رابطه اقتدار و مشروعیت در نظام سیاسی اسلام

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

علی لاریجانی ¹ (عضو هیئت علمی دانشگاه تهران)
غلامرضا غلامی ابرستان ² (دکترای تخصصی علوم سیاسی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1390/06/31 تاریخ پذیرش : 1390/08/28 تاریخ انتشار : 1390/10/07

کلید واژه: اسلام, قدرت, مردم, نظام سیاسی, واژگان کلیدی: اقتدار, مشروعیت,

چکیده مقاله :

چکیده در ادبیات سیاسی رایج، مشروعیت به معنای پذیرش حق اعمال قدرت از سوی شهروندان تعریف می‌شود، اما از نگاه اسلام مشروعیت نظام سیاسی دقیقا بر اساس تعریف مذکور تعریف نمی شود بلکه مشروعیت نظام سیاسی به شرعیت آن گره می خورد، بنابراین تفاوت اساسی میان تعریف مشروعیت از نگاه ادبیات رایج در علوم سیاسی و از منظر تفکر اسلامی مشاهده می‌شود در این تحقیق تلاش می شود ضمن تبیین تمایز نگاه اسلام به موضوع مشروعیت، تاثیر این امر بر اقتدار نظام سیاسی اسلام مورد بررسی قرار گیرد. از این رو به منظور درک صحیح از رابطه میان دو مفهوم اقتدار و مشروعیت در نظام سیاسی اسلام این مقاله نخست به بررسی تعاریف و دیدگاههای دانشمندان مختلف درباره مفهوم اقتدار پرداخته، سپس نسبت و ارتباط میان مفهوم مشروعیت و مفهوم اقتدار را در ادبیات سیاسی مورد بررسی قرار داده است. همچنین در ادامه به تبیین تعریف مشروعیت از منظر تفکر اسلامی و دیدگاههای موجود در این زمینه، جایگاه و نقش مردم در مشروعیت و اقتدار نظام سیاسی مورد بررسی قرار گرفته و از این رهگذر به نقش و جایگاه مشروعیت و چگونگی تحقق آن در نظام سیاسی اسلام و تاثیر این امر بر اقتدار دولت اسلامی پرداخته است. نگرش محقق در این مقاله این است که مشروعیت الهی به معنای انطباق نظام سیاسی با آموزه‌های اسلام و برخورداری توأمان آن از پذیرش مردمی تأثیر مستقیم و مهمی بر شکل گیری و افزایش اقتدار نظام سیاسی اسلام دارد.

چکیده انگلیسی:

Abstract In the common political terminology, legitimacy is defined as "the acceptance of people's right to exert authority".  From the Islamic point of view, legitimacy is not defined just based on the above principle and therefore the legitimacy of a political system and its religious are intertwined. So the definition of legitimacy from the Islam's point of view differs from that of current political terminology. In order to get a proper understanding of the relation between the concepts of authority and legitimacy in the Islamic political system, the researcher has first examined the definition of authority and the various perspectives of experts on the issue. Then the relation between the concepts of legitimacy and authority in the Islamic literature has been investigated. The researcher then tried to elucidate the definition of legitimacy in the Islamic thinking and also the current perspectives in this regard. Next in the research, people’s stance and the role they play in the political legitimacy and authority was probed and in doing so, the role and position of legitimacy and its realization in the Islamic political system and its effect on the authority of the Islamic government was touched on.  

منابع و مأخذ:

منابع

1-       قرآن کریم، ترجمه عبدالحمید آیتی

2-       ابن منظور، (1369) لسان العرب، بی جا، هدایت.

3-       بریجانیان، ماری، (1375) فرهنگ اصطلاحات فلسفه و علوم اجتماعی، تهران،رها.

4-       بشیریه، حسین،  (1380)آموزش دانش سیاسی، تهران،نشر نگاه معاصر.

5-       جعفر پیشه‌فرد، مصطفی،(1380) پیشینه ولایت فقیه، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان.

6-       جعفری، محمدتقی، (1369) حکمت اصول سیاسی اسلام، تهران، بنیاد نهج‌البلاغه

7-       جوادی آملی، عبدا...، (1379) ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، قم، اسراء.

8-       جوادی آملی، عبدا...، (1388) شمیم ولایت، قم، اسراء.

9-       جوادی آملی،عبدا...، (1386)، پیرامون وحی و رهبری و ولایت در قران، قم، اسراء.

10- حکیم، سیدمحمدباقر، (1387)،جامعه انسانی از دیدگاه، قرآن کریم،  مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی.

11- حلبی، علی اصغر، (1376)،مبانی اندیشه‌های سیاسی در ایران و جهان،تهران، راه.

12- خامنه‌ای، سید علی، (1389)، مجموعه سخنرانی‌ها، لوح فشرده، تهران، دفتر نشر تنظیم آثار مقام معظم رهبری.

13- خمینی، روح‌ا...، (1378)،ولایت فقیه، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

14- خمینی، روح‌ا...،(1369) صحیفه نور، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

15- خمینی، روح‌ا...، (1374)صحیفه امام، لوح فشرده،موسسه نشر آثار امام‌خمینی(ره)

16- خمینی، روح‌ا...، (1368) چهل حدیث، تهران، رجاء

17- خمینی، روح‌ا...، (1374) شئون و اختیارات ولی فقیه، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،

18- خمینی، روح‌ا...، (1375)شرح دعای سحر، بی‌جا

19- دال، رابرت،(1364) تجزیه و تحلیل جدید سیاست، ترجمه حسین مظفریان،(1376) تهران، نشر مترجم

20- دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه، دهخدا

21- راش، مایکل،(1387)جامعه و سیاست، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، سمت

22- روحانی، حسن، (1388)اندیشه‌های سیاسی اسلام، تهران، کمیل

23- روزبه، محمدحسن،(1386) مبانی‌مشروعیت در نظام سیاسی‌اسلام، تهران،پژوهشگاه فرهنگ‌و‌اندیشه اسلامی

24- سنت، ریچارد،(1378) اقتدار، ترجمه باقر پرهام، تهران، نشر شیرازه

25- شجاعی زند، علیرضا، (1376)مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دین بررسی جامعه شناسی مناسبات دین و دولت در ایران اسلامی، بنیان، تهران

26- شیرازی، محمد صدرالدین،(1365) اسرار الایات، قم،نشر علم

27- طباطبایی، مصطفی، (1366)فرهنگ نوین عربی

28- عالم، عبدالرحمن،(1373) بنیادهای علم سیاست، تهران، نشر نی

29- فیرحی، داود، (1387)نظام سیاسی و دولت در اسلام، تهران، سمت

30- قادری، حاتم، (1378)اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران، تهران، سمت

31- کلمن، جیمز،(1386) بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی

32- کوئینتن، آنتونی،(1371) فلسفه سیاسی، ترجمه مرتضی اسعدی، تهران، انتشارات الهدی

33- لک‌زایی، شریف،(1388) سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

34- لمبتون ان کاترین، سواین فورد،(1385) دولت و حکومت در اسلام، ترجمه فقیهی تهران، شفیعی،

35- مصباح یزدی،(1387) در پرتو ولایت، قم،مؤسسه آموزشی امام خمینی،

36- مطهری، مرتضی،(1374) امامت و رهبری، قم: صدرا، و لوح فشرده

37- مطهری، مرتضی،(1375) پیرامون جمهوری اسلامی، قم، صدرا

38- میلر، پیتر، سوژه،(1382) استیلا و قدرت، ترجمه سرخوش، تهران، نی

39- نش، کیت، (1384)جامعه‌شناسی سیاسی معاصر، ترجمه دلفروز، تهران، کویر

40- نوروزی، مهدی،(1372) فرهنگ لغات و اصطلاحات سیاسی، تهران، آگاه

41- وینسنت، آندرو، (1376)نظریه های دولت، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نشر نی

42- هابرماس، یورگن،(1380)، بحران مشروعیت، تئوری دولت سرمایه‌داری مدرن، ترجمه معینی، تهران، گام نو.