میزان فرسودگی و انگیزش شغلی در میان کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی: نمونه موردی استان آذربایجان شرقی

محورهای موضوعی : دانش شناسی

وحید آقاکیشی زاده ¹ , تراب نجاری ² , سمیه صفری حاجی خانلو ³

1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران
2 - استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تبریز
3 - موسسه غیرانتفاعی میثاق، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1396/10/13 تاریخ پذیرش : 1397/04/20 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: فرسودگی شغلی, آذربایجان شرقی, کتابخانه‌های دانشگاهی, مدیریت منابع انسانی, انگیزش شغلی,

چکیده مقاله :

هدف: فرسودگی شغلی به عنوان یک بیماری و یکی از واقعیت‌های محیط کاری کتابداران شناخته شده است. هدف این پژوهش، سنجش میزان و ارتباط بین فرسودگی شغلی با انگیزش شغلی کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی استان آذربایجان شرقی است. روش پژوهش: روش تحقیق حاضر پیمایشی-توصیفی و به لحاظ هدف، کاربردی است. جامعه‌ی آماری پژوهش، کلیه‌ی کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی استان آذربایجان شرقی است. ابزارهای جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه مشخصات جمعیت شناختی، پرسشنامه‌ی انگیزش شغلی دانت...و دیگران[1] (1996) و پرسشنامه‌ی سنجش فرسودگی شغلی هازل و مسلش[2] (1977) می‌باشد. داده‌های آماری با کمک فنون آماری توصیفی و شاخص‌های آمار استنباطی، یعنی ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن، تجزیه و تحلیل آماری شدند. یافته‌ها: فرسودگی و انگیزش شغلی کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی استان آذربایجان شرقی بالاتر از متوسط ارزیابی شد و ارتباط معنی‌دار بین فرسودگی شغلی و انگیزش شغلی کتابداران مشاهده گردید. نتیجه‌‌گیری: وضعیت فرسودگی شغلی در کتابخانه‌های دانشگاهی (به علت بالاتر بودن میزان فرسودگی شغلی) لزوم توجه بیشتری را در مقایسه با سایر انواع کتابخانه‌ها می‌طلبد. بالا بردن انگیزش شغلی کتابداران خواهد توانست در کاهش شیوع فرسودگی شغلی، پیشگیری و درمان آن مؤثر باشد. [1] Dunt et al [2] Hassles and Maslash

چکیده انگلیسی:

Objective: Job burnout is known as a fact of librarian’s work environment. This study aimed to measurment and survey the relationship between academic librarian’s burnout and job motivation in East Azerbaijan province. Methods: The study sample is all academic librarians in East Azerbaijan province. Research method is survey that analyzing data with statistical indicators Pearson and Spearman correlation coefficient. motivational and health factors mean in men than greater than women Motivational factor have inverse correlation. Data collection tools include: demographic characteristics questionnaire, Dunt… [et all] (1996) job motivation questionnaire and Hassels & Maslash (1977) Burnout Inventory. Descriptive and inferential statistics include, Pearson and Spearman correlation coefficient, were used for analyzing of collected data of questionnaires. Results: Motivation and burnout among academic librarians in East Azerbaijan province was assessed higher than average; and the relationship between motivation and burnout among librarians were observed. Conclusion: Regarding the relationship between job motivation and burnout is necessary case in human resource issue that need to control of them in academic librarians. these two organizational variables must be studied furtthermore. The state of burnout in academic libraries (due to higher levels of burnout) for more attention compared to other libraries are needed. Enhance of job motivation of Librarians will ultimately be effective in reducing the incidence of burnout and prevention and treatment it.

منابع و مأخذ:

آذرگون، م.؛ فهیم نیا، ف. (1394). بررسی وضعیت فرسودگی شغلی کتابداران سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و ارتباط آن با ویژگی‏های جمعیت‏شناختی. مدیریت اطلاعات و دانش شناسی، 3(5)، 45-60.

بیگلو، م.؛ مصیب زاده ش.؛ غفاری س.(1393). فرسودگی شغلی در میان کتابداران کتابخانه‌های عمومی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۲0 (1)، 53-67.

پارسایی محمدی، پ. ... و دیگران (1391). بررسی فرسودگی شغلی و رابطه آن با متغیرهای جمعیت شناختی در کتابداران دانشگاهی اصفهان. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 19(9)، 67-84.

حریری ن.؛ حسن زاده، پ. (1389). سنجش فرسودگی شغلی در میان کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان مازندران. نوآوری‌های مدیریت آموزشی (اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی)، 6(1): 21، 71 - 88.

دردی پور، ع.(1390). بررسی رابطه بین سرسختی روان شناختی با فرسودگی شغلی و رضایت شغلی در کتابداران دانشگاهی شهر اهواز. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شهید چمران اهواز. به راهنمایی زاهد بیگدلی و مشاوره عبدالزهرا نعامی.

رحیمی، ف.(1388). نگاهی به تحلیل رفتگی شغلی یا سندرم برن اوت و حضور آن در حرفه کتابداری. فصلنامه کتاب، 20(1)، 289-302.

ریاحی نیا، ن.(1390) تأثیر مشاوره گروهی و کتاب درمانی بر کاهش فرسودگی شغلی زنان کتابداران دانشگاهی. فصلنامه علمی پژوهشی مشاوره شغلی و سازمانی، 3(7)، 97-112.

ساعتچی، م.(1376). روانشناسی در کار سازمان و مدیریت. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.

ستوده راد، د.(1393). بررسی فرسودگی شغلی در بین کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان کردستان. ارتباط علمی، 31(3)، 102-120.

شعبانی، ا.؛ عابدی، م. (1389). بررسی همبستگی شرایط ارگونومی و فرسودگی شغلی در کتابداران کتابخانه‌های دانشگاه‌ اصفهان. تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی، 44(4)، 147-163.

فهیم نیا، ف.؛ موسی خانی، م.؛ آذرگون، م.(1390). بررسی ارتباط بین ابعاد سازمان یادگیرنده با فرسودگی شغلی (مطالعه موردی: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران). تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی، 45 )56(،13-34.

قنبری، آ.(1392). بررسی عوامل مؤثر بر فرسودگی شغلی کتابداران کتابخانه‌های عمومی و دانشگاهی استان کرمانشاه. پایان‌نامه کارشناسی ارشدعلم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه الزهراء. به راهنمایی حسن کیانی و مشاوره منصور تاجداران.

محمدی شهرکی، آ.... و دیگران (1393). بررسی میزان فرسودگی شغلی در میان کتابداران شهرستان زابل در سال 1392. همایش ملی کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی دانشگاههای علوم پزشکی، اولین:‏‏ تهران:‏ 27 - 28 آبان 1393.

مروستی، زهرا (۱۳۹۳). بررسی تأثیر متغیرهای کاری بر فرسودگی شغلی کتابداران. کنفرانس ملی پویایی مدیریت، توسعه‌ی اقتصادی و مدیریت مالی، دومین: شیراز: 1393.

مصطفوی، ا.؛ قاسمی‌نژاد، م.(1391). میزان فرسودگی شغلی و رابطه‌ی آن با سن و سابقه‌ی کار کتابداران دانشگاه‌های دولتی شهر تهران. مدیریت اطلاعات سلامت، 9(6)، ص. 28

مصطفوی، ا.؛ قاسمی نژاد، م.؛ شکاری، م.(1394). مقایسه خشنودی شغلی، فرسودگی شغلی و تعهد سازمانی کتابداران زن و مرد دانشگاه‌های دولتی شهر تهران. دانش شناسی، 8(28)، 61-74.

Affleck, M.A. (1996). Burnout among bibliographic instruction librarians. Library & Information Science Research, 18(2), 165-183.

Altahayneh, z. (2003). The effects of coach’s behaviors and burnout on the satisfaction and burnout of athletes. A Dissertation for the degree of Doctor of philosophy, the Florida state university.

Ayeni, C.O. Popoola, S.O. (2007). Work Motivation, Job Satisfaction, and Organizational Commitment of library personnel in Academic and Research libraries in Oyo State. Nigeria Library philosophy and practice.

Baker, E. (2015). The Potential Impact of Positive Organizational Behavior on the Library Working Environment. EGPL, 34(2), 1–28.

Biglu, M. (2012). A study of job burnout among public librarians in Ardabil. European Psychiatry, 27(1), 1-10.

Brand, T. (2007). An Exploration of the relationship betweem burnout, occupational stress and emotional intelligence, nursing industry, 29(11), 98-106.

Bullard, S.W. (2002). Gypsies, tramps and rage: Coping with difficult patrons. The Reference Librarian, 36(75/76), 245–252.

Bunge, C. (1989). Stress in the library. Library Journal, 112(15), 47–51.

Burke, D.... [et al] (2009). Perspectives on job stress in the serials information world. Serials Review, 35(5), 35–41.

Caputo, J.S.) 1991). Stress and Burnout in Library Service. Phoenix, Arizona: The Oryx Press.

Curran, Thomas ... [et all]. (2011). Passion and burnout in elite junior soccer players: The mediating role of self-determined motivation. Psychology of Sport and Exercise, 12(6), 655-661.

DeFreese J.D., Smith Alan L. (2013). Teammate social support, burnout, and self-determined motivation in collegiate athletes. Psychology of Sport and Exercise, 14(2), 258-265.

Dombrovskis V., Guseva S., Murasovs V. (2011). Motivation to Work and the Syndrome of Professional Burn-out among Teachers in Latvia. Social and Behavioral Sciences, 29(11), 98-106.

Engelbrecht, S. (2006). Motivation and Burnout in Human Service Work the Case of Midwifery in Denmark. Ph.D. Thesis.

Erdilek K., melisa., Arıkan T., seher and Köse, ali (2014). Does motivation mediate the job performance and burnout? evidence from turkish banking sector. American international journal of social science, 6 (3), 98-108.

Ferkol, H. C. (1998). An analysis of stress associated with reference work in a public library. (Unpublished master's thesis). Kent State University, Kent, OH.

Fisher, D. P. (1990). Are librarians burning out? Journal of Librarianship, 22(4), 216–235.

Harwell, K. (2008). Burnout strategies for librarians. Business and Finance Librarianship,13(3), 379–390.

Huprich, J. (2007). Burnout in Academic Libraries. ALA-APA, 4(1), Available at: https://www.ischool.utexas.edu/~loriene/wellness/Burnout_in_Academic_Libraries.pdf

Hsu, L. (2013). Work motivation, job burnout, and employment aspiration in hospitality and tourism students: An exploration using the self-determination theory. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 13(20), 180-189.

Khalatbari, J.; Ghorbanshiroudi, S.; Firouzbakhsh, M. (2013). Correlation of Job Stress, Job Satisfaction, Job Motivation and Burnout and Feeling Stress. Social and Behavioral Sciences, 84(9), 860-863.

Lambert, E. (2002). A review of the literature on the correlates of correctional staff job satisfaction. criminal justice and behavior, 29(2), 115-143.

Lamptey, R. ... [et al] (2013) Motivation and Performance of Librarians in Public Universities in Ghana. Library Philosophy and Practice (e-journal). 9(11), 911

Macauley, P. (2014). Managing Burnout in the Workplace: A Guide for Information Professionals. Library Management, 35 (6/7), 534 – 535.

Maslach, J. (1996), Maslach Burnout Inventory Manual (3^rd Ed). palo Alto, Counting psychosis`s Press.

Maslach, C. (2011).  Engagement research:  Some thoughts from a burnout perspective.  European Journal of Work and Organizational Psychology, 9(20), 47-52.

Maslach, C.; Leiter, M.P.; Jackson, S.E. (2012). Making a significant difference with burnout interventions: Researcher and practitioner collaboration.  Journal of Organizational Behavior, 33(296), 300- 309.

McCormack, N. (2014). Managers, Stress, and the Prevention of Burnout in the Library Workplace, in Anne Woodsworth. W. David Penniman (ed.) Advances in Librarianship (Advances in Librarianship, Volume 38) Emerald Group Publishing Limited, pp.211 – 244.

Moniz, L. and Slutzky, H. (2016). The Solo Librarian. The Mindful Librarian. 2016, 187-205

Morris, J. A., & Feldman, D. C. (1996). The dimensions, antecedents, and consequences of emotional labor. Academy of Management Review, 21(4), 986–1010.

Ollendorff, M. (1990). How much do librarians know about stress management? Be- havioral & Social Sciences Librarian, 8(1/2), 67–99.

Rawolle, M. … [et all]. (2016). No fit, no fun: The effect of motive incongruence on job burnout and the mediating role of intrinsic motivation. Personality and Individual Differences. 89 65–68.

Shaw, Craig S. (1992). A scientific solution to librarian burnout. New Library World, 93(5).

Sheesley, Deborah F. (2001). Burnout and the academic teaching librarian: an examination of the problem and suggested solutions. The Journal of Academic Librarianship, 27(6), 447-451.

Sheih, C. S. M. (2010). An empirical study of public service librarians' perceptions and causes of negative emotions in Taiwan’s public libraries. Journal of Library and Information Studies, 8(1), 87–96.

Shupe, Ellen I., Wambaugh, Stephanie K. and Bramble, Reed J. (2015). Role-related Stress Experienced by Academic Librarians. The Journal of Academic Librarianship, 41(3), 264-269.

Siamian, H. ... [et al] (2006). Stress and burnout in libraries & information centers. In C. Khoo, D. Singh & A.S. Chaudhry (Eds.), Proceedings of the Asia-Pacific Conference on Library & Information Education & Practice 2006 (A-LIEP 2006), Singapore, 3-6 April 2006 (pp. 263-268). Singapore: School of Communication & Information, Nanyang Technological University.

Simmonds, P. L., & Ingold, J. L. (2002). The difficult patron in the academic library: Problem issues or problem patrons? The Reference Librarian, 75/76, 55–66.

Slavick, S. (2009). Problem situations, not problem patrons. Public Libraries, 48(6), 38-42

Sorgenfrei, R.; Hooper-Lane, C. (2001). Book selection responsibilities for the reference librarian: professional benefit or burden? Library Collections, Acquisitions, and Technical Services, 25(2), 171-178.

Tran, J. … [et all]. (2013). Relationships between motivation and burnout in sub-elite rowers. Journal of Science and Medicine in Sport, 16(1), 50 –58.

Togia, A. (2005). Measurement of burnout and the influence of background characteristics in Greek academic librarians. Library Management, 26 (3),130–138.

Topper, F. (2008). Rekindling the passion in your library job. New Library World, 109 (7/8), 390–392.

Tsigilis, N.; Koustelios, A.; Togia, A. (2004). Multivariate relationship and discriminant validity between job satisfaction and burnout. Journal of Managerial Psychology, 19 (7), 666–675.