رفتار موازنه‌گرانه روسیه در خاورمیانه: مطالعه موردی ایران و عربستان (2012-2018)
محورهای موضوعی : روابط بین الملل
سید حسن میرفخرایی
1
(دانشیار گروه روابط بین‌الملل، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران)
کلید واژه: روسیه, ایران, خاورمیانه, عربستان, رفتار موازنه‌گرانه,
چکیده مقاله :
چکیده روسیه از سال 2011 میلادی، باملاحظه نخستین زمزمه‌های تولد نظم جدید منطقه‌ای در خاورمیانه، رویکردهای جدیدی را نسبت به این منطقه حساس در پیش‌گرفته است. رویکردهایی که نشان از بازیابی نقش‌آفرینی مسکو در این منطقه دارد. بااین‌حال خاورمیانه جدید از اساس متفاوت از گذشته بوده و از پیچیدگی‌های نوینی برخوردار است. کشورهای این منطقه، امروز از استقلال بیشتری برخوردار بوده و در هم تنیدگی حوزه‌های مختلف منجر به شکل‌گیری جبهه‌هایی تودرتو و پیچیده گردیده است. جبهه‌هایی که هرکدام الگوهای خاصی از روابط میان بازیگران را ایجاب می‌نماید. این پیچیدگی‌ها منجر به ظهور یک رفتار موازنه‌گرانه تجربی از سوی مسکو در قبال کشورهای این منطقه گردیده است. رفتاری که با اتکا به گزاره‌هایی همچون مداخله مستقیم نظامی، مبارزه با تروریسم، شکل‌دهی به ائتلاف‌های ضد غربی و پیگیری استراتژی‌های بین‌المللی انرژی، مبتنی بر رویکردهای خاصی بوده است. اصلی‌ترین مؤلفه‌های رفتار موازنه‌گرانه روسیه در خاورمیانه را می‌توان تأکید بر ابعاد کارکردی، بازی با تمام بازیگران دولتی، تقسیم‌کار بدون ایجاد تقابل و تعامل با بازیگران غیردولتی در نظر گرفت. این رویکرد در قبال جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، به‌عنوان دو بازیگر مهم منطقه‌ای با منافعی که بعضاً متقابل و متعارض هستند، اعمال‌شده و روابط حسنه و متوازن توأمان مسکو با تهران و ریاض را در برداشته است.
Abstract Considering the first signs of shaping of a new regional order in the Middle East since 2011, Russia has taken new approaches toward this critical region. The approaches which show regaining Moscow’s role in this area. However, due to the new complexities, the current Middle East is basically different to the past. The states are more independent and inter-connections in various areas has led to shaping complicated fronts; that each of them requires particular patterns of relations between the players. These complexities caused emergence of an empirical balancing behavior by Moscow toward regional states. The behavior based on specific approaches such as direct military intervention, counter terrorism, shaping anti-West coalitions and following up international energy strategies. The main components of Russia's balancing behavior can be summarized in emphasis on functional dimensions, playing with all state actors, task division without confrontation and interaction with non-state actors. This approach has been adopted Russia’s relations with Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia, as two key regional actors with opposite and sometimes contradictory interests, and has resulted in well and balanced relations with the two countries.
منابع:
- برچیل، اسکات، لینکلیتر، اندرو، (1395)، نظریه‌های روابط بین‌الملل، ترجمه سید حسن میرفخرائی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
- شوری، محمود، (1395)، ایران و روسیه در خاورمیانه؛ همکاری بدون شراکت، در محمود شوری و ایگور ایوانف، «همکاری‌های ایران و روسیه: ابعاد و چشم‌انداز»، تهران: انتشارات موسسه مطالعات ایران و اوراسیا(ایراس)، صص 88-79.
- مشیر زاده، حمیرا، (1394)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، چاپ چهارم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت).
- یوسی‌اف، ولادیمیر، (1395)، تهدیدهای مشترک امنیتی ایران و روسیه: زمینه‌های همکاری، در محمود شوری و ایگور ایوانف، «همکاری‌های ایران و روسیه: ابعاد و چشم‌انداز»، تهران: انتشارات موسسه مطالعات ایران و اوراسیا(ایراس)، صص 120-110.
- تقوایی‌نیا، احسان، (1395)، جایگاه یمن در راهبردهای جدید روسیه، قابل دسترسی از: http://www.iras.ir/fa/doc/note/1966.
- Alsaadi, Salam, (2017), Russia's Military Involvement in Syria: An Integrated Realist and Constructivist Approach, International Journal of Law, Humanities & Social Science, Vol. 1, Issue. 5, Pp. 87-93.
- Antonyan, Tatev M, (2018), Russia and Iran in the Syrian Crisis: Similar Aspirations, Different Approaches, Israel Journal of Foreign Affairs, Vol. 11, Issue.3, pp. 337-348.
- Borshcevskaya, Anna, (2016), Russia in the Middle East: Motives, Consequences, Prospects, Washington: The Washington Institute for Near East Policy.
- EKŞİ, Muharrem, (2017), The Syrian crisis as a proxy war and the return of the realist great power politics, ANKASAM, Vol. 1, Issue. 2 (Hybrid Warfare Special Issue), pp. 106-129.
- Gady, Franz-Stefan, (2016), Iran and Russia Negotiating $10 Billion Arms Deal, accessible at: https://thediplomat.com/2016 /11/iran-and-russia-negotiating-10-billion-arms-deal/, Accessed on: 2018/1/2.
- Gamal, Rania El, Zhdannikov, Dmitry, (2018), Saudi-Russian axis rules oil markets as Trump fights Iran, accessible at: www.reuters.com/article/us-oil-opec-analysis/saudi-russian-axis-rules-oil-markets-as-trump-fights-iran-idUSKBN1JO277.
- Geranmayeh, Eli, Liik, Kadri, (2016), The new power couple: Russia and Iran in the Middle East, ECFR Policy Brief, No. 186, pp. 1-16.
- Institute of Energy Strategy, (2010), Energy Strategy of Russia for the Period up to 2030, accessible at: www.energystrategy.ru/ projects/docs/ES-2030_(Eng).pdf.
- Korolev, Alexander, (2018), Theories of Non-Balancing and Russia’s Foreign Policy, Journal of Strategic Studies, Vol. 41, Issue 6, Pp. 887-912.
- Kosach, Grigory, (2016), Possibilities of a Strategic Relationship between Russia and Saudi Arabia, RIAC Policy Brief, No. 6, pp. 1-10.
- Kozhanov, Nikolay, (2018), Russian Policy across the Middle East: Motivations and Methods, Research Paper for Russia and Eurasia Program, February 2018, Pp. 1-35.
- Martin, Susan B, (2003), From Balance of Power to Balancing Behavior: The Long and Winding Road, in Andrew K. Hanami, “Perspectives on Structural Realism”, London: Springer, Pp 61-82.
- Mikail, Elnur Hasan, Aytekin, Cavit Emre, (2016), Russia-Saudi Arabia Relations: Geopolitical Rivalry and the Conditions of Pragmatic Rapprochement, China-USA Business Review, Vol. 15, No. 9, Pp 453-458.
- Nakhle, Carole, (2018), Russia’s Energy Diplomacy in the Middle East, In Nicu Popescu and Stanislav Secrieru, Russia’s Return to the Middle East, Paris: European Union (Institute for Security Studies), pp. 29-37.
- Nocetti, Julien, (2010), From Moscow to Mecca: Russia’s Saudi Arabian Diplomacy, IFRI, June 2010, pp. 1-25.
- Qrimli, Khaled, (2018), Saudi ambassador to Moscow: S-400 missile deal with Saudi Arabia in final stages, accessible at: http://english.alarabiya.net/en/News/gulf/2018/02/20/Saudi-ambassador-to-Moscow-S-400-missile-deal-with-Saudi-Arabia-in-final-stages.html.
- Reuters, (2015), Saudis say to jointly invest up to $10 billion with Russian fund, accessible at: https://www.reuters.com/article/us-saudi-russia-funds-idUSKBN0P107720150621.
- Roberts, Kari, (2017), Understanding Putin: The politics of identity and geopolitics in Russian foreign policy discourse, Canada’s Journal of Global Policy Analysis, Vol. 72, and Issue. 1, pp. 1-28.
- Sladden, James, Wasser, Becca, Connable, Ben, Grand-Clement, Sarah, (2017), Russian Strategy in the Middle East, RAND Perspectives, No. PE-236-RC, pp. 1-15.
- Suchkov, Maxim, (2015), Moscow Handling Yemen Dilemma, accessible at: http://russiancouncil.ru/en/analytics-and-comments/analytics/moscow-handling-yemen-dilemma/.
- Therme, Clement, (2017), Russia’s influence in the Middle East: on the rise or inevitable decline?, ÉTUDE DE L’IRSEM, No. 33.
- Wuthnow, Joel, (2016), Posing Problems without an Alliance: China-Iran Relations after the Nuclear Deal, Strategic Forum (SF) Papers, No. 290, February 2016, pp. 1-12.
_||_