مطالعه نگاشت سیستماتیک پژوهش‌های مدیریت راهبردی در نشریات علمی–پژوهشی منتخب کشور: شناسایی خلأهای پژوهشی و رهنمود‌هایی برای پژوهش‌های آینده

محورهای موضوعی : پژوهش های مدیریت راهبردی

رضا بنی‌اسد ¹ (استادیار مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت، دانشگاه امام صادق (ع))
مهدی باقری‌میبدی ² (دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت بازرگانی ,دانشگاه امام صادق (ع))
سید مصطفی بلادیان ³ (دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت بازرگانی ، دانشگاه امام صادق (ع))

تاریخ دریافت : 1396/10/29 تاریخ پذیرش : 1397/02/10 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه: مدیریت راهبردی, مطالعه نگاشت سیستماتیک, مرور نظام‌مند, خلأهای پژوهشی مدیریت راهبردی, نشریات علمی- پژوهشی,

چکیده مقاله :

با توجه به گسترش رشته‌ و گرایش مدیریت راهبردی در کشور در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری، مقالات، پایان‌نامه‌ها و کتاب‌های متعددی در این زمینه نگارش شده است؛ لذا ضرورت دارد که در وضعیت فعلی مرور نظام‌مند این پژوهش‌ها بررسی شده تا روند پژوهش‌ها و خلأهای آن‌ها مشخص شود. متناسب با حوزه مطالعاتی استادان، نیاز کشور و البته مسئله‌محوری پژوهشگران، پژوهش‌هایی در زمینه مدیریت استراتژیک و زیرحوزه‌های آن انجام و در مجلات علمی_ پژوهشی چاپ شده است. هدف از این مقاله، شناسایی موضوع‌های مطالعه شده در نشریات منتخب، تحلیل وضعیت پراکندگی و فراوانی مطالعات، شناسایی روش‌های پژوهشی و سرانجام شناخت خلأهای پژوهشی در حوزه ادبیات مدیریت استراتژیک در کشور است. بدین منظور این پژوهش با تحلیل داده‌های ثانویه و مرور نظام‌مند دانش موجود مدیریت استراتژیک با استفاده از استراتژی مطالعه نگاشت سیستماتیک 9 نشریه منتخب علمی پژوهشی و 1757 مقاله را شماره به شماره بررسی می‌کند که در پایان 343 مقاله مرتبط و 333 موضوع مطالعه شده راهبردی شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که پوشش موضوعی مدیریت استراتژیک در این نشریات 24.5 درصد، میزان به‌کارگیری روش کمی 59.2 درصد، روش کیفی 36.4 درصد و شیوه ترکیبی 4.4 درصد است. عمده مطالعات روی فرآیند مدیریت استراتژیک و زیر حوزه‌های آن به میزان 95.1 درصد است و در حوزه‌های نظریه‌پردازی، مکاتب، مبانی کمّی، مبانی فلسفی، مطالعات میان رشته‌ای با سایر علوم و مدیریت استراتژیک اسلامی مطالعات بسیار اندکی (کمتر از 5 درصد) وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

    Given the expansion of strategic management field of study in Iran at the master and PhD level of education, numerous articles, theses and books have been written in this field of study. Therefore, it is necessary to perform a systematic review of these studies in the current situation, to determine the procedure of research and the research gaps. In line with research area of ​​professors, the need of the country and, of course, the problem-centered of the researchers, studies have been published on strategic management and its sub-areas in scientific journals. The objective of this paper is identifying the subjects studied in selected journals, analyzing the the dispersion and frequency of studies, identifying research methodologies, and finally identifying the research gaps in the field of strategic management literature in the country. For this purpose, this study analyzes 9 selected scientific-research journals and 1757 papers by analyzing the secondary data and systematic review of current knowledge of strategic management using the systematic mapping study strategy. Finally, 343 related papers and 333 subjects were identified.  The results of the research show that thematic coverage of the strategic management in these journals is 24.5%, the level of using quantitative method is 59.2%, the level of using qualitative method is 36.4%, and the level of using the mixed methods is 4.4%.  In addition, major parts of the studies were conducted on strategic management process and its sub-areas with 95.1% and in there are a few studies (less than 5%) in the areas of theory building, strategy schools, quantitative foundations, philosophical foundations, interdisciplinary studies with other sciences and Islamic strategic management

منابع و مأخذ:

اعرابی، فاطمه السادات، فرهنگی، احمدی، فخرالدین، شفیع زاده، حمید، موسوی، سودابه سادات (1393). بررسی میزان تحقق برنامه‌های تحول در نظام اداری با تأکید بر شاخص مدیریت راهبردی. پژوهش‌های مدیریت راهبرد  20 (54)، 117–134.
اسدامرجی، الهام، نعمتی، حسنعلی، محمدیان، ایوب (1395). نگاشت سیستماتیک روش شناسی تحقیقات در حوزه تجارت الکترونیک. فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت فناوری اطلاعات،  8 (3)، 435–455.
علی اکبر، سیدجوادین، سیدرضا (1396). الگوی تعاملی استراتژی‌های ارتباطات سازمانی و استراتژی‌های منابع انسانی با عملکرد (مورد مطالعه. واحدهای پژوهشی دارای مجوز از وزارت علوم و تحقیقات و فناوری)، پژوهش‌های مدیریت راهبردی،  23 (64)، 73–97.
اکبری، محمدرضا، حسنی، محسن، بهرامی، حمیدرضا (1394). مطالعه رابطه بین مالکیت مدیریت استراتژیک و محافظه کاری حسابداری در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پژوهش‌های مدیریت راهبردی،  21 (57)، 101–116.
امینی، محمدتقی، سیادت، سعیده، پیرعلی، علیرضا (1395). پیاده سازی مدل کنترل استراتژیک هاریسون در صنعت خرده فروشی (مورد مطالعه. فروشگاه‌های بزرگ مواد غذایی و مصرفی شهر شیراز)، پژوهش‌های مدیریت راهبردی 22 (63)، 63–83.
امینی خیابانی، غلامرضا، حمدی، کریم (1395). نقش پویایی‌های برند در موقعیت استراتژیک کسب و کار بین‌المللی (مطالعه موردی. صنایع دستی داستو)، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (61)، 115–131.
بازرگانی، حسین، فتحی، محمدرضا (1396). طراحی نقشه استراتژی با استفاده از مفهوم خانه استراتژی و کپراس فازی در یک شرکت دانش بنیان، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 23 (65)، 103–129.
باقریان کاسگری، باقر، سیفی، اکبر، پاشازادگان، عاطفه (1395). سنجش میزان بهره‌مندی کارکنان شرکت ارتباطات زیرساخت از هوشمندی سازمانی، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (60)، 141–158.
باقریان‌فر، مصطفی، جوادی‌پور، محمد، دهقانی، مرضیه (1394). تبیین موقعیت راهبردی آموزش معلمان استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از تحلیل SWOT، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 21 (59)، 63–88.
برزین پور، فرناز، مؤذنی، حانیه، پیشوایی، میر سامان (1394). ارائه مدل تحلیل‌پوششی‌داده‌ها جهت انتخاب تأمین‌کنندگان با در نظر گرفتن معیارهای پایداری (مطالعة موردی. صنعت سنگ)، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 21 (59)، 89–115.
بنی‌اسد، رضا (1390). مدیریت راهبردی با تأکید بر جهاد اقتصادی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام و دانشگاه عالی دفاع ملی.
تختائی شهی، مریم، محمدی پور، رحمت اله، همت فر، محمود (1396). مدیریت راهبردی مالی با شناسایی فاکتورهای لازم جهت استقرار نظام بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد در دانشگاه آزاد اسلامی کشور، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 23 (64)، 134–152.
ثریایی، علی، رادمرد، مونا، رادمرد، مهدیه (1393). بررسی وضعیت استراتژی اقیانوس آبی در فضای تجاری، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (55)، 35–54.
جاویدی کرمانی نژاد، مهری، امینی، محمدتقی (1395). طراحی و توسعه الگوی تعاملی تغییرات محیطی با کنترل استراتژیک بر اساس مدل کنترل استراتژیک لورانژ، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (63)، 133–158.
جوادی پور، محمد، دهقانی، مرضیه، باقریان فر، مصطفی (1394). آموزش معلمان در استان کهگیلویه و بویر احمد و تدوین استراتِی‌های و برنامه‌های آینده، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 21 (57)، 9–31.
حاجی پور، بهمن، طیبی ابوالحسنی، سیدامیرحسین، عزیزیان کلخوران، زهرا (1395). تحلیل محتوای حوزه مدیریت راهبردی (مطالعه موردی. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی). پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (62)، 13–47.
حاجی حسینی، عفت، آقاجانی، طهمورث، شوقی، بهزاد (1395). تأثیر تفکر استراتژیک بر ظرفیت تغییر سازمانی، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (62)، 49–80.
حائریان اردکان، علی، کوشا، حمیدرضا، میرسعیدی، فاطمه (1395). به‌کارگیری و مقایسه روش‌های وزن‌دهی ساده، تحلیل سلسله مراتبی فازی و ماشین بردار پشتیبان در شناسایی عوامل داخلی و خارجی در تحلیل سوات، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (60)، 37–62.
حسنی، رفیق، نعمتی، فرشاد (1394). رابطه ساده و چندگانه بین برنامه‌های مدیریت منابع انسانی استراتژیک و توانمندسازی کارکنان، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 21 (57)، 33–56.
حسین پور، داوود، قربانی پاجی، عقیل (1396)، تأثیر راهبردهای توسعه منابع انسانی بر اثربخشی سازمانی با نقش میانجی اعتماد متقابل و رضایت شغلی کارکنان در سازمان ورزش و جوانان استان مازندران، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 23 (65)، 45–75.
حقیقی، محمد، هزاوه حصار مسکن، بابک، اشکانی، مهدی، عباسی، امیرحسین (1396). تدوین استراتژی‌های بازاریابی بر اساس ارزش دوره عمر و ارجاع مشتری (مورد مطالعه. صنعت خدمات اینترنت پرسرعت)، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 23 (64)، 9–25.
حمیدی زاده، محمدرضا، سلطانی، ایرج، قلی‌زاده، مریم (1396). طراحی و تبیین شاخص‌های الگوی برتری در سرآمدی مدیریت دانش استراتژیک، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 23 (64)، 49–72.
خلیلی شورینی، سهراب، محضری، مهدی (1393). شناخت موانع اجرای برنامه های استراتژیک و اولویت‌بندی آن‌ها. پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (56)، 111–132.
دانایی، ابوالفضل (1393)، ارائه مدلی برای انتخاب استراتژی‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان با استفاده از تکنیک دیماتل فازی، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (54)، 135–159.
دانش فرد، کرم اله (1395). تحلیل عوامل مؤثر بر راهبرد استقرار شرکت های دانش بنیان و ارائه الگوی مناسب، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (61)، 29–53.
دهدشتی شاهرخ، زهره، مظلومی، نادر، تقی فرد، محمد تقی، بیابانی، حسن (1395). مدل جهت گیری های استراتژیک شرکت و تأثیر آن بر عملکرد با نقش تعدیل کننده متغیرهای محیطی (مورد مطالعه. صنعت مواد غذایی ایران)، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (61)، 55–76.
دهدهشتی شاهرخ، زهره، بیابانی، حسن (1393). مدل جهت گیری استراتژیک شرکت با استفاده از تکنیک دلفی، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (54)، 9–35.
راهنورد، بابک، محمدخانی، کامران، فرهنگی، علی اکبر، محمد داوودی، امیرحسین (1395). تبیین مدل راهبردی برای مدیریت فرآیند پذیرش، انتقال و اشاعه فناوری های نوین رسانه ای از دیدگاه مخاطبان ایرانی، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (60)، 87–113.
رحیم نیا، فریبرز، پویا، علیرضا، الهامی، سولماز (1394). تأثیر رهبری نوآورانه و اشتراک دانش بر عملکرد سازمان به‌واسطه هماهنگی استراتژیک (مورد مطالعه. شرکت‌های تابعه و زیر‌مجموعه توانیر)، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 21 (59)، 117–139.
رحیمی، ابراهیم، جوانمرد، حبیب اله، نیلی پورطباطبایی، سید اکبر (1395). طراحی الگویی راهبردی برای مدیریت بحران در صنعت پتروشیمی، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (61)، 99–114.
رسولیان، محسن (1395). راهبردهای تأمین مالی در طرح بیمه سلامت در ایران، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (62)، 135–152.
رضائی منش، بهروز، فریور، فروه (1393). سنجش اثربخشی برنامه‌ریزی استراتژیک برایسون بوسیله هوشین کانری، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (54)، 37–62.
روشندل اربطانی، طاهر، ذوالفقارزاده، محمدمهدی، بلالی، مجید (1393). روندهای محیطی مؤثر بر آینده رسانه‌ ملی در چشم‌انداز بیست ساله کشور، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (54)، 63–99.
روشندل اربطانی، طاهر، شیروانی ناغانی، مسلم (1393). شناسایی الگویی راهبردی برای آینده کوتاه‌مدت منـابع انسـانی (شـرکت‌های ثبت‌شده در بورس اوراق بهادار تهران)، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (55)، 83–104.
صالحی، کیوان، مرادی پردنجانی، حجت اله (1394). نقش آموزش‌های دانشگاهی در توسعه قابلیت‌ها و فعالیت‌های کارآفرینی دانشجویان، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 21 (57)، 57–81.
صباغیان، علی، ابراهیمی، عبدالحمید، فرهنگی، علی اکبر (1393). طراحی مدل استراتژیک آمیخته با بازاریابی در صنعت سینمای ایران، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (55)، 55–82.
طالاری، محمد، خداداد حسینی، سید حمید، کردنائیج، اسداله، آذر، عادل (1396). مدیریت راهبردی پرتفولیوی کسب‌وکارها شکل‌گیری دوسوتوانی در سطح شرکت‌های هلدینگ، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 23 (65)، 13–43.
طهمورث، آقاجانی، رضازاده، آرش، شوقی، بهزاد (1393). بررسی تأثیر اتحاد استراتژیک بر عملکرد سازمانی مورد مطالعه. اتحاد بین نورد آلومنیوم اراک و آلومنیوم پارس، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (55)، 9–34.
عطافر، علی، رضایی دولت آبادی، حسین، مهدیه نجف آبادی، نرگس (1393). سنجش اثربخش فرآیند مدیریت راهبردی شرکت فولاد مبارکه اصفهان و تأثیر آن بر پاسخگویی سازمان به تغییرات محیطی، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (55)، 133–156.
فاضلی فارسانی، مهین، ذیگلری، فاطمه، اسدی، شهرام (1394). بررسی عملکرد تأمین کنندگان کالا و پیمانکاران زنجیره تأمین شرکت گاز استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 21 (58)، 101–116.
فتحی، محمد رضا، ملکی، محمد حسن، نقوی، حسین (1395). ارزیابی عملکرد شعب بانک انصار با رویکرد کارت امتیازی متوازن و تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره  ANP و  VIKOR، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (62)، 83–105.
فربودنیا، بابک،  فرهنگی، علی اکبر، سلطانی فر، محمد (1395). بررسی راهبردی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی به‌عنوان یک رسانه در ایجاد ارزش ویِژه برند. پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (63)، 13–35.
قاسمی، حمیدرضا، فیضی، معصومه (1394). نقش تفکر استراتژیک بر پیچیدگی ساختاری سازمان (مورد مطالعه. شرکت هپکو)، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 21 (59)، 141–170.
کاشانی، رکسانا، شکاری، غلام عباس (1396). شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر تفکر استراتژیک به‌عنوان یک شایستگی محوری در سازمان، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 23 (65)، 77–101.
کردی، مراد، قصاب زاده لنگری، زینب (1395). انتخاب استراتژی بهینه با استفاده از ترکیب تکنیک‌هایSWOT  وFANP. پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (63)، 113–138.
محمدی، نبی اله، نجف بیگی، رضا، موسی خانی، مرتضی (1396). آسیب‌شناسی انتخاب و پایداری اعضای هیات‌علمی در دانشگاه ‌آزاد اسلامی با رویکرد راهبردی، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 23 (64)، 27–48.
منتیان، محمدعلی، چاقویی، یحیی، ادیبی سده، محمدحسین (1395). توسعه یک مدل استراتژیک برای انتخاب تأمین‌کنندگان با استفاده از رویکردهای مدلسازی معادلات ساختاری و منطق فازی، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (60)، 115–139.
منوریان، عباس، فضلی، فاطمه، خدیجه، یگانه (1393). بررسی استراتژی‌های مؤثر بر فرآیند تسهیم دانش (عوامل پیش‌برنده و بازدارنده) در سازمان دولتی، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (55)، 105–131.
میرمحمدی، سید محمد، نژند فرد، متان سادات، ایزدخواه، محمد مهدی (1395). بخش بندی فروشگاه‌های زنجیره ای بر مبنای مزایای مورد انتظار مشتریان (مورد پژوهشی فروشگاه زنجیره‌ای آدان)، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (61)، 9–28.
میرزایی، محسن، جوانمرد، حبیب اله، حری، محمد صادق (1396). شناسایی الگوی عوامل مرتبط با انتخاب استراتژی مدیریت دانش (مورد مطالعه. سه سازمان صنعتی). پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 23 (65)، 153–183.
نجفی، امیر، امیراصلانی، مریم (1395). تأثیر راهبردهای مدیریت دانش بر عملکرد مدیریت دانش در شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 22 (60)، 63–86.
ولیان، حسن، کوشکی جهرمی، علیرضا، بودلائی، حسن (1396). طراحی مدل رویکرد قابلیت‌های سازمانی مبتنی بر تئوری نقاط مرجع استراتژیک، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 23 (65)، 131–151.
یگانه، منصور، فضلی، فاطمه، یگانه، خدیجه (1393). چارچوب تهیه برنامه های استراتژیک مراکزمطالعاتی دستـگاه های اجرایی کشور، پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 20 (56)، 27–57.

 

Budgen, D, Turner, M, Brereton, P, Kitchenham, B (2008). Using Mapping Studies in Software Engineering.
Bjørnson, F. O & Dingsøyr, T (2008). Knowledge management in software engineering: A systematic review of studied concepts, findings and research methods used. In Information and Software Technology, 50 (11), 1055–1068.
Gibson, W, Brown, A (2009). Working with qualitative data, Sage.
Helfat, C. E, Finkelstein, S, Mitchell, W, Peteraf, M, Singh, H, Teece, D & Winter, S. G (2009). Dynamic capabilities. Understanding strategic change in organizations: John Wiley & Sons.
Hemsley-Brown, J & Oplatka, I (2006). Universities in a competitive global marketplace, A systematic review of the literature on higher education marketing. In International Journal of public sector management, 19 (4), 316–338.
Hodgkinson, G. P & Healey, M. P (2011). Psychological foundations of dynamic capabilities, Reflexion and reflection in strategic management. In Strategic Management Journal, 32 (13), 1500–1516.
Kamboj, Sh & Rahman, Z (2015). Marketing capabilities and firm performance. Literature review and future research agenda, In International Journal of Productivity and Performance Management 64 (8), 1041–1067.
Keupp, M. M, Palmié, M & Gassmann, O (2012). The Strategic Management of Innovation. A Systematic Review and Paths for Future Research, In International Journal of Management Reviews, 14 (4), 367–390.
Kitchenham, B (2004). Procedure for undertaking systematic reviews. In Computer Science Depart-ment, Keele University (TRISE-0401) and National ICT Australia Ltd (0400011T. 1), Joint Technical Report.
Kitchenham, B, Brereton, O. P, Budgen, D, Turner, M, Bailey, J & Linkman, S (2009). Systematic literature reviews in software engineering–a systematic literature review. In Information and Software Technology, 51 (1), 7–15.
Macpherson, A & Holt, R (2007). Knowledge, learning and small firm growth. A systematic review of the evidence, In Research policy, 36 (2), 172–192.
Oliver, Ch & Holzinger, I (2008). The effectiveness of strategic political management. A dynamic capabilities framework, In Academy of Management Review, 33 (2), 496–520.
Pittaway, L, Robertson, M, Munir, K, Denyer, D & Neely, A (2004). Networking and innovation. A systematic review of the evidence, In International Journal of Management Reviews, 5 (3-4), 137–168.
Teece, D. J, Pisano, G & Shuen, A (1997). Dynamic capabilities and strategic management, In Strategic Management Journal, 509–533.
Valenca, G, Alves, C, Alves, V & Niu, N (2013). A Systematic Mapping Study on Business Process Variability. International Journal of Computer Science & Information Technology, 5 (1), 1–21.
Walsh, J. M, McDonald, K. M, Shojania, K. G, Sundaram, V, Nayak, S, Lewis, R & Goldstein, M. K (2006). Quality improvement strategies for hypertension management. A systematic review, In Medical care, 44 (7), 646–657.