فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - سازماندهی فضایی روستاها از دیدگاه جغرافیای کاربردی (مطالعه موردی: شهرستان صومعه سرا)
  حسین آسایش فاطمه کوچکی نژاد ارم ساداتی
  روند کنونی توزیع جمعیت، فعالیت و خدمات در سطح ناحیه مورد مطالعه به تبع ساختار فضایی کشور، نابساماناست. ادامه این روند باعث توزیع نامتعادل تر خدمات و امکانات شده و در نتیجه اشغال نابهنجار محیط طبیعی وتخلیه تدریجی روستاهای کوچک را به نفع شهرها و مراکز بزر گ تر در پی داشته چکیده کامل

  روند کنونی توزیع جمعیت، فعالیت و خدمات در سطح ناحیه مورد مطالعه به تبع ساختار فضایی کشور، نابساماناست. ادامه این روند باعث توزیع نامتعادل تر خدمات و امکانات شده و در نتیجه اشغال نابهنجار محیط طبیعی وتخلیه تدریجی روستاهای کوچک را به نفع شهرها و مراکز بزر گ تر در پی داشته است. با درک مشکلات ذکر شده وبا قبول این اصل که برای مدیریت هدفمند و بهینه در جهت توسعه سکونتگاه های روستایی، سازماندهی فضایی وایجاد سلسله مراتبی مطلوب از سکونتگاه ها ضروری است. تحقیق حاضر در محدوده شهرستان صومعه سرا با هدفدستیابی به چنین نظامی که یکپارچگی فضایی را در سطح ناحیه مورد مطالعه تحقق ببخشد به انجام رسیده است.در این تحقیق که با رویکردی سیستمی رفتاری انجام شده است، با به کارگیری از الگوی رفتاری و استفاده ازمدل ها، سازمان فضایی موجود ناحیه مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته، سپس با توجه به نتایج حاصل والگوی رفتاری منبعث از ویژگی های فرهنگی-اجتماعی-سیاسی و اقتصادی روستاییان الگوی مناسبی برای ایجادنظام سکونتگاهی مطلوب پیشنهاد شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - بررسی جایگاه و موقعیت ژئواکونومیک جمهوری اسلامی ایران و نقش آن در تامین و ارتقاء امنیت ملّی
  مهدی مینایی
  بنیان قلمروهای ژئواستراتژیک در دوران جنگ سرد که براساس توان نظامی، فضای جغرافیایی و گسترهایدئولوژیک بنا شده بود به دلایل فراوان از جمله هزینه بسیار بالای تسلیحات نظامی و پشتیبانی از کشورهای اقمار،ظهور انقلاب تکنولوژیک و گسترش ارتباطات، با فروریختن دیوار برلین از هم پاشی چکیده کامل

  بنیان قلمروهای ژئواستراتژیک در دوران جنگ سرد که براساس توان نظامی، فضای جغرافیایی و گسترهایدئولوژیک بنا شده بود به دلایل فراوان از جمله هزینه بسیار بالای تسلیحات نظامی و پشتیبانی از کشورهای اقمار،ظهور انقلاب تکنولوژیک و گسترش ارتباطات، با فروریختن دیوار برلین از هم پاشید . در این بین با کاهش نقشمسائل نظامی و ایدئولوژیک، جناح بندی ها و رقابت هایی که بین دو ابرقدرت و هم پیمانان آن ها برپایه عامل نظامی تعریف و تفسیر می شد، سستی گرفت و عوامل: انسانی و منابع اقتصادی به عنوان شاخص توسعه و قدرت fبرتر معرفی گردید . هم اکنون مناطق استراتژیک جهان برپایه میزان تولید ناخالص ملی، منابع انسانی و منابع طبیعی، به ویژه منابع انرژی دست هبندی می شوند.به طور مشخص ملاک قدرت در سده بیست و یکم، توانمندی های اقتصادی در سطح بین المللی و کنترل نظامتولید، عرضه و مصرف کالاهای اقتصادی است . و به همین لحاظ مناطق ژئواستراتژیک منطبق با مناطقی است کهمنابع سرشار طبیعی (به ویژه منابع انرژری ) و نیز تولید ناخالص ملی چشمگیر دارند . بدین لحاظ منطقه خاور نزدیکبزرگ به طور اعم و حوزه های خلیج فارس و دریای خزر به طور اخص با در اختیار داشتن بیش از 70 درصد منابع انرژی (نفت و گاز) جهان، نقش " ژئواکونومیک " ویژه ای در قرن 21 بازی خواهد کرد. براین اساس جمهوری اسلامی ایران که به عنوان یک کشور مهم از دید استراتژیک در دوران جنگ سرد مطرح بود،اکنون با عامل اقتصادی (ژئواکونومی) منطبق شده است و موقعیت منطقه ای آن در دوران جنگ سرد، به موقعیتممتاز بین المللی در عرصه جهانی بدل گشته است . این موقعیت استثنایی، جایگزین ناپذیر بوده و نقش محوری درتدوین استراتژی های جهانی قدرت در سده حاضر خواهد شد.به طوری که ایران با تسلط طبیعی بر تنگه هرمز و جزایر استراتژیک اطراف آن و همچنین هم مزر بودن بادومین منبع عمده نفت و گاز جهان در شمال، موجب می گردد جایگاه جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از نقشآفرینان اصلی استقرار صلح و ثبات بین المللی در سده بیست و یکم باشد . جمهوری اسلامی ایران نیز باید به تدوینبپردازد که هم جوابگوی مشکلات و مطالبات منطقه ای و جهانی باشد و هم به نحو دستور کار ژئوپولتیکی یکبسیار مطلوب، متضمن امنیت و منافع ملی و تحقق آرمان های انقلاب اسلامی گردد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - تحلیل سینوپتیکی ماهیت سامانه های کم فشار سودانی (مطالعه موردی؛ توفان دسامبر 2001)
  عباس مفیدی آذر زرین
  به منظور بررسی برخی از جنبه های سینوپتیکی مربوط به سامانه های کم فشار سودانی از جمله الگوی گردش ترازفوقانی و تحتانی وردسپهر و منبع رطوبت و نحوه فرارفت آن،الگوی سینوپتیکی حاکم در زمان وقوع توفاندسامبر 2001 بر روی ایران مورد توجه قرارگرفت . بدین منظور نقشه های فشار سطح زم چکیده کامل

  به منظور بررسی برخی از جنبه های سینوپتیکی مربوط به سامانه های کم فشار سودانی از جمله الگوی گردش ترازفوقانی و تحتانی وردسپهر و منبع رطوبت و نحوه فرارفت آن،الگوی سینوپتیکی حاکم در زمان وقوع توفاندسامبر 2001 بر روی ایران مورد توجه قرارگرفت . بدین منظور نقشه های فشار سطح زمین و ترازهای 500،200و 50 هکتوپاسکال قبل و بعد از شروع توفان مورد بررسی قرار گرفت . جهت شناخت منبع اصلی رطوبت سامانهسودانی نقشه های جهت و سرعت باد و نم ویژه در تراز 850 هکتوپاسکال بررسی گردید . به منظور درک وضعیت جت جنب حاره و نحوه تقویت آن نقشه های مؤلفه باد مداری و پتانسیل سرعت X برای تراز 200 هکتوپاسکال تهیه و مورد مطالعه قرارگرفت. همچنین شکل ابر درتصاویر ماهواره ای مربوط به توفان دسامبر 2001 بررسی شد.نتایج مطالعه در رابطه با تشکیل وگسترش کم فشار سودانی اگر چه همچون سایر مطالعات بر مقادیر پایینشاخص چرخه و استقرار پشته ای در تراز میانی وردسپهر بر روی مدیترانه غربی و ناوه عمیقی برمنتهی الیه شرقمدیترانه دلالت دارد اما نقش اصلی را به کشیده شدن تاوه قطبی در تراز 50 هکتوپاسکال به عنوان منبع اصلیتاوایی برای پیدایش الگوی گردش ناهنجار و تقویت سلول هدلی و جت جنب حاره بر روی مدیترانه و شمال آفریقامی دهد. یافته ها بر استقرار مناسب خروجی هسته جت جنب حاره بر روی خاورمیانه به همراه استقرار و تقویتپشته ای در تراز میانی و زبانه پرفشاری در تراز پایین بر روی دریای عرب جهت تکوین و گسترش کم فشارهایسودانی تأکید دارد . نتایج حاصل از بررسی توفان دسامبر 2001 نشان می دهد که استقرار وتقویت پشته /پرفشاربرروی دریای عرب از یک سو با ایجاد یک سری پسخورهای مثبت، موجب تشدید سلول هدلی و تقویت غیرمستقیمجت جنب حاره بر روی منطقه دریای سرخ شده و از سویی دیگر امکان انتقال مستقیم رطوبت از دریای عرب بهدرون سامانه های کم فشار را در زمان گسترش کم فشارهای منطقه دریای سرخ به ایران فراهم می سازد. همچنینیافته ها نشان می دهد که منبع اصلی رطوبت سامانه های سودانی مناطق حاره ای شرق آفریقا و قطاع جنوب غربیدریای عرب می باشد که درحین عبور از روی دریای سرخ و خلیج فارس تقویت می گردد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - اثرات زیست محیطی جاده شهید کلانتری بر دریاچه ارومیه
  نادر حبیب زاده منصور بدری فر
  وجود دریاچه ارومیه در حد فاصل استان های آذربایجان شرقی و غربی به عنوان یکی از نادرترین زیستگاه هایدنیا، منظره های زیبا و بدیع ایجاد نموده است . در صورت ایجاد یک راه مناسب و فراهم نمودن شرایط لازم از طریقاحداث جاده روی دریاچه، این دریاچه و منطقه اطراف آن رامی توان به یکی چکیده کامل

  وجود دریاچه ارومیه در حد فاصل استان های آذربایجان شرقی و غربی به عنوان یکی از نادرترین زیستگاه هایدنیا، منظره های زیبا و بدیع ایجاد نموده است . در صورت ایجاد یک راه مناسب و فراهم نمودن شرایط لازم از طریقاحداث جاده روی دریاچه، این دریاچه و منطقه اطراف آن رامی توان به یکی از قطب های گردشگری ملی و بین المللی تبدیل نمود. در عین حال، ایجاد جاده روی دریاچه ارومیهمی تواند به آسان کردن تردد میان مراکز دو استان مهم نقش بسیار تاثیرگذار در پیشرفت این مناطق ایفا نماید . ازطرف دیگراحداث این جاده برروی دریاچه، طبعاً با این منافع ملی و بین المللی، اثرات منفی بسیاری بر دریاچه ای باویژگی های بوم شناختی حساس و بسیار شکننده و نیز بر مسائل اقتصادی و اجتماعی منطقه خواهد گذاشت .بنابراین، مطالعه عمیق تر اثرات زیست محیطی احداث این جاده روی این اکوسیستم ویژه و منحصر به فرد کهحساسیت های ملی و بین المللی نیز دارد، ضرورتی اجتناب ناپذیر می باشد. در این پژوهش سعی گردیده است اثراتزیست محیطی مهم احداث جاده شهید کلانتری بر حوزه دریاچه و در مقابل اثرات خود حوزه دریاچه ارومیه بر احداثجاده شهید کلانتری مورد تحلیل قرار بگیرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - تحلیلی بر استراتژی ساماندهی و اسکان عشایری ایران (تبیین جغرافیایی نظام ساماندهی و استقرار عشایر کشور )
  نبی الله رشنو
  عشایر و بروز پدیده کوچ نشینی با تکیه بر دام و مرتع به عنوان محصول مساعدت های جغرافیایی و هم جواری ایرانبا سایر ملل و اقوام کوچ نشین، همواره در فرایندها و ابعاد متعدد اقتصادی، سیاسی، نظامی و فرهنگی از جایگاهیمشخص در تفکرات متولیان امور جامعه برخوردار بوده اند. این روند د چکیده کامل

  عشایر و بروز پدیده کوچ نشینی با تکیه بر دام و مرتع به عنوان محصول مساعدت های جغرافیایی و هم جواری ایرانبا سایر ملل و اقوام کوچ نشین، همواره در فرایندها و ابعاد متعدد اقتصادی، سیاسی، نظامی و فرهنگی از جایگاهیمشخص در تفکرات متولیان امور جامعه برخوردار بوده اند. این روند در دنیای فن سالار نوین و معاصر هزاره سومبشری که عمدتا تعاملات جوامع در عرصه های جغرافیایی بر مبنای معیارها و رویکردهای ژئواکونومیک تبیینمی گردند، سبب گردیده است تا اولویت اصلی در تعیین ظرفیت توسعه ناحیه ای، منطقه ای، ملی وحتی جهانینظام های اجتماعی و ممالک بر اساس میزان و نحوه تعاملات ادراکی آن ها از محیط جغرافیایی تعیین گردد . لذابررسی جایگاه و اثربخشی نظام زیستی عشایر به عنوان بخشی موثر از واقعیات نظام اجتماعی ایران در فرایندترسیم سطوح توسعه با تاکید بر معادله هزینه فایده اقدامی ضروری برای تصمیم سازی و خلائی مورد اهتمامبرای تصمیم گیران در زمینه سیاست گذاری های کلان کشوری است . این امر چنانچه با تکیه بر پژوهش ها ویافته های آکادمیک مورد تحلیل و بازبینی قرار گیرد، می تواند برطرف کننده بسیاری از موانع عدم تحقق توسعهپایدار و همه جانبه در کشور باشد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - جاده سازی و ناپایداری ژئومورفیکی در مناطق بیابانی
  سیدرضا حسین زاده
  چنین به نظر می رسد که ایران در طول قرن 21 با چالش های ژئومورفیکی مهمی مواجه خواهد بود. گر چه با توجه بهشرایط خاص تکتونیکی و اقلیمی کشور که آن را طی عهد حاضر در یک فاز فرسایش کاوشی قرار داده، ناپایداری هایژئومورفیکی تا حدی توجیه پذیر است، لیکن افزایش بهره برداری ها از من چکیده کامل

  چنین به نظر می رسد که ایران در طول قرن 21 با چالش های ژئومورفیکی مهمی مواجه خواهد بود. گر چه با توجه بهشرایط خاص تکتونیکی و اقلیمی کشور که آن را طی عهد حاضر در یک فاز فرسایش کاوشی قرار داده، ناپایداری هایژئومورفیکی تا حدی توجیه پذیر است، لیکن افزایش بهره برداری ها از منابع زمینی و توسعه فعالیت های عمرانی،این ناپایداری ها را شدت بخشیده و چالش ژئومورفیکی را به دنبال دارد . در این مقاله که به نمونه، اثرات جاده سازیبر تشدید فعالیت فرایندهای مورفودینامیک بیابانی مورد بررسی قرار گرفته، ملاحظه می شود که دخالت در محیططبیعی چنانچه با متغیرهای سازنده آن همگام نباشد، حتی در محیط های نسبتاً تثبیت شده، ناپایداری هایی رابه دنبال دارد که در نهایت به زیان همان فعالیت ها خواهد انجامید . منطقه مورد مطالعه از آن جهت دشت طبسانتخاب گردیده که به دلیل کمی جمعیت و محدود بودن دامنه سایر فعالی تها، امکان تداخل و تعدد متغیرهایتأثیرگذار دیگر کمتر فراهم بوده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - شهر و عدالت اجتماعی (مطالعه موردی: گنبد قابوس)
  کاظم جاجرمی ابراهیم کلته
  انجام مطالعات شهری با دیدگاه عدالت اجتماعی در سال های اخیر به عنوان یکی از رویکردهای مهم شناختهشده است . در این رویکرد به شاخص های مختلفی پرداخته می شود که میزان دسترسی به خدمات شهری و ارزشافزوده ی زمین از جمله مهم ترین آن ها می باشد. بررسی نواحی مختلف شهری در گنبد قابو چکیده کامل

  انجام مطالعات شهری با دیدگاه عدالت اجتماعی در سال های اخیر به عنوان یکی از رویکردهای مهم شناختهشده است . در این رویکرد به شاخص های مختلفی پرداخته می شود که میزان دسترسی به خدمات شهری و ارزشافزوده ی زمین از جمله مهم ترین آن ها می باشد. بررسی نواحی مختلف شهری در گنبد قابوس نشان می دهد که ایننواحی از نظر میزان دسترسی به امکانات و خدمات شهری تفاوت زیادی دارند و قیمت زمین و در نتیجه ارزشافزوده ی زمین در آن ها به طور معناداری از شاخص های مورد بحث تابعیت می کند. خدمات ارایه شده به صورتناعادلانه ای تقسیم می گردد و در نتیجه ی آن نواحی 6 و 7 بیش از نواحی 1و 2و 4 از شهر گنبد به امکانات توسعه وارزش افزوده دست یافته اند. پرونده مقاله