واکاوی گروه های اجتماعی و شغلی و مؤلفه های اثرگذار بر شکل گیری آن ها در طبرستان و گیلان (مطالعه موردی: تاریخ نگاری اولیاءالله آملی و سیّدظهیرالدین مرعشی)
محورهای موضوعی : تاریخ ایران دوره اسلامی
1 - فرهنگی- دبیر آموزش و پرورش ساری ناحیه 2
کلید واژه: اولیاءالله آملی, سیدظهیرالدین مرعشی, طبرستان, گیلان, گروه¬های اجتماعی.,
چکیده مقاله :
تاریخ نگاری محلی باتوجه به عنوانش دارای جنبههای محلی بوده و با نگاه جزئی و دقیقتری به بررسی گذشته دور و نزدیک منطقه جغرافیائی مورد نظر میپردازد. گروههای اجتماعی و شغلی در هر جامعه‌ای بازتاب دهنده مناسبات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی حاکم بر زمانه خود هستند. از طرفی خاستگاه اجتماعی و جایگاه شغلی هر مورخی در نوع نگاه او به مسائل اجتماعی تأثیرگذار است. به همین منظور ضرورت یافت تا گروههای اجتماعی و شغلی در آثار آملی و مرعشی، همراه با نقش و کارکردهای آنها، مورد واکاوی قرار گیرد. مسأله پژوهش حاضر آن است که مؤلفههای آملی و مرعشی در دستهبندی گروههای شغلی و طبقهبندیهای اجتماعی چه بوده است؟ روش تحقیق در این مقاله، روش تاریخی و شیوه نگارش آن به صورت توصیفی-تحلیلی میباشد. استخراج اطلاعات نیز به صورت کتابخانهای صورت گرفته است. نتیجه پژوهش آنگونه که در این مقاله بازتاب پیدا کرده، این است که طبقات اجتماعی بر اساس مؤلفههایی چون خون و نژاد، مال و ثروت، وراثت و هنر یا فضیلت و دانایی شکل
میگرفته است و مؤلفههایی چون سیاست و نظامیگری، عدالتطلبی(قضاوت)، دیوانسالاری و اداره امور ملک، شرایط آبوهوایی یا اقلیمی و عوامل اقتصادی حاکم بر یک منطقه یا نوع محصولات کشاورزی و گونههای جانوری موجود، گروههای شغلی را در طبرستان و گیلان شکل میداده است.
Local historiography due to its title, has local aspects and examines the recent and distant past of the geographical area in detail and more precisely. Social and occupational groups in any society reflect the social, economic and cultural relations of their era. On the other hand, the social origin and job status of each historian, is influential in his attitude to social issues. For this purpose, it was necessary to analyze the social and occupational groups in Amoli and Marashi's works along with their roles and functions. The problem of the current research is, what have been the components of Amoli and Marashi in the classification of occupational and social groups? The research method used in this article is the historical method, and its writing style is descriptive-analytical. Information extraction has also been done in a library manner. The research result obtained in this paper shows that social classes are formed based on components such as blood and race, property and wealth, heredity and art or virtue and knowledge; and components such as politics and militarism, advocacy of justice (judgment), bureaucracy and administration of property affairs, weather or climate conditions; and the economic factors governing a region or the type of agricultural products and existing animal species, all are the factors that have formed job groups in Tabaristan and Guilan.
الف) کتاب آرام، محمدباقر(1386). اندیشه تاریخ نگاری صفویه، تهران: امیرکبیر،
آملی، مولانا اولیاءالله(1313). تاریخ رویان، تصحیح عباس خلیلی، طهران: کتابخانه اقبال.
________________(1348). تاریخ رویان، تصحیح منوچهرستوده، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
________________(1393). تاریخ رویان، پژوهش و راستینه گردانی افشین پرتو، تهران: میرماه.
ابن،اسفندیار، بهاءالدین محمد بن حسن(1320).تاریخ طبرستان، به تصحیح عباس اقبال، تهران: کتابخانه خاور.
ـــــــــــــــــــ(1392). تاریخ طبرستان، پژوهش و راستینه¬گردانی افشین پرتو، تهران: میرماه.
اشپولر، برتولد(1379). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی. ترجمه مریم میراحمدی. تهران: علمی و فرهنگی
برزگر، اردشیر (1380). تاریخ تبرستان، تصحیح و پژوهش محمد شکری فومشی، تهران: رسانش.
شامی، نظام¬الدین(1363). ظفرنامه، از روی چاپ فیلکس تاور، به کوشش پناهی سمنانی، تهران: بامداد.
شعبانی، رضا(1394). مبانی تاریخ اجتماعی ایران، ویرایش و تصحیح مهدی عباسی، تهران: نشر قومس.
مرعشی، سیدظهیرالدین(1333). تاريخ طبرستان و رويان و مازندران، به كوشش عباس شايان، تهران: چاپخانـﮥ فردوسي.
ــــــــــــــــــــ(1361). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، به کوشش محمدحسین تسبیحی، تهران: موسسه مطبوعاتی شرق.
ــــــــــــــــــــ(1345). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، به کوشش محمدحسین تسبیحی، تهران: موسسه مطبوعاتی شرق.
ــــــــــــــــــــ(1363). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران. به اهتمام برنهارد دارن. تهران: نشر گستره.
ــــــــــــــــــــ(1364). تاریخ گیلان و دیلمستان. به كوشش منوچهر ستوده. تهران: بنياد فرهنگ ايران.
¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬__________________ (1395). تاریخ گیلان و دیلمستان، تصحیح و تحشیه افشین پرتو، رشت: فرهنگ ایلیا.
مرعشی، میرتیمور(1364). تاریخ خاندان مرعشی، به كوشش منوچهر ستوده. تهران: اطلاعات.
منز،بئاتريس فوربز(1393). برآمدن و فرمانروايي تيمور(تاریخ ایران و آسیای مرکزی در سده های هشتم و نهم هجری)، ترجمه منصور صفت گل، تهران: رسا.
ب) مقاله احمدی، نزهت و زهرا مصفاحسن(1389). «بررسی تطبیقی رویکردسیاسی مورخان درتاریخ نگاری محلی گیلان از قرن نهم تا یازدهم هـ.ق با تکیه بر روش و بینش مورخان.» مجله تاریخ¬نگری و تاریخ¬نگاری دانشگاه الزهرا. س20، ش5.
حسن¬زاده، حسن(1384). «نقد تاریخی در آثار تاریخ نگاران مسلمان.» مجله تاریخ اسلام در آینه پژوهش، س1، ش8.
عظیمی، ناصر( 1399). «گروههای اجتماعی و شغلی گیلان در قرون وسطا.» انسان شناسی و فرهنگ،( https://anthropologyandculture.com/).