• صفحه اصلی
  • اثر زمان جابجایی نشاء برعملکرد واجزای عملکرد ارقام ذرت دانه¬ای در کرمانشاه

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : rcsj-1082212 بازدید : 150 صفحه: 83 - 98

نوع مقاله: پژوهشی

اثر زمان جابجایی نشاء برعملکرد واجزای عملکرد ارقام ذرت دانه¬ای در کرمانشاه

محورهای موضوعی : توليد محصولات زراعي

فرهاد صادقی 1

1 - استادیار اصلاح نباتات، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش گشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه.، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/11/25 تاریخ پذیرش : 1402/11/25 تاریخ انتشار : 1402/11/25

کلید واژه: : ذرت دانه¬ای, عملکرد دانه, نشاء¬کاری, رقم,

چکیده مقاله :

به¬منظور کاهش مصرف آب در مزارع ذرت دانه¬ای، افزایش تولید و حفظ سطح زیرکشت ذرت، این پروژه به-صورت کرت¬های خردشده بر پایه طرح بلوک¬های کامل تصادفی در ایستگاه ماهیدشت در سال 1396 انجام شد. کرت¬های اصلی شامل ارقام KSC 260، KSC 400 و KSC 704 و کرت¬های فرعی نیز نشاء¬های با طول عمر دو، سه، چهار و پنج هفته همراه با کشت مستقیم بذر ارقام یاد شده بود. صفات زراعی ارتفاع بوته و بلال، قطرساقه، تعداد روز تا ظهور دانه گرده و گل ابريشمي، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژی، تعداد رديف دانه و دانه در رديف بلال، وزن هزار دانه، درصد چوب بلال، رطوبت دانه و عملكرد دانه اندازه¬گیری و برآورد شدند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه به هیبریدهای KSC 704 و KSC 400 به¬ترتیب برابر با 10330 و 9506 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت. رقم زودرس KSC 260با 7784 کیلوگرم در هکتار کمترین تولید دانه را داشت. متوسط عملکرد ارقام برای نشاءهای با سن سه هفته یا 21 روزه برابر با 3/8 تن در هکتار بود. بیشترین محصول دانه به تیمار KSC 704 در زمان انتقال دو هفته¬ای ذرت با عملکرد دانه 11640 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت. کمترین عملکرد دانه نیز به سه رقم مورد بررسی در زمان انتقال نشاءها با سن پنج هفته¬ای با 6597 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت. مناسب¬ترین زمان انتقال نشاء ذرت، نشاء¬های با طول عمر سه هفته¬ یا 21 روزه که از10 روز زودرسی و بیشترین عملکرد دانه برخوردار بودند.

چکیده انگلیسی:

To reduce water consumption in corn fields, and increase production and maintain the corn crop area of the province, a project was conducted as split-plot design based on randomized complete block design with three replications. The main plots consisted of cultivars and subplots in different times on transplantation with direct seed culture of these cultivars. Agronomic traits were measured including plant height, ear height, stem diameter, number of days to emergence of pollen and silk tasseled , number of days to reaching physiology, number of rows of seeds and seeds per row, 1000 seed weight, ear weight, grain moisture content and grain yield. The results showed that the grain yield of KSC 704 and KSC 400 was 10330 and 9506, respectively, and the yield of KSC 260 was 7784 kg / ha. The highest grain yield was obtained from KSC 704, the two-week of transplanting corn seedling with 11640 kg/ha-1 . The average yield of cultivars × five weeks of seedling transplantation with 6597 kg/ ha -1 , which showed the most suitable transfer time of maize transplant was 3 weeks age or 21 days, which were 10 days earlier and had the highest grain yield and therefore are recommended.

منابع و مأخذ:

 Anonymous. 2016. Information Center of Kermanshah Jihad Agriculture Organization.
 Anonymous. 2016. Center for Statistics and Information Ministry of Agriculture.
 Badran, M. S. S. 2001. Effect of transplanting and seedling age ongrain yield and its components of some maize cultivars. Alexandria Journal of Agricultural Research. 46(2): 47–56.
 Basu, S., S. P. Sharma and S. Basu. 2003. Effect of transplanting on vegetative, floral and seed characters of maize (Zea mays L.) parental lines in spring-summer season. Indian Journal of Agricultural Sciences 73(1): 44-48
 Biswas, M. 2008. Effect of Seedling Age and Variety on the Yield and Yield Attributes of Transplanted Maize. International Journal of Sustainable Crop Production. 3(6):58-63.
 Biswas, M., N. Islam, , S. Islam and M. Ahmed. 2009. Seedling raising method for production of transplanted maize. International Journal of Sustainable Crop Production. 4(2): 6–3
 Begna, SH., DL. Smith, RI. Hamilton, LM. Dwyer and DW. Stewart. 2001. Corn genotypic variation effects on seedling emergence and leaf appearance for short-season areas. Journal ofAgronomy and Crop Science. 186(4):267-271.
 Dale, AE. and SH. Drennan. 1997. Transplanted maize (Zea mays L.) for grain production in southern England. I. Effects of planting date, transplant age at planting and cultivar on grain yield. Journal of Agricultural Sciences. 128(1):27-35.
 Di Benedetto, A. and J. Rattin. 2008. Transplant in sweet maize: a tool for improving productivity. The Americas Journal of Plant Science and Biotechnology. 2(2):96-108.
 Fanadzo, M., S. Chiduzaand and P. N. Mnkeni. 2010. Comparative response of direct seeded and transplanted maize to nitrogen fertilization at Zanyokwe Irrigation Scheme, Eastern Cape, South Africa. African Journal of Agricultural Research. 4 (8):689-694
 Ghias-Abadi, M., M. Khajeh-Hosseini and A.A. Mohammad-Abadi. 2014. Effects of transplanting date on growth and yield of forage maizen (Zea mays L.) in Mashhad. Iranian Journal of Field Crops Research 12(1): 137-145. (In Persian with English Abstract)..
 Khehra, A. S., H. S. Brar, R. K. Sharma, B. S. Dhillon and V. V. Malhotra. 1990. Transplanting maize during the winter in India. Agronomy Journal. 82: 41-47.
 Liu, W., M. Tollenaar, G. Stewart and W. Deen. 2004. Response of corn grain yield to spatial and temporal variability in emergence. Crop Science. 44(3):847-854.
 Liu, W., M. Tollenaar, G. Stewart and W. Deen. 2002. Within-row plant spacing variability does not affect corn yield. Agronomy journal. 96(1):275-280.
 Bavec F, Bavec M. 2002. Effects of plant population on leaf area index, cob characteristics and grain yield of early maturing maize cultivars (FAO 100-400). European Journal of Agronomy. 16(2):151-159.
 Oswald, A., J. K. Ransom, J. Kroschel and J. Sauerborn. 2001. Transplanting maize (Zea mays) and sorghum (Sorghum bicolor) reduces Striga hermonthica damage. Weed Sciences. 49: 346-353.
 Rattin, J., A. Di Benedetto and T. Gornatti. 2006. The effect of transplant in sweet maize (Zea mays L.). I: Growth and Yield. International Journal of Agricultural Research.1(1):58-67.
 Rattin, J., J.P. Valinote, R. Gonzalo and A. Di Benedetto. 2015. Transplant and change in plant density improve sweet maize (Zea mays L.) yield. American Journal of Experimental Agriculture. 5(4): 336-351.
 Sanchez Andonova, P., J. Rattin and A. Di Benedetto. 2014. Yield increase as influence by transplanting of sweet corn (Zea mays L. saccharata). American Journal of Experimental Agriculture. 4(11): 1314-1329.
 Sadeghi, F. 2017. Final report on the study of Effect of transplanting time on yield and yield of corn. Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center. 35 pages.
 Sanjeev, K., K. Shivani and K. Santosh. 2014. Performance of transplanted maize (Zea mays L.) under varying age of seedling and method of nursery raising in the midlands of eastern regionIndian Journal of Agricultural Sciences. 84(7): 87–94.
 Sharma, RK., HS. Brar, AS. Khehra and BS. Dhillon. 1989. Gap filling through transplanting in maize during winter. Journal ofAgronomy and Crop Science.162(3):145-148.
 Vantine, M., and S. Verlinden. 2003. Growing organic vegetable transplants. West verginia university.
 Welbaum, GE., J.M. Frantz, MK. Gunatilaka and Z. Shen. 2001. A comparison of the growth, establishment, and maturity of direct-seeded and transplanted sh2 sweet corn. Horticultural Science. 36(4):687-690.
 Wyatt, J. E. and J. A. Mullins. 1988. Transplanted sweet corn. Hort. Sci. 23 (5): 824. In: Paper presented at American Society of Horticultural Science Southern Region 48th Annual Meeting. 31 Jan.-2 Feb., 1988, New Orleans, Louisiana.
متن کامل:
شريفي و حق نيا ( 12 ) بيان كردند كه كود بيولوژيك نيتروكسين بر عملكرد و اجزاء عملكرد گندم رقم سبلان موثر است، به طوري كه اين كود بر عملكرد دانه و كاه، ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله در متر مربع اثر مثبت داشت

مجله پژوهش در علوم زراعی - سال هشتم، شماره 28،  پائيز و زمستان  1395                                                                 83

     

 

اثر زمان جابجایی نشاء برعملکرد واجزای عملکرد ارقام ذرت دانه­ای در کرمانشاه 

 

فرهاد صادقی1، اسداله زارعی سیاه­بیدی2 و محمدحسن چشمه سفید 3

چکیده

       به­منظور کاهش مصرف آب در مزارع ذرت دانه­ای، افزایش تولید و حفظ سطح زیرکشت ذرت، این پروژه به­صورت کرت­های خردشده بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی در ایستگاه ماهیدشت در سال 1396 انجام شد. کرت­های اصلی شامل ارقام KSC 260، KSC 400 و KSC 704 و کرت­های فرعی نیز نشاء­های با طول عمر دو، سه، چهار و پنج هفته همراه با کشت مستقیم بذر ارقام یاد شده بود. صفات زراعی ارتفاع بوته و بلال، قطرساقه، تعداد روز تا ظهور دانه گرده و گل ابريشمي، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژی، تعداد رديف دانه و دانه در رديف بلال، وزن هزار دانه، درصد چوب بلال، رطوبت دانه و عملكرد دانه اندازه­گیری و برآورد شدند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه به هیبریدهای KSC 704 و KSC 400 به­ترتیب برابر با 10330 و 9506 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت. رقم زودرس  KSC 260با 7784 کیلوگرم در هکتار کمترین تولید دانه را داشت. متوسط عملکرد ارقام برای نشاءهای با سن سه هفته یا 21 روزه برابر با 3/8 تن در هکتار بود. بیشترین محصول دانه به تیمار KSC 704 در زمان انتقال دو هفته­ای ذرت با عملکرد دانه 11640 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت. کمترین عملکرد دانه نیز به سه رقم مورد بررسی در زمان انتقال نشاءها با سن پنج هفته­ای با 6597 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت. مناسب­ترین زمان انتقال نشاء ذرت، نشاء­های با طول عمر سه هفته­ یا 21 روزه که از10 روز زودرسی و بیشترین عملکرد دانه برخوردار بودند.

 

واژه‌هاي كليدي: ذرت دانه­ای، عملکرد دانه، نشاء­کاری، رقم

 

 

 

 

 

 

[1] تاریخ دریافت: 12/10/1396                                    تاریخ پذیرش: 25/08/1397 

- عضو هیأت علمی و محقق بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه. ایران. (نويسنده مسئول)

 fsadeghi40@yahoo.com

[2]  و 3 - عضو هیأت علمی و محقق بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه. ایران.

[3]  

مقدمه و بررسي منابع علمي

     اهمیت تولید علوفه و دانه ذرت (Zea mays L.) در چرخه غذایی، تولید پروتئین و مواد لبنی برکسی پوشیده نیست. با توجه به رشد جمعیت و افزایش روزافزون نیاز غذایی جامعه، نیاز سالیانه دانه ذرت در کشور به دانه ذرت بیش از شش میلیون تن برآورد می­شود و هر ساله تقاضا برای مصرف ذرت در حال افزایش است (بی­نام، 1395). با توجه به امکانات منابع آبی کشور، ضرورت دارد که بررسی­های تحقیقاتی مناسب در خصوص تولید محصولات کشاورزی از جمله ذرت با مصرف کمتر آب انجام پذیرد.

     استان کرمانشاه با داشتن دشت‌های وسیع و حاصلخیز، تابش نور خورشید و گرما و مدیریت آب شرایط مناسبی برای کشت محصولات زراعی تابستانه از جمله ذرت را دارد. در سال‌های اخیر سطح زیر کشت ذرت به بیش از 50 هزار هکتار افزایش یافت، اما به علت استفاده بی رویه از منابع آبی و کاهش آب های زیرزمینی، ازسطح زیر کشت ذرت به شدت کاسته شد و به حدود 18 هزار هکتار در سال 1396 با متوسط تولید 4/9 تن در هکتار رسیده است. استفاده از کشت نشایی ذرت می­تواند کاهش دو نوبت آبیاری مزرعه ذرت را در پی داشته باشد (بی نام، 1396).

    در بیشتر مزارع ذرت­ استان کرمانشاه به دلایل مختلفی سطح سبز مطلوب و یکنواخت بوته­ها مشاهده نمی­شود. با استفاده از تکنیک و روش کشت نشایی ذرت علاوه بر کاهش مصرف آب، می­توان به سطح سبز مطلوب و یکنواخت بوته­ها در سطح مزرعه دست یافت (Biswas et al., 2009). بادران (Badran, 2001) گزارش نمود در شرایط کشت تاخیری و بویژه کشت دوم ذرت در مناطق گرمسیری، استفاده از روش کشت نشایی می­تواند یک تکنیک نوین و قابل جایگزین باشد. همچنین کشت نشایی ذرت در مناطق گرمسیری اجازه می­دهد که کشت زراعت سوم و در مناطق معتدل کشت زراعت دوم به­راحتی و در زمان مناسب انجام شود (Badran, 2001). در یک بررسی که با استفاده از نشاءهای ذرت با زمان­های دو، سه، چهار و پنج هفته انجام شد. عملکرد دانه به­ترتیب برابر با 8/4، 7/5، 6/4 و 1/3  تن در هکتار بود. در این بررسی بهترین رشد، شاخص سطح برگ و عملکرد دانه به نشاءهای با طول عمر سه هفته­ای تعلق گرفت (Sanjeev et al., 2014). برخی از محققین گزارش نمودند کشت نشایی ذرت علاوه بر افزایش هزینه باعث عقب افتادن رشد بوته­های ذرت می­شود، اگرچه عملکرد دانه در کشت نشایی ذرت مشابه کشت مستقیم بذر در مزرعه گزارش شده است (Dale and Drennan, 1997 و Welbaum et al., 2001). وبات و مولنیز (Wyatt and Mullins, 1988) گزارش دادند هنگامی از نشاء­های 30 روزه استفاده گردید، مزرعه ذرت در حدود 21 روز زودرس­تر شد. در بررسی دیگری که روی ارقام مختلف و زمان مختلف انتقال نشاء ذرت صورت گرفت، مناسب­ترین زمان انتقال نشاء را 21 روز گزارش نمودند. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به نشاء­های 21 و 42 روزه به­ترتیب با 8860 و 3720 کیلو گرم در هکتار تعلق گرفت. مشخص شد زمانی که از نشاءهای با سن 14 روز استفاده شود، زودرسی مزرعه ذرت در حدود 8 تا 10 روز و هنگامی­که از نشاء­های با سن 21 روز استفاده گردد، رسیدن مزرعه ذرت 13 تا 15 روز جلو می­افتد (Biswas, 2008). باسو و همکاران (Basu et al., 2003) گزارش نمودند زمانی از نشاء­های با طول عمر 21 روز استفاده می­شود، میزان زودرسی مزرعه نسبت به کشت مستقیم در حدود 8 تا 10 روز می­باشد. بادران (Badran, 2001) گزارش داد در شرایط کشت تاخیری ذرت، گزینه مناسب کشت نشایی ذرت خواهد بود. بیشتر محققین اعتقاد دارند کشت نشایی ذرت یک وسیله­ای برای نگهداری و حفظ عملکرد ذرت است (Di Benedetto and Rattin et al., 2008). برخی از محققین گزارش نمودند کشت نشایی ذرت باعث ایجاد سطح سبز یکنواخت در مزرعه ذرت می­شود. ولبوم و همکاران (Welbaum et al., 2001) گزارش نمودند گیاه ذرت به علت حساسیت ریشه­های جنینی و ضعف در بازیابی رشد ریشه نسبت به سایر سبزیجات یک گیاه مناسب نشاء نیست. این محققین اعتقاد دارند ریشه­های جنینی در اثر انتقال نشاء­ها خسارت می­بینند. به منظور رفع این مشکل باید کشت نشایی ذرت در سینی­های پلی­استرین از سینی پلاستیکی انجام شود (Basu et al., 2003). در بوته­های نشاء ذرت، دو برابر شدن تعداد سلول­های ریشه و رشد عمودی ریشه با مشکل مواجه می­شود. البته این مشکل در سایر گیاهان نشایی نیز مشاهده می­شود. در بررسی دیگری گزارش شد، اختلاف معنی داری بین گیاهان نشایی و بوته­های حاصل از کشت بذر مستقیم از نظر جذب نور وجود نداشت. اما شاخص سطح برگ در گیاه حاصل از کشت بوته مستقیم بیشتر از گیاهان نشایی بود. در ضمن شاخص سطح برگ با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی­داری دارد (Sharma et al., 1989). استقرار هر چه بهتر بوته، فواصل بوته­ی مناسب، یکنواخت و تراکم بوته در مزرعه­ی ذرت از خصوصیات بسیار معمول برای بررسی رشد و برآورد تولید بیشتر ارقام مختلف ذرت است. ارتفاع یکنواخت بوته­ها در سرتاسر مزرعه، مشخص کننده استقرار و تراکم مناسب و یکنوخت بوته­ها در مزرعه بوده که با بیشترین مقدار تولید دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری دارد (liu et al., 2002; liu et al., 2004). هنگاهی که در مزرعه­ی ذرت ا تراکم خیلی زیاد باشد. بعضی از بوته از آب، عناصر غذایی و نور خورشید کمتری استفاده نموده و در سایه بوته­های بلند یا با کاهش رشد مواجه و یا محصول دانه و بلال تولید نخواهند داشت. این چالش روی راندمان و تولید محصول ذرت تاثیر منفی خواهد گذاشت (Begna et al., 2001). موارد یاد شده با استفاده از کشت نشایی ذرت برطرف می­شود.

   در بررسی کشت نشایی ذرت در سال 1395 در ایستگاه تحقیقات ماهیدشت کرمانشاه گزارش شد، عملکرد دانه در کشت نشایی ذرت  در ارقام KSC703 و سیمون به­ترتیب برابر با 475/11 و 885/11 تن در هکتار بود که در مقایسه با کشت مستقیم بذر این ارقام به­ترتیب در حدود 5 و 11 درصد برتری نشان داد. تفاوت عملکرد دانه در شرایط کشت نشایی و کشت مستقیم بذر معنی­دار نبود. کشت نشایی ذرت حدود 8 تا 10 روز باعث زودرسی مزرعه شد (Sadeghi, 2017).

   در این بررسی هدف تعیین بهترین زمان انتقال نشاء و مناسب­ترین هیبرید جهت کشت نشایی در مناطق معتدل استان کرمانشاه می­باشد.

 

مواد و روش­ها

        این پروژه با استفاده از سه رقم ذرت هیبرید (KSC 704، KSC 400 و KSC 260) به عنوان عامل اصلی در زمان­های مختلف انتقال نشاء­های تولیدی ارقام یاد شده به همراه کشت مستقیم بذر آنها به­صورت کرت­های خردشده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در ايستگاه تحقيقات آبی ماهيدشت، مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان كرمانشاه با مختصات 46 درجه، 50 دقيقه و 35 ثانيه طول شرقي و 34 درجه، 16 دقيقه و 49 ثانيه عرض شمالي در سال 1396 انجام شد. برای این منظور  نشاء­های با طول عمر دو، سه، چهار و پنج هفته تولید و همراه تیمار شاهد (کشت مسقیم بذر) در مجموع با 15 تیمار در دهه دوم اردیبهشت ماه کشت گردید.

     به­ منظور تهیه بستر کاشت در فصل پاييز عمليات شخم عميق انجام و در فصل بهار ابتدا نمونه خاك مزرعه آزمايشي (قطعه انتخابي) تهيه و به منظور تجزيه و توصيه كودي به بخش تحقيقات خاك و آب ارسال ­شد (جدول 1). بر این اساس كود فسفات آمونيوم (P2O5) 200 کیلوگرم از منبع فسفات آمونيم و پتاسيم (K2O) 100کیلوگرم از منبع سوپرفسفات در هکتار) قبل از ديسك و 400 کیلوگرم كود نیتروژن از منبع اوره  به صورت تقسیط شده در سه مرحله (یک سوم همراه با آبیاری دوم و یک سوم در مرحله رشد سریع مزرعه و یک سوم یک هفته قبل از ظهور گل تاجی) مصرف شد. کشت تیماره­ها در  20 اردیبهشت انجام ­شد.

 

جدول 1- نتايج تجزيه خاك ايستگاه ماهيدشت

Table 1. Results of soil analysis of Mahidshat station

كربن آلي (Org.

Carbon)

فسفر قابل جذب

(P absorbable)

پتاسيم قابل  (K)جذب 

ازت كل  (N)

منيريم (Mg)

منگنز (Mn)

آهن (Fe)

روي(Zn)

بر

(Br)

پ هاش

(PH)

بافت

(Texture)

(درصد) (%)

(ميلي گرم در كيلوگرم)

 (Mg / kg)

(درصد)                       (%)

(ميلي گرم در كيلوگرم)

(Mg / kg)

0.9

11

260

0.1

570

6.5

4.4

0.7

0.6

7.4

Silty Clay Loam

 

   

 

  نشاء‌ها در محیط آزاد و کنار مزرعه (بدون نیاز به گلخانه) در سینی کشت 108 سلولی تولید شدند. ترکیب خاک سینی عبارت است از: 60 درصد خاک زراعی، 20 درصد کود حیوانی کاملا پوسیده و 20 درصد ماسه بادی بود. پس از سبز شدن، نشاءها با کود نیتروژن با غلظت دو در هزار و کود کامل با غلظت 3 در هزار محلول‌پاشی شدند. مشخصات هر كرت آزمايشي شامل چهارخط با فاصله 75 سانتی­متر و طول 6 متر است. تراكم بوته در رقم KSC 704 حدود 70000 و در ارقامKSC 400 و KSC 260 حدود 82 هزار بوته در هكتار بود. به منظور کاهش هزینه کاشت دستی، کشت نشاءها و بذر به­صورت یکسان و کپه­ای ( دو بوته در یک چاله) انجام ­شد.

روش آبیاری به صورت قطره بارانی بود. با توجه به گروه زودرسی ارقام مورد استفاده، تعداد آبیاری برای تیمار شاهد رقم دیررس (KSC 704) برابر با 17 نوبت و در حدود 4/9 هزار مترمکعب در هکتار، در رقم متوسط­رس (KSC 400) برابر 16 نوبت با مصرف 8/8 هزار مترمکعب و در رقم زودرس (KSC 260) برابر با 15 نوبت آبیاری و در حدود 3/8 هزار متر مکعب در هکتار آب مصرف شد. در تیمارهای کشت نشایی با توجه به کاهش یک تا دو نوبت آبیاری در حدود 800 متر مکعب در هکتار از مقدار مصرف آب کاسته شد.

    صفات اندازه­گیری شده شامل ارتفاع بوته و بلال، قطرساقه، سطح برگ بلال، تعداد روز تا ظهور دانه گرده و تارهای ابريشمي، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژی، تعداد رديف دانه و دانه در رديف بلال، درصد چوب بلال، وزن هزار دانه، رطوبت دانه و عملكرد دانه بر اساس 14درصد رطوبت بود. در پایان عملیات تجزیه واریانس ساده و مقایسه میانگین­ها به روش دانکن از طریق نرم افزارهای MSTATC انجام شد.

 

 

 

 

نتایج و بحث

     الف: صفات زراعی

      نتایج تجزیه واریانس صفات زراعی نشان داد که اثر رقم برای ارتفاع بوته و بلال، سطح برگ بلال، تعداد روز تا ظهور گل­تاجی و تارهای ابریشمی و رسیدن فیزیولوژیکی در سطح احتمال یک درصد و برای صفت قطر ساقه در سطح احتمال پنج درصد معنی­دار بود. اثر زمان انتقال نشاء نیز برای ارتفاع بوته و بلال، سطح برگ بلال، تعداد روز تا ظهور گل­تاجی و تارهای ابریشمی و رسیدن فیزیولوژیکی در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بود. برهمکنش دو عامل یاد شده برای صفات ارتفاع بلال، قطر ساقه، تعداد روز تا ظهور گل­تاجی و تارهای ابریشمی در سطح احتمال پنج درصد معنی­دار بود (جدول 2).

    مقایسه میانگین­ها برای ارقام نشان داد که رقم تجاری و دیررس KSC 704 برای ارتفاع بوته، ارتفاع بلال، قطر ساقه و سطح برگ بلال برتر بود. دو رقم دیگر نیز برای این صفات شبیه هم و اختلاف آماری بین آنها نبود.

    بیشترین تعداد روز تا ظهور گل­تاجی، تارهای ابریشمی و تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک به تیمار  KSC 704 به­ترتیب با 8/65، 2/68 و 1/127 روز تعلق گرفت. هیبریدKSC 260 با 111 روز زودرس­ترین رقم  بود. هیبرید KSC 400 نیز با 122 روز با یک نوبت آبیاری کمتر نسبت به رقم دیررس KSC 704 اختلاف نشان داد.

    مقایسه میانگین­ها برای سن و یا زمان انتقال نشاء­ها به مزرعه نشان داد که بین تیمارها (نشاء­های با طول عمر دو، سه، چهار و پنج هفته و کشت مستقیم بذر ارقام مورد بررسی) برای صفات ارتفاع بوته و بلال از زمین اختلاف نشان داد. بیشترین ارتفاع بوته و بلال به تیمار کشت مستقیم بذر تعلق داشت. در تیمار نشاءهای تولیدی با افزایش سن نشاء از مقدار ارتفاع بوته و بلال کاسته شد. کمترین مقدار ارتفاع بوته و بلال به نشاءهای پنج هفته­ای تعلق گرفت. قطر ساقه در کلیه تیمارها مشابه هم و بدون اختلاف بود. سطح برگ بلال در نشاء دو هفته­ای همراه با کشت مستقیم بذر نسبت به سایر تیمارها تحت بررسی بیشتر بود. بیشترین مقدار تعداد روز تا ظهور گل­تاجی، تارهای ابریشمی و رسیدن فیزیولوژیک به تیمار کشت مستقیم بذر به ترتیب با 44/66، 67/68 و 1/126 روز تعلق داشت. تیمارهای نشایی در حدود 118 روزه به مرحله رسیدن فیزیولوژیک رسیدند و نسبت به تیمار کشت مستقیم بذر در حدود 8 روز زودرس­تر بودند.

     مقایسه میانگین­های برهمکنش رقم در تیمارهای نشایی و کشت مستقیم بذر نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته و بلال به تیمار کشت مستقیم بذر در ارقام مورد بررسی تعلق گرفت. در این ارقام با افزایش زمان انتقال نشاء به مزرعه (سن نشاء) از مقدار این صفات کاسته شد. اثر تیمار نشاء بر قطر ساقه همانند کشت مستقیم بذر بود. رقم دیررس KSC 704 در کشت مستقیم بذر دارای بیشترین مقدار قطر ساقه با 33/30 میلی­متر بود و همین­طور بیشترین مقدار قطر ساقه به تیمارهای نشایی KSC 704 در این رقم تعلق گرفت. تیمارهایKSC 400 و KSC 260 در زمان انتقال نشاء و کشت مستقیم بذر به­ترتیب در رتبه­های بعدی قرار گرفتند. بیشترین صفت سطح برگ بلال نیز به رقم KSC 704 در کشت مستقیم بذر با 7/526 میلی­متر مربع تعلق گرفت، سایر تیمار ترکیبی (سن نشاء) با رقم یاد شده از سطح برگ بلال بیشتری برخوردار بودند. ارقام KSC 400 و KSC 260  نیز در ترکیب با کشت بذر مستقیم و تیمارهای مختلف زمان انتقال نشاء به مزرعه برای صفت سطح برگ بلال تقریبا مشابه هم بودند.

     مقایسه میانگین­های برهمکنش رقم در زمان انتقال نشاء و کشت مستقیم بذر برای صفات تعداد روز از کاشت تا ظهور دانه گرده و تارهای ابریشمی و روز تا رسیدن فیزیولوژی مزرعه نشان داد که  بیشترین تعداد روز در سه صفت یاد شده برای ارقام  در شرایط کشت مستقیم بذر بدست آمد و تفاوت معنی­داری با سایر تیمارهای کشت نشایی نشان دادند. بیشترین تعداد  روز تا رسیدن فیزیولوژیکی به تیمار KSC 704  ،KSC400 و KSC 260 در کشت مستقیم بذر  به­ترتیب با 3/134، 3/127 و 7/118  روز تعلق گرفت. تیمارهای کشت نشایی  تفاوت معنی­داری بین آنها مشاهده نشد. در هر گروه زودرسی، کشت نشاء در مقایسه با کشت مستقیم بذر بین 7 تا 10 روز زودرس­تر بودند.

 

 

جدول 2-تجزیه واریانس اثر زمان انتقال نشاء بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت

Table 2. Analysis of variance effect of transplant ages on grain yield and yield components of corn

 Traits صفات 

درجه آزادی

df

ارتفاع بوته

Plant Height

ارتفاع بلال

Ear Height

قطر ساقه

Stem diameter

سطح برگ بلال

Ear leaf area

The number of days to emerge تعداد روز تا ظهور

منابع

Source

گل تاجی

Tasl

تارهای ابریشمی

Silk

رسیدن

Maturity

Replicationتکرار 

2

1349.9*

291.3ns

7.4ns

7321.6ns

2.0ns

5.9ns

14.1ns

Factor a عامل  

2

6161.3**

2448.5**

41.8*

72367.2**

338.9**

375.8**

1017.1**

Error a خطا 

4

194.6

109.8

4.7

1935.0

4.2

9.6

8.4

Factor b فاکتور

4

1939.9**

558.4**

6.1ns

9251.0**

108.5**

114.3**

73.6**

a×b برهمکنش

8

109.8ns

114.6*

10.4*

1894.3ns

2. 8*

4.8*

7.8ns

Error bخطا

24

76.4

46.6

4.2

2148.1

0.85

1.7

3.4

CV% ضریب پراکنش

 

5.3

8.9

7.9

11.3

1.5

2.1

1.5

                             ns ،**و*: به ترتیب غیر معنی‌دار، و معنی‌دار در سطح احتمال 5 درصد و 1 درصد.

ns, * and ** : Non-significant and significant at the 5% and 1% probability levels, respectively.

 

جدول 3-مقایسه میانگین اثر زمان انتقا نشاء برعملکرد و اجزای عملکرد ذرت

Table 3. Comparison of means  effect of transplant ages on yield and yield components of corn

 

 

 

 

 

The number of days to emerge تعداد روز تا ظهور

 Traits صفات  

ارتفاع بوته

Plant Height

ارتفاع بلال

Ear Height

قطر ساقه

Stem diameter

سطح برگ بلال

Ear leaf area

گل تاجی

Tasl

تارهای ابریشمی

Silk

رسیدن

Maturity

تیمار Treatments

(cm)

(cm)

(mm)

(mm2)

(day)

 (day)

(day)

KSC 260

168.7a

77.4 b

24.3 b

359.0 b

57.6 b

59.4 b

111.0 c

KSC 400

142.0 b

64.1 c

26.4ab

380.7 b

57.5 B

60.7 b

121.9 b

KSC 704

181.7a

89.7a

27.6a

488.8a

65.8a

68.2a

127.1a

LSD 5%

14.1

10.6

2.2

44.6

2.1

3.1

2.9

 

کشت مستقیم بذر

186.6a

88.35a

26.57

436.4ab

66.44a

68.67a

125.1a

نشا دو هفته­ای

170.8b

82.30a

27.00

451.3a

59.56b

61.89b

118.8b

نشا سه هفته­ای

154.6c

72.07b

25.26

384.1c

58.44c

60.67bc

118.4b

نشا چهارهفته­ای

158.3c

72.11b

26.39

392.0 bc

59.0bc

61.00bc

118.6b

نشا پنج هفته­ای

150.4c

70.44b

25.16

383.3c

58.11c

59.89c

119.2b

میانگین­های هر ستون که دارای حداقل یک حرف مشترک هستند، در سطح احتمال پنج درصد تفاوت معنی داری ندارند.

  Means in each column, followed by the same letter are not significantly different at the 5% probability level.

کشت مستقیم بذر (Direct seeding)، نشاء دو هفته­ای (Two weeks old seedlings)، نشاء سه هفته­ای (Three weeks old seedlings)، نشاءچهار هفته­ای (Four weeks old seedlings) و نشاء پنج هفته­ای (Five weeks old seedlings)

 

جدول4- مقایسه میانگین اثر زمان انتقا نشاء برعملکرد و اجزای عملکرد ذرت

Table 4. Comparison of means effect of transplant ages on yield and yield components of corn

 Traits صفات  

ارتفاع بوته

Plant Height

ارتفاع بلال

Ear Height

قطر ساقه

Stem diameter

سطح برگ بلال

Ear leaf area

The number of days to emerge تعداد روز تا ظهور

گل تاجی

Tasl

تارهای ابریشمی

Silk

رسیدن

Maturity

تیمار Treatments

(cm)

(cm)

(mm)

(mm2)

(day)

 (day)

(day)

کشت مستقیم بذر× KSC260 

195.2ab

81.79cd

23.99cd

406.7c-f

64.33b

66.67b

118.7c

نشا دو هفته­ای × KSC260

174.4cd

82.0cd

25.33b-d

409.3c-e

57.33c

59.33c

110.0 d

نشا سه هفته­ای × KSC260

165.2DE

77.0c-e

24.73cd

319.7fg

55.0de

57.33cd

109.0 d

نشا چهارهفته­ای × KSC260

161.3d-f

73.2 c-e

25.73bc

360.0 e-g

56.67cd

58.33c

108.7d

نشا پنج هفته­ای × KSC260

147.6fg

72.89 c-e

21.63d

299.3g

54.67e

55.33d

108.7d

کشت مستقیم بذر × KSC400

157.3ef

71.43 c-e

25.4b-d

376.0 d-g

64.67b

67.00b

127.3b

نشا دو هفته­ای  × KSC400

154.9ef

69.47d-f

26.73a-c

429.3b-e

56.33c-e

58.33c

121.0 c

نشا سه هفته­ای  × KSC400

127.5h

56.13g

26.7a-c

379.3d-g

55.33de

57.33cd

121.3c

نشا چهارهفته­ای  × KSC400

137.8gh

64.8e-g

25.4b-d

347.7e-g

56.0Cde

57.67cd

120.3c

نشا پنج هفته­ای  × KSC400

132.4gh

58.77fg

27.53a-c

371.0 d-g

55.33de

58.00c

120.7c

کشت مستقیم بذر  × KSC700

207.2a

111.8a

30.33a

526.7a

70.33a

72.33a

134.3a

نشا دو هفته­ای   × KSC700

183.2bc

95.43b

28.93ab

515.3ab

65.0b

68.00b

125.3b

نشا سه هفته­ای   × KSC700

171.1c-e

83.07c

24.33cd

453.3a-d

65.0b

67.33b

125.0b

نشا چهارهفته­ای   × KSC700

175.9cd

78.33cd

28.03a-c

468.3a-c

64.33b

67.00b

126.7b

نشا پنج هفته­ای   × KSC700

171.2c-e

79.67cd

26.3B c

479.7a-c

64.33b

66.33b

125.3b

میانگین­های هر ستون که دارای حداقل یک حرف مشترک هستند، در سطح احتمال پنج درصد تفاوت معنی داری ندارند.

  Means in each column, followed by the same letter are not significantly different at the 5% probability level.                  

کشت مستقیم بذر (Direct seeding)، نشاء دو هفته­ای (Two weeks old seedlings)، نشاء سه هفته­ای (Three weeks old seedlings)، نشاءچهار هفته­ای (Four weeks old seedlings) و نشاء پنج  هفته­ای (Five weeks old seedlings)

 

ب: صفات اجزای عملکرد و عملکرد دانه

        نتایج تجزیه واریانس صفات اجزای عملکرد نشان داد که اثر رقم بر عملکرد دانه اثرمعنی داری در سطح احتمال پنج درصد نشان داد. اثر زمان­های مختلف انتقال نشاءهای ذرت برای عملکرد دانه در سطح احتمال پنج درصد معنی­دار بود (جدول 5).

      مقایسه میانگین­ها نشان داد عملکرد دانه در تیمارهای KSC 704 و KSC 400 به­ترتیب با 10330 و 9506 کیلوگرم در هکتار برتری معنی­داری نسبت رقم زودرس KSC 260 داشتند. رقم زودرس KSC 260 با عملکرد دانه 7784 کیلوگرم در هکتار در مرتبه بعد قرار گرفت. اما با توجه به صرفه­جویی دو نوبت در مصرف آب رقم زودرس KSC 260 نیز قابل توصیه است (جدول 6). صفات تعداد ردیف دانه در بلال، وزن هزار دانه و درصد چوب بلال کمتر تحت تاثیر تیمارهای نشایی قرار داشت و بیشتر تحت تاثیر اثر رقم بودند، از این رو اختلافی بین تیمارهای مختلف زمان انتقال نشاء ذرت و کشت مستقیم بذر دیده نشد. بیشترین تعداد دانه در ردیف به تیمار کشت مستقیم بذر با 37 دانه در ردیف تعلق داشت. بیشترین رطوبت دانه نیز به تیمار کشت مستقیم بذر با بیش از 24 درصد تعلق گرفت. ازاین­رو روشن است هر اندازه رقمی دیررس­تر باشد و فرصت مناسب برای خشک شدن دانه در مزرعه را ندارد و با توجه به زمان برداشت در منطقه از رطوبت دانه بیشتری برخوردار است. رطوبت بیشتر دانه به عنوان یک صفت منفی در محصول ذرت یاد می­شود. چون در رطوبت بالا، دانه به آسانی مورد حمله عوامل بیماری­زای قارچی و بویژه قارچ­های گروه آسپرژیلوس قرار گرفته و تولید سم خطرناک آفلاتوکسن می­نمایند و از طرفی هزینه زیاد خشک کرده دانه را نیز در بر دارد. از نظر عملکرد دانه تیمارهای کشت مستقیم بذر، کشت نشاءهای دو و سه هفته­ای به ترتیب با 8278، 8479 و 8299 کیلوگرم در هکتار مشابه هم و بدون اختلاف آماری بودند. عملکرد تیمار کشت نشاء چهار هفته­ای نیز 7265 کیلوگرم در هکتار بود. کمترین عملکرد به تیمار کشت نشایی پنج هفته­ای با 6597 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت (جدول 6).

      مقایسه میانگین برهمکنش ارقام در تیمارهای مختلف زمان انتقال نشا ذرت و کشت مستقیم بذر برای صفت تعداد ردیف دانه در بلال و تعداد دانه در ردیف نشان داد، این صفات درکلیه تیمارها مشابه بوده و تفاوت معنی­داری با هم نداشتند، اما صفت وزن هزار دانه این تیمارها در گروه­های متفاوتی استقرار یافت. بیشترین وزن هزار دانه به رقم KSC 400 در کشت مستقیم بذر با 376 گرم تعلق داشت. تیمارهای ارقام مورد بررسی در زمان انتقال نشاء با سن دو، سه و چهار هفته نیز از نظر وزن هزار دانه مناسب بودند، اما نشاءهای با زمان انتقال پنج هفته­ای از وزن هزار دانه کمتری برخوردار بودند. درصد رطوبت دانه برای سه رقم یاد شده در کشت مستقیم بذر بیشتر از سایر تیمارهای مورد بررسی بودند. بیشترین رطوبت دانه به رقم KSC 704 در کشت مستقیم بذر با 27 درصد تعلق داشت. برای صفت درصد چوب بلال تفاوت زیادی بین تیمارها مشاهده نشد و در نتیجه کشت نشایی و زمان­های مختلف انتقال نشاء به مزرعه بر این صفت تاثیر چندانی نداشت.

     مقایسه میانگین­های برهمکنش رقم در زمان انتقال نشاء و کشت مستقیم بذر برای صفت اصلی (عملکرد دانه) نشان داد، عملکرد دانه در نشاءهای با زمان انتقال دو، سه و چهار هفته­ای شبیه کشت مستقیم بذر و گاهی عملکرد بیشتری از کشت مستقیم بذر از خود به نمایش گذاشتند. ازاین­رو می توان گیاه ذرت را به­عنوان یک محصول نشایی  منظور نمود. بیشترین محصول دانه به تیمار KSC 704 در زمان انتقال یک هفته­ای ذرت با عملکرد دانه 11640 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت.  کمترین عملکرد دانه نیز به ارقام مورد مطالعه (KSC 704، KSC 400 و KSC 260) در زمان پنج هفته­ای انتقال نشاء به مزرعه تعلق گرفت. با توجه به این بررسی بهترین زمان انتقال نشاء ذرت، گیاهچه­های با طول عمر سه هفته­ مناسب­تر هستند و استقرار آنها نیز در مزرعه به راحتی انجام می شود (جدول 7).

      لازم به توضیح است، در این آزمایش سعی شد که نشاءهای سالم با حجم ریشه مناسب و بدون هرگونه خسارتی تولید و استفاده شود، کشت نشاءها در بستر مناسب و مرطوب انجام گردد که در زمان جابجایی استقرار نشاءها به آسانی انجام پذیرد. بدین معنی در زمان انتقال نشا،، سالم بودن ریشه­های گیاهچة ذرت اهمیت زیادی داشته و شرایط مناسب تهیه بستر با رطوبت مناسب نقش مؤثری در استقرار نشاء ذرت دارد، پیرو آن بهره‌وری از نهاده­هایی مانند زمین، آب و غیره افزایش خواهد یافت. همچنین کمتر شدن زمان تولید محصول در مزرعه ذرت،  موجب کاهش و صرفه­‌جویی یک یا دو نوبت آبیاری، افزایش کارایی استفاده از آب شد. کاشت و استقرار نشاء ذرت باعث ایجاد سبز یکنواخت بوته­ها در مزرعه شده و افزایش عملکرد دانه، یکنواختی بیشتر در کیفیت محصول تولیدی از دیگر مزایای کشت نشاءکاری ذرت می‌باشد (Vantine and Verlinden, 2003). کشت گیاه ذرت به صورت نشاءکاری باعث زودرسی مزرعه در حدود 10 روز می­گردد. بدین معنی که در مناطق معتدل و سرد که فصل زراعی برای ذرت کوتاه می باشد (Rattin et al., 2015)، برداشت دانه ذرت در زمان مناسب و با رطوبت بسیار کمتر (رطوبت در حدود 16 تا 17 درصد) انجام می­شود، به­طوری­که بدون هر گونه عملیات خشک کردن دانه، محصول مناسب و با کیفت ذرت را می­توان انبار نموده و از طرفی فرصت زمانی کافی برای تهیه بستر و کشت محصول بعدی که بیشتر گندم آبی است، فراهم نمود.

جدول 5-تجزیه واریانس اثر زمان انتقال نشاء بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت

Table 5. Analysis of variance of effect transplant ages on the grain yield and yield components of corn

 Traits صفات 

درجه آزادی

df

ردیف دانه

Seed row

 دانه در ردیف

Number of seeds per row

وزن هزار دانه

1000-grain weight

درصد رطوبتدانه

Seed moisture content

درصد چوب بلال

Cob percent

عملکرد خالص

Net performance

Replication

2

17.2ns

63.3ns

3523.2ns

23.3ns

1.9ns

23396869*

Factor a

2

17.8ns

104.8ns

2187.8ns

79.5*

7.1*

25378156*

Error a

4

12.8

46.1

1349.8

5.1

0.502

1933580

Factor b

4

10.5ns

29.2ns

898.6ns

19.1*

1.5ns

4490544*

a×b

8

14.5ns

10.1ns

1735.1ns

11.3*

0.5ns

1138810ns

Error b

24

13.5

20.4

997.8

4.5

1.2

1603765

Replication

 

23.9

13.1

9.7

10.2

6.3

15.8

CV%

 

 

 

 

 

 

 

  ns ،**و*: به ترتیب غیر معنی‌دار، و معنی‌دار در سطح احتمال 5 درصد و 1 درصد.

ns, * and ** : Non-significant and significant at the 5% and 1% probability levels, respectively.

 

 

 

 

جدول 6- مقایسه میانگین آزمایش اثر زمان انتقا نشاء برعملکرد و اجزای عملکرد ذرت

Table 6. Comparison of means effect of transplant ages on yield and yield components of corn 

تیمار Treats

 تعدادردیف دانه

 Number of Seed row

 دانه در ردیف

Number of seeds per row

وزن هزار دانه

1000-grain weight

(gr)

رطوبت دانه

Seed moisture content

(%)

چوب بلال

Cob percent

(%)

عملکرد خالص

Net performance

(kg/ha)

KSC 260

14.4

32.2

310.4

18.6 b

18.2a

7784 b

KSC 400

16.5

33.7

332.9

20.6 b

16.8 b

9506 a

KSC 704

15.3

37.4

329.2

22.8a

17.8a

10330a

LSD 5%

3.6

6.9

37.2

2.2

0.7

1410

کشت مستقیم بذر

15.40

37.0a

311.3

24.33a

17.7

8278a

نشا دو هفته­ای

15.51

34.76ab

327.4

20.34b

17.91

8479a

نشا سه هفته­ای

17.09

32.10 b

316.2

20.59b

18.07

8299a

نشا چهارهفته­ای

14.44

34.76ab

334.8

19.86b

17.28

7265ab

نشا پنج هفته­ای

14.44

33.58ab

331.1

19.84b

17.11

6597b

میانگین­های هر ستون که دارای حداقل یک حرف مشترک هستند، در سطح احتمال پنج درصد تفاوت معنی داری ندارند.

  Means in each column, followed by the same letter are not significantly different at the 5% probability level.

کشت مستقیم بذر (Direct seeding)، نشاء دو هفته­ای (Two weeks old seedlings)، نشاء سه هفته­ای (Three weeks old seedlings)، نشاءچهار هفته­ای (Four weeks old seedlings) و نشاء پنج هفته­ای (Five weeks old seedlings)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول7- مقایسه میانگین آزمایش اثر زمان انتقا نشاء برعملکرد و اجزای عملکرد ذرت

Table 7. Comparison of means effect of transplant ages on yield and yield components of corn

تیمار Treats

 تعدادردیف دانه

 Number of Seed row

 دانه در ردیف

Number of seeds per row

وزن هزار دانه

1000-grain weight

(gr)

رطوبت دانه

Seed moisture content

(%)

چوب بلال

Cob percent

(%)

عملکرد خالص

Net performance

(kg/ha)

کشت مستقیم بذر× KSC260 

14.8

34.13

329.3a-c

21.03bc

18.67a

8278 b-d

نشا دو هفته­ای × KSC260

15.6

32.2

323 a-c

20.40 b-d

18.60 a

8479 b-d

نشا سه هفته­ای × KSC260

13.87

30.93

306.3bc

19.43cd

18.20 a

8299 b-d

نشا چهارهفته­ای × KSC260

13.87B

33.2

304.0 bc

16.87de

18.0 ab

7265cd

نشا پنج هفته­ای × KSC260

13.6

30.67

289.3c c

15.37 e

17.53ab

6597 d

کشت مستقیم بذر × KSC400

15.6

36.8

376.0 a

21.97bc

16.87 ab

9862a-c

نشا دو هفته­ای  × KSC400

15.33

34.33

319.7 a-c

19.63b-d

17.27 ab

10460ab

نشا سه هفته­ای  × KSC400

14.73

28.47

322.0 a-c

21.63bc

17.5 ab

9365 a-d

نشا چهارهفته­ای  × KSC400

14.4

33.4

347.0 a-c

19.03c-e

16.67 ab

9179 a-d

نشا پنج هفته­ای  × KSC400

14.53

35.6

300.0 bc

20.b-d

15.97 b

8666 b-d

کشت مستقیم بذر  × KSC700

15.8

40.07

354.7ab

27.0a

17.57 ab

10560ab

نشا دو هفته­ای   × KSC700

15.6

37.73

339.7 a-c

21.0bc

17.87 ab

11640a

نشا سه هفته­ای   × KSC700

14.67

36.9

328.3 a-c

20.7b-d

18.5a

10400ab

نشا چهارهفته­ای   × KSC700

15.07

37.67

304.3 a-c

23.67ab

17.17 ab

10380ab

نشا پنج هفته­ای   × KSC700

15.2

34.47

320.0 a-c

23.67ab

17.83 ab

8684 b-d

میانگین­های هر ستون که دارای حداقل یک حرف مشترک هستند، در سطح احتمال پنج درصد تفاوت معنی داری ندارند.

  Means in each column, followed by the same letter are not significantly different at the 5% probability level.

کشت مستقیم بذر (Direct seeding)، نشاء دو هفته­ای (Two weeks old seedlings)، نشاء سه هفته­ای (Three weeks old seedlings)، نشاءچهار هفته­ای (Four weeks old seedlings) و نشاء پنج هفته­ای (Five weeks old seedlings)

 

  

       نشاء کاری ذرت علاوه بر رویکرد مدیریتی در زمینه افزایش طول فصل رشد به­عنوان عاملی صرفه‌جویی در مصرف آب مطرح شده است (Ghias-Abadi et al., 2014). با توجه به موقعیت اقلیمی نامناسب کشور ایران (خشک و نیمه خشک) نشاء­کاری یکی از الزامات کشاورزی پایدار می‌باشد، از طرفی ذرت گیاهی است که مصرف آب زیادی دارد، با نشاءکاری می‌توان در مصرف چندین نوبت آبیاری صرفه‌جویی نمود. برخی پژوهشگران افزایش عملکرد کشت نشایی در ذرت شیرین در مقایسه با کشت متداول را به دلیل افزایش جذب بیشتر نور و شاخص برداشت دانستند و گزارش نمودند که افزایش عملکرد به تغییرات توسعه سطح برگ، شکل فضایی و معماری گیاه و تغییرات آناتومیکی از قبیل نسبت آوند آبکش به چوبی و نسبت غلاف آوندی به مزوفیل وابسته است (Sanchez Andonova et al., 2014).

       در این آزمایش مشاهده شد که ارتفاع بوته و ارتفاع بلال در شرایط کشت مستقیم بذر ذرت بیشتر از تیمارهای کشت نشایی ذرت بود. در این راستا سانچز آندونوا و همکاران (Sanchez Andonova et al., 2014) گزارش نمودند که ارتفاع گیاه در کشت نشایی نسبت به کشت متداول کاهش می­یابد. سطح برگ بلال در تیمارها نشان داد که تیمارهای نشایی از نظر آماری تفاوتی با کشت مستقیم بذر ندارد. در برخی موارد تیمار نشاء با زمان انتقال دو هفته­ای از نظر سطح برگ بلال برتر از تیمار کشت مستقیم بذر بود. صفت قطر بوته نیز در کلیه تیمارهای کشت نشایی همسان و برابر با قطر بوته در شرایط کشت مستقیم بذر ذرت بود (Sanchez Andonova et al., 2014). راتین و همکاران (Rattin et al., 2015) بیان کردند که در کشت نشایی ذرت شیرین افزایش جذب نور مشاهده ‌شد به­طوری که گیاه سریع‌تر به شاخص سطح برگ ماکزیمم می‌رسد، از این­رو در شرایط کشت نشایی راندمان استفاده از نور افزایش می‌یابد و در پایان باعث حداکثر عملکرد بیولوژیک می­گردد.

    صفات اجزای عملکرد مانند تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف دانه در بلال، وزن هزار دانه و درصد چوب بلال در تیمارهای نشایی و کشت مستقیم بذر نیز شبیه هم بود و اختلاف معنی­داری بین تیمارهای نشایی و کشت مستقیم بذر ذرت مشاهده نشد. کشت نشایی ذرت باعث کاهش اجزا عملکرد نگردید. از این­رو ذرت را می­توان به عنوان یک گیاه نشایی مدنظر قرار داد و برنامه­ریزی لازم در جهت افزایش سطح زیر کشت نشاء ذرت با توجه به وضعیت آب در کشور انجام داد. همچنین در این آزمایش مشاهده شد که عملکرد دانه در شرایط تیمار انتقال نشاء دو هفته­ای و سه هفته­ای بیشتر از عملکرد کشت مستقیم بذر ذرت بود. نه تنها کشت نشایی ذرت باعث کاهش محصول ذرت نشد، بلکه افزایش محصول دانه را نیز در پی داشت. در این راستا سایر محققین گزارش نمودند که در شرایط نشاکاری ذرت گیاهان به بالاترین سطح بازدهی و نیز بیشترین عملکرد می‌رسند به ویژه زمانی که گیاهان در مرحله سبز شدن و استقرار در معرض خسارت پرندگان می‌باشند، این روش کارایی مؤثرتری از خود نشان می‌دهد (Di Benedetto and Rattin, 2008 و Oswald et al., 2001). نشاء کاری ذرت در کشور کره جنوبی بسیار رایج می‌باشد، همچنین در سایر نقاط دنیا مانند شمال ویتنام و قسمت‌هایی از شمال هند و ترکیه نیز گزارشاتی از کشت نشایی ذرت وجود دارد (Khehra et al., 1990).

 نتیجه گیری کلی

      عملکرد دانه در ارقام KSC 704 و KSC 400 به­ترتیب با 10330 و 9506 بود و برای هیبرید زودرسKSC 260 برابر با 7784 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین محصول دانه به تیمار KSC 704 در زمان انتقال دو هفته­ای ذرت با عملکرد دانه 11640 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت. متوسط عملکرد ارقام برای نشاءهای با سن سه هفته یا 21 روزه حدود 3/8 تن در هکتار بود. کمترین عملکرد دانه نیز به کلیه ارقام مورد مطالعه در زمان جابجایی نشاءهای پنج هفته­ای تعلق داشت. اثرکشت نشایی در مقایسه با کاشت مستقیم بذر ذرت در عملکرد دانه و اجزای عملکرد کاهش نشان نداد. کشت نشایی ذرت باعث زودرسی مزرعه ذرت در حدود 8 تا 10 روز شد که در حدود یک تا دو نوبت در مصرف آب صرفه جویی می­شود. با توجه به نتایج این بررسی مناسب­ترین زمان انتقال نشاء ذرت نشاء­های ذرت با طول عمر سه هفته­  توصیه می­شود.

 

 

 

 

 

 

منابع مورد استفاده                                                           References

 

ü       Anonymous. 2016. Information Center of Kermanshah Jihad Agriculture Organization.

ü       Anonymous. 2016. Center for Statistics and Information Ministry of Agriculture.

ü       Badran, M. S. S. 2001. Effect of transplanting and seedling age ongrain yield and its components of some maize cultivars. Alexandria Journal of Agricultural Research. 46(2): 47–56.

ü       Basu, S., S. P. Sharma and S. Basu. 2003. Effect of transplanting on vegetative, floral and seed characters of maize (Zea mays L.) parental lines in spring-summer season. Indian Journal of Agricultural Sciences 73(1): 44-48

ü       Biswas, M. 2008. Effect of Seedling Age and Variety on the Yield and Yield Attributes of Transplanted Maize. International Journal of Sustainable Crop Production. 3(6):58-63.

ü       Biswas, M., N. Islam, , S. Islam and M. Ahmed. 2009. Seedling raising method for production of transplanted maize. International Journal of Sustainable Crop Production. 4(2): 6–3

ü       Begna, SH., DL. Smith, RI. Hamilton, LM. Dwyer and DW. Stewart. 2001. Corn genotypic variation effects on seedling emergence and leaf appearance for short-season areas. Journal ofAgronomy and Crop Science. 186(4):267-271.

ü       Dale, AE. and SH. Drennan. 1997. Transplanted maize (Zea mays L.) for grain production in southern England. I. Effects of planting date, transplant age at planting and cultivar on grain yield. Journal of Agricultural Sciences. 128(1):27-35.

ü       Di Benedetto, A. and J. Rattin. 2008. Transplant in sweet maize: a tool for improving productivity. The Americas Journal of Plant Science and Biotechnology. 2(2):96-108.

ü       Fanadzo, M., S. Chiduzaand and P. N. Mnkeni. 2010. Comparative response of direct seeded and transplanted maize to nitrogen fertilization at Zanyokwe Irrigation Scheme, Eastern Cape, South Africa. African Journal of Agricultural Research. 4 (8):689-694

ü       Ghias-Abadi, M., M. Khajeh-Hosseini and A.A. Mohammad-Abadi. 2014. Effects of transplanting date on growth and yield of forage maizen (Zea mays L.) in Mashhad. Iranian Journal of Field Crops Research 12(1): 137-145. (In Persian with English Abstract)..

ü       Khehra, A. S., H. S. Brar, R. K. Sharma, B. S. Dhillon and V. V. Malhotra. 1990. Transplanting maize during the winter in India. Agronomy Journal. 82: 41-47.

ü       Liu, W., M. Tollenaar, G. Stewart and W. Deen. 2004. Response of corn grain yield to spatial and temporal variability in emergence. Crop Science. 44(3):847-854.

ü       Liu, W., M. Tollenaar, G. Stewart and W. Deen. 2002. Within-row plant spacing variability does not affect corn yield. Agronomy journal. 96(1):275-280.

ü       Bavec F, Bavec M. 2002. Effects of plant population on leaf area index, cob characteristics and grain yield of early maturing maize cultivars (FAO 100-400). European Journal of Agronomy. 16(2):151-159.

ü       Oswald, A., J. K. Ransom, J. Kroschel and J. Sauerborn. 2001. Transplanting maize (Zea mays) and sorghum (Sorghum bicolor) reduces Striga hermonthica damage. Weed Sciences. 49: 346-353.

ü       Rattin, J., A. Di Benedetto and T. Gornatti. 2006. The effect of transplant in sweet maize (Zea mays L.). I: Growth and Yield. International Journal of Agricultural Research.1(1):58-67.

ü       Rattin, J., J.P. Valinote, R. Gonzalo and A. Di Benedetto. 2015. Transplant and change in plant density improve sweet maize (Zea mays L.) yield. American Journal of Experimental Agriculture. 5(4): 336-351.

ü       Sanchez Andonova, P., J. Rattin and A. Di Benedetto. 2014. Yield increase as influence by transplanting of sweet corn (Zea mays L. saccharata). American Journal of Experimental Agriculture. 4(11): 1314-1329.

ü       Sadeghi, F. 2017. Final report on the study of Effect of transplanting time on yield and yield of corn. Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center. 35 pages.

ü       Sanjeev, K., K. Shivani and K. Santosh. 2014. Performance of transplanted maize (Zea mays L.) under varying age of seedling and method of nursery raising in the midlands of eastern regionIndian Journal of Agricultural Sciences. 84(7): 87–94.

ü       Sharma, RK., HS. Brar, AS. Khehra and BS. Dhillon. 1989. Gap filling through transplanting in maize during winter. Journal ofAgronomy and Crop Science.162(3):145-148.

ü       Vantine, M., and S. Verlinden. 2003. Growing organic vegetable transplants. West verginia university.

ü       Welbaum, GE., J.M. Frantz, MK. Gunatilaka and Z. Shen. 2001. A comparison of the growth, establishment, and maturity of direct-seeded and transplanted sh2 sweet corn. Horticultural Science. 36(4):687-690.

ü       Wyatt, J. E. and J. A. Mullins. 1988. Transplanted sweet corn. Hort. Sci. 23 (5): 824. In: Paper presented at American Society of Horticultural Science Southern Region 48th Annual Meeting. 31 Jan.-2 Feb., 1988, New Orleans, Louisiana.

 

 

 

 


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]