بررسی ساختار روایی در مرزبان نامه
محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبیاشرف شیبانی 1 , زینب ابوکهکی 2
1 - استادیارزبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاداسلامی واحد تهران مرکزی
2 - دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشدزبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاداسلامی واحد تهران مرکزی
کلید واژه: روایت شناسی, عناصر روایی, کانونی شدگی, سطوح داستانی, مرزباننامه,
چکیده مقاله :
روایت‌شناسی از مباحث مورد توجه در سبک‌شناسی است که با رویکرد افرادی مثل؛ تزوتان تودوروف[1]، ولادیمیر پراپ[2]، شلومیت ریمون-کنان[3]، رولان بارت[4]و مایکل جی تولان[5]که در این حوزه صاحب نظر هستند، گسترش پیدا کرده است. بررسی ساختار روایی در حکایات تمثیلی که به نثر فنی و مصنوع نوشته شده‌اند، موضوعی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است. سبک حکایت‌های تمثیلی قرن ششم که با صنایع بدیعی و توصیفات متنی متوالی درگیر است، ظاهراً از ساخت و عناصر روایی داستان های جدید بهره‌مند نیست، اما در نثر مرزبان نامه سعدالدین وراوینی نشانه‌هایی از اصول استادانه داستان‌نویسی را می‌توان پیگیری کرد.این حکایت ها با توالی از پیش انتخاب‌شده و غیر تصادفی رخدادها، نوشته شده‌اند. در این نثر غلبه بارخدادهای واسطه و توالی‌های علی است. با بررسی ساختار روایی وریخت‌شناسی حکایات در لایه‌های درونی و ژرف‌ساخت آنها می‌توان به این نتیجه رسید که در این متون شخصیت ها و مضامین خاص ومکرری مورد توجه نویسنده است. راوی که اغلب متفاوت داستانی[6]است، در نقل حکایات، ازکانونی‌گر نوع دوم (درونی) و سوم(ذهنی)استفاده می‌کند. هم چنین سه سطح داستانی دراین کتاب دیده می شود. [1]TzvetanTodorov [2]Vladimir Propp [3]ShlomithRimmon-Kenan [4]Roland Barthes [5]Micheal j Toolan [6] heterodiegetic narrator
بارت، رولان .(۱۳۸۷). درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت ها ، ترجمه محمد راغب ، تهران: نشر بیدگل .
باطنی ، محمدرضا.)۱۳۸۰). نگاهی تازه به دستور زبان، تهران: نشرآگاه،چاپ نهم.
پارسا، سید احمد و طاهری، یوسف. (1391). بررسی وجوه روایتی در حکایات مرزبان نامه بر اساس نظریه تزوتان تودوروف، پژوهش های زبان فارسی ، دوره چهارم ،شماره دو.
پراپ، ولادیمیر.(۱۳۷۱). ریشه های تاریخی قصه های پریان، ترجمه فریدون بدری، تهران: انتشارات توس.
تودوروف،تزوتان.(۱۳۸۸). بوطیقای نثر، ترجمه انوشیروان گنجی پور، تهران: نشر نی .
تولان، مایکل جی.(۱۳۸۳).درآمدی نقادانه – زبان شناختی بر روایت، ترجمه ابوالفضل هری، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
جهاندیده، سینا.(۱۳۷۹). متن در غیاب استعاره، رشت.
حاج ابو کهکی، زینب.(۱۳۹۰ ).تحلیل مرزبان نامه بانگاهی بر ساختار روایی آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
خشنودی چروده،بهرام وربانی خانقاه، میثم.(1391).روایت شناسی حکایت های مرزبان نامه در سه سطح: داستان،گفتمان و روایتگری با تکیه بر حکایت دادمه و داستان، متن پژوهی ادبی، شماره 15، ص96-75.
ریمونکنان، شلومیت.(۱۳۸۷).روایت داستانی : بوطیقای معاصر، ترجمه ابوالفضل حری، تهران: انتشارات نیلوفر.
فضیلت، محمود و نارویی، صدیقه.(1391).تحلیل ساختاری داستان جولاهه با مار برپایه نظریه گریماس ، بهار ادب ، شماره 15، ص 262-253.
میرصادقی، جمال و میمنت.(۱۳۷۷). واژه نامه هنر داستان نویسی، تهران: مهناز.
نبی لو، علی رضا.(1389). روایت شناسی داستان بوم و زاغ در کلیله و دمنه، ادب پژوهی ، شماره 14، ص28-7.
وراوینی، سعدالدین.(۱۳۸۸). مرزبان نامه، به کوشش دکتر خلیل خطیب رهب، تهران: انشارات مروی، چاپ چهاردهم.
Genette,Gerard.(1972). Figures III(Poetique). paris :seuil .In English.1980.(narrative discourse).Ithaca.NY:Cornell university press. pp:6-255
Perrine, L .(1974). Literature structure, sound ,and sense , southern Methodist university , New York, second edition.