ایمان: واقع‌گرا یا ناواقع‌گرا؟ نقد هبلث‌ویت بر خداباوری ناواقع‌گرایانه‌ی کیوپیت
محورهای موضوعی : فلسفه
کلید واژه: واژگان کلیدی: واقع‌گرایی دینی, ناواقع‌گرایی دینی, امر عینی, امر ذهنی, خداباوری کلاسیک, ایمان شخصی, منظرگرایی, ابداع ارزش‌ها,
چکیده مقاله :
چکیده دان کیوپیت تلقی‌ای ناواقع‌گرایانه از خدا و ایمان دینی دارد. او بر این باور است که مفاهیم انسان و خدا در بستری تاریخی شکل می‌گیرند و ابتنایی بر عقلانیت و مابعدالطبیعه ندارند. از این‌رو، بر تحول مداوم این مفاهیم در طول تاریخ اندیشه‌ی دینی تأکید می‌کند. او بر این باور است که انسان خود ارزش‌هایش را انتخاب می‌کند و جهانش را بر این اساس می‌سازد. به‌زعم کیوپیت، گوهر دین احساس معنویتی است که کاملاً جنبه‌ی شخصی دارد و از فردی به فرد دیگر تغییر می‌کند. چشم‌انداز هر فردی به عالم قوام‌دهنده‌ی تلقی و فهم آن فرد از ایمان به خدا است. بر این اساس، او عینیت و واقعیت خدا و دیگر مفاهیم اساسی دین را انکار می‌کند. از سوی دیگر، برایان هبلث‌ویت از معتقدان به واقع‌گرایی دینی است و کوشیده است ناواقع‌گرایی کیوپیت را به‌تفصیل بررسی و نقد کند. او انتقاداتی بنیادین به ناواقع‌گرایی دینی وارد می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها نادیده انگاشتن مسأله‌ی صدق و نیز انکار ارزش‌های اخلاقی عینی است. هبلث‌ویت ابتدا نقاط ضعف استدلال‌های ناواقع‌گرایانه‌ی کیوپیت و نحوه‌ی روایت او را از سیر اندیشه‌ی دینی در دوران جدید نشان می‌دهد و سپس، توضیح می‌دهد که باور به خدای عینی نه‌تنها با اندیشه‌ی مدرن ناسازگار نیست بلکه جزء ضروری آن است.
Abstract Don Cupitt has a Non-Realistic view of God and religious faith. He holds that “human” and “God” are historical concepts which are not dependent on rationality and metaphysics. Hence, he emphasizes on the continuous evolution of these concepts in the history of religious thought. He believes that the man chooses his value himself and makes his world on this selection. In his view, spirituality is the substance of religion and has complete individual and personal characteristics. The perspective of every individual to the world is the foundation of his view and understanding of religious faith. But, Brian Hebblethwaite, who is a defender of religious realism, has tried to critique Cupitt’s Non-Realism in detail. He has some fundamental criticisms about Non-Realism in religion that amongst the most important of them is ignoring the importance of truth and denying the objectivity of moral values. He, at first, distinguishes the defects of Non-Realistic arguments of Cupitt and his version of the procedures of religious thought in modern world and then, explains how believing to objective God is not only consistent with modern thought but a necessary component of it.
منابع
تریگ، راجر، عقلانیت و دین، ترجمه حسن قنبری، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1385ش.
خاتمی، محمود، پدیدارشناسی دین، تهران، فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1382ش.
کانت، ایمانوئل، نقد قوه‌ی حکم، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران، نی، 1377ش.
کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه: از فیشته تا نیچه، ج7، ترجمه داریوش آشوری، تهران، علمی و فرهنگی، 1375ش.
کیوپیت، دان، «ایمان ناواقع‌گرایانه»، کیان، ترجمه ابراهیم سلطانی، سال دهم، ش 59، 1379ش.
همو، دریای ایمان، ترجمه حسن کامشاد، تهران، طرح نو، 1376ش.
همو، عرفان پس از مدرنیته، ترجمه الله‌کرم کرمی‌پور، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1387ش.
مارکس، کارل، دست‌نوشته‌های اقتصادی و فلسفی، ترجمه حسن مرتضوی، تهران، آگه، 1382ش.
نیچه، فردریش، تبارشناسی اخلاق، ترجمه داریوش آشوری، تهران، آگه، 1380ش.
Bowker, J., The Sense of God, Oxford University Press, 1973.
Cupitt, D., “Anti-Realist Faith”, Is God Real?, St. Martin' s Press, 1993.
Cupitt, D., What is a Story?, London SCM Press, 1991.
Cupitt, D., Creation Out of Nothing, London SCM Press, 1990.
Hebblethwaite, B., The Ocean of Truth, Cambridge University Press, 1988.
Kierkegaard, S., Concluding Unscientific Postscript, translated by Walter Lowrie, Princeton Press, 1974.
Phillips, D.Z., “On Really Believing”, Is God Real?, st. Martin' s Press, 1993.
Newman, J.H., An Essay in Aid of a Grammar of Assent, Noter Dame University Press, 1979.
Runzo, J., Is God Real?, st. Martin' s Press, 1993.
Schweitzer, A., Quest of The Historical Jesus, Adam & Charles Black, 1954.
Schweitzer, A., Christianity and Religions of the World, Allen & Anwin, 1923.