رابطه خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی با نقش میانجی خودپنداره در معلمان
محورهای موضوعی : فصلنامه مهارت های روانشناسی تربیتی
ابراهیم ابراهیمیان چاپشلو
1
(دانش آموخته گروه علوم تربیتی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران)
بهرنگ اسماعیلی شاد
2
(گروه علوم تربیتی، واحد بجنورد، دانشگاه ازاد اسلامی، بجنورد، ایران)
کلید واژه: خودکارآمدی, سازگاری اجتماعی, خودپنداره,
چکیده مقاله :
هدف از پژوهش حاضر، تبیین رابطه خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی با نقش میانجی خودپنداره بود. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه معلمان دوره ابتدایی شهر بجنورد برابر 1514 نفر می باشد که مطابق جدول کرجسی- مورگان 310 نفر به روش تصادفی طبقه ای نسبی ( 184 نفر زن و 126 نفر مرد ) انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها عبارت بود از پرسشنامه سازگاری بل (1961)، خودکارآمدی معلم اسچانن- موران و وولفولک (2001) و پرسشنامه خودپنداره کارل راجرز. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه‌ها بر اساس نظرات 10 تن از صاحب نظران تأیید گردید. پایایی پرسشنامه‌ها برای پرسشنامه خودکارآمدی طبق محاسبات ضریب آلفای کرونباخ 87/.، برای پرسشنامه خودپنداره83/.، و سازگاری اجتماعی 94/. تعیین شد. فرضیه‌های تحقیق توسط نرم افزارSPSS 21 و لیزرل موردآزمون قرار گرفتند. یافته‌های تحقیق نشان داد که روابط بین متغیرها معنادار بوده و بین خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی با نقش میانجی خودپنداره رابطه وجود دارد.
The purpose of this study was to explain the relationship between self-efficacy and social adjustment with the mediating role of self-concept. The research method was descriptive-correlational. The statistical population includes 1514 primary school teachers in Bojnourd. According to Krejcie-Morgan table, 310 students were selected by relative stratified random sampling (184 females and 126 males). Data collection tools were Bell Adaptation Questionnaire (1961), Schanen-Moran and Wolfolk Teacher Self-Efficacy Questionnaire (2001) and Carl Rogers Self-Concept Questionnaire. The face and content validity of the questionnaires were confirmed based on the opinions of 10 experts. The reliability of the questionnaires for the self-efficacy questionnaire according to the calculations of Cronbach's alpha coefficient was 0.87, for the self-concept questionnaire was 0.83, and social adjustment was 94.94. Was determined. The research hypotheses were tested by SPSS 21 software and LISREL. Findings showed that The relationships between the variables were significant and there is a relationship between self-efficacy and social adjustment with the mediating role of self-concept.
_||_
رابطه خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی با نقش میانجی خودپنداره در معلمان
ابراهیم ابراهیمیان چاپشلو1، بهرنگ اسماعیلی شاد2
چكيده
هدف از پژوهش حاضر، تبیین رابطه خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی با نقش میانجی خودپنداره بود. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه معلمان دوره ابتدایی شهر بجنورد برابر 1514 نفر می باشد که مطابق جدول کرجسی- مورگان 310 نفر به روش تصادفي طبقه ای نسبی ( 184 نفر زن و 126 نفر مرد ) انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها عبارت بود از پرسشنامه سازگاری بل (1961)، خودکارآمدی معلم اسچانن- موران و وولفولک (2001) و پرسشنامه خودپنداره کارل راجرز. روايي صوري و محتوايي پرسشنامه‌ها بر اساس نظرات 10 تن از صاحب نظران تأييد گرديد. پايايي پرسشنامه‌ها براي پرسشنامه خودکارآمدی طبق محاسبات ضريب آلفاي کرونباخ 87/.، برای پرسشنامه خودپنداره83/.، و سازگاری اجتماعی 94/. تعیین شد. فرضيه‌هاي تحقيق توسط نرم افزارSPSS 21 و لیزرل مورد آزمون قرار گرفتند. یافته‌های تحقیق نشان داد که روابط بین متغیرها معنادار بوده و بین خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی با نقش میانجی خودپنداره رابطه وجود دارد.
واژه های كليدي: خودکارآمدی، سازگاری اجتماعی، خودپنداره
مقدمه
انسان موجودي اجتماعي است که همواره سعي مي كند تا مهارت هايي جهت تسهيل روابط خود با ديگران كسب نمايد. سازگاري اجتماعي، توانايي ايجاد ارتباط متقابل با ديگران در زمينه خاص اجتماعي است به شكلي كه در عرف جامعه، قابل قبول و ارزشمند باشد (عمیدنیا، نیسی و سودانی،1389: 38). صدیقی (1380) سازگاري اجتماعي را به عنوان جرياني تعريف كرده است كه بوسيله آن روابط ميان افراد، گروه ها و عناصر فرهنگي در وضعيتي رضايت بخش برقرار باشد. به عبارت ديگر، روابط ميان افراد و گروه ها به گونه اي برقرار شده باشد كه رضايت متقابل آنها را فراهم سازد. همچنین سازگاري را توانايي آميزش، انطباق، مصالحه، همكاري و كنار آمدن با خود، محيط و ديگران تعريف كرده اند (فولادی،1383). سازگاری مفهومی پیچیده و چند وجهی و فرایندی مداوم و پویاست و به رابطه متعادل بین شخص و محیط به این ترتیب که فرد نیازهای خود را مطابق با خواسته های اجتماعی ارضا کند، اشاره دارد (مناگا و چاندراسکان3،2015).
موجود زنده براي ادامه حيات مفيد خود به سازگاري با محيط پيرامون خويش نيازمند است. سازمان رواني و عملكردهاي جسماني ما به گونه اي طرح ريزي شده است كه به خوبي قادر باشند، اين انطباق و سازگاري را در سايه تفكري صحيح براي ما به ارمغان بياورند (آذین و موسوی،1390: 184). سازگاری اجتماعی اجتماعي مانند رشد جسمي، عاطفي و عقلي يك كميت پيوسته است و به تدريج به كمال می رسد و در طول زندگي به طور طبيعي و در برخورد با تجربه ها حاصل مي شود (یارمحمدیان و شرفی راد،1390: 36). در شكل گيري سازگاري اجتماعي عواملي چون شيوه هاي تربيتي، عوامل آموزشگاهي، ارزش ها و اعتقادات حاكم، گروه همسالان، خانواده و آموزش و پرورش موثّر است (آذین و موسوی،1390: 185). از آنجایی که زندگی بطور مدام در حال تغییر است، سازگاری با خود و محیط برای هر موجود زنده ای یک ضرورتی حیاتی است (محمدی فر، کاطمی و زارعي مته كلايي،1395: 120).
در تعیین عوامل انگیزشي و شاختي مرتبط با سازگاری، رویکردهای شناختي اجتماعي که تعیین کننده های عمل را از لحاظ شناختي و انگیزشي بررسي مي کنند، مورد توجه قرار گرفته اند. سیاروچی و بایلی4 (2008) معتقدند که يكي از عوامل تأثيرگذار بر رفتار و احساس انسان، نوع نگرش و باور وي دربارة حوادث و يا به طور كلي طرحواره هاي وي در خصوص مسائل مختلف است. در همین راستا، وینر و همکاران5 (2009) بیان می دارند که كه باور و فرايندهاي شناختي افراد تعيين مي كند كه آنها در موقعيت هاي مختلف چه احساس و يا حالتي را تجربه مي كنند.
در تعامل بین شخص و محیط، یکي از مهمترین مؤلفه های تأثیرگذار، خودکارآمدی است (تاج زاد قهی و سعادتی شامیر،1397: 67). مطالعات نشان می دهد که خودکارآمدی عاملی اثرگذار در سازگاری افراد می باشد چرا که با مولفه هایی مانند بهزیستی و تنظیم استرس همراه است (چمرز و همکاران6،2001؛ گاجدزیک7،2005؛ ترکی و ماجدالقیسی8،2012؛ کورتیس9 و همکاران،2014؛ محمدی فر و همکاران،1395؛ جعفری و جاجرمی،1394).
خودکارآمدی از مهمترین عوامل تنظیم رفتار انسان محسوب می‌شود به طوری که قضاوت‌های ناکارآمدی فرد در یک موقعیت، بیشتر از کیفیت و ویژگیهای خود موقعیت فشارهایی را به وجود می‌آورند. افراد با خودکارآمدی کم، تفکرات بدبینانه درباره توانایی‌های خود دارند. در مقابل افراد با خودکارآمدی بالا، تکالیف سخت را به عنوان چالش‌هایی که می‌توانند بر آنها مسلط شوند، در نظر می‌گیرند و در صورت وجود مشکلات، تلاششان حفظ می‌شود (سروقد و همکاران،137:1389). خودکارآمدی از طرق گوناگون، مانند افزایش انگیزش، تمرکز بر وظیفه، تلاش برای کاهش نگرانی و تفکر منفی محکوم به شکست، به عملکرد کمک می‌کند (اثر زاده و همکاران،: 1011391). معلمانی که از باورهای خودکارآمدی پایینی برخوردارند، بیشتر در معرض تجربه تنیدگی و پسایندهای هیجانی منفی وابسته به تجارب تنیدگی زا قرار می‌گیرند (نوری و همکاران،62:1392).
پژوهشگران خطاهاي شناختی را پایه و اساس ناسازگاري قلمداد می کنند؛ بر این اساس مولفه ی دیگری که در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفته است «خودپنداره10» است. خودپنداره، چارچوبى شناختى است که به واسطه آن به سازمان بندى آنچه درباره خویش مى دانیم، مى پردازیم و اطلاعاتى را که به خود مربوط مى شوند، بر پایه آن پردازش مى کنیم. نگرش مثبت نسبت به خود و محیط اطراف با انگیزه اى قوى براى تلاش همراه است که همین باعث مى شود تا افراد بتوانند از حداکثر ظرفیت ذهنى و توانمندى هاى بالقوه خود بهره مند شوند. (اسکندرى نژاد،1383). گوری11 (1994) موقعیت بزرگسالان در سازش با مسائل مختلف زندگی را متاثر از خود پنداره آنان می داند. چان و لی12 (1993) و مریل13 (1994) معتقدند خود پنداره پایین یا منفی با انواع مسائلی همچون با اضطراب و کنارگیري اجتماعی مرتبط است (به نقل از هومن و ده آبادي،1392: 71).
با عنایت به اینکه یافته های تحقیقات نشان می دهد که پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان ارتباط نزدیکی با کارآمدی تدریس معلمان دارد که آن نیز به‌نوبه‌ی خود از ویژگی‌ها، باورها و عقاید معلمان درباره‌ی توانایی‌ها‌شان تأثیر می‌پذیرد، پژوهش حاضر بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد: آیا بین خودکارآمدی و خودپنداره با بهزیستی عاطفی مبتنی بر شغل معلمان دوره‌ی ابتدایی دخترانه شهر بجنورد رابطه وجود دارد؟
برخی پژوهشهای انجام شده در حوزه موضوعی پژوهش حاضر عبارتند از:
نتایج پژوهش تاج زاد قهی و سعادتی شامیر (1397) با عنوان «رابطه خلاقیت هیجانی و خودکارامدی با سازگاری فردی و اجتماعی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران» نشان داد که خودکارآمدی با سازگاری فردی و اجتماعي دانشجویان رابطه مثبت و معناداری دارد. سلامت آذر و همکاران (1396) در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که بین خودکارامدی با میزان خودپنداره دانش آموزان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
جعفری و جاجرمی (1394) در پژوهشی با عنوان « رابطه بین خودکارآمدی و کمال گرایی با سازگاری اجتماعی در دانش آموزان دخترمقطع دبیرستان شهرستان بجنورد» نشان دادند که بین کمال گرایی و خودکارآمدی با سازگاری ارتباط و همبستگی معناداری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که کمال گرایی و خودکارآمدی قادر به پیش بینی و تبیین معنادار سازگاری دانش آموزان دختر بودند. یافته های پژوهش خیاطی و پورقاز (1393) با عنوان « رابطه خودپنداره و خودکارآمدی دانش آموزان آسیب دیده بینایی و شنوایی» نشان می دهد بین خودپنداره و خودکارآمدی این دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد. بر اساس یافته های کاظمی و همکاران (1382) در پژوهش «بررسی رابطه بین خودپنداره و سازگاری اجتماعی کارکنان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی» میان خودپنداره و سازگاری اجتماعی کارکنان رابطه معناداری مشاهده شد.
کاتلر14 (2005) در مطالعه‌ای به بررسی خودکارآمدي و سازگاري اجتماعی بیماران که اختلالات اخلاقی دارند پرداخته است. در مطالعه‌ي وي خودکارآمدي اثر مثبت و معناداري بر سازگاري اجتماعی دارد. چمرز و همکاران (2001) به این به این نتیجه رسیدند که بین خودکارآمدی و سازگاری دانش آموزان ارتباط معنادار وجود دارد.
روش پژوهش
روش تحقیق پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری عبارت است از کلیه معلمان ابتدایی شهر بجنورد در دوره ابتدایی به تعداد 1514 نفر. این تعداد به تفکیک زن (899) نفر و مرد (615) نفر اعلام شده است. براي تعيين حجم نمونه از جدول کرجسي- مورگان استفاده شد. با توجه به نسبت جامعه و به روش نمونه گیری طبقه ای نسبی، به نمونه تعداد 184 نفر زن و 126 نفر مرد به عنوان آزمودنی‌های این تحقیق مشخص شد. ابزار گردآوري اطلاعات در اين پژوهش پرسشنامه مي‌باشد.
1- پرسشنامه سنجش خودکارآمدی اسچانن- موران و وولفولک (2001)، توسط حسین‌چاری (1389)، به فارسی برگردان شده است. این مقیاس دارای 24 گویه است و نحوه‌ی پاسخگویی آن به شکل طیف مدرج پنج درجه‌ای لیکرت و از بسیار زیاد تا خیلی کم متغییر است. برای گزینه‌ی بسیار زیاد نمره‌ی چهار و خیلی کم نمره‌ی صفر تعلق می‌گیرد. علاوه بر نمره‌ی کلی، این مقیاس سه نمره‌ی فرعی مربوط به خرده مقیاس‌های خودکارآمدی در درگیر کردن دانش‌آموزان در امور تحصیلی، خودکارآمدی در روش‌های تدریس و خودکارآمدی در مدیریت کلاس را ارائه می‌دهد.
2- پرسشنامه سنجش خودپنداره کارل راجرز. در این پرسشنامه هر سوال 5 گزینه دارد .که آزمودنی در پاسخ گویی به فرم اول بر اساس اینکه خود را چگونه می‌بیند و در فرم دوم چگونه می‌خواهد باشد توصیف کند. در این آزمون بالا بودن خودپنداره به معنای تطابق نداشتن بین خود واقعی و خود آرمانی است. پرسشنامه خود پنداره دارای شش بعد جداگانه است. یعنی خود پنداره جسمانی، اجتماعی، عقلانی، اخلاقی، آموزشی و خلق و خو. همچنین از مجموع آنها نمره خود پنداره کلی بدست می آید. تعاریف عملیاتی ابعاد خودپنداره که در این پرسشنامه اندازه گیری می شوند عبارتند از:
1. جسمانی : تصور فرد از بدن، سلامت، ظاهر جسمانی و قدرت بدنی خودش.
2. اجتماعی : احساس ارزش شخصی در تعامل های اجتماعی.
3. خلق و خو : تصور فرد از حالت عاطفی معمول یا تسلط نوع خاصی از واکنش عاطفی.
4. آموزشی: تصور فرد از خود در ارتباط با مدرسه، معلمان و فعالیت های فوق برنامه.
5. اخلاقی : تخمین فرد از ارزش اخلاقی فرد، کارهای درست و نادرست.
6. عقلانی : آگاهی فرد از هوش و استعداد حل مسئله و داوری های خودش.
انتخاب ها یا پاسخ ها به ترتیبی هستند که نظام نمره گذاری برای کلیه سوالات یکسان می ماند، یعنی ۱- ۲- ۳- ۴- ۵ اعم از اینکه سوال مثبت یا منفی باشد. اگر پاسخگو انتخاب اول را علامت بزند نمره ۵است، نمره ۴ برای انتخاب دوم و برای انتخاب سوم ۳ و نمره ۲ برای انتخاب چهارم و برای انتخاب پنجم نمره یک تعلق می گیرد. مجموع نمرات ۴۸ سوال نمره کل خود پنداره فرد را نشان می دهد، نمره بالا در این پرسشنامه نشانگر خود پنداره بالاتر و نمره پایین خود پنداره پایین تری را نشان می دهد .
3- پرسشنامه سنجش سازگاری اجتماعی بل (1961). این پرسشنامه پنج بُعد سازگاری را شامل سازگاری در خانه، سازگاری بهداشتی، سازگاری اجتماعی، سازگاری عاطفی و سازگاری شغلی یا تحصیلی در بر می گیرد.
روايي صوري و محتوايي پرسشنامه‌ها بر اساس نظرات 10 تن از صاحب نظران تأييد گرديد. براي سنجش پايايي، پرسشنامه ها بين 30 نفر از نمونه آماري توزيع گرديد. براي پرسشنامه خودکارآمدی طبق محاسبات ضريب آلفاي کرونباخ 87/.، پرسشنامه خودپنداره83/.، و سازگاری اجتماعی 94/. تعیین شد. برای آزمون فرضیه‌های تحقیق از آزمون همبستگی پیرسون، آزمون آنالیز واریانس یک طرفه و برنامه نرم افزاری SPSS 21 و لیزرل استفاده شد.
یافته ها
پاسخگویان 59.35 درصد زنان و 40.64 درصد را مردان بودند. 39 نفر (12.58 درصد) دارای مدرک دیپلم، 72 نفر (23.22 درصد) کاردانی، 171 نفر (55.16 درصد) کارشناسی و 28 نفر (9.03 درصد) دارای مدرک کارشناسی ارشد بودند. توصيف متغيرهای پژوهش به شرح جدول 1 می باشد:
| انحراف معیار | مقدار حداقل | مقدار حداکثر |
خودکارآمدی | 0.5758 | 54 | 117 |
خودپنداره | 7292. 0 | 52 | 231 |
سازگاری اجتماعی | 9501. 0 | 29 | 156 |
جهت تعيين نوع آماره سنجش، فرضيات تحقيق با استفاده از آزمون کولوموگروف- اسميرنوف نرمال بودن مشخص می شود. با توجه به نتايج بدست آمده از آزمون تحقيق، بيشتر شدن سطح معناداری از 0.05 گويای نرمال بودن متغير وابسته است.
جدول2-آزمون نرمالیته
متغیر | آماره کلموگروف- اسمیرنف | سطح معناداری |
خودکارآمدی | 1.488 | 0.230 |
خودپنداره | 1.153 | 0.140 |
سازگاری اجتماعی | 0.763 | 0.064 |
فرضیه پژوهش: بین خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی با نقش میانجی خودپنداره با در معلمان ابتدایی بجنورد رابطه وجود دارد.
شکل1- بارعاملی استاندارد آزمون
شاخص RESEA مقدار کمتر از 1/0 را مقدار قابل قبول و مقدار کمتر از 8/0 را مقدار مناسبی براي برازش مدل نهایی تحقیق می‌داند.
قدرت رابطه بین خودکارآمدی و با سازگاری اجتماعی برابر 55/0 محاسبه شده است که مقدار قابل توجهی محسوب می‌شود. آماره آزمون نیز6.53 آمده است که بزرگتر از مقدار بحرانی t در سطح خطای 5% یعنی 96/1 بوده و نشان می‌دهد همبستگی مشاده شده معنادار است. بنابراین با اطمینان 95%بینخودکارآمدی با سازگاری اجتماعی در معلمان دوره ابتدایی شهر بجنورد رابطه معناداری وجود دارد.
قدرت رابطه میان بین خودپنداره و سازگاری اجتماعی برابر 72/0 محاسبه شده است که مقدار قابل توجهی محسوب می‌شود. آماره آزمون نیز 5.86 آمده است که بزرگتر از مقدار بحرانی t در سطح خطای 5% یعنی 96/1 بوده و نشان می‌دهد همبستگی مشاده شده معنادار است. بنابراین با اطمینان 95% بین خودپنداره و سازگاری اجتماعی در معلمان دوره ابتدایی شهر بجنورد رابطه وجود دارد.
قدرت رابطه میان بین خودکارآمدی و خودپنداره برابر 61/0 محاسبه شده است. آماره آزمون نیز7.81 آمده است که بزرگتر از مقدار بحرانی t در سطح خطای 5% یعنی 96/1 بوده و نشان می‌دهد همبستگی مشاده شده معنادار است. بنابراین با اطمینان 95%خودکارآمدی با خودپنداره در معلمان دوره ابتدایی شهر بجنورد رابطه معناداری وجود دارد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که فرضیه پژوهش تایید می شود.
بحث و نتیجه گیری
پژوهش حاضر با هدف تبیین رابطه خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی با نقش میانجی خودپنداره با در معلمان ابتدایی بجنورد رابطه انجام شد. تحلیل داده های آماری نشان داد که روابط بین متغیرها مثبت و معنادار می باشد. نتایج تحقیق حاضر با یافته های پژوهشهای پیشین که این روابط را مورد آزمون و تایید قرار دارند، همسو می باشد.
بزعم نیهارت15 (2002) افراد با سازگاري مثبت قادر به انطباق مؤثر با نيازهاي زندگي هستند، اما افراد با سازگاري منفي راهبردهاي انطباقي نامناسب دارند و يا فاقد مهار تهاي انطباقي لازم هستند. سازگاري اجتماعي ناشی از مجموعه اي از عوامل فردي و اجتماعی است؛ يقيناً در ميان عوامل بي شمار فردي، خانوادگي و محيطي، ویژگی های شخصيتي و خلقي افراد كه با عواطف و احساسات او سر و كار دارد، نقش مهمي را در ایجاد و تقویت سازگاری اجتماعی ایفا می کند. سازگاري اجتماعي نتيجه ي رشد و پرورش مهارت هاي اجتماعي شخصيت و توانايي ارتباط آن آن با ديگران است که خود متأثر از خلق و خوي فرد و توان تبادل عاطفي و هيجاني سالم و مفيد با ديگران است. بدين ترتيب، فرد در صورت موفق شدن در برقراري ارتباط با ديگران، مورد پذيرش اجتماعي قرار مي گيرد و زمينه ي سازگاري اجتماعي او فراهم مي شود (یارمحمدیان و شرفی راد،1390: 46).
پژوهشها نشان داد که یکی از مفاهیم پایه ای برای داشتن سازگاری اجتماعی بالا، ارتباط با خود، پذیرش خود و برخورداری از ویژگیهای خودکارآمدی و خودپنداره است. باور و پذیرش مثبت نسبت به خود به فرد اين امكان را می دهد تا در برخورد با سایر افراد و در هنگام مواجهه با موقعیتهای تنش زا، رفتار مثبت و تعامل سازنده ای را ایفا کند تا بتواند بهترين واكنش را نشان دهد. این امر می تواند به سازگاري اجتماعي فرد كمك كند چرا که این محتواي تفكر، قضاوتها و رفتارهای ماست که تعیین کننده نخوه ارتباط با محیط اجتماعی اطراف ماست. داشتن تصویر مثبتی از خود سبب جلب افکار مثبت به ذهنیت افراد شده که می تواند انتظار آنها از افراد و موقعیتها را با تعامل و سازگاری بیشتری همراه نماید.
آموزش و پرورش به عنوان يكي از اركان مهم توسعه و پيشرفت جوامع بشري است و در آموزش و پرورش تغيير و تحول علمي و نوآوری مطلوب به شرط تغييرات مناسب در تفكر و شیوه‌های كاري معلمان به وجود آيد. در این راستا افزایش و بهبود مولفه های مورد پژوهش حاضر می تواند راهگشای رفع پاره ای از مسائل نظام آموزشی گردد.
در تعمیم یافته های پژوهش حاضر باید جانب احتیاط رعایت شود زیرا جامعه آماری تحقیق کلیه معلمان دوره ابتدایی شهر بجنورد بود. از دیگر محدودیتهای پژوهش حاضر، استفاده از ابزار پرسشنامه و تکیه بر روش های کمی آماری در تحلیل یافته ها بود. بر اساس یافته های پژوهش حاضر پیشنهاد می‌گردد: کارگاه‌های آموزشی برای ارتقای دانش معلمان جهت افزایش باور خودکارآمدی و دوره های روانشناختی در جهت شناخت بهتر معلمان از خود و بهبود خودپنداره آنان برگزار شود.
منابع
آذین، احمد؛ موسوی، سید احمد. (1390). بررسي نقش عوامل آموزشگاهي بر سازگاري اجتماعي دانش آموزان مقطع متوسطة شهرستان فريدونشهر، جامعه شناسي كاربردي، 22(41): 200-183
اثر زاده، رضا؛ بجانی، حسین و ملکی نیا، عماد. (1390). بررسی خودکارآمدی نیروی انسانی در سازمان‌ها و ارائه‌ی الگوی مفهومی برای سنجش آن، دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس، 8(37): 97 -113.
اسکندری نژاد، خدیجه. (1383). خودپنداره، معرفت، شماره 84.
تاج زاد قهی، اشرف السادات؛ سعادتی شامیر، ابوطالب. (1397). رابطه خلاقیت هیجانی و خودکارامدی با سازگاری فردی و اجتماعی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران، جامعه شناسی آموزش و پرورش، ش11: 24-15
جعفری، سوسن؛ جاجرمی،محمود. (1394). رابطه بین خودکارآمدی و کمال گرایی با سازگاری اجتماعی در دانش آموزان دخترمقطع دبیرستان شهرستان بجنورد، اولین همایش علمی پژوهشی روانشناسی،علوم تربیتی و آسیب شناسی جامعه: کرمان
خیاطی، زهرا؛ پورقاز، عبدالوهاب. (1393). رابطه خودپنداره و خودکارآمدی دانش آموزان آسیب دیده بینایی و شنوایی، نخستین همایش ملی توانمندسازی فردی اجتماعی افراد با نیازهای ویژه: دانشگاه آزاد اسلامي واحد قاينات
سروقد، سیروس؛ رضایی، آذرمیدخت و معصومی، فائزه. (1389). رابطه بین سبک‌های تفکر با خودکارآمدی جوانان دختر و پسر پیش‌دانشگاهی شیراز، زن و جامعه، 1(4): 133-112
سلامت آذر، رحیم؛ امانی، سویل؛ یاقوتی زرگر، حسن. (1396). بررسی ارتباط بین عملکرد خانواده و خودکارآمدی با خودپنداره دانش آموزان، دومین کنفررانس ملی روانشناسی مدرسه: اردبیل
صديقي، ك(1380). بررسي ميزان اثربخشي آموزش شناختي- رفتاري عزت نفس بر سازگاري اجتماعي دانش آموزان پسر پايیه سوم دبيرستا نهاي نيشابور، پايان نامه كارشناسي ارشد دانشگاه اصفهان.
عميدنيا، الهام؛ نيسي، عبدالكاظم؛ سوداني، منصور. (1389). ابراز وجود و ميزان سازگاري فردي-اجتماعي در دانشجويان دختر، انديشه و رفتار، 5(17): 46-37
کاظمی، احسان؛ نوری، ابوالقاسم؛ قلی زاده، آذر. (1382). بررسی رابطه بین خود پنداره و سازگاری اجتماعی کارکنان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، شماره17: 118-101
محمدی فر، محمد علی؛ کاظمی، سکینه؛ زارعی مته کلایی، الهه. (1395). نقش عملکرد خانواده و خودکارآمدی در سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان، روانشناسی مدرسه، 5(4): 131-117
نوری، انور؛ شکری، امید و شریفی مسعود. (1392) تنیدگی شغلی و بهزیستی عاطفی معلمان: آزمون الگوی اثرمیانجی گر باورهای خودکارآمدی، فصلنامه روانشناسی کاربردی، 7(4-پیاپی28): 76-59
هومن، حيدرعلي؛ ده آبادي، سميرا. (1392). ويژگيهاي روانسنجي خودپنداره و رابطه آن با سازگاري اجتماعي در دانش آموزان دبيرستاني شهرستان سبزوار، تحقيقات روانشناختي، 5(18): 84-69
یارمحمدیان، احمد؛ شرفی راد، حیدر. (1390). تحليل رابطه ي بين هوش هيجاني و سازگاري اجتماعي در نوجوانان، جامعه شناسی کاربردی، 22(44): 50-35
Chemers, M.M; Hu, L.T & Garcia, B.F (2001). Academic self-efficacy and first-year college student performance and adjustment. Journal of educational psychology, 93(1), 55-64.
Ciarrochi, J., & Bailey, A. (2008). A CBT-practitioners’ guide to ACT: How to bridge the gap between cognitive behavioral therapy and acceptance and commitment therapy. Oakland, CA: New Harbinger Publications.
Curtis, R; Groarke, A & Sullivan, F. (2014). Stress and self-efficacy predict psychological adjustment at diagnosis of prostate cancer. Quality of life, human behavior, 4(5569), 1-5.
Cutler, C G. (2005). Self-Efficacy and Social Adjustment of Patients with Mood Disorder, Journal of the American Psychiatric Nurses Association, 11: 283-289.
Gajdzik, P.K (2005). Relationship between self- efficacy beliefs and socio-cultural adjustment of international graduate students and American graduate students. Ph.D Thesis, Texas, Baylor university.
Managa, S & Chandrasekaran, V (2015). A study on adjustment of college students. Scholarly research journal for interdisciplinary studies, 3(16), 2622-2629.
Turki, J & Majed al-qaisy, L.M (2012). Adjustment problems and self-efficacy among gifted students in salt pioneer center. International journal of education & sciences, 4(1), 1-6.
Weiner, D. A., Schneider, A., & Lyons, J. S. (2009). Evidence-based treatments for trauma among culturally diverse foster care youth: Treatment retention and outcomes. Children and Youth Services Review, 31(11), 1199-1205.
The relationship between self-efficacy and social adjustment with the mediating role of self-concept in teachers
Ebrahim Ebrahimian Chapeshlou16, Behrang EsmailiShad17
Abstract
The purpose of this study was to explain the relationship between self-efficacy and social adjustment with the mediating role of self-concept. The research method was descriptive-correlational. The statistical population includes 1514 primary school teachers in Bojnourd. According to Krejcie-Morgan table, 310 students were selected by relative stratified random sampling (184 females and 126 males). Data collection tools were Bell Adaptation Questionnaire (1961), Schanen-Moran and Wolfolk Teacher Self-Efficacy Questionnaire (2001) and Carl Rogers Self-Concept Questionnaire. The face and content validity of the questionnaires were confirmed based on the opinions of 10 experts. The reliability of the questionnaires for the self-efficacy questionnaire according to the calculations of Cronbach's alpha coefficient was 0.87, for the self-concept questionnaire was 0.83, and social adjustment was 94.94. Was determined. The research hypotheses were tested by SPSS 21 software and LISREL. Findings showed that The relationships between the variables were significant and there is a relationship between self-efficacy and social adjustment with the mediating role of self-concept.
Keywords: self-efficacy, social adjustment, self-concept
[1] . دانش آموخته گروه علوم تربیتی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران
[2] . استادیار گروه علوم تربیتی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران (مسئول esmaeili@bojnourdiau.ac.ir)
[3] . Managa & Chandrasekaran
[4] . Ciarrochi & Bailey
[5] . Weiner, Schneider & Lyons
[6] . Chemers et al
[7] . Gajdzik
[8] . Turki & Majed al-qaisy
[9] . Curtis
[10] .Self-concept
[11] .Gorey
[12] . Chan & Lee
[13] . Merrell
[14] . Cutler
[15] . Neihart
[16] .Department of Educational sciences, Bojnourd branch, Islamic Azad university, Bojnourd, Iran
[17] . Assistant prof. Department of Educational sciences, Bojnourd branch, Islamic Azad university, Bojnourd, Iran (Corresponding)