معرفی و تحلیل باستان‌شناختی بناهای سلجوقی و ایلخانی استان زنجان
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی اسلامیارض الله نجفی 1 , سید علی اصغر میر فتاح 2
1 - دانش‌آموخته دکتری باستان‌شناسی، گروه تاریخ و باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلوم وتحقیقات، تهران، ایران.
2 - استادیار، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری کشور، تهران، ایران.
کلید واژه: قروه, زنجان, گنبد سلطانیه, معماری ایلخانی, سجاس, معماری سلجوقی, داش کسن,
چکیده مقاله :
استان زنجان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی درطول دوران اسلامی یکی از مراکز مهم تحولات سیاسی اجتماعی و فرهنگی ایران بوده است، به‌ویژه در محدوده زمانی دوران سلجوقی و ایلخانی، بنابر دلایل زیادی این اهمیت دو برابر می‌شود. از دوره سلجوقی بقایای تعدادی قلاع و استحکامات دفاعی به همراه دو مسجد و یک مقبره در استان زنجان باقی مانده که مطالعه سیر تطور و تحول معماری منطقه را ممکن می‌سازد. همچنین، از دوره ایلخانی علاوه بر بنای معظم و باشکوه گنبد سلطانیه بعنوان تجلیگاه معماری قرون میانی اسلامی ایران یک مقبره و بنای بی‌همتای معبد داش‌کسن، بقایای تعداد زیادی استقرارگاه‌های مسکونی و همچنین بقایای چهارتاقی‌هایی از منطقه طارم شناسایی شده است که نشانگر گسترش هنر معماری در دوره ایلخانی استان زنجان است. قرون هفتم و هشتم هجری قمری دوران اوج شکوفایی معماری منطقه بوده است. در این پژوهش دو سبک معماری رازی و آذری بر روی بناها مورد مطالعه قرار گرفته است. به هر حال، نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن است که در دوره سلجوقی و ایلخانی استان زنجان یکی از مراکز ثقل فرهنگ و هنر ایران اسلامی به ویژه در زمینه معماری بوده است.
Zanjan province has been one of the important centers of political, social and cultural developments in Iran due to its special geographical location during the Islamic era, especially during the Seljuk and Ilkhanid eras, due to many reasons, this importance is doubled. From the Seljuk period, the remains of a number of castles and defensive fortifications along with two mosques and a mausoleum remain in Zanjan province, which makes it possible to study the evolution of the region's architecture. Further, from the Ilkhanid period, in addition to the majestic and magnificent building of the Soltanieh dome as a manifestation of the architecture of the middle ages of Islamic Iran, a tomb and the incomparable building of the Dash-Kasan temple, the remains of a large number of residential settlements and also the remains of four-story houses from the Tarem region have been identified, which shows the expansion of architectural art in the period. Ilkhani is Zanjan province. The 7th and 8th centuries AH were the prosperity period of architecture in the region. In this research, two architectural styles, Razi and Azari, have been studied on the buildings. Anyway, the results of this research indicate that during the Seljuq and Ilkhanate period, Zanjan province was one of the centers of gravity of the culture and art of Islamic Iran, especially in the architecture.
_||_