شناسایی و ارزیابی چالش‌های موجود در نظام حسابرسی مالیاتی اشخاص حقوقی کشور(فراترکیب و ANP)
محورهای موضوعی : مدیریتمهدی جانی 1 , فرزین رضایی 2 * , مهدی بشکوه 3 , حسین کاظمی 4
1 - دانشجوی دکتری حسابداری، گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
2 - دانشیار گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین ، ایران
3 - استادیار گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
4 - استادیار گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
کلید واژه: حسابرسی مالیاتی, اشخاص حقوقی, فراترکیب, ANP,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: هدف این پژوهش، شناسایی و ارزیابی چالش‌های موجود در نظام حسابرسی مالیاتی اشخاص حقوقی کشور (فراترکیب و ANP) می‌باشد.
روش‌شناسی: این پژوهش در زمره تحقیقات کاربردی و از نوع آمیخته اکتشافی بوده و در سه مرحله تدوین شده است. در مرحله اول از طریق روش فراترکیب با استفاده از رویکرد هفت مرحله‌ای سندولسکی و بارسو (2007)، چالش‌های موجود در نظام حسابرسی مالیاتی اشخاص حقوقی کشور شناسایی گردید. در مرحله دوم، از روش دلفی فازی برای غربال و تایید نتایج یافت شده استفاده گردید. در مرحله سوم، برای بررسی تأثیرات شبکه‌ای و رتبه بندی نتایج، عوامل با استفاده از روش ANP، وزن دهی و رتبه بندی شدند.
یافته‌ها: یافته‌های این تحقیق شامل 7 بعد، 23 مؤلفه و 116 شاخص بود. این یافته‌ها در هفت بعد انحرافات و ادراکات، سازمانی و ساختاری، فرهنگی و اجتماعی، تعامل و همکاری، قوانین و مقررات، فناوری اطلاعات و آموزش و توانمند سازی دسته‌بندی شدند. همچنین نتایج ANP نشان داد که ابعاد فناوری اطلاعات، سازمانی و ساختاری و فرهنگی و اجتماعی جزء مهم‌ترین ابعاد بوده و رتبه اول تا سوم را به خود اختصاص داده‌اند. در میان مولفه‌ها نیز محیط همکاری، تدوین و بهبود قوانین و تفسیر و قابل فهم بودن، مولفه‌های کلیدی را تشکیل داده و رتبه اول تا سوم را اختیار نموده‌اند.
نتیجه‌گیری: نظام حسابرسی مالیاتی یکی از ارکان اصلی افزایش شفافیت مالی و کاهش فرارهای مالیاتی در کشور بوده و نقش اساسی ایفا می‌کند.
Background and purpose: The purpose of this study is to identify and evaluate the challenges in the tax audit system of the country's legal entities (Meta-synthesis and ANP).
Methodology: This research is an applied and exploratory research and has been compiled in three stages. In the first stage, through the meta-synthesis method using the seven-step approach of Sandolsky and Barso (2007), the challenges in the tax audit system of the country's legal entities were identified. In the second step, the fuzzy Delphi method was used to screen and confirm the results. In the third stage, in order to investigate the network effects and rank the results, the factors were weighted and ranked using the ANP method.
Findings: The findings of this study included 7 dimensions, 23 components, and 116 indicators. These findings were categorized into seven dimensions: deviations and perceptions, organizational and structural, cultural and social, interaction and cooperation, laws and regulations, information technology and education, and empowerment. Also, the results of ANP showed that the dimensions of information technology, organizational, structural, cultural and social are among the most important dimensions and rank first to third. Among the components, the environment of cooperation, the formulation and improvement of laws, and the interpretation and comprehension are the key components and have taken the first to third place.
Conclusion: The tax audit system is one of the main pillars of increasing financial transparency and reducing tax evasion in the country and plays a fundamental role.
آقایی محمدعلی، عسکری علی، کریمی سعید(1391) بررسی ارتباط متغیرهای حسابداری با کارایی فرآیند رسیدگی مالیاتی اشخاص حقوقی. پژوهشنامه مالیات. ۲۰ (۱۵) :۱۰۷-۱۲۴.
باصری مختار، امیری علی، سالاری حجت الله، رستمی جاز حمید (1403). الگویِ کاهش اختلافات مالیاتی با حسابرسی مالیاتی تراکنش‌های بانکی شرکت‌ها و مشاغل: رهیافت داده بنیاد چندوجهی. دانش حسابرسی. ۲۴ (۹۴) :۳۱۵-۳۴۸
توکل, محمد و حبیبی بدرآبادی, محبوبه. (1401). واکاوی ذهنیت کنشگران نسبت به فناوری اطلاعات در نظام مالیاتی (با رویکرد نظریۀ ساخت‌یابی). جامعه شناسی کاربردی, 33(3), 1-28. doi: 10.22108/jas.2022.129099.2125
جمشیدی رامین,برزگر بهرام و محسنی,عبدالرضا (1402). تبیین و اعتبار یابی عوامل موثر در مدل ارتقای کیفیت حسابرسی مالیاتی. اقتصاد مالی. 64، (17). 45-74.
حسین آبادی، جلال الدین، و زمانی مزده، مهدی. (1393). بررسی موانع اجرایی حسابرسی مالیاتی در ایران (موضوع ماده 272 قانون مالیات های مستقیم). دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 3(11)، 55-66.
خباز زاده محمد اسماعیل ؛ جهانشاد آزیتا (1399). نسبت‌های سودآوری و ویژگی‌های مودیان در سیستم حسابرسی مالیات بر ارزش‌افزوده مبتنی بر ریسک. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی. دوره 12، شماره 46، صفحه 132-162
زارعیان, حسین و حجازی، محسن (1402). ارایه مدل ریسک حسابرسی مالیاتی در طرح جامع مالیاتی با رویکرد ترکیبی ISM-ANP. پژوهش های تجربی حسابداری, 13(1), 61-80. doi: 10.22051/jera.2023.38394.2953
صراف، فاطمه، صالحی، علی، و مهرانی، ساسان. (1400). بهبود و ارتقاء مدل انتخاب حسابرسی مالیاتی مبتنی بر ریسک مودیان در نظام مالیاتی.. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10(38 )، 205-222.
طاهری, محمد, جهانگیرنیا, حسین, خان محمدی, محمدحامد و غلامی جمکرانی, رضا. (1399). تدوین مدل کیفیت حسابرسی مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش افزوده ایران. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت, 9(34), 277-298.
کریمی, محمد علی, کردستانی, غلامرضا و بیگلر, کیومرث. (1402). شناسایی چالش های نظام مدیریت مالی عمومی. مطالعات تجربی حسابداری مالی, 20(77), 141-182. doi: 10.22054/qjma.2023.73050.2446
مهدوی, غ.,و محمدیان, م. (1396). چالش‌های اجرای حسابرسی عملکرد در دستگاه‌های اجرایی. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی دوره 9، شماره 36، صفحه 27-48.
میرمحمدی, رشید, قربانی, رحیم و وظیفه دوست, حسین. (1390). بررسی تأثیر عوامل موثر بر ارتقای تمکین مودیان مالیاتی (اشخاص حقوقی) از دیدگاه کارکنان مالیاتی در شهر تهران (مطالعه موردی: اداره کل امور مالیاتی مودیان بزرگ تهران. مدیریت فرهنگی, 5(2 (پیاپی 12)), 114-126.
Aghaei Mohammadali, Askari Ali, Karimi Saeed (2012) Investigating the Relationship between Accounting Variables and the Efficiency of the Tax Processing Process of Legal Entities. Journal of Tax Research. 20 (15) :107-124(Persian)
Artiukh, O., & Murenko, T(2018) Standardization of tax audit in the conditions of changing the control paradigm. East European Science Journal, 36-49.
Baseri Mokhtar, Amiri Ali, Salari Hojjatollah, Rostami Jaz Hamid (2024). A Model for Reducing Tax Disputes with Tax Audit of Bank Transactions of Companies and Businesses: A Multimodal Grounded Approach. Audit knowledge. 24 (94) :315-348(Persian)
Belay, M. (2017). Challenges of tax audit administration in Addis Ababa: Evidence from small tax payer branches (Doctoral dissertation, St. Mary's University).
HOSSEINABADI, JALAL AL-DIN, & ZAMANI MAZDEH, MAHDI. (2014). Investigating the Barriers to Tax Auditing in Iran (Subject of Article 272 of the Direct Taxes Law). Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 3(11), 55-66. (Persian)
Jamshidi Ramin,Barzegar Bahram & Mohseni, Abdolreza (2023). Explaining and Validating the Factors Affecting the Quality Improvement Model of Tax Auditing. Financial Economics. 64، (17). 45-74. (Persian)
Karimi, M. A., Kordestani, G.R. & Bigler, K. (2022). Identifying the Challenges of the Public Financial Management System. Empirical Studies in Financial Accounting, 20(77), 141-182. doi: 10.22054/qjma.2023.73050.2446(Persian)
Khabazzadeh Mohammad Esmaeil & Jahanshad Azita (2020). Profitability Ratios and Taxpayer Characteristics in the Risk-Based VAT Audit System. Financial Accounting and Auditing Research. Volume 12, Issue 46, Pages 132-162(Persian)
Mahdavi, G., & Mohammadian, M. (2017). Challenges of Implementing Performance Audits in Executive Agencies. Financial Accounting and Auditing Research Volume 9, Issue 36, Pages 27-48. (Persian)
Mensur, B., & Mamo, D. (2022). The practices and challenges of tax audit: Case study on Finfinnee branch office of Oromia revenue authority. Journal of Business and Administrative Studies, 14(2), 31-49.
Mhlanga, D., & Masehela, K. F. (2023). Exploring the involvement of tax audit experts in the early stages of tax audits: Empirical evidence from South African Revenue Service (SARS). International Journal of Research in Business and Social Science (2147-4478), 12(8), 299-309.
Mirmohammadi, R., Ghorbani, Rahim & Vazamdoost, H. (2020). Investigating the Effect of Factors Affecting the Promotion of Taxpayers' Compliance (Legal Entities) from the Perspective of Tax Workers in Tehran (Case Study: General Administration of Taxpayers Affairs of Tehran Large Taxpayers. Cultural Management Journal, 5(2 (12)), 114-126. (Persian)
SARRAF, FATEMEH, SALEHI, ALI, & MEHRANI, SASAN. Improving and Improving the Taxpayer Risk-Based Audit Selection Model in the Tax System. JOURNAL OF MANAGEMENT ACCOUNTING AND AUDITING KNOWLEDGE, 10(38 ), 205-222. (Persian)
Taghavi Qasemabad F, Darabi R, Charmahali S(2023). Presenting the Tax Audit Model according to the Effects of Psychological Safety and Tax Audit Knowledge during the Detection of Tax Frauds. J Tax Res; 31 (58) :26-46 URL: http://taxjournal.ir/article-1-2298-fa.html
Taheri, M., Jahangirnia, H., Khanmohammadi, M.H. & Gholami Jamkarani, R. (2022). Developing a Model of Tax Audit Quality in Iran's Value Added Tax System. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 9(34), 277-298. (Persian)
Tavakol, M. & Habibi Badrabadi, M. (2022). An Analysis of Actors' Mentality Toward Information Technology in the Tax System (with a Structuring Theory Approach). Journal of Applied Sociology, 33(3), 1-28. doi: 10.22108/jas.2022.129099.2125(Persian)
Wardayani, W., & Santoso, M. R. (2023). Strengthening Tax Audit Management by Controlling and Auditors' Competence: Tax Court Case in Indonesia. Adpebi International Journal of Multidisciplinary Sciences, 2(2), 238-250.
WC, World Bank Group. (2020). Paying Taxes 2020: The changing landscape of tax policy and administration across 190 economies.
Zareian, Hossein & Hejazi, Mohsen (2023). Presenting a Tax Audit Risk Model in a Comprehensive Tax Plan with a Combined ISM-ANP Approach. Empirical Research in Accounting, 13(1), 61-80. doi: 10.22051/jera.2023.38394.2953(Persian)