) 4/89 درصد از واریانس بین انگیزه‌های شخصی و مشارکت مردمی مشترک بوده است که نشان‌دهنده همبستگی بالای بین انگیزه‌های شخصی و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی است. بین ارزش‌های اعتقادی و مشارکت مردمی (962/0=r) رابطه مثبت و معنی‌داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد وجود دارد. بر اساس ضریب تعیین (2r) ۵/۹۲ درصد از واریانس بین ارزش‌های اعتقادی و مشارکت مردمی مشترک بوده­است که نشان‌دهنده همبستگی بالای بین ارزش‌های اعتقادی و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی است. یافته‌ها نشان می‌دهد ضریب همبستگی پایگاه اجتماعی و مشارکت مردمی معنادار است. یعنی بین پایگاه اجتماعی و مشارکت مردمی (940/0=r) رابطه مثبت و معنی‌داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد وجود دارد. بر اساس ضریب تعیین (2r) 4/88 درصد از واریانس بین پایگاه اجتماعی و مشارکت مردمی مشترک بوده است که نشان‌دهنده همبستگی بالای بین پایگاه اجتماعی و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی است.

        بین تعلق و تعهد شهروندی و مشارکت مردمی (979/0=r) رابطه مثبت و معنی‌داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد وجود دارد. بر اساس ضریب تعیین (2r) 8/95 درصد از واریانس بین تعلق و تعهد شهروندی و مشارکت مردمی مشترک بوده است که نشان‌دهنده همبستگی بالای بین تعلق و تعهد شهروندی و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی است. بین اتخاذ شیوه مشارکت‌جویانه داوطلبانه و مشارکت مردمی (983/0=r) رابطه مثبت و معنی‌داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد وجود دارد. بر اساس ضریب تعیین (2r) 6/96 درصد از واریانس بین اتخاذ شیوه مشارکت‌جویانه داوطلبانه و مشارکت مردمی مشترک بوده است که نشان‌دهنده همبستگی بالای بین اتخاذ شیوه مشارکت‌جویانه داوطلبانه و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی است.

        بین ارتباط مؤثر با نهادهای عمومی و دولتی و مشارکت مردمی (956/0=r) رابطه مثبت و معنی‌داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد وجود دارد. بر اساس ضریب تعیین (2r) 4/91 درصد از واریانس بین ارتباط مؤثر با نهادهای عمومی و دولتی و مشارکت مردمی مشترک بوده است که نشان‌دهنده همبستگی بالای بین ارتباط مؤثر با نهادهای عمومی و دولتی و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی است. یافته‌ها نشان می‌دهد ضریب همبستگی عملکرد مسئول‌ها بهزیستی و مشارکت مردمی معنادار است. یعنی بین عملکرد مسئول‌ها بهزیستی و مشارکت مردمی (974/0=r) رابطه مثبت و معنی‌داری در سطح اطمینان ۹۵ درصد وجود دارد. بر اساس ضریب تعیین (2r) 8/94 درصد از واریانس بین عملکرد مسئول‌ها بهزیستی و مشارکت مردمی مشترک بوده است که نشان‌دهنده همبستگی بالای عملکرد مسئول‌ها بهزیستی و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی در بهزیستی است.

نتیجه‌گیری

نتایج نشان داد که بين نمرات پاسخگويان در خصوص متغیرهای اتخاذ شیوه افزايش آگاهي مردم و اطلاع‌رسانی از فعالیت‌های بهزيستي، (همگام با نظریات هانتینگتون و نلسون، آگاهی گروهی موجب تسریع درروند مشارکت‌های مردمی می‌شود) اتخاذ شیوه توسعه مديريت دانش رسانه‌ای و ارتباطاتی جامعه، ( همگام با پژوهش نوروزی و بختیاری،۱۳۸۸) ؛ ايجاد، بسط و توسعه تشکل‌های محلي و منطقه‌اي، (همگام با نتایج پژوهش تاجیک و همکاران (۱۳۹۱) که دریافتند بين متغير مديريت محله و بعد مشارکت اجتماعي شهروندان رابطه معناداري وجود دارد؛ انگیزه‌های شخصی، (در راستای تئوری‌های صاحب‌نظرانی چون فریر (۱۹۷۵)، ویکناراجا (۱۹۹۱)، بورکلی (۱۹۹۳) و چمبرز (۱۹۹۶) که ازجمله علمایی بودند که سهم به­سزایی در شکل‌گیری این رویکرد داشتند. این علما بر این باورند که مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی، یک هدف محسوب می‌شود و از طریق آن، توانایی‌ها و خلاقیت‌های انسانی تحقق پیدا می‌کند.

        در این دیدگاه مشارکت در فعالیت سازمان‌های اجتماعی به‌خودی‌خود، به‌عنوان فضیلت و وظیفه تلقی می‌شود، نه صرفاً ابزاری برای تأمین منافع شخصی)،  پایگاه اجتماعی، (همگام با نتایج پژوهش قبادی (۱۳۹۱) که در پژوهش خود به این نتیجه رسید که بین رضایتمندی اجتماعی و سیاسی، دینداری، رسانه‌ها و پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی با مشارکت موردبررسی قرار گرفت. و مارشال (۲۰۰۴) در تحقیقی درباره‌ی سازمان‌های محله‌ای، پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی و تأثیر آن بر مشارکت اجتماعی دریافته است که مدیران محلی می‌توانند مشارکت شهروندان را با ایجاد ساختارهای مشارکتی مانند سازمان‌های محله‌ای افزایش دهند. پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی (درآمد، تحصیلات و سوگیری مدنی) با سطح مشارکت رابطه عمیقی دارد؛ یافته‌های مطالعاتی لیپیست در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که به‌طورکلی مشارکت در بین کسانی که تعلیم و تربیت بهتری یافته‌اند، اعضای گروه‌های شغلی و درآمدی بالاتر، سنین متوسط، گروه‌های مذهبی و نژادی مسلط، مردان در مقابل زنان، ساکنین یک محل شهرنشینان و اعضای انجمن‌ها و مؤسسات اداری؛ گرایش به فزونی دارد). تعلق و تعهد شهروندی، (همگام با نظریات قیگ ون خو14 و دیگران،۲۰۱۰، مك كول و مارتين، ۱۹۹۴ که معتقد است: تعلق اجتماعي می‌تواند به‌عنوان يك مشاركت اجتماعي و ادغام، در زندگي اجتماعي موردتوجه قرار بگيرد و يك پيوند مؤثر يا يك ارتباط عاطفي بين يك اجتماع منفرد خاص يا ويژه ايجاد كند. تحقیق سیونانی و دیگران در سال ۲۰۰۷ نیز مشارکت اجتماعی، احساس تعلق اجتماعی و بهزیستی اجتماعی را موردبررسی قرار داده است)؛ اتخاذ شیوه مشارکت‌جویانه داوطلبانه و فعالیت‌های خیریه، (همگام با پژوهش احسانی راد، ۱۳۹۲، و نظریات دورکیم با طرح تئوری همبستگی اجتماعی و نظریه وجدان جمعی و فردی)؛ ارتباط مؤثر با سازمان‌ها و نهادهای عمومی و دولتی و خصوصی، عملکرد و کارایی مسئولان و نیروهای بهزیستی، عملکرد و کارایی مسئولان و نیروهای سایر سازمان‌ها و جلب و جذب مشارکت‌های مردمی بر اساس متغير جمعيت شناختي جایگاه تفاوت معناداري وجود دارد.

منابع و مأخذ

§       ابراهيمي،قربانعلي، بابازاده باني، علي و ابراهيمي گتابي، حسين (1390).بررسي تأثير اعتماد سياسي برمشاركت سياسي: مطالعه دانشجويان عضو تشكلهاي انجمن اسلامي و بسيج دانشجويي دانشگاههاي  مازندران و صنعتي نوشيرواني بابل، مطالعات جوانان، سال دوم، شماره چهارم صص 82-63

§       ابوالعلایی، بهزاد (1400). مدیریت عملکرد، تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی

 

§       احسانی راد، فاطمه (1392) بررسی علل و انگیزه‌هاي مردم از مشارکت در امور خیریه و وقف در شهر کاشان، پایان‌نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد، رشته علوم اجتماعی گرایش مطالعات فرهنگی، دانشگاه کاشان

§       ادريسي، افسانه و شجاعي، مرجان (1391).بررسي عوامل موثر بر مشاركت اجتماعي ساكنين در تحقق طرحهاي توسعه شهري نمونه موردي: پياده راهسازي حوزه تاريخي شهر تهران منطقه، فصلنامه برنامه ريزي رفاه و توسعه اجتماعي، دوره4، شماره13 ، صص 28-1

§       اسدپور، عهدیه؛ علی انتظاری و کاظم احمدی اهنک (1397) مشارکت اجتماعی رسمی و غیررسمی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعۀ موردی: شهرستان آمل)، فصلنامه جامعه‌شناسی کاربردی، دوره29، شماره3، صص 86-68

§       امام جمعه زاده، سيدجواد، رهبرقاضي، محمودرضا، عيسينژاد، اميد و مرندي، زهره (1391). بررسي رابطة ميان احساس محروميت نسبي و مشاركت سياسي در ميان دانشجويان دانشگاه اصفهان، دوفصلنامه علمي- پژوهشي دانش سياسي، سال هشتم، شمارة اول، صص 68-37

§       پیران پرویز (1383) مشارکت اجتماعی در ایران؛ تناقصی ریشه‌دار، مجموعه مقالات اولین همایش ملی طرح مسائل جامعه‌شناسی ایران، جمال رئیسی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.

§        تاجيك محمدرضا، تيمورنژاد كاوه، مسايلي فاطمه (1392) نقش مديريت محله در جلب مشارکت اجتماعي، مطالعات مديريت شهري، دوره 5، شماره 14، صص 15-25

§       جمینی، داود، علی شمس الدینی و علیرضا جمشیدی (1402). مشارکت شهروندان در مدیریت شهری و تبیین تعیین‌کننده‌های آن (موردمطالعه: شهر ایلام)، فصلنامه مطالعات شهری، دوره 12، شماره 45، صص 30-19

§       حسين‌زاده، علي حسين، ايدر، نبي اكبر، عباسي، الهام (1391). بررسي عوامل مؤثر بر مشاركت شهروندي در بين شهروندان شهر خرم‌آباد، مطالعات شهري، سال دوم، صص 82-59

§       دماری، بهزاد، حیدرنیا، محمدعلی، رهبری بناب، مریم (1393) نقش و عملکرد سازمان‌های مردم نهاد در حفظ و ارتقای سلامت جامعه، فصلنامه پایش، سال سیزدهم، شماره پنجم، صص 541 – 550

§       دهقان، علیرضا و غلامرضا غفاری (1384)، تبیین مشارکت اجتماعی ـ فرهنگی دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی شهر تهران، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره ششم، شماره 1

§       ساروخانی، باقر؛ (1380). درآمدی بر دایرةالمعارف علوم اجتماعی، تهران، کیهان، چاپ سوم، جلد 2.

§       سبزه‌ای، محمدتقی و پرویز رحیمی (1392) ، بررسی رابطه‌ی اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی در بین شهروندان نورآباد دلفان، فصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، شماره 20

§       سفیري، خدیجه، رقیه تمیز (1390)، فرا تحلیل مطالعات مشارکت اجتماعی، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال سوم، شماره سوم

§       شادي طلاب ژاله، افسانه کمالی (1382) مشارکت اجتماعی زنان، پژوهش زنان، سال اول، شماره 4

§       صادقي فسايي، سهيلا و خادمي، عاطفه (1395).فراتحليل 4 دهه پژوهش در حوزه مشاركت زنان،  مطالعات اجتماعي روانشناختي زنان (مطالعات زنان سابق)، دوره چهاردهم، شماره 2، صص 62-35

§       علوی تبار، علیرضا (1379) مشارکت در اداره امور شهرها، بررسی الگوی مشارکت شهروندان در اداره‌ی امور شهرها (جلد اول) تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور

§       عيوضي، محمدرحيم و كريمي، غلامرضا (1391). مشاركت اجتماعي زنان؛ رويكردي اسلامي، دانش سياسي، سال هفتم، شماره 2، صص 166-133

§       غفاري غلامرضا، محسن نیازي (1386)، جامعه‌شناسی مشارکت، تهران: نزدیک.

§       قيصري، نوراله (1398). مشاركت اجتماعي؛ معناكاوي يك مفهوم راهبردي، فصلنامه مطالعات راهبردي ناجا، سال چهارم، شماره 11 ، صص 59-31

§       کانسیداین، دیوید(1379). درآمدی بر سواد رسانه‌ای، ناصر بلیغ، تهران، اداره کل تحقیق و توسعه صدا

§       مرادپور، فریبا؛ رحیمی، محمود؛ محسنی، رضا علی (1403). بررسی نقش مشارکت اجتماعی و فرهنگی شهروندان در توسعه پایدار شهرهای جدید با تأکید بر ارتقاء امنیت اجتماعی، مجله امنیت ملی،شماره 52، صص 69 تا 96

§       معین، محمّد، (1388). فرهنگ فارسی معین، به اهتمام عزیزالله علیزاده، اشجع، تهران، بیچا

§       موسوی، میرطاهر (1385) مشارکت اجتماعی یکی از مؤلفه‌های سرمایه‌ی اجتماعی، رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23

§       یزدان پناه لیلا، فاطمه صمدیان (1387)، تأثیر ویژگی‌های فردي و اجتماعی بر مشارکت اجتماعی زنان کرمانی، فصلنامه مطالعات زنان، سال 6، شماره 2

§       Almond, Gabriel & sindney verba, the civic culture, boston, little brown & company.

§       Basu, R., & Thomas, M. D. (2019). What Makes College Students Happy? A Day Reconstruction Study. In Perspectives on Happiness (pp. 29-40). Brill Rodopi.

§       Cai. Y, Cui. D (2018), "FACTORS ASSOCIATED WITH SOCIAL PARTICIPATION AMONG CHINESE MIDDLE-AGED AND OLDER ADULTS POST-STROKE", Innov Aging, vol 11, pp 734–735.

§       Giddens, A.(1990), The Consequences of Modernity, Stanford, Clif, Stanford University Press

§       Hyppa, M.and Maki.J. (2007) 'Why do Swedish-speaking Finns have a longer active life? An area for social capital research', Health Promotion International, 16, i, 55-64.

§       Lerner , DaniaL. (1964). the passing of traditional socioty modernizeing thy middle east. new york : free press.

§       Levecque, K., Anseel, F., De Beuckelaer, A., Van der Heyden, J., & Gisle, L. (2017). Work organization and mental health problems in PhD students. Research Policy. 46(4): 868-879.

§       Naud, D., Généreux, M., Bruneau, JF. (2019).Social participation in older women and men: differences in community activities and barriers according to region and population size in Canada. BMC Public Health 19, 1124. https://doi.org/10.1186/s12889-019-7462-1

§       Wang, H., Yang, Z., Chen, L., Yang, J., & Li, R. (2010). Minority Community Participation in Tourism: a Case of Kanas Tuva villages in Xinjiang, China. Tourism Management, 31(6): 759-764.

 

2

 

[1]  . Corresponding Author: esmaili40@yahoo.com.

[2]  . نویسنده مسئول: esmaili40@yahoo.com

[3] . Participation

[4] . Social participation

[5]  . Cai & Cui

[6]  Qingwen Xu

[7]  Sense of Community

[8]  Neighboring

[9]  Melanie Levasseur

[10]  Accomplishment

[11]  . Activation

[12]  . persistence

[13]  . intensity

[14]  Qingwen Xu


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1404-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]