بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه اروپا در سه دهه اخیر

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

کامران طارمی ¹ , ایرج مرادی ²

1 - استادیار علوم سیاسی دانشگاه تهران
2 - دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاریخ دریافت : 1393/07/02 تاریخ پذیرش : 1393/09/26 تاریخ انتشار : 1393/10/01

کلید واژه: تروریسم, سیاست خارجی, اتحادیه اروپا, بنیاد گرایی, گفتگوهای سازنده وانتقادی,

چکیده مقاله :

از بدو پیروزی انقلاب، روابط جمهوری اسلامی ایران واتحادیه اروپا با فراز ونشیب‌های فراوانی مواجه بوده است. این فراز و نشیب ها از تنش های مضمن در روابط دوجانبه نشات گرفته است. در طول این مدت دولتهای مختلف بر اساس گفتمان های واقع بینانه و آرمان گرایانه جهت گیری سیاست خارجی خود را با اتحادیه اروپا تنظیم کرده اند. یکی از ویژگیهای اصلی در سیاست خارجی ایران تلاش مداوم برای ایجاد توازن بین قدرت‌های بزرگ و یا همکاری با یکی بر علیه دیگری بوده است. این در حالی است که ایران به لحاظ موقعیت ژئوپلتیک از موقعیت منحصر به فرد بین‌المللی برخوردار است که سبب شده ایران همواره در کانون توجه قدرت‌های بزرگ قرار گیرد. از این رو اتحادیه اروپا برای ایفای نقش فعال در منطقه خلیج‌فارس، خاورمیانه و آسیای مرکزی خواهان توسعه روابط با ایران بوده است. اما اتحادیه بر اساس هنجارها و منافع خاص خویش سیاست خارجی اش را در قبال جمهوری اسلامی تنظیم کرده است که نتایج آن را به شکل تحریم وقطع رابطه دیپلماتیک تبلور پیدا کرده است. این مقاله سیاست خارجی ایران را در قبال اتحادیه اروپا در دولتهای مختلف مورد بررسی قرار می دهد.

چکیده انگلیسی:

As a major political player on the global stage and a chief trading partner, the European Union (EU) has always occupied a prominent place in Islamic Iran's foreign relations. Bilateral ties, however, have always been strained fluctuating between bad and worse. This article examines Iranian-EU relations since the revolution in Iran with the aim of identifying the factors in Iranian foreign policy that have contributed to estrangement and variations that have characterized Iran-EU ties. It argues that whenever the governments in Tehran have adopted a radical foreign policy, relations have deteriorated and at times when they have pursued a pragmatist line tensions have eased.

منابع و مأخذ:

-          احتشامی، انوشیروان(1378)،سیاست خارجی ایران در دوران سازندگی، ترجمه ابراهیم متقی و زهره پوستین چی، تهران، انتشارات مرکز انقلاب اسلامی.

-          ازغندی، علیرضا(1388)،سیاست خارجی جمهوری اسلامی، تهران، انتشارات قومس.

-          اداره سوم سیاسی، وزارت خارجه(1355)، روابط دولت شاهنشاهی ایران با کشورهای اروپای غربی،تهران، وزارت خارجه.

-          رمضانی روح اله(1380)، چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران،  ترجمه علیرضا طیب، تهران، نشرنی.

-          دهقان طرازجانی، محمود(1378)، روابط خارجی ایران وهمسایگان در دهه اول انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات سروش.

-          فیروز آبادی، سید جلال(1391)،سیاست خارجی جمهوری اسلامی در دوران اصول گرایی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق.

-          فیروز آبادی، سید جلال(1392)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی،تهران، انتشارات سمت.

-          مرادی، منوچهر(1385)،چشم انداز همکاری ایران واتحادیه اروپا در تامین ثبات و امنیت در قفقاز جنوبی: حدود وامکانات، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.

-          محمود، محمود(1339)،تاریخ سیاسی روابط ایران و انگلیس در قرن نوزدهم، تهران، چاپخانه شرق.

-          روزنامه ایران، ویژه نامه(11/5/84)

-          ولدانی، جعفر(پائیز 1378)،"از گفتگوهای انتقادی تا مشارکت اقصادی،"مجله سیاست خارجی، ویژه اروپا،  سال سیزدهم، شماره 2

-          سایت اینترنتی رادیو فردا، "طرح مجلس نمایندگان آمریکا برای افزایش فشار اقتصادی بر ایران" منتشر شده به وقت تهران در ساعت 17 ، ۱۰ مرداد ۱۳۸۶

-          سنایی، اردشیر (پاییز 1378)،"تنش زدایی درروابط خارجی ایران واتحادیه اروپا،"مجله برداشت

- Hunter, Shireen T. (1990),Iran and the World: Continuity in a Revolutionary Decade, Bloomington,Indiana University Press.

- Mesbahi, Mohiaddin(2001), “Iranian Foreign Policy towards Central Asia and the Caucasus,” in J. Esposito and R. K. Ramazani, eds., Iran at the Crossroads, Palgrave-Macmillan Academic Publishing.

- Ramazani, R.K.(1975),Iran's Foreign Policy, 1941-1973: A Study of Foreign Policy in Modernizing Nations,Charlotessville: University Press of Virginia.

- BBC Summary of World Broadcasts,"Habibi Holds News Conference; Says 'Several' European Leaders to Visit Iran Soon," 10 July 1991.

- Borowie, Andrew. "Dissident Offers Partisan Look at Iranian Threat to West," Guardian, 30 August 1993.

-http://www.ec.europa.eu/trade/creating: 2009

-FBIS/NESA, "Musavi on EEC Decision,” 21 February 1989.

- FBIS/NES, “Musavi Interviewed on Trips to Poland and Italy,”26 January 1989.

- FBIS/NES, “Joint Communique on Musavi’s Visits to Poland,” 27 January 1989.

- MEED, “Talks with Italy Agreed,” Vol. 32, No. 33, 19 August 1988.

- MEED, Vol. 33, No. 22, 9 June 1989, p. 29.

- MEED, "Billion Dollar Trade Deal Signed with Romania,” Vol. 23, No. 31, 5 August 1988.Nundy, Julian. "Mitterrand to Make Official Visit to Iran," Independent, 4 July 1991

- Riding, Alan. "Iran's Premier in Stormy Time Found Slain Near Paris," New York Times,

August 9, 1991

- The New York Times, “Iran Says It Shifts Assets from Europe,” 24 April 1980.

- Schamp, 14/3/2010,

-          احتشامی، انوشیروان(1378)،سیاست خارجی ایران در دوران سازندگی، ترجمه ابراهیم متقی و زهره پوستین چی، تهران، انتشارات مرکز انقلاب اسلامی.

-          ازغندی، علیرضا(1388)،سیاست خارجی جمهوری اسلامی، تهران، انتشارات قومس.

-          اداره سوم سیاسی، وزارت خارجه(1355)، روابط دولت شاهنشاهی ایران با کشورهای اروپای غربی،تهران، وزارت خارجه.

-          رمضانی روح اله(1380)، چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران،  ترجمه علیرضا طیب، تهران، نشرنی.

-          دهقان طرازجانی، محمود(1378)، روابط خارجی ایران وهمسایگان در دهه اول انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات سروش.

-          فیروز آبادی، سید جلال(1391)،سیاست خارجی جمهوری اسلامی در دوران اصول گرایی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق.

-          فیروز آبادی، سید جلال(1392)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی،تهران، انتشارات سمت.

-          مرادی، منوچهر(1385)،چشم انداز همکاری ایران واتحادیه اروپا در تامین ثبات و امنیت در قفقاز جنوبی: حدود وامکانات، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.

-          محمود، محمود(1339)،تاریخ سیاسی روابط ایران و انگلیس در قرن نوزدهم، تهران، چاپخانه شرق.

-          روزنامه ایران، ویژه نامه(11/5/84)

-          ولدانی، جعفر(پائیز 1378)،"از گفتگوهای انتقادی تا مشارکت اقصادی،"مجله سیاست خارجی، ویژه اروپا،  سال سیزدهم، شماره 2

-          سایت اینترنتی رادیو فردا، "طرح مجلس نمایندگان آمریکا برای افزایش فشار اقتصادی بر ایران" منتشر شده به وقت تهران در ساعت 17 ، ۱۰ مرداد ۱۳۸۶

-          سنایی، اردشیر (پاییز 1378)،"تنش زدایی درروابط خارجی ایران واتحادیه اروپا،"مجله برداشت

- Hunter, Shireen T. (1990),Iran and the World: Continuity in a Revolutionary Decade, Bloomington,Indiana University Press.

- Mesbahi, Mohiaddin(2001), “Iranian Foreign Policy towards Central Asia and the Caucasus,” in J. Esposito and R. K. Ramazani, eds., Iran at the Crossroads, Palgrave-Macmillan Academic Publishing.

- Ramazani, R.K.(1975),Iran's Foreign Policy, 1941-1973: A Study of Foreign Policy in Modernizing Nations,Charlotessville: University Press of Virginia.

- BBC Summary of World Broadcasts,"Habibi Holds News Conference; Says 'Several' European Leaders to Visit Iran Soon," 10 July 1991.

- Borowie, Andrew. "Dissident Offers Partisan Look at Iranian Threat to West," Guardian, 30 August 1993.

-http://www.ec.europa.eu/trade/creating: 2009

-FBIS/NESA, "Musavi on EEC Decision,” 21 February 1989.

- FBIS/NES, “Musavi Interviewed on Trips to Poland and Italy,”26 January 1989.

- FBIS/NES, “Joint Communique on Musavi’s Visits to Poland,” 27 January 1989.

- MEED, “Talks with Italy Agreed,” Vol. 32, No. 33, 19 August 1988.

- MEED, Vol. 33, No. 22, 9 June 1989, p. 29.

- MEED, "Billion Dollar Trade Deal Signed with Romania,” Vol. 23, No. 31, 5 August 1988.Nundy, Julian. "Mitterrand to Make Official Visit to Iran," Independent, 4 July 1991

- Riding, Alan. "Iran's Premier in Stormy Time Found Slain Near Paris," New York Times,

August 9, 1991

- The New York Times, “Iran Says It Shifts Assets from Europe,” 24 April 1980.

- Schamp, 14/3/2010,