صورت بندی گناه در قرآن کریم بر مبنای معناشناسی مفهوم «ذنب»

محورهای موضوعی : مطالعات تاریخی مرتبط با زبانشناسی

مهدی جلالی ¹ , فاطمه آگهی ²

1 - استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
2 - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/06/25 تاریخ پذیرش : 1398/10/23 تاریخ انتشار : 1398/11/01

کلید واژه: گناه, جرم, ریشه شناسی, ذنب, خطیئه, روابط همنشینی و جانشینی, مولفه های معنایی,

چکیده مقاله :

ذنب از واژگان کلیدی حوزۀ‌ معنایی مفاهیم گناه در قرآن کریم است. مفسران و صاحبان کتب وجوه و نظائر، بدون توجه به ظرافت‌های معنایی و نیز حوزه‌های کاربردی آیات ذنب، این واژه را دارای معنایی شامل بر همه گناهان و بعضا هم‌معنا با دیگر مفاهیم گناه در قرآن می‌دانند، حال آن که بیان قرآن کریم تصویر دیگری از این مفهوم به دست می‌دهد. این مقاله عهده‌دار تبیین و تدقیق معنای ذنب در قرآن با روش‌های معنا‌شناسی است. ریشه‌شناسی نشان می‌دهد، مادۀ ذنب در معانی دنباله و بهره و نصیب و گناه مشترک لفظی هستند. بررسی روابط هم‌نشینی و جانشینی ذنب سه نکته را نمایان می‌سازد؛ یک. ذنب در قرآن ناظر بر بی‌توجهی و یا به دورافکندن عهد و پیمان میان فرد و مافوق اوست که مستوجب کیفر متناسب با آن است. دو. خطیئه مهم‌ترین جانشین ذنب و منحصر به بافت آیات بنی اسرائیل است. سه. مفاهیم ذَنْب، خطیئة، جرم و فسق، الگوی ذنب محور از گناه در قرآن را تشکیل می‌دهند.

چکیده انگلیسی:

The Quranic term of “Zanb” is a key concept in the Semantic field of sin in the Holy Quran. Commentators, regardless of the semantic delicacies and the context of the Zanb, consider this word to mean all the sins and sometimes the same meaning with other concepts of the sin in the Qur'an. Whereas the Holy Quran has applied a different concept for the word. This article deals with explaining and clarifying the meaning of "Zanb" in the Qur'an with semantics methods. The etymological results demonstrate that Zanb is homonymy in the "tail" and "portion" and "sin ". An examination of Syntagmatic & Paradigmatic relations of "Zanb" revealed tree points; One. Zanb in the Qur'an is disregarding the covenant between the subordinate and his superior that would result a proportional punishment. Two. Khatiah is the most important paradigm of Zanb and appertain to the context of the verses concerning the Israelites. Tree. the concept of Zanb , Khatiah, Jorm and Fisq constitute the " Zanb -axis" pattern of sin in the Qur'an.