Effect of Transplanting Time on Yield and Yield Components of Seed Corn in Kermanshah
Subject Areas : crop production
1 - استادیار اصلاح نباتات، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش گشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه.، ایران.
Keywords: corn - cultivar - transplantation time - grain yield,
Abstract :
To reduce water consumption in corn fields, and increase production and maintain the corn crop area of the province, a project was conducted as split-plot design based on randomized complete block design with three replications. The main plots consisted of cultivars and subplots in different times on transplantation with direct seed culture of these cultivars. Agronomic traits were measured including plant height, ear height, stem diameter, number of days to emergence of pollen and silk tasseled , number of days to reaching physiology, number of rows of seeds and seeds per row, 1000 seed weight, ear weight, grain moisture content and grain yield. The results showed that the grain yield of KSC 704 and KSC 400 was 10330 and 9506, respectively, and the yield of KSC 260 was 7784 kg / ha. The highest grain yield was obtained from KSC 704, the two-week of transplanting corn seedling with 11640 kg/ha-1 . The average yield of cultivars × five weeks of seedling transplantation with 6597 kg/ ha -1 , which showed the most suitable transfer time of maize transplant was 3 weeks age or 21 days, which were 10 days earlier and had the highest grain yield and therefore are recommended.
Anonymous. 2016. Information Center of Kermanshah Jihad Agriculture Organization.
Anonymous. 2016. Center for Statistics and Information Ministry of Agriculture.
Badran, M. S. S. 2001. Effect of transplanting and seedling age ongrain yield and its components of some maize cultivars. Alexandria Journal of Agricultural Research. 46(2): 47–56.
Basu, S., S. P. Sharma and S. Basu. 2003. Effect of transplanting on vegetative, floral and seed characters of maize (Zea mays L.) parental lines in spring-summer season. Indian Journal of Agricultural Sciences 73(1): 44-48
Biswas, M. 2008. Effect of Seedling Age and Variety on the Yield and Yield Attributes of Transplanted Maize. International Journal of Sustainable Crop Production. 3(6):58-63.
Biswas, M., N. Islam, , S. Islam and M. Ahmed. 2009. Seedling raising method for production of transplanted maize. International Journal of Sustainable Crop Production. 4(2): 6–3
Begna, SH., DL. Smith, RI. Hamilton, LM. Dwyer and DW. Stewart. 2001. Corn genotypic variation effects on seedling emergence and leaf appearance for short-season areas. Journal ofAgronomy and Crop Science. 186(4):267-271.
Dale, AE. and SH. Drennan. 1997. Transplanted maize (Zea mays L.) for grain production in southern England. I. Effects of planting date, transplant age at planting and cultivar on grain yield. Journal of Agricultural Sciences. 128(1):27-35.
Di Benedetto, A. and J. Rattin. 2008. Transplant in sweet maize: a tool for improving productivity. The Americas Journal of Plant Science and Biotechnology. 2(2):96-108.
Fanadzo, M., S. Chiduzaand and P. N. Mnkeni. 2010. Comparative response of direct seeded and transplanted maize to nitrogen fertilization at Zanyokwe Irrigation Scheme, Eastern Cape, South Africa. African Journal of Agricultural Research. 4 (8):689-694
Ghias-Abadi, M., M. Khajeh-Hosseini and A.A. Mohammad-Abadi. 2014. Effects of transplanting date on growth and yield of forage maizen (Zea mays L.) in Mashhad. Iranian Journal of Field Crops Research 12(1): 137-145. (In Persian with English Abstract)..
Khehra, A. S., H. S. Brar, R. K. Sharma, B. S. Dhillon and V. V. Malhotra. 1990. Transplanting maize during the winter in India. Agronomy Journal. 82: 41-47.
Liu, W., M. Tollenaar, G. Stewart and W. Deen. 2004. Response of corn grain yield to spatial and temporal variability in emergence. Crop Science. 44(3):847-854.
Liu, W., M. Tollenaar, G. Stewart and W. Deen. 2002. Within-row plant spacing variability does not affect corn yield. Agronomy journal. 96(1):275-280.
Bavec F, Bavec M. 2002. Effects of plant population on leaf area index, cob characteristics and grain yield of early maturing maize cultivars (FAO 100-400). European Journal of Agronomy. 16(2):151-159.
Oswald, A., J. K. Ransom, J. Kroschel and J. Sauerborn. 2001. Transplanting maize (Zea mays) and sorghum (Sorghum bicolor) reduces Striga hermonthica damage. Weed Sciences. 49: 346-353.
Rattin, J., A. Di Benedetto and T. Gornatti. 2006. The effect of transplant in sweet maize (Zea mays L.). I: Growth and Yield. International Journal of Agricultural Research.1(1):58-67.
Rattin, J., J.P. Valinote, R. Gonzalo and A. Di Benedetto. 2015. Transplant and change in plant density improve sweet maize (Zea mays L.) yield. American Journal of Experimental Agriculture. 5(4): 336-351.
Sanchez Andonova, P., J. Rattin and A. Di Benedetto. 2014. Yield increase as influence by transplanting of sweet corn (Zea mays L. saccharata). American Journal of Experimental Agriculture. 4(11): 1314-1329.
Sadeghi, F. 2017. Final report on the study of Effect of transplanting time on yield and yield of corn. Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center. 35 pages.
Sanjeev, K., K. Shivani and K. Santosh. 2014. Performance of transplanted maize (Zea mays L.) under varying age of seedling and method of nursery raising in the midlands of eastern regionIndian Journal of Agricultural Sciences. 84(7): 87–94.
Sharma, RK., HS. Brar, AS. Khehra and BS. Dhillon. 1989. Gap filling through transplanting in maize during winter. Journal ofAgronomy and Crop Science.162(3):145-148.
Vantine, M., and S. Verlinden. 2003. Growing organic vegetable transplants. West verginia university.
Welbaum, GE., J.M. Frantz, MK. Gunatilaka and Z. Shen. 2001. A comparison of the growth, establishment, and maturity of direct-seeded and transplanted sh2 sweet corn. Horticultural Science. 36(4):687-690.
Wyatt, J. E. and J. A. Mullins. 1988. Transplanted sweet corn. Hort. Sci. 23 (5): 824. In: Paper presented at American Society of Horticultural Science Southern Region 48th Annual Meeting. 31 Jan.-2 Feb., 1988, New Orleans, Louisiana.
|
|
اثر زمان جابجایی نشاء برعملکرد واجزای عملکرد ارقام ذرت دانهای در کرمانشاه
فرهاد صادقی1، اسداله زارعی سیاهبیدی2 و محمدحسن چشمه سفید 3
چکیده
بهمنظور کاهش مصرف آب در مزارع ذرت دانهای، افزایش تولید و حفظ سطح زیرکشت ذرت، این پروژه بهصورت کرتهای خردشده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه ماهیدشت در سال 1396 انجام شد. کرتهای اصلی شامل ارقام KSC 260، KSC 400 و KSC 704 و کرتهای فرعی نیز نشاءهای با طول عمر دو، سه، چهار و پنج هفته همراه با کشت مستقیم بذر ارقام یاد شده بود. صفات زراعی ارتفاع بوته و بلال، قطرساقه، تعداد روز تا ظهور دانه گرده و گل ابريشمي، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژی، تعداد رديف دانه و دانه در رديف بلال، وزن هزار دانه، درصد چوب بلال، رطوبت دانه و عملكرد دانه اندازهگیری و برآورد شدند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه به هیبریدهای KSC 704 و KSC 400 بهترتیب برابر با 10330 و 9506 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت. رقم زودرس KSC 260با 7784 کیلوگرم در هکتار کمترین تولید دانه را داشت. متوسط عملکرد ارقام برای نشاءهای با سن سه هفته یا 21 روزه برابر با 3/8 تن در هکتار بود. بیشترین محصول دانه به تیمار KSC 704 در زمان انتقال دو هفتهای ذرت با عملکرد دانه 11640 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت. کمترین عملکرد دانه نیز به سه رقم مورد بررسی در زمان انتقال نشاءها با سن پنج هفتهای با 6597 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت. مناسبترین زمان انتقال نشاء ذرت، نشاءهای با طول عمر سه هفته یا 21 روزه که از10 روز زودرسی و بیشترین عملکرد دانه برخوردار بودند.
واژههاي كليدي: ذرت دانهای، عملکرد دانه، نشاءکاری، رقم
[1] تاریخ دریافت: 12/10/1396 تاریخ پذیرش: 25/08/1397
- عضو هیأت علمی و محقق بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه. ایران. (نويسنده مسئول)
fsadeghi40@yahoo.com
[2] و 3 - عضو هیأت علمی و محقق بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه. ایران.
مقدمه و بررسي منابع علمي
اهمیت تولید علوفه و دانه ذرت (Zea mays L.) در چرخه غذایی، تولید پروتئین و مواد لبنی برکسی پوشیده نیست. با توجه به رشد جمعیت و افزایش روزافزون نیاز غذایی جامعه، نیاز سالیانه دانه ذرت در کشور به دانه ذرت بیش از شش میلیون تن برآورد میشود و هر ساله تقاضا برای مصرف ذرت در حال افزایش است (بینام، 1395). با توجه به امکانات منابع آبی کشور، ضرورت دارد که بررسیهای تحقیقاتی مناسب در خصوص تولید محصولات کشاورزی از جمله ذرت با مصرف کمتر آب انجام پذیرد.
استان کرمانشاه با داشتن دشتهای وسیع و حاصلخیز، تابش نور خورشید و گرما و مدیریت آب شرایط مناسبی برای کشت محصولات زراعی تابستانه از جمله ذرت را دارد. در سالهای اخیر سطح زیر کشت ذرت به بیش از 50 هزار هکتار افزایش یافت، اما به علت استفاده بی رویه از منابع آبی و کاهش آب های زیرزمینی، ازسطح زیر کشت ذرت به شدت کاسته شد و به حدود 18 هزار هکتار در سال 1396 با متوسط تولید 4/9 تن در هکتار رسیده است. استفاده از کشت نشایی ذرت میتواند کاهش دو نوبت آبیاری مزرعه ذرت را در پی داشته باشد (بی نام، 1396).
در بیشتر مزارع ذرت استان کرمانشاه به دلایل مختلفی سطح سبز مطلوب و یکنواخت بوتهها مشاهده نمیشود. با استفاده از تکنیک و روش کشت نشایی ذرت علاوه بر کاهش مصرف آب، میتوان به سطح سبز مطلوب و یکنواخت بوتهها در سطح مزرعه دست یافت (Biswas et al., 2009). بادران (Badran, 2001) گزارش نمود در شرایط کشت تاخیری و بویژه کشت دوم ذرت در مناطق گرمسیری، استفاده از روش کشت نشایی میتواند یک تکنیک نوین و قابل جایگزین باشد. همچنین کشت نشایی ذرت در مناطق گرمسیری اجازه میدهد که کشت زراعت سوم و در مناطق معتدل کشت زراعت دوم بهراحتی و در زمان مناسب انجام شود (Badran, 2001). در یک بررسی که با استفاده از نشاءهای ذرت با زمانهای دو، سه، چهار و پنج هفته انجام شد. عملکرد دانه بهترتیب برابر با 8/4، 7/5، 6/4 و 1/3 تن در هکتار بود. در این بررسی بهترین رشد، شاخص سطح برگ و عملکرد دانه به نشاءهای با طول عمر سه هفتهای تعلق گرفت (Sanjeev et al., 2014). برخی از محققین گزارش نمودند کشت نشایی ذرت علاوه بر افزایش هزینه باعث عقب افتادن رشد بوتههای ذرت میشود، اگرچه عملکرد دانه در کشت نشایی ذرت مشابه کشت مستقیم بذر در مزرعه گزارش شده است (Dale and Drennan, 1997 و Welbaum et al., 2001). وبات و مولنیز (Wyatt and Mullins, 1988) گزارش دادند هنگامی از نشاءهای 30 روزه استفاده گردید، مزرعه ذرت در حدود 21 روز زودرستر شد. در بررسی دیگری که روی ارقام مختلف و زمان مختلف انتقال نشاء ذرت صورت گرفت، مناسبترین زمان انتقال نشاء را 21 روز گزارش نمودند. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به نشاءهای 21 و 42 روزه بهترتیب با 8860 و 3720 کیلو گرم در هکتار تعلق گرفت. مشخص شد زمانی که از نشاءهای با سن 14 روز استفاده شود، زودرسی مزرعه ذرت در حدود 8 تا 10 روز و هنگامیکه از نشاءهای با سن 21 روز استفاده گردد، رسیدن مزرعه ذرت 13 تا 15 روز جلو میافتد (Biswas, 2008). باسو و همکاران (Basu et al., 2003) گزارش نمودند زمانی از نشاءهای با طول عمر 21 روز استفاده میشود، میزان زودرسی مزرعه نسبت به کشت مستقیم در حدود 8 تا 10 روز میباشد. بادران (Badran, 2001) گزارش داد در شرایط کشت تاخیری ذرت، گزینه مناسب کشت نشایی ذرت خواهد بود. بیشتر محققین اعتقاد دارند کشت نشایی ذرت یک وسیلهای برای نگهداری و حفظ عملکرد ذرت است (Di Benedetto and Rattin et al., 2008). برخی از محققین گزارش نمودند کشت نشایی ذرت باعث ایجاد سطح سبز یکنواخت در مزرعه ذرت میشود. ولبوم و همکاران (Welbaum et al., 2001) گزارش نمودند گیاه ذرت به علت حساسیت ریشههای جنینی و ضعف در بازیابی رشد ریشه نسبت به سایر سبزیجات یک گیاه مناسب نشاء نیست. این محققین اعتقاد دارند ریشههای جنینی در اثر انتقال نشاءها خسارت میبینند. به منظور رفع این مشکل باید کشت نشایی ذرت در سینیهای پلیاسترین از سینی پلاستیکی انجام شود (Basu et al., 2003). در بوتههای نشاء ذرت، دو برابر شدن تعداد سلولهای ریشه و رشد عمودی ریشه با مشکل مواجه میشود. البته این مشکل در سایر گیاهان نشایی نیز مشاهده میشود. در بررسی دیگری گزارش شد، اختلاف معنی داری بین گیاهان نشایی و بوتههای حاصل از کشت بذر مستقیم از نظر جذب نور وجود نداشت. اما شاخص سطح برگ در گیاه حاصل از کشت بوته مستقیم بیشتر از گیاهان نشایی بود. در ضمن شاخص سطح برگ با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنیداری دارد (Sharma et al., 1989). استقرار هر چه بهتر بوته، فواصل بوتهی مناسب، یکنواخت و تراکم بوته در مزرعهی ذرت از خصوصیات بسیار معمول برای بررسی رشد و برآورد تولید بیشتر ارقام مختلف ذرت است. ارتفاع یکنواخت بوتهها در سرتاسر مزرعه، مشخص کننده استقرار و تراکم مناسب و یکنوخت بوتهها در مزرعه بوده که با بیشترین مقدار تولید دانه همبستگی مثبت و معنیداری دارد (liu et al., 2002; liu et al., 2004). هنگاهی که در مزرعهی ذرت ا تراکم خیلی زیاد باشد. بعضی از بوته از آب، عناصر غذایی و نور خورشید کمتری استفاده نموده و در سایه بوتههای بلند یا با کاهش رشد مواجه و یا محصول دانه و بلال تولید نخواهند داشت. این چالش روی راندمان و تولید محصول ذرت تاثیر منفی خواهد گذاشت (Begna et al., 2001). موارد یاد شده با استفاده از کشت نشایی ذرت برطرف میشود.
در بررسی کشت نشایی ذرت در سال 1395 در ایستگاه تحقیقات ماهیدشت کرمانشاه گزارش شد، عملکرد دانه در کشت نشایی ذرت در ارقام KSC703 و سیمون بهترتیب برابر با 475/11 و 885/11 تن در هکتار بود که در مقایسه با کشت مستقیم بذر این ارقام بهترتیب در حدود 5 و 11 درصد برتری نشان داد. تفاوت عملکرد دانه در شرایط کشت نشایی و کشت مستقیم بذر معنیدار نبود. کشت نشایی ذرت حدود 8 تا 10 روز باعث زودرسی مزرعه شد (Sadeghi, 2017).
در این بررسی هدف تعیین بهترین زمان انتقال نشاء و مناسبترین هیبرید جهت کشت نشایی در مناطق معتدل استان کرمانشاه میباشد.
مواد و روشها
این پروژه با استفاده از سه رقم ذرت هیبرید (KSC 704، KSC 400 و KSC 260) به عنوان عامل اصلی در زمانهای مختلف انتقال نشاءهای تولیدی ارقام یاد شده به همراه کشت مستقیم بذر آنها بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در ايستگاه تحقيقات آبی ماهيدشت، مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان كرمانشاه با مختصات 46 درجه، 50 دقيقه و 35 ثانيه طول شرقي و 34 درجه، 16 دقيقه و 49 ثانيه عرض شمالي در سال 1396 انجام شد. برای این منظور نشاءهای با طول عمر دو، سه، چهار و پنج هفته تولید و همراه تیمار شاهد (کشت مسقیم بذر) در مجموع با 15 تیمار در دهه دوم اردیبهشت ماه کشت گردید.
به منظور تهیه بستر کاشت در فصل پاييز عمليات شخم عميق انجام و در فصل بهار ابتدا نمونه خاك مزرعه آزمايشي (قطعه انتخابي) تهيه و به منظور تجزيه و توصيه كودي به بخش تحقيقات خاك و آب ارسال شد (جدول 1). بر این اساس كود فسفات آمونيوم (P2O5) 200 کیلوگرم از منبع فسفات آمونيم و پتاسيم (K2O) 100کیلوگرم از منبع سوپرفسفات در هکتار) قبل از ديسك و 400 کیلوگرم كود نیتروژن از منبع اوره به صورت تقسیط شده در سه مرحله (یک سوم همراه با آبیاری دوم و یک سوم در مرحله رشد سریع مزرعه و یک سوم یک هفته قبل از ظهور گل تاجی) مصرف شد. کشت تیمارهها در 20 اردیبهشت انجام شد.
جدول 1- نتايج تجزيه خاك ايستگاه ماهيدشت
Table 1. Results of soil analysis of Mahidshat station
كربن آلي (Org. Carbon) | فسفر قابل جذب (P absorbable) | پتاسيم قابل (K)جذب | ازت كل (N) | منيريم (Mg) | منگنز (Mn) | آهن (Fe) | روي(Zn) | بر (Br) | پ هاش (PH) | بافت (Texture) |
(درصد) (%) | (ميلي گرم در كيلوگرم) (Mg / kg) | (درصد) (%) | (ميلي گرم در كيلوگرم) (Mg / kg) | |||||||
0.9 | 11 | 260 | 0.1 | 570 | 6.5 | 4.4 | 0.7 | 0.6 | 7.4 | Silty Clay Loam |
نشاءها در محیط آزاد و کنار مزرعه (بدون نیاز به گلخانه) در سینی کشت 108 سلولی تولید شدند. ترکیب خاک سینی عبارت است از: 60 درصد خاک زراعی، 20 درصد کود حیوانی کاملا پوسیده و 20 درصد ماسه بادی بود. پس از سبز شدن، نشاءها با کود نیتروژن با غلظت دو در هزار و کود کامل با غلظت 3 در هزار محلولپاشی شدند. مشخصات هر كرت آزمايشي شامل چهارخط با فاصله 75 سانتیمتر و طول 6 متر است. تراكم بوته در رقم KSC 704 حدود 70000 و در ارقامKSC 400 و KSC 260 حدود 82 هزار بوته در هكتار بود. به منظور کاهش هزینه کاشت دستی، کشت نشاءها و بذر بهصورت یکسان و کپهای ( دو بوته در یک چاله) انجام شد.
روش آبیاری به صورت قطره بارانی بود. با توجه به گروه زودرسی ارقام مورد استفاده، تعداد آبیاری برای تیمار شاهد رقم دیررس (KSC 704) برابر با 17 نوبت و در حدود 4/9 هزار مترمکعب در هکتار، در رقم متوسطرس (KSC 400) برابر 16 نوبت با مصرف 8/8 هزار مترمکعب و در رقم زودرس (KSC 260) برابر با 15 نوبت آبیاری و در حدود 3/8 هزار متر مکعب در هکتار آب مصرف شد. در تیمارهای کشت نشایی با توجه به کاهش یک تا دو نوبت آبیاری در حدود 800 متر مکعب در هکتار از مقدار مصرف آب کاسته شد.
صفات اندازهگیری شده شامل ارتفاع بوته و بلال، قطرساقه، سطح برگ بلال، تعداد روز تا ظهور دانه گرده و تارهای ابريشمي، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژی، تعداد رديف دانه و دانه در رديف بلال، درصد چوب بلال، وزن هزار دانه، رطوبت دانه و عملكرد دانه بر اساس 14درصد رطوبت بود. در پایان عملیات تجزیه واریانس ساده و مقایسه میانگینها به روش دانکن از طریق نرم افزارهای MSTATC انجام شد.
نتایج و بحث
الف: صفات زراعی
نتایج تجزیه واریانس صفات زراعی نشان داد که اثر رقم برای ارتفاع بوته و بلال، سطح برگ بلال، تعداد روز تا ظهور گلتاجی و تارهای ابریشمی و رسیدن فیزیولوژیکی در سطح احتمال یک درصد و برای صفت قطر ساقه در سطح احتمال پنج درصد معنیدار بود. اثر زمان انتقال نشاء نیز برای ارتفاع بوته و بلال، سطح برگ بلال، تعداد روز تا ظهور گلتاجی و تارهای ابریشمی و رسیدن فیزیولوژیکی در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود. برهمکنش دو عامل یاد شده برای صفات ارتفاع بلال، قطر ساقه، تعداد روز تا ظهور گلتاجی و تارهای ابریشمی در سطح احتمال پنج درصد معنیدار بود (جدول 2).
مقایسه میانگینها برای ارقام نشان داد که رقم تجاری و دیررس KSC 704 برای ارتفاع بوته، ارتفاع بلال، قطر ساقه و سطح برگ بلال برتر بود. دو رقم دیگر نیز برای این صفات شبیه هم و اختلاف آماری بین آنها نبود.
بیشترین تعداد روز تا ظهور گلتاجی، تارهای ابریشمی و تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک به تیمار KSC 704 بهترتیب با 8/65، 2/68 و 1/127 روز تعلق گرفت. هیبریدKSC 260 با 111 روز زودرسترین رقم بود. هیبرید KSC 400 نیز با 122 روز با یک نوبت آبیاری کمتر نسبت به رقم دیررس KSC 704 اختلاف نشان داد.
مقایسه میانگینها برای سن و یا زمان انتقال نشاءها به مزرعه نشان داد که بین تیمارها (نشاءهای با طول عمر دو، سه، چهار و پنج هفته و کشت مستقیم بذر ارقام مورد بررسی) برای صفات ارتفاع بوته و بلال از زمین اختلاف نشان داد. بیشترین ارتفاع بوته و بلال به تیمار کشت مستقیم بذر تعلق داشت. در تیمار نشاءهای تولیدی با افزایش سن نشاء از مقدار ارتفاع بوته و بلال کاسته شد. کمترین مقدار ارتفاع بوته و بلال به نشاءهای پنج هفتهای تعلق گرفت. قطر ساقه در کلیه تیمارها مشابه هم و بدون اختلاف بود. سطح برگ بلال در نشاء دو هفتهای همراه با کشت مستقیم بذر نسبت به سایر تیمارها تحت بررسی بیشتر بود. بیشترین مقدار تعداد روز تا ظهور گلتاجی، تارهای ابریشمی و رسیدن فیزیولوژیک به تیمار کشت مستقیم بذر به ترتیب با 44/66، 67/68 و 1/126 روز تعلق داشت. تیمارهای نشایی در حدود 118 روزه به مرحله رسیدن فیزیولوژیک رسیدند و نسبت به تیمار کشت مستقیم بذر در حدود 8 روز زودرستر بودند.
مقایسه میانگینهای برهمکنش رقم در تیمارهای نشایی و کشت مستقیم بذر نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته و بلال به تیمار کشت مستقیم بذر در ارقام مورد بررسی تعلق گرفت. در این ارقام با افزایش زمان انتقال نشاء به مزرعه (سن نشاء) از مقدار این صفات کاسته شد. اثر تیمار نشاء بر قطر ساقه همانند کشت مستقیم بذر بود. رقم دیررس KSC 704 در کشت مستقیم بذر دارای بیشترین مقدار قطر ساقه با 33/30 میلیمتر بود و همینطور بیشترین مقدار قطر ساقه به تیمارهای نشایی KSC 704 در این رقم تعلق گرفت. تیمارهایKSC 400 و KSC 260 در زمان انتقال نشاء و کشت مستقیم بذر بهترتیب در رتبههای بعدی قرار گرفتند. بیشترین صفت سطح برگ بلال نیز به رقم KSC 704 در کشت مستقیم بذر با 7/526 میلیمتر مربع تعلق گرفت، سایر تیمار ترکیبی (سن نشاء) با رقم یاد شده از سطح برگ بلال بیشتری برخوردار بودند. ارقام KSC 400 و KSC 260 نیز در ترکیب با کشت بذر مستقیم و تیمارهای مختلف زمان انتقال نشاء به مزرعه برای صفت سطح برگ بلال تقریبا مشابه هم بودند.
مقایسه میانگینهای برهمکنش رقم در زمان انتقال نشاء و کشت مستقیم بذر برای صفات تعداد روز از کاشت تا ظهور دانه گرده و تارهای ابریشمی و روز تا رسیدن فیزیولوژی مزرعه نشان داد که بیشترین تعداد روز در سه صفت یاد شده برای ارقام در شرایط کشت مستقیم بذر بدست آمد و تفاوت معنیداری با سایر تیمارهای کشت نشایی نشان دادند. بیشترین تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیکی به تیمار KSC 704 ،KSC400 و KSC 260 در کشت مستقیم بذر بهترتیب با 3/134، 3/127 و 7/118 روز تعلق گرفت. تیمارهای کشت نشایی تفاوت معنیداری بین آنها مشاهده نشد. در هر گروه زودرسی، کشت نشاء در مقایسه با کشت مستقیم بذر بین 7 تا 10 روز زودرستر بودند.
جدول 2-تجزیه واریانس اثر زمان انتقال نشاء بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت
Table 2. Analysis of variance effect of transplant ages on grain yield and yield components of corn
Traits صفات | درجه آزادی df | ارتفاع بوته Plant Height | ارتفاع بلال Ear Height | قطر ساقه Stem diameter | سطح برگ بلال Ear leaf area | The number of days to emerge تعداد روز تا ظهور | ||
منابع Source | گل تاجی Tasl | تارهای ابریشمی Silk | رسیدن Maturity | |||||
Replicationتکرار | 2 | 1349.9* | 291.3ns | 7.4ns | 7321.6ns | 2.0ns | 5.9ns | 14.1ns |
Factor a عامل | 2 | 6161.3** | 2448.5** | 41.8* | 72367.2** | 338.9** | 375.8** | 1017.1** |
Error a خطا | 4 | 194.6 | 109.8 | 4.7 | 1935.0 | 4.2 | 9.6 | 8.4 |
Factor b فاکتور | 4 | 1939.9** | 558.4** | 6.1ns | 9251.0** | 108.5** | 114.3** | 73.6** |
a×b برهمکنش | 8 | 109.8ns | 114.6* | 10.4* | 1894.3ns | 2. 8* | 4.8* | 7.8ns |
Error bخطا | 24 | 76.4 | 46.6 | 4.2 | 2148.1 | 0.85 | 1.7 | 3.4 |
CV% ضریب پراکنش |
| 5.3 | 8.9 | 7.9 | 11.3 | 1.5 | 2.1 | 1.5 |
ns ،**و*: به ترتیب غیر معنیدار، و معنیدار در سطح احتمال 5 درصد و 1 درصد.
ns, * and ** : Non-significant and significant at the 5% and 1% probability levels, respectively.
جدول 3-مقایسه میانگین اثر زمان انتقا نشاء برعملکرد و اجزای عملکرد ذرت
Table 3. Comparison of means effect of transplant ages on yield and yield components of corn
|
|
|
|
| The number of days to emerge تعداد روز تا ظهور | ||
Traits صفات | ارتفاع بوته Plant Height | ارتفاع بلال Ear Height | قطر ساقه Stem diameter | سطح برگ بلال Ear leaf area | گل تاجی Tasl | تارهای ابریشمی Silk | رسیدن Maturity |
تیمار Treatments | (cm) | (cm) | (mm) | (mm2) | (day) | (day) | (day) |
KSC 260 | 168.7a | 77.4 b | 24.3 b | 359.0 b | 57.6 b | 59.4 b | 111.0 c |
KSC 400 | 142.0 b | 64.1 c | 26.4ab | 380.7 b | 57.5 B | 60.7 b | 121.9 b |
KSC 704 | 181.7a | 89.7a | 27.6a | 488.8a | 65.8a | 68.2a | 127.1a |
LSD 5% | 14.1 | 10.6 | 2.2 | 44.6 | 2.1 | 3.1 | 2.9 |
کشت مستقیم بذر | 186.6a | 88.35a | 26.57 | 436.4ab | 66.44a | 68.67a | 125.1a |
نشا دو هفتهای | 170.8b | 82.30a | 27.00 | 451.3a | 59.56b | 61.89b | 118.8b |
نشا سه هفتهای | 154.6c | 72.07b | 25.26 | 384.1c | 58.44c | 60.67bc | 118.4b |
نشا چهارهفتهای | 158.3c | 72.11b | 26.39 | 392.0 bc | 59.0bc | 61.00bc | 118.6b |
نشا پنج هفتهای | 150.4c | 70.44b | 25.16 | 383.3c | 58.11c | 59.89c | 119.2b |
میانگینهای هر ستون که دارای حداقل یک حرف مشترک هستند، در سطح احتمال پنج درصد تفاوت معنی داری ندارند.
Means in each column, followed by the same letter are not significantly different at the 5% probability level.
کشت مستقیم بذر (Direct seeding)، نشاء دو هفتهای (Two weeks old seedlings)، نشاء سه هفتهای (Three weeks old seedlings)، نشاءچهار هفتهای (Four weeks old seedlings) و نشاء پنج هفتهای (Five weeks old seedlings)
جدول4- مقایسه میانگین اثر زمان انتقا نشاء برعملکرد و اجزای عملکرد ذرت
Table 4. Comparison of means effect of transplant ages on yield and yield components of corn
Traits صفات | ارتفاع بوته Plant Height | ارتفاع بلال Ear Height | قطر ساقه Stem diameter | سطح برگ بلال Ear leaf area | The number of days to emerge تعداد روز تا ظهور | ||
گل تاجی Tasl | تارهای ابریشمی Silk | رسیدن Maturity | |||||
تیمار Treatments | (cm) | (cm) | (mm) | (mm2) | (day) | (day) | (day) |
کشت مستقیم بذر× KSC260 | 195.2ab | 81.79cd | 23.99cd | 406.7c-f | 64.33b | 66.67b | 118.7c |
نشا دو هفتهای × KSC260 | 174.4cd | 82.0cd | 25.33b-d | 409.3c-e | 57.33c | 59.33c | 110.0 d |
نشا سه هفتهای × KSC260 | 165.2DE | 77.0c-e | 24.73cd | 319.7fg | 55.0de | 57.33cd | 109.0 d |
نشا چهارهفتهای × KSC260 | 161.3d-f | 73.2 c-e | 25.73bc | 360.0 e-g | 56.67cd | 58.33c | 108.7d |
نشا پنج هفتهای × KSC260 | 147.6fg | 72.89 c-e | 21.63d | 299.3g | 54.67e | 55.33d | 108.7d |
کشت مستقیم بذر × KSC400 | 157.3ef | 71.43 c-e | 25.4b-d | 376.0 d-g | 64.67b | 67.00b | 127.3b |
نشا دو هفتهای × KSC400 | 154.9ef | 69.47d-f | 26.73a-c | 429.3b-e | 56.33c-e | 58.33c | 121.0 c |
نشا سه هفتهای × KSC400 | 127.5h | 56.13g | 26.7a-c | 379.3d-g | 55.33de | 57.33cd | 121.3c |
نشا چهارهفتهای × KSC400 | 137.8gh | 64.8e-g | 25.4b-d | 347.7e-g | 56.0Cde | 57.67cd | 120.3c |
نشا پنج هفتهای × KSC400 | 132.4gh | 58.77fg | 27.53a-c | 371.0 d-g | 55.33de | 58.00c | 120.7c |
کشت مستقیم بذر × KSC700 | 207.2a | 111.8a | 30.33a | 526.7a | 70.33a | 72.33a | 134.3a |
نشا دو هفتهای × KSC700 | 183.2bc | 95.43b | 28.93ab | 515.3ab | 65.0b | 68.00b | 125.3b |
نشا سه هفتهای × KSC700 | 171.1c-e | 83.07c | 24.33cd | 453.3a-d | 65.0b | 67.33b | 125.0b |
نشا چهارهفتهای × KSC700 | 175.9cd | 78.33cd | 28.03a-c | 468.3a-c | 64.33b | 67.00b | 126.7b |
نشا پنج هفتهای × KSC700 | 171.2c-e | 79.67cd | 26.3B c | 479.7a-c | 64.33b | 66.33b | 125.3b |
میانگینهای هر ستون که دارای حداقل یک حرف مشترک هستند، در سطح احتمال پنج درصد تفاوت معنی داری ندارند.
Means in each column, followed by the same letter are not significantly different at the 5% probability level.
کشت مستقیم بذر (Direct seeding)، نشاء دو هفتهای (Two weeks old seedlings)، نشاء سه هفتهای (Three weeks old seedlings)، نشاءچهار هفتهای (Four weeks old seedlings) و نشاء پنج هفتهای (Five weeks old seedlings)
ب: صفات اجزای عملکرد و عملکرد دانه
نتایج تجزیه واریانس صفات اجزای عملکرد نشان داد که اثر رقم بر عملکرد دانه اثرمعنی داری در سطح احتمال پنج درصد نشان داد. اثر زمانهای مختلف انتقال نشاءهای ذرت برای عملکرد دانه در سطح احتمال پنج درصد معنیدار بود (جدول 5).
مقایسه میانگینها نشان داد عملکرد دانه در تیمارهای KSC 704 و KSC 400 بهترتیب با 10330 و 9506 کیلوگرم در هکتار برتری معنیداری نسبت رقم زودرس KSC 260 داشتند. رقم زودرس KSC 260 با عملکرد دانه 7784 کیلوگرم در هکتار در مرتبه بعد قرار گرفت. اما با توجه به صرفهجویی دو نوبت در مصرف آب رقم زودرس KSC 260 نیز قابل توصیه است (جدول 6). صفات تعداد ردیف دانه در بلال، وزن هزار دانه و درصد چوب بلال کمتر تحت تاثیر تیمارهای نشایی قرار داشت و بیشتر تحت تاثیر اثر رقم بودند، از این رو اختلافی بین تیمارهای مختلف زمان انتقال نشاء ذرت و کشت مستقیم بذر دیده نشد. بیشترین تعداد دانه در ردیف به تیمار کشت مستقیم بذر با 37 دانه در ردیف تعلق داشت. بیشترین رطوبت دانه نیز به تیمار کشت مستقیم بذر با بیش از 24 درصد تعلق گرفت. ازاینرو روشن است هر اندازه رقمی دیررستر باشد و فرصت مناسب برای خشک شدن دانه در مزرعه را ندارد و با توجه به زمان برداشت در منطقه از رطوبت دانه بیشتری برخوردار است. رطوبت بیشتر دانه به عنوان یک صفت منفی در محصول ذرت یاد میشود. چون در رطوبت بالا، دانه به آسانی مورد حمله عوامل بیماریزای قارچی و بویژه قارچهای گروه آسپرژیلوس قرار گرفته و تولید سم خطرناک آفلاتوکسن مینمایند و از طرفی هزینه زیاد خشک کرده دانه را نیز در بر دارد. از نظر عملکرد دانه تیمارهای کشت مستقیم بذر، کشت نشاءهای دو و سه هفتهای به ترتیب با 8278، 8479 و 8299 کیلوگرم در هکتار مشابه هم و بدون اختلاف آماری بودند. عملکرد تیمار کشت نشاء چهار هفتهای نیز 7265 کیلوگرم در هکتار بود. کمترین عملکرد به تیمار کشت نشایی پنج هفتهای با 6597 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت (جدول 6).
مقایسه میانگین برهمکنش ارقام در تیمارهای مختلف زمان انتقال نشا ذرت و کشت مستقیم بذر برای صفت تعداد ردیف دانه در بلال و تعداد دانه در ردیف نشان داد، این صفات درکلیه تیمارها مشابه بوده و تفاوت معنیداری با هم نداشتند، اما صفت وزن هزار دانه این تیمارها در گروههای متفاوتی استقرار یافت. بیشترین وزن هزار دانه به رقم KSC 400 در کشت مستقیم بذر با 376 گرم تعلق داشت. تیمارهای ارقام مورد بررسی در زمان انتقال نشاء با سن دو، سه و چهار هفته نیز از نظر وزن هزار دانه مناسب بودند، اما نشاءهای با زمان انتقال پنج هفتهای از وزن هزار دانه کمتری برخوردار بودند. درصد رطوبت دانه برای سه رقم یاد شده در کشت مستقیم بذر بیشتر از سایر تیمارهای مورد بررسی بودند. بیشترین رطوبت دانه به رقم KSC 704 در کشت مستقیم بذر با 27 درصد تعلق داشت. برای صفت درصد چوب بلال تفاوت زیادی بین تیمارها مشاهده نشد و در نتیجه کشت نشایی و زمانهای مختلف انتقال نشاء به مزرعه بر این صفت تاثیر چندانی نداشت.
مقایسه میانگینهای برهمکنش رقم در زمان انتقال نشاء و کشت مستقیم بذر برای صفت اصلی (عملکرد دانه) نشان داد، عملکرد دانه در نشاءهای با زمان انتقال دو، سه و چهار هفتهای شبیه کشت مستقیم بذر و گاهی عملکرد بیشتری از کشت مستقیم بذر از خود به نمایش گذاشتند. ازاینرو می توان گیاه ذرت را بهعنوان یک محصول نشایی منظور نمود. بیشترین محصول دانه به تیمار KSC 704 در زمان انتقال یک هفتهای ذرت با عملکرد دانه 11640 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت. کمترین عملکرد دانه نیز به ارقام مورد مطالعه (KSC 704، KSC 400 و KSC 260) در زمان پنج هفتهای انتقال نشاء به مزرعه تعلق گرفت. با توجه به این بررسی بهترین زمان انتقال نشاء ذرت، گیاهچههای با طول عمر سه هفته مناسبتر هستند و استقرار آنها نیز در مزرعه به راحتی انجام می شود (جدول 7).
لازم به توضیح است، در این آزمایش سعی شد که نشاءهای سالم با حجم ریشه مناسب و بدون هرگونه خسارتی تولید و استفاده شود، کشت نشاءها در بستر مناسب و مرطوب انجام گردد که در زمان جابجایی استقرار نشاءها به آسانی انجام پذیرد. بدین معنی در زمان انتقال نشا،، سالم بودن ریشههای گیاهچة ذرت اهمیت زیادی داشته و شرایط مناسب تهیه بستر با رطوبت مناسب نقش مؤثری در استقرار نشاء ذرت دارد، پیرو آن بهرهوری از نهادههایی مانند زمین، آب و غیره افزایش خواهد یافت. همچنین کمتر شدن زمان تولید محصول در مزرعه ذرت، موجب کاهش و صرفهجویی یک یا دو نوبت آبیاری، افزایش کارایی استفاده از آب شد. کاشت و استقرار نشاء ذرت باعث ایجاد سبز یکنواخت بوتهها در مزرعه شده و افزایش عملکرد دانه، یکنواختی بیشتر در کیفیت محصول تولیدی از دیگر مزایای کشت نشاءکاری ذرت میباشد (Vantine and Verlinden, 2003). کشت گیاه ذرت به صورت نشاءکاری باعث زودرسی مزرعه در حدود 10 روز میگردد. بدین معنی که در مناطق معتدل و سرد که فصل زراعی برای ذرت کوتاه می باشد (Rattin et al., 2015)، برداشت دانه ذرت در زمان مناسب و با رطوبت بسیار کمتر (رطوبت در حدود 16 تا 17 درصد) انجام میشود، بهطوریکه بدون هر گونه عملیات خشک کردن دانه، محصول مناسب و با کیفت ذرت را میتوان انبار نموده و از طرفی فرصت زمانی کافی برای تهیه بستر و کشت محصول بعدی که بیشتر گندم آبی است، فراهم نمود.
جدول 5-تجزیه واریانس اثر زمان انتقال نشاء بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت
Table 5. Analysis of variance of effect transplant ages on the grain yield and yield components of corn
Traits صفات | درجه آزادی df | ردیف دانه Seed row | دانه در ردیف Number of seeds per row | وزن هزار دانه 1000-grain weight | درصد رطوبتدانه Seed moisture content | درصد چوب بلال Cob percent | عملکرد خالص Net performance |
Replication | 2 | 17.2ns | 63.3ns | 3523.2ns | 23.3ns | 1.9ns | 23396869* |
Factor a | 2 | 17.8ns | 104.8ns | 2187.8ns | 79.5* | 7.1* | 25378156* |
Error a | 4 | 12.8 | 46.1 | 1349.8 | 5.1 | 0.502 | 1933580 |
Factor b | 4 | 10.5ns | 29.2ns | 898.6ns | 19.1* | 1.5ns | 4490544* |
a×b | 8 | 14.5ns | 10.1ns | 1735.1ns | 11.3* | 0.5ns | 1138810ns |
Error b | 24 | 13.5 | 20.4 | 997.8 | 4.5 | 1.2 | 1603765 |
Replication |
| 23.9 | 13.1 | 9.7 | 10.2 | 6.3 | 15.8 |
CV% |
|
|
|
|
|
|
|
ns ،**و*: به ترتیب غیر معنیدار، و معنیدار در سطح احتمال 5 درصد و 1 درصد.
ns, * and ** : Non-significant and significant at the 5% and 1% probability levels, respectively.
جدول 6- مقایسه میانگین آزمایش اثر زمان انتقا نشاء برعملکرد و اجزای عملکرد ذرت
Table 6. Comparison of means effect of transplant ages on yield and yield components of corn
تیمار Treats | تعدادردیف دانه Number of Seed row | دانه در ردیف Number of seeds per row | وزن هزار دانه 1000-grain weight (gr) | رطوبت دانه Seed moisture content (%) | چوب بلال Cob percent (%) | عملکرد خالص Net performance (kg/ha) |
KSC 260 | 14.4 | 32.2 | 310.4 | 18.6 b | 18.2a | 7784 b |
KSC 400 | 16.5 | 33.7 | 332.9 | 20.6 b | 16.8 b | 9506 a |
KSC 704 | 15.3 | 37.4 | 329.2 | 22.8a | 17.8a | 10330a |
LSD 5% | 3.6 | 6.9 | 37.2 | 2.2 | 0.7 | 1410 |
کشت مستقیم بذر | 15.40 | 37.0a | 311.3 | 24.33a | 17.7 | 8278a |
نشا دو هفتهای | 15.51 | 34.76ab | 327.4 | 20.34b | 17.91 | 8479a |
نشا سه هفتهای | 17.09 | 32.10 b | 316.2 | 20.59b | 18.07 | 8299a |
نشا چهارهفتهای | 14.44 | 34.76ab | 334.8 | 19.86b | 17.28 | 7265ab |
نشا پنج هفتهای | 14.44 | 33.58ab | 331.1 | 19.84b | 17.11 | 6597b |
میانگینهای هر ستون که دارای حداقل یک حرف مشترک هستند، در سطح احتمال پنج درصد تفاوت معنی داری ندارند.
Means in each column, followed by the same letter are not significantly different at the 5% probability level.
کشت مستقیم بذر (Direct seeding)، نشاء دو هفتهای (Two weeks old seedlings)، نشاء سه هفتهای (Three weeks old seedlings)، نشاءچهار هفتهای (Four weeks old seedlings) و نشاء پنج هفتهای (Five weeks old seedlings)
جدول7- مقایسه میانگین آزمایش اثر زمان انتقا نشاء برعملکرد و اجزای عملکرد ذرت
Table 7. Comparison of means effect of transplant ages on yield and yield components of corn
تیمار Treats | تعدادردیف دانه Number of Seed row | دانه در ردیف Number of seeds per row | وزن هزار دانه 1000-grain weight (gr) | رطوبت دانه Seed moisture content (%) | چوب بلال Cob percent (%) | عملکرد خالص Net performance (kg/ha) |
کشت مستقیم بذر× KSC260 | 14.8 | 34.13 | 329.3a-c | 21.03bc | 18.67a | 8278 b-d |
نشا دو هفتهای × KSC260 | 15.6 | 32.2 | 323 a-c | 20.40 b-d | 18.60 a | 8479 b-d |
نشا سه هفتهای × KSC260 | 13.87 | 30.93 | 306.3bc | 19.43cd | 18.20 a | 8299 b-d |
نشا چهارهفتهای × KSC260 | 13.87B | 33.2 | 304.0 bc | 16.87de | 18.0 ab | 7265cd |
نشا پنج هفتهای × KSC260 | 13.6 | 30.67 | 289.3c c | 15.37 e | 17.53ab | 6597 d |
کشت مستقیم بذر × KSC400 | 15.6 | 36.8 | 376.0 a | 21.97bc | 16.87 ab | 9862a-c |
نشا دو هفتهای × KSC400 | 15.33 | 34.33 | 319.7 a-c | 19.63b-d | 17.27 ab | 10460ab |
نشا سه هفتهای × KSC400 | 14.73 | 28.47 | 322.0 a-c | 21.63bc | 17.5 ab | 9365 a-d |
نشا چهارهفتهای × KSC400 | 14.4 | 33.4 | 347.0 a-c | 19.03c-e | 16.67 ab | 9179 a-d |
نشا پنج هفتهای × KSC400 | 14.53 | 35.6 | 300.0 bc | 20.b-d | 15.97 b | 8666 b-d |
کشت مستقیم بذر × KSC700 | 15.8 | 40.07 | 354.7ab | 27.0a | 17.57 ab | 10560ab |
نشا دو هفتهای × KSC700 | 15.6 | 37.73 | 339.7 a-c | 21.0bc | 17.87 ab | 11640a |
نشا سه هفتهای × KSC700 | 14.67 | 36.9 | 328.3 a-c | 20.7b-d | 18.5a | 10400ab |
نشا چهارهفتهای × KSC700 | 15.07 | 37.67 | 304.3 a-c | 23.67ab | 17.17 ab | 10380ab |
نشا پنج هفتهای × KSC700 | 15.2 | 34.47 | 320.0 a-c | 23.67ab | 17.83 ab | 8684 b-d |
میانگینهای هر ستون که دارای حداقل یک حرف مشترک هستند، در سطح احتمال پنج درصد تفاوت معنی داری ندارند.
Means in each column, followed by the same letter are not significantly different at the 5% probability level.
کشت مستقیم بذر (Direct seeding)، نشاء دو هفتهای (Two weeks old seedlings)، نشاء سه هفتهای (Three weeks old seedlings)، نشاءچهار هفتهای (Four weeks old seedlings) و نشاء پنج هفتهای (Five weeks old seedlings)
نشاء کاری ذرت علاوه بر رویکرد مدیریتی در زمینه افزایش طول فصل رشد بهعنوان عاملی صرفهجویی در مصرف آب مطرح شده است (Ghias-Abadi et al., 2014). با توجه به موقعیت اقلیمی نامناسب کشور ایران (خشک و نیمه خشک) نشاءکاری یکی از الزامات کشاورزی پایدار میباشد، از طرفی ذرت گیاهی است که مصرف آب زیادی دارد، با نشاءکاری میتوان در مصرف چندین نوبت آبیاری صرفهجویی نمود. برخی پژوهشگران افزایش عملکرد کشت نشایی در ذرت شیرین در مقایسه با کشت متداول را به دلیل افزایش جذب بیشتر نور و شاخص برداشت دانستند و گزارش نمودند که افزایش عملکرد به تغییرات توسعه سطح برگ، شکل فضایی و معماری گیاه و تغییرات آناتومیکی از قبیل نسبت آوند آبکش به چوبی و نسبت غلاف آوندی به مزوفیل وابسته است (Sanchez Andonova et al., 2014).
در این آزمایش مشاهده شد که ارتفاع بوته و ارتفاع بلال در شرایط کشت مستقیم بذر ذرت بیشتر از تیمارهای کشت نشایی ذرت بود. در این راستا سانچز آندونوا و همکاران (Sanchez Andonova et al., 2014) گزارش نمودند که ارتفاع گیاه در کشت نشایی نسبت به کشت متداول کاهش مییابد. سطح برگ بلال در تیمارها نشان داد که تیمارهای نشایی از نظر آماری تفاوتی با کشت مستقیم بذر ندارد. در برخی موارد تیمار نشاء با زمان انتقال دو هفتهای از نظر سطح برگ بلال برتر از تیمار کشت مستقیم بذر بود. صفت قطر بوته نیز در کلیه تیمارهای کشت نشایی همسان و برابر با قطر بوته در شرایط کشت مستقیم بذر ذرت بود (Sanchez Andonova et al., 2014). راتین و همکاران (Rattin et al., 2015) بیان کردند که در کشت نشایی ذرت شیرین افزایش جذب نور مشاهده شد بهطوری که گیاه سریعتر به شاخص سطح برگ ماکزیمم میرسد، از اینرو در شرایط کشت نشایی راندمان استفاده از نور افزایش مییابد و در پایان باعث حداکثر عملکرد بیولوژیک میگردد.
صفات اجزای عملکرد مانند تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف دانه در بلال، وزن هزار دانه و درصد چوب بلال در تیمارهای نشایی و کشت مستقیم بذر نیز شبیه هم بود و اختلاف معنیداری بین تیمارهای نشایی و کشت مستقیم بذر ذرت مشاهده نشد. کشت نشایی ذرت باعث کاهش اجزا عملکرد نگردید. از اینرو ذرت را میتوان به عنوان یک گیاه نشایی مدنظر قرار داد و برنامهریزی لازم در جهت افزایش سطح زیر کشت نشاء ذرت با توجه به وضعیت آب در کشور انجام داد. همچنین در این آزمایش مشاهده شد که عملکرد دانه در شرایط تیمار انتقال نشاء دو هفتهای و سه هفتهای بیشتر از عملکرد کشت مستقیم بذر ذرت بود. نه تنها کشت نشایی ذرت باعث کاهش محصول ذرت نشد، بلکه افزایش محصول دانه را نیز در پی داشت. در این راستا سایر محققین گزارش نمودند که در شرایط نشاکاری ذرت گیاهان به بالاترین سطح بازدهی و نیز بیشترین عملکرد میرسند به ویژه زمانی که گیاهان در مرحله سبز شدن و استقرار در معرض خسارت پرندگان میباشند، این روش کارایی مؤثرتری از خود نشان میدهد (Di Benedetto and Rattin, 2008 و Oswald et al., 2001). نشاء کاری ذرت در کشور کره جنوبی بسیار رایج میباشد، همچنین در سایر نقاط دنیا مانند شمال ویتنام و قسمتهایی از شمال هند و ترکیه نیز گزارشاتی از کشت نشایی ذرت وجود دارد (Khehra et al., 1990).
نتیجه گیری کلی
عملکرد دانه در ارقام KSC 704 و KSC 400 بهترتیب با 10330 و 9506 بود و برای هیبرید زودرسKSC 260 برابر با 7784 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین محصول دانه به تیمار KSC 704 در زمان انتقال دو هفتهای ذرت با عملکرد دانه 11640 کیلوگرم در هکتار تعلق گرفت. متوسط عملکرد ارقام برای نشاءهای با سن سه هفته یا 21 روزه حدود 3/8 تن در هکتار بود. کمترین عملکرد دانه نیز به کلیه ارقام مورد مطالعه در زمان جابجایی نشاءهای پنج هفتهای تعلق داشت. اثرکشت نشایی در مقایسه با کاشت مستقیم بذر ذرت در عملکرد دانه و اجزای عملکرد کاهش نشان نداد. کشت نشایی ذرت باعث زودرسی مزرعه ذرت در حدود 8 تا 10 روز شد که در حدود یک تا دو نوبت در مصرف آب صرفه جویی میشود. با توجه به نتایج این بررسی مناسبترین زمان انتقال نشاء ذرت نشاءهای ذرت با طول عمر سه هفته توصیه میشود.
منابع مورد استفاده References
ü Anonymous. 2016. Information Center of Kermanshah Jihad Agriculture Organization.
ü Anonymous. 2016. Center for Statistics and Information Ministry of Agriculture.
ü Badran, M. S. S. 2001. Effect of transplanting and seedling age ongrain yield and its components of some maize cultivars. Alexandria Journal of Agricultural Research. 46(2): 47–56.
ü Basu, S., S. P. Sharma and S. Basu. 2003. Effect of transplanting on vegetative, floral and seed characters of maize (Zea mays L.) parental lines in spring-summer season. Indian Journal of Agricultural Sciences 73(1): 44-48
ü Biswas, M. 2008. Effect of Seedling Age and Variety on the Yield and Yield Attributes of Transplanted Maize. International Journal of Sustainable Crop Production. 3(6):58-63.
ü Biswas, M., N. Islam, , S. Islam and M. Ahmed. 2009. Seedling raising method for production of transplanted maize. International Journal of Sustainable Crop Production. 4(2): 6–3
ü Begna, SH., DL. Smith, RI. Hamilton, LM. Dwyer and DW. Stewart. 2001. Corn genotypic variation effects on seedling emergence and leaf appearance for short-season areas. Journal ofAgronomy and Crop Science. 186(4):267-271.
ü Dale, AE. and SH. Drennan. 1997. Transplanted maize (Zea mays L.) for grain production in southern England. I. Effects of planting date, transplant age at planting and cultivar on grain yield. Journal of Agricultural Sciences. 128(1):27-35.
ü Di Benedetto, A. and J. Rattin. 2008. Transplant in sweet maize: a tool for improving productivity. The Americas Journal of Plant Science and Biotechnology. 2(2):96-108.
ü Fanadzo, M., S. Chiduzaand and P. N. Mnkeni. 2010. Comparative response of direct seeded and transplanted maize to nitrogen fertilization at Zanyokwe Irrigation Scheme, Eastern Cape, South Africa. African Journal of Agricultural Research. 4 (8):689-694
ü Ghias-Abadi, M., M. Khajeh-Hosseini and A.A. Mohammad-Abadi. 2014. Effects of transplanting date on growth and yield of forage maizen (Zea mays L.) in Mashhad. Iranian Journal of Field Crops Research 12(1): 137-145. (In Persian with English Abstract)..
ü Khehra, A. S., H. S. Brar, R. K. Sharma, B. S. Dhillon and V. V. Malhotra. 1990. Transplanting maize during the winter in India. Agronomy Journal. 82: 41-47.
ü Liu, W., M. Tollenaar, G. Stewart and W. Deen. 2004. Response of corn grain yield to spatial and temporal variability in emergence. Crop Science. 44(3):847-854.
ü Liu, W., M. Tollenaar, G. Stewart and W. Deen. 2002. Within-row plant spacing variability does not affect corn yield. Agronomy journal. 96(1):275-280.
ü Bavec F, Bavec M. 2002. Effects of plant population on leaf area index, cob characteristics and grain yield of early maturing maize cultivars (FAO 100-400). European Journal of Agronomy. 16(2):151-159.
ü Oswald, A., J. K. Ransom, J. Kroschel and J. Sauerborn. 2001. Transplanting maize (Zea mays) and sorghum (Sorghum bicolor) reduces Striga hermonthica damage. Weed Sciences. 49: 346-353.
ü Rattin, J., A. Di Benedetto and T. Gornatti. 2006. The effect of transplant in sweet maize (Zea mays L.). I: Growth and Yield. International Journal of Agricultural Research.1(1):58-67.
ü Rattin, J., J.P. Valinote, R. Gonzalo and A. Di Benedetto. 2015. Transplant and change in plant density improve sweet maize (Zea mays L.) yield. American Journal of Experimental Agriculture. 5(4): 336-351.
ü Sanchez Andonova, P., J. Rattin and A. Di Benedetto. 2014. Yield increase as influence by transplanting of sweet corn (Zea mays L. saccharata). American Journal of Experimental Agriculture. 4(11): 1314-1329.
ü Sadeghi, F. 2017. Final report on the study of Effect of transplanting time on yield and yield of corn. Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center. 35 pages.
ü Sanjeev, K., K. Shivani and K. Santosh. 2014. Performance of transplanted maize (Zea mays L.) under varying age of seedling and method of nursery raising in the midlands of eastern regionIndian Journal of Agricultural Sciences. 84(7): 87–94.
ü Sharma, RK., HS. Brar, AS. Khehra and BS. Dhillon. 1989. Gap filling through transplanting in maize during winter. Journal ofAgronomy and Crop Science.162(3):145-148.
ü Vantine, M., and S. Verlinden. 2003. Growing organic vegetable transplants. West verginia university.
ü Welbaum, GE., J.M. Frantz, MK. Gunatilaka and Z. Shen. 2001. A comparison of the growth, establishment, and maturity of direct-seeded and transplanted sh2 sweet corn. Horticultural Science. 36(4):687-690.
ü Wyatt, J. E. and J. A. Mullins. 1988. Transplanted sweet corn. Hort. Sci. 23 (5): 824. In: Paper presented at American Society of Horticultural Science Southern Region 48th Annual Meeting. 31 Jan.-2 Feb., 1988, New Orleans, Louisiana.