نقش و کارکرد داستانی قهرمانان، شریران و یاریگران در قصه های صمد بهرنگی بر اساس نظریه پراپ

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

زینب سرمدی ¹ (دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)
تراب جنگی قهرمان ² (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)

تاریخ دریافت : 1396/06/01 تاریخ پذیرش : 1396/07/25 تاریخ انتشار : 1395/11/01

کلید واژه: صمد بهرنگی, نقش و کارکرد داستانی, قهرمانان و شریران,

چکیده مقاله :

در این مقاله نقش و کارکرد داستانی قهرمانان و شریران در قصه های عامیانه با توجه به آثار صمد بهرنگی و بر اساس نظریه ی پراپ مورد بررسی قرار گرفته است و همچنین به دسته بندی یا الگو قرار دادن قهرمانان و شریران و تحلیل و تبیین نقش و کارکرد داستانی قهرمانان و شریران در آثار مذکور پرداخته شده است. صمد بهرنگی نویسنده ای معاصر است که با تأثیرپذیری از فولکلور و ادبیات ملی آذری قصه هایی برای کودکان در زمینه ی مسائل اجتماعی نوشته است، و از آن جایی که در قصه های عامیانه ساختار متن در جهت نوعی تقابل بین قهرمان و شریر هویت پیدا می کند و نقش قهرمانان در قصه ها مبارزه با شخصیت های شریر است و نقش شریران در قصه ها ایجاد یک نوع مصیبت و یا وارد آوردن صدمه و زیان است، بر این اساس نقش و کارکرد داستانی قهرمانان و شریران در آثار صمد بهرنگی توصیف و تحلیل شده و جدول هایی نیز رسم شده است. بنابراین با توجه به بررسی های انجام شده می توان نتیجه گرفت قهرمانان و شریران در این آثار حالت ساده و یکسانی دارند که کمتر دگرگونی می یابندو قهرمانان بیشتر به کمک عوامل بیرونی به اهداف خود می رسند و هم چنین می توان گفت در مواردی هم پوشانی نقش شریر و یاریگر نیز وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

This study examine the fictional role and functions of heroes and villains in folk tales according to the works of Samad Behrangi and according to Propp’s theory and also examine classification or idolize of heroes and villains and analyze and explain the role and fictional role of heroes and villains in mentioned works. Samad Behrangi is a contemporary writer that influenced by folklore and Azeri national literature has written stories for children in the field of social issues and since in folk tales structure of text fined identity in confrontation between the hero and villains and the role of heroes in the stories is fighting with evil and villains characters and role of villains is the stories is creating type of disaster or making damage and loss, according to this role and fictional function of heroes and villains in the works of Samad Behrangi  are described and analyzed and some tables have been drawn. Therefore, according to the performed studies, it can be concluded that the heroes and the villains in these works have a simple and uniform state that is less transformative and the heroes are more likely to reach out with external factors and goals and also in some cases overlapping of the role of the villains and assistants can be observed. 

منابع و مأخذ:

احمدی، بابک، (1393)، ساختار و تأویل متن، تهران، نشر مرکز ،چاپ هفدهم.

براهنی، رضا،(1393) ، قصه نویسی ، تهران، انتشارات نگاه، چاپ چهارم.

بهرنگی، اسد،(1379)، برادرم صمد بهرنگی روایت زندگی و مرگ او،   تبریز، نشر بهرنگی چاپ دوم.

بهرنگی، صمد،(1394)، قصه های بهرنگ، تهران، انتشارات نگاه،چاپ سوم.

همو، (1388)، قصه های بهرنگ، تهران، انتشارات بهزاد، چاپ دوم.

همو،( 1348)، مجموعه ی مقاله ها، تبریز، انتشارات شمس، چاپ اول.

پراپ، ولادیمیر،(1392)، ریخت شناسی قصه های پریان،  ترجمه فریدون بدره ای، تهران، انتشارات توس، چاپ سوم.

جمشیدی، اسماعیل، (1357)، زندگی و مرگ صمد بهرنگی، تهران، انتشارات مؤسسه مطبوعاتی عطائی، چاپ اول.

خدیش،پگاه، (1391) ،ریخت شناسی افسانه های جادویی ایران،  تهران،  انتشارات علمی و فرهنگی،چاپ دوم.

درویشیان، علی اشرف،(1379)، یادمان صمد بهرنگی، تهران، انتشارات کتاب و فرهنگ، چاپ اول.

شمیسا، سیروس، (1393)، انواع ادبی، تهران، نشر میترا، چاپ پنجم.

محجوب، محمدجعفر،(1393)، ادبیات عامیانه ی ایران، جلد اول و دوم ، تهران، نشر چشمه، چاپ پنجم.

میرصادقی، جمال،(1390)، ادبیات داستانی، تهران، انتشارات سخن، چاپ ششم.

میرعابدینی، حسن، (1387)،صد سال داستان نویسی ایران، جلد اول و دوم ،تهران، نشر چشمه، چاپ پنجم.