ژئوپلتیک احساس و روابط ایران و آمریکا (با تأکید بر بحران گروگان گیری)

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

مهدی محمدنیا ^{1 *} , ناصر پورحسن ²

1 - دکتری مطالعات استراتژیک-عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آیت ا... العظمی بروجردی
2 - استادیار علوم سیاسی دانشگاه آیت ا... العظمی بروجردی

تاریخ دریافت : 1398/09/23 تاریخ پذیرش : 1398/09/23 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: انقلاب اسلامی, استثناگرایی, سفارت آمریکا, ژئوپلتیک احساس,

چکیده مقاله :

چکیده خروج آمریکا از برجام در روز 13 آبان 97، بار دیگراهمیت این روز تاریخی را برای آمریکایی‌ها روشن ساخت. روابط ایران با آمریکا نسبت به سایر قدرت های بزرگ، عمرکوتاهی دارد. کودتای 28 مرداد و اشغال سفارت آمریکا در 13 آبان، آغاز و پایان روابط سیاسی واقعی دو کشور را رقم زده اند. در این مقاله اشغال سفارت آمریکا از منظر استثناگرایی مورد تحلیل قرار گرفته است. سؤال اصلی مقاله این است که اشغال سفارت آمریکا در تهران در 13 آبان 1358 با استثناگرایی آمریکایی ها چه نسبتی دارد؟ در پاسخ به سؤال مذکور، این فرضیه ارائه شده است: مهم‌ترین مؤلفه فرهنگ استراتژیک امریکا، تصور استثنایی بودن این کشور است. اشغال سفارت آمریکا، موجب تحقیر این کشور در نظام بین الملل شد و تصور استثنایی بودن این کشور را به چالش کشید. از اینرو پس از آین حادثه، ایالات متحده در تقابل با ایران، همواره به دنبال حقارت زدایی و جبران این حس شرم بوده است. فرضیه مذکور از چارچوب نظری ژئوپلتیک احساس استخراج شده و بر اساس خوانش خاطرات متعدد مقامات سیاسی و گروگانهای آمریکایی و به شیوه توصیفی- تحلیلی پردازش شده است. این مقاله با مفروض گرفتن از بین رفتن منافع استراتژیک آمریکا در اثرسقوط رژیم پهلوی، استثناگرایی آمریکایی را یکی از دلایل عمده رفتارهای استراتژیک این کشور در قبال جمهوری اسلامی ایران طی 40 سال اخیر تلقی کرده است.

چکیده انگلیسی:

  Abstract: Iran's relations to the US has got a shorter life than other great powers. CIA coup in Iran in 1953 and seizing the US embassy on 1978, has formed the beginning and the end of real political relations of the two countries. This article has analyzed the conquest of this place from a particular aspect. The main question of the article is that, what is the relation of the seizure of American embassy in Tehran, to Americans exeptionalism? The assumption of the article is that: “the most important component of the American strategic culture is the idea that this country is exceptional. With the seizure of US embassy, this country got humiliated, and it challenged the US. Perception of exceptionalism, therefore after the event, the country has always been looking for a way to compensate this feeling of shame.” The mentioned assumption has been extracted from the conceptual framework of “The Geopolitics of Emotion”. The article is based on a descriptive-analytic study and reading numerous memories of political officials and American hostages. With assuming the loss of America's strategic interests due to the fall of the Pahlavi regime, this article has considered the American exeptionalism as one of the major reasons of its strategic behaviors towards the Islamic Republic over the past 40 years.

منابع و مأخذ:

منابع:

-       ابتکار، معصومه. (1387). تسخیر: اولین روایت مکتوب از درون سفارت تسخیر امریکا در تهران. ترجمه و ویرایش فریبا ابتهاج شیرازی، تهران: اطلاعات.

-       اندرسون، پری. (1397). فرمان و دیوان؛ سیاست خارجی آمریکا و نظریه پردازان آن.  ترجمه شاپور اعتماد،  تهران: فرهنگ معاصر.

-       آقایی، داود، بهار. (1395). «باز خوانی پروندۀ کارکنان دیپلماتیک و کنسولی ایالات متحده در تهران (دعوای ایالات متحدۀ آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران)». فصلنامه سیاست، شماره 46.

-       برژینسکی، زبیگنیو. (1362). سقوط شاه و جان گروگانها. ترجمه منوچهر یزدان یار، تهران: کاوش.

-       توکویل، الکسی دو. (1348). تحلیل دموکراسی در آمریکا. ترجمه رحمت الله مقدم مراغه‌ای، تهران: زوار.

-       جانسون، چالمرز. (1384). مصائب امپراتوری؛ امپریالیسم نظامی آمریکا در قرن 21. ترجمه عباس کاردان و حسن سعید کلاهی خیابان، تهران: ابرار معاصر تهران.

-       جوردون، هامیلتون. (1363). بحران، ترجمه محمود مشرقی. تهران: هفته.

-       حسینی، کیوان. (۱۳۹۵). سقوط؛ بررسی رویدادهای 28 مرداد 1332. لندن: اچ اند اس مدیا.

-       درودیان، محمد. (۱۳۹۰). جنگ ایران وعراق؛ مسائل و موضوعات. تهران: سمت.

-       رستمی، فرزاد و مسلم غلامی حسن­آبادی. (1395). «علل تداوم مناقشه ایران و آمریکا پس از توافق هسته­ای». سیاست جهانی، دوره 5، شماره 2.

-       سالینجر، پیر. (1362). گروگانگیری در ایران و مذاکرات محرمانه تهران. ترجمه جعفر ثقه­الاسلامی، نوین.

-       شاه­علی، احمد­رضا (۱۳۸۵). انقلاب دوم (تسخیر آمریکا، آثار و پیامدها)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

-       صحیفه نور امام خمینی (ره).

-       کگلی، چارلز. دبلیو و اوجین. آر ویتکف. (۱۳۸۲). سیاست خارجی آمریکا؛ الگو و روند، ترجمه اصغر دستمالچی. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.

-       کلن، ادوارد. (1362). امریکا در اسارت؛ لحظات سرنوشت­ساز در بحران گروگانگیری. ترجمه توران خاوری و سرور طلیعه، تهران: قلم.

-       کینزر، استیون. (1385). همه آدمهای شاه. ترجمه منیژه شیخ جوادی (بهزاد)، تهران: پیکان.

-       کیه زا، جولیتو. (1362). هدف: تهران، تهاجم کارتر و وقایع پشت پرده. ترجمه هادی سهرابی.

-       گود، جیمز. اف. (1382). سایه مصدق بر روابط ایران و آمریکا. ترجمه علی بختیاری، تهران: کویر.

-       میلانی، محسن. (۱۳۸۱). شکل­گیری انقلاب اسلامی؛ از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی. ترجمه مجتبی عطار زاده، تهران: گام نو.

-       ولز، تیم (گردآورنده). (۱۳۶۶). 444 روز خاطرات گروگانها از دوران تسخیر آمریکا. ترجمه حسن ابوترابیان، تهران.

-       ولی بیگی، مهرداد. (۱۳۸۵). روابط تجاری ایران و آمریکا پس از انقلاب اسلامی. در هوشنگ امیر احمدی و منوچهر پروین، ایران پس از انقلاب، ترجمه علی مرشدی زاد، تهران: انتشارات باز.

-       ونس، سایروس. (۱۳۹۰). انتخاب دشوار (سال‌های بحرانی در سیاست خارجی آمریکا)، ترجمه خیرالله خیری اصل، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

-       ونس، سایروس و زبیگنیو برژینسکی. (۱۳۶۲). توطئه در ایران. ترجمه محمود مشرقی، تهران: هفته.

-       هانتینگتون، ساموئل. (۱۳۸۸). چالش‌های هویت امریکا. ترجمه محمدرضا گلشن پژوه، حسن سعید کلاهی خیابات، عباس کاردان. نهران: ابرار معاصر تهران.

-       هاوتون، دیوید پاتریک. (۱۳۹۳). سیاست خارجی امریکا و بحران گروگانگیری در ایران. ترجمه وحید مردانه شره جینی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

-       هیرو، دیلیپ. (۱۳۸۶). ایران در حکومت روحانیون. ترجمه محمد جواد یعقوبی دارابی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.

-       یوناه، الکس‌اند و آلن نانز. (۱۳۷۸). تاریخ مستند روابط ایران دوجانبه ایران و آمریکا. ترجمه سعیده لطفیان و احمد صادقی، تهران: قومس.

-      Barker, Paul. (2013). The Clash of Civilizations Twenty Years On. (Bristol, UK: E -International Relations.

-      Binart, Peter. (2018). The Iran Deal and the Dark Side of American Exceptionalism. The Atlantic. available at: https://www.theatlantic.com/international/archive/2018/05/iran-deal-trump-american-exceptionalism/560063/

-      Brown, Seyom. (2015). Faces of Power, Constancy and Change in United States Foreign Policy from Truman to Obama. Columbia University Press.

-      Dobson, Alan P. and Steve Marsh. (2006). US Foreign Policyforeign policy since 1945, London: Routledge.

-      Farber, David R. (2005). Taken hostage: the Iran hostage crisis and America’s first encounter with radical Islam. Princeton University Press,

-      Fattah, Khaled & Fierke, K.M, March. (2009). “A Clash of Emotions: The Politics of Humiliation and Political Violence in the Middle East”.European Journal of International Relations, Vol.15, No 1.

-      Haig, Alexander. (1984). Caveat: Realism, Reagan and Foreign Policy. New York: McMillan.

-      “Here’s John Bolton Promising Regime Change in Iran by the End of 2018”, The Intercept, March 24 2018, available at: https://theintercept.com/2018/03/23/heres-john-bolton-promising-regime-change-iran-end-20

-      Michael Wolff. (2018). Fire and Fury: Inside the Trump White House, New York: Henry Holt

-      Moïsi, Dominique. (2010). The Geopolitics of Emotion: How Cultures of Fear, Humiliation, and Hope are Reshaping the World Paperback. New Yourk: Abchor.

-      Moisi, Dominique. (2007). “The Clash of Emotions”, Foreign Affairs. Vol 86, Issue 1.

-      Mousavian, Hossein and Shahir Shahidsaless. (2014). Iran and the United States: an insider’s view on the failed past and the road to peace. London: Bloomsbury Publishing.

-      Neal, Andrew. (2010). Exceptionalism and the Politics of Counter- Terrorism. London and New York: Routledge.

-      “Trump calls Iran 'a terrorist nation like few others'”, Washingtonpost. 2017/10/13. available at: https://www.washingtonpost.com/video/politics/trump-calls-iran-a-terrorist-nation-like-few-others/2017/10/13/810b8214-b025-11e7-9b93-b97043e57a22_video.html?utm_term=.e3e43ffcae1d

-      Walt, Stephen, M. (2011). “The Myth of American Exceptionalism.” Foreign Policy. October, available at: https://foreignpolicy.com/2011/10/11/the-myth-of-american-exceptionalism/

-      William Pear, David. (2018).“TheUS Wants to Bring Back the Shah of Iran.” The Greanville Post, available at: https://www.greanvillepost.com/2018/12/12/the-us-wants-to-bring-back-the-shah-of-iran/

-      Wuthnow, Robert. (2006). American Mythos: Why Our Best Efforts to Be a Better; Nation fall Short. Princeton University Press.

-      Zeitz, Joshua. (2018). “How Trump Is Making Us Rethink American Exceptionalism”. Politico Magazine. January 7, available at: https://www.politico.com