مولفه های ژئواکونومیک سیاست خارجی فرانسه در فضای رقابت های ژئوپلیتیک غرب آسیا و پیامدهای آن برای روابط ایران-فرانسه

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

علی صباغیان ¹ , محسن جلالی ²

1 - گروه مطالعات منطقه ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
2 - کاندیدای دکتری مطالعات اروپا، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1399/02/07 تاریخ پذیرش : 1400/03/17 تاریخ انتشار : 1400/03/01

کلید واژه: سیاست خارجی, ژئوپلیتیک, غرب آسیا, ژئواکونومیک, روابط ایران-فرانسه,

چکیده مقاله :

تعامل بازیگران غرب آسیا با قدرت‌های بزرگ، همواره به‌عنوان یکی از متغیرهای مؤثر بر توازن منطقه در مطالعات روابط بین‌الملل مورداشاره قرارگرفته است. فرانسه نیز یکی از وزنه‌هایی است که از دیرباز در یارگیری‌های فرا منطقه‌ای مدنظر قدرت‌های غرب آسیا قرار داشته است. در این میان طی دو دهه اخیر، اهرم‌های اقتصادی اهمیت ویژه‌ای در یارگیری‌های ژئواستراتژیک فرا منطقه‌ای پیداکرده‌اند و به‌عنوان ابزار سیاست خارجی مورداستفاده قرار می‌گیرند. بنابراین، پرسش اصلی مقاله این است که مؤلفه‌های ژئواکونومیک چگونه به سیاست خارجی فرانسه در فضای رقابت‌های ژئوپلیتیک غرب آسیا شکل داده و چه پیامدهایی برای روابط با ایران داشته است؟ مقاله با این فرض به بررسی موضوع پرداخته که ابزارهای ژئواکونومیک ازجمله ظرفیت‌های تجاری، مالی و بازارهای تسلیحاتی به اهرم مهمی برای تأثیرگذاری بر رفتار سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ فرا منطقه‌ای تبدیل‌شده ازجمله اینکه در جریان جنگ سرد ایران و عربستان در قالب ابزاری برای یارگیری فرا منطقه‌ای مورداستفاده قرارگرفته و زمینه‌ی تقابل سیاست خارجی تهران-پاریس در مسائل متعدد منطقه‌ای را فراهم آورده است. مطالعات موجود نشان می‌دهد، علاوه بر فضای دوقطبی میان ایران و عربستان، دیگر بسترهای مهم ژئوپلیتیک ازجمله سرریز بحران‌های منطقه به اروپا و چرخش راهبردی امریکا به شرق، سه مؤلفه مهمی هستند که نوع مداخلات فرانسه در غرب آسیا را تحت تأثیر قرار داده‌اند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که تجمیع اهرم‌های اقتصادی در اردوگاه رقبای منطقه‌ای ایران، نوعی مزیت رقابتی ژئوپلیتیک ایجاد کرده و گزینه‌های سیاست خارجی فرانسه در منطقه را تحت تأثیر قرار داده و به شکنندگی روابط ایران-فرانسه منتهی شده است.

چکیده انگلیسی:

As IR scholars have long recognized, the alignment with foreign actors has been particularly relevant for regional balance in the West Asian power relations and in the same way, France is among the powers that has always been taken into consideration in the West Asian extra-regional alliance strategies. Besides that, over the past two decades, economic leverages has gained momentum in IR including in cross-regional Geostrategic alignments and are employed as an important foreign policy tool. So the main question of this article is how the Geo-economics have shaped French foreign policy within the context of West Asian geopolitical rivalry and what have been the consequences for Iran? Supposing that the region's vast commercial, financial and arms market have been evolved into Geo-economic leverages, ready to influence the foreign policy behavior of major trans-regional powers, this paper examines the use of these leverages in the context of Saudi-Iranian cold war and demonstrates that how this trend has paved the way for Franco-Iranian foreign policy confrontation on multiple regional issues.Current studies suggest that, in addition to the bipolar atmosphere surged from Saudi- Iranian conflicts, the Spillover of the region's crises into Europe and the US “Pivot to Asia” strategy, among others, are major contextual components determining France interventions in West Asia. The results of this study indicate that the aggregation of economic levers in the camp of Iran's regional rivals has conferred certain competitive geopolitical advantages and has affected French foreign policy options while adding to the fragility of Franco-Iranian relations.