اصول اخلاقی

آیین نامه اخلاق علمی

 تعاریف:

1-     جعل: یعنی ساختن داده‌های غیر واقعی یا دادن گزارش غیرواقعی یا ثبت غیر واقعی آنچه روی نداده است.

2-   فریب : دست بردن در داده‌ها، حذف، تعدیل، یا افزودن به داده‌ها، به گونه‌ای که آنچه ارائه می‌شود کاری نو بنماید، یا نظریه‌ای خاص با اینکار درست یا نادرست جلوه کند. فریب می‌تواند دستکاری کردن عمدی در دستگاه‌ها و روندی های آزمایش باشد، به گونه‌ای که نظریه‌ای خاص درست یا نادرست جلوه کند.

3-   تقلب: استفاده از داده‌ها یا نتیجه‌های پژوهشی مستند شده دیگران بدون اجازه و بدون اشاره به مأخذ استفاده از نرم افزار علمی، برنامه، ابزار آزمایشگاهی دیگری بدون اجازه و انجام پژوهش با آن.

4-   انتحال: استفاده از بخش‌های قابل ملاحظه یا تاثیر‌گذار از متن، مفاهیم و یا ترجمۀ مقاله‌ها و یا سندهای دیگر که قبلاً به چاپ رسیده‌اند، به گونه‌ای که تلقین اصالت کند. متن برگرفته از مقالات دیگر، حتی با وجود ارجاع مناسب، در صورتی که با ادبیات جدید بازنویسی نشود و یا درون گیومه گذاشته نشود، نمونۀ انتحال است.

 رفتار غیراخلاقی پژوهشی

الف – تعریف

اگر در مقاله‌ای یکی از موارد چهارگانۀ جعل، فریب، تقلب و انتحال صورت بگیرد، رفتار غیراخلاقی پژوهشی صورت گرفته است.

ب – تبصره

1-     فهرست نویسندگان باید محدود به کسانی باشد که سهم موثر در پدید آوردن اثر داشته‌اند لذا

نام نبردن از کسانی که سهم موثری داشته‌اند مصداق رفتار غیراخلاقی پژوهشی است.

2-   جابجایی نویسندگان و یا حذف نام یک نفر یا بیشتر از افراد قید شده در حین فرایند بررسی و پذیرش مقاله، بدون ارائه دلائل توجیهی لازم به نشریه، می تواند از مصداق های غیر اخلاقی پژوهشی باشد.

3-   ثبت ناقص و بویژه نادرست اطلاعات مربوط به نویسندگان در مقاله و یا در سایت نشریه و همچنین افزودن نام یک یا چند نفر که سهمی موثری در اثر نداشته‌ا‌ند،  مصداق رفتار غیر اخلاقی پژوهشی است.

داوران

1- استفاده از دستاورد اثر، به نام خود یا دیگری مصداق رفتار غیراخلاقی پژوهشی است.

2- در صورتی که داور در حال پژوهش روی همان موضوع یا موضوعی مرتبط باشد، باید به ناشر اعلام کند و از داوری و استفاده از داده‌های مقاله دهنده پرهیز کند.

مراحل برخورد با رفتار غیر اخلاقی علمی

1- دریافت مکتوب اتهام از سوی یک سازمان یا شخصیت علمی به وسیلۀ دفتر نشریه

2- اعلام مراتب به کمیته اخلاقیات نشریه

1-2- بررسی اولیه به وسیله کمیته اخلاقیات و بررسی اینکه آیا اتهام دارای اعتبار است و اینکه پژوهش و تفحص لازم است یا خیر؟

2-2- در صورت لزوم، جمع آوری اسناد و ارزیابی آن اسناد و تهیه یک صورتجلسه مبنی بر وارد بودن یا نبودن اتهام.

3-2- ارسال صورتجلسه به دبیر، همراه با پیشنهادهای تنبیهی در صورتی که اتهام، وارد تشخیص داده شود.