• صفحه اصلی
  • تحلیل تحولات بخش مرکزی کلان شهرها با تأکید بر رویکرد یکپارچگی فضایی (مطالعه موردی: منطقه 12 شهرداری تهران)

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : 140403191209387 بازدید : 23 صفحه: 123 - 144

https://doi.org/10.71787/40rd-ym58/ntigs.2025.1209387

نوع مقاله: پژوهشی

تحلیل تحولات بخش مرکزی کلان شهرها با تأکید بر رویکرد یکپارچگی فضایی (مطالعه موردی: منطقه 12 شهرداری تهران)

محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی شهری

حامد کاکاوندی 1 , دکتر علیرضا استعلاجی 2 * , دکتر حمیدرضا صباغی 3 , دکتر نرگس نونژاد 4

1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد یادگار امام خمینی(ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرری، ایران
3 - گروه شهرسازی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - گروه شهرسازی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1404/03/19 تاریخ پذیرش : 1404/07/30 تاریخ انتشار : 1404/10/01

کلید واژه: بخش مرکزی, یکپارچگی فضایی, منطقه شهری, شهر تهران.,

چکیده مقاله :

افزایش جمعیت در شهرهای بزرگ و توسعه شهرنشینی مشکلات متعددی را به وجود آورده است. یکی از مهم ترین مشکلات حجم بالای جمعیت در بخش مرکزی کلان شهرها به دلیل مناسب بودن قمیت زمین و مسکن نسبت به سایر بخش‌های شهر بود. از سوی دیگر در بخش مرکزی بسیاری از کاربری‌ها تغییر پیدا کرد که موجب آشفتگی در سازمان فضایی عناصر شد. ویژگی‌های رویکرد «یکپارچگی فضایی» می‌تواند نقش مهمی در اصلاح مشکلات به وجود آمده در بخش مرکزی و تحولات آن داشته باشد. هدف اصلی پژوهش تحلیل تحولات منطقه 12 در بخش مرکزی تهران با رویکرد یکپارچگی فضایی است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت تحلیلی و از نظر روش کیفی- کمی است. جامعه‌ی آماری را  80 نفر از کارشناسان تشکیل می‌دهند. روش نمونه‌گیری غیر احتمالی و از نوع گلوله‌ برفی بوده است. اطلاعات تحقیق از طریق روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری‌شده است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسش‌نامه از نوع سؤالات بسته است. برای تحلیل داده‌ها از مدل دیمتل استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که معیار درجه یکپارچگی و هماهنگی میان سازمان‌های مدیریتی (13A)، فرسودگی کالبدی و ریزدانه بودن بناهای منطقه (12A)، درجه امنیت اجتماعی به دلیل وجود ناهنجاری‌ها (3A) و پیوند فضایی میان سطوح ملی، منطقه‌ای، محلی (7A) نيز چهار معیار نخست در ستون خالص اثرگذاري است و در اين ساختار به طور قطع نفوذكننده در مجموعه سيستم است و تعاملات بيشتري دارد كه به عنوان مهم ترين معیارهای اثرگذار نسبت به سایر عوامل اولويت بندي و رتبه بندي شده است.

چکیده مبسوط فارسی

مقدمه

توسعه نامتوازن شهر به دلیل افزایش جمعیت موجب تداخل کاربری‌ها با همدیگر، فرسودگی بیشتر بافت‌ها، ناهنجاری اجتماعی و پایین آمدن سطح امنیت، ناپایداری اقتصادی و غیره نشان‌دهنده تحولات بخش مرکزی بخش مرکزی شهر تهران (منطقه 12) با تأکید بر یکپارچگی فضایی است. ویژگی‌های رویکرد «یکپارچگی فضایی» می‌تواند نقش مهمی در اصلاح مشکلات به وجود آمده در بخش مرکزی و تحولات کالبدی آن داشته باشد. یکپارچگی فضایی یکی از ارکان برنامه ریزی فضایی راهبردی است. این نوع برنامه ریزی باید باید شامل یکپارچه بودن در محتوا و یکپارچه بودن در قلمرو و عملکرد باشد و مشارکت تمام بخش‌های دولتی و خصوصی و مدنی را در نظر بگیرد. از سوی دیگر به‌جای روابط سلسله مراتبی و سیستمی نوعی روابط شبکه‌ای( سطوح عمودی و افقی) بیبن پهنه‌ها و عناصر در فضا برقرار است. منطقه 12 شهرداری تهران اگر چه دارای قابلیت‌های مهم تاریخی و اقتصادی در شهر تهران است اما مشکلات آن نسبت به قابلیت‌های آن بیشتر است. در صورت عدم توجه به برنامه‌ریزی فضایی با تأکید بر یکپارچگی این منطقه از شهر با چالش جدی و جبران‌ناپذیری مواجه می‌شود. زیرا  برطرف نشدن مشکلات به وجود آمده در اثر تحولات کالبدی  می‌تواند بر سایر مناطق دیگر شهر تهران هم تأثیر بگذارد و کل شهر را به خطر اندازد. از سوی دیگر در راستای تحولات کالبدی بیشترین حجم بافت‌های فرسوده در کاربری تاریخی و مسکونی در منطقه 12 تهران وجود دارد و این مشکل بر هویت منطقه تأثیر منفی گذاشته است. آنچه در وضعیت منطقه قابل مشاهده است عدم تحقق یکپارچگی عمودی و افقی و نبود مشارکت بین تمام ذینفعان است. مسأله محوری پژوهش حاضر این است که منطقه 12 شهرداری تهران که دارای ویژگی تاریخی- فرهنگی و اقتصادی است، تحت تأثیر چه معیارهایی دچار تحولات شده و یکپارچگی فضایی در آن تحقق‌نیافته است؟

داده و روش

پژوهش از نظر هدف در دسته پژوهش‌های کاربردی قرار گرفته است. ماهیت پژوهش تحلیلی است و به دنبال روابط متغیرهای مورد مطالعه چون تحولات بخش مرکزی کلان شهرها و یکپارچگی فضایی است و روش مورد استفاده به صورت ترکیبی (‌ترکیب روش‌های تحلیل کمی و کیفی) است. جامعه آماری از 80 نفر از کارشناسان شهرداری منطقه 12، دفاتر توسعه محله‌ای و اساتید شهرسازی تشکیل‌شده است. روش نمونه‌گیری مورد استفاده در پژوهش حاضر غیر احتمالی و از نوع گلوله برفی بوده است. نمونه گیری گلوله برفی نوعی روش جذب شرکت کننده است که در آن شرکت کنندگان فعلی تحقیق سعی می‌کنند شرکت کنندگان بالقوه دیگری را هم با خود بیاورند. این نمونه گیری ابتدا از نمونه کوچک شروع شده و کم کم مثل یک گلوله برف به یک نمونه بزرگ تبدیل می شود. روش جمع‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای است، که از آن برای تعیین  چارچوب موضوعی، شناخت مفاهیم، دیدگاه‌ها و نظریات استفاده‌شده و بر اساس این شناخت و نیز مطالعات پایه در مورد ویژگی‌های جغرافیایی منطقه و تجربه زیست، نظریه متناسب برای تحقیق برگزیده‌شده است. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه از نوع بسته است. برای تحلیل وضعیت تحولات منطقه 12 در بخش مرکزی شهر تهران و یکپارچگی فضایی از مدل دیمتل برای نشان دادن میزان تأثیر گذاری و تأثیر پذیری معیارها استفاده شده است.

بحث و نتیجه گیری

برای تحلیل داده‌های استخراج شده از نظریه‌ها و اسناد مرتبط با محدوده مورد مطالعه از مدل دیمتل برای میزان اثرگذاری و تأثیر پذیری (روابط علت و معلول) ابعاد و معیارهای تحولات در منطقه 12 شهرداری تهران با تأکید بر یکپارچگی فضایی استفاده شده است. معیار توجه به بعد فضایی در طرح‌ها و برنامه‌ها و اقدامات (6A)، سطح فضای سبز (4A)، درجه یکپارچگی و هماهنگی میان سازمان‌های مدیریتی (13A) و پیوند فضایی میان سطوح ملی، منطقه‌ای، محلی (7A) كه هم بسيار نفوذكننده و هم بسيار نفوذپذير است، جزء چهـار معیار نخسـت در سـتون شـدت (اهميـت ) اثرگذاري قرار دارد. در اين پژوهش مشخص شد كه درجه یکپارچگی و هماهنگی میان سازمان‌های مدیریتی (13A)، فرسودگی کالبدی و ریز دانه بودن بناهای منطقه (12A)، درجه امنیت اجتماعی به دلیل وجود ناهنجاری‌ها (3A) و پیوند فضایی میان سطوح ملی، منطقه‌ای، محلی (7A) نيز چهار معیار نخست در ستون خالص اثرگذاري است و در اين ساختار به طور قطع نفوذكننده در مجموعه سيستم است و تعاملات بيشتري دارد كه به عنوان مهم ترين معیارهای اثرگذار نسبت به سایر عوامل اولويت بندي و رتبه بندي شده است. و معیار تغییرات کاربری‌ در سطح منطقه (8A)، درجه تمایل بخش خصوصی در سرمایه گذاری در مرکز شهر (5A)، درجه استفاده از مشارکت نهادهای مدنی و مردمی (11A) و آلودگی و اغتشاشات صوتی و بصری (1A) نيز جـزء معیارهایی است كه به بيشترين ميزان اثر مي پذيرد.    

نتایج

افزایش جمعیت در کلان شهرها و توسعه شهرنشینی تغیییرات عمده‌ای در ابعاد محیطی، کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی به‌جود آورد. در منطقه 12 شهر تهران بیشتر کاربری‌ها تغییر یافت و به جای این که به توزیع کاربری‌های مختلط توجه شود این بخش مرکز کاربری تجاری و اداری شد. در این میان یکپارچگی فضایی نقش مهمی در برنامه ریزی تحولات کالبدی منطقه 12 تهران دارد. نتایج تحلیل داده‌ها با استفاده از مدل دیمتل نشان می‌دهد، از 14 معیار 6 معیار به دلیل کسب نمره بیشتر تأثیر گذار و 8 معیار به دلیل کسب نمره کمتر تأثیر پذیر است. از این رو تعداد معیارهای تأثیر گذار که نفش مهم‌تری در تحقق یکپارچگی فضایی با توجه به تحولات به‌وجود آمده منطقه 12 در بخش مرکزی شهر تهران دارد نسب به عوامل تأثیر پذیر کمتر است. نتایج مطالعه نشان داد که با توجه به تحولات منطقه ۱۲ در بخش مرکزی تهران، اقدامات قابل توجهی برای دستیابی به یکپارچگی فضایی انجام نشده است. با این حال، این منطقه دارای فرصت‌ها و قابلیت‌های قابل توجهی است که می‌توان از آنها برای دستیابی به یکپارچگی فضایی و ساماندهی توسعه در بخش مرکزی استفاده کرد. به منظور دستیابی به یکپارچگی فضایی، با توجه به تحولات، پیشنهادات زیر ارائه می‌شود:

  • توجه به یکپارچگی تمام ابعاد محیطی، کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی در برنامه‌های تهیه شده منطقه 12 شهرداری تهران
  • استفاده از مشارکت تمام ذینفعان اعم از بخش خصوصی، مدنی و مردمی در تهیه برنامه‌های توسعه منطقه 12 شهرداری تهران
  • توجه به پیوند فضایی میان سطوح محله، ناحیه و منطقه 12
  • ارتقاء هماهنگی میان سازمان‌های متعدد مدیریتی در سطح منطقه 12
  • احياي بافت‌های تاریخی و ارزشمند و تقويت هويت و خاطره جمعي
  • ترغیب سرمایه گذاری بخش خصوصی در منطقه 12 به دلیل برخورداری از ویژگی‌های خاص تاریخی و اقتصادی
  • رفع آسيب‌هاي اجتماعي، شهرت بد برخي محله‌ها در منطقه 12و ايجاد امنيت اجتماعي
  • كاهش آلودگي‌هاي محیطی، هوا، صدا، آب و خاك در تمام محلات

  منابع ومآخذ

1) اکبری نامدار، شبنم وخدایی، هانیه (1403). بازآفرینی فضای معماری از یاد رفته، طرحی برای توسعه معماری پایدار ( نمونه موردی: فضاهای صنعتی در تبریز )، نشريه علمي اندیشه‌های نو در علوم جغرافیایی، 9 (3)، 1-16.

2) ابرار خرم، رضا، استعلاجی، علیرضا و دانیالی، تهمینه (1403). ارزیابی قسمتی از عرصه‌های بافت قدیم و معرفی مناسب‌ترین محدوده سازگار با کاربری‌های تاریخی فرهنگی(مطالعه موردی: منطقه مرکزی شهر همدان)، نشريه علمي اندیشه‌های نو در علوم جغرافیایی، 5 (2)، 43-66.

3) براتی، ابراهیم; صابری، حمید; خادم الحسینی احمد و اذنی مهری (1400). شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر در دستیابی به شهر اکولوژیک (مطالعه موردی: شهر درچه)، فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی، 11 (4)، 151-168.

4) جلیلی، زهرا، سلیمانی، محمد و تولایی، سیمین. (1400). تحولات کالبدی-فضایی محله‌های در حال گذار (مورد مطالعه: منطقه شش شهر تهران)، نشریه جغرافیا، 9 (71)، 22-1.

5) حبیبی آرش و افریدی، صنم (1401). معرفی و دانلود کتاب تصمیم‌گیری چند معیاره (قطعی و فازی)، انتشارات نارون، ویرایش (1)، 272-1.

6) خزایی نژاد، فروغ (1394).تحلیل زیست پذیری در محدوده مرکزی شهر تهران، مورد پژوهشی: محلات منطقه 12، پایان‌نامه دکتری، استاد راهنما: دکتر سیمین تولایی، دکتر محمد سلیمانی، دانشگاه خوارزمی، دانشکده جغرافیا، 132-91.

7) خطیبی زاده، امیر حسین (1403). بررسی نقش تحولات کالبدی در جمعیت‌پذیری منطقه ۲۲ کلان‌شهر تهران، اولین همایش ملی سکونتگاه‌های انسانی ایران، 1 (1)، 11-2. 

8) شکویی، حسین (1390). دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری، جلد 1، انتشارات سمت، تهران، (22)، 568-1.

9) شورچه، محمد (1394). کتاب فضا و برنامه‌ریزی فوکو، انتشارات پرهام نقش، چاپ (1)، 171-1 .

10) شهرداری منطقه 12 تهران (1395). حوزه شهرسازی، برنامه و اسناد توسعه محله‌ای منطقه 12، 1 (1)، 1-50.

11) صادقی، سمیه، پناهی، علی، ولی زاده، رضا. (1402). عوامل تأثیرگذار بر تحولات ساختار فضایی-کالبدی کلان‌شهرها (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)، نشریه جغرافیا، 21 (77)، 87-71.

12) فنی، زهره (1393). مطالعات و جغرافیای شهری معاصر (مفاهیم و دیدگاه‌های اساسی)، انتشارات سمت، تهران، (1)، 85-1.

13) کمان رودی، موسی، سلیمانی، محمد، زنگانه، احمد و شریف جاهد، شهرزاد. (1401).  یکپارچگی فضایی در بازآفرینی بافت‌های فرسوده: مورد مطالعه تهران، نشریه آمایش جغرافیایی فضا، 12 (43)، 1-16.

14) قائدرحمتی، صفر، خادم الحسینی، احمد، و بناری، سجاد (1400). برنامه‌ریزی فضایی راهبردی شهر و برنامه عملیاتی شهرداری اردکان فارس. برنامه‌ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی)، 25(2 )، 145-181.

15) فکوهی، ناصر (1383).در هزارتوهای نظم جهانی، تهران، نشر نی، 1 (1)، 1-50.

16) موسی وند، جعفر (1397). آینده تحولات فضایی بخش مرکزی کلان‌شهر تهران، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه خوارزمی، دانشکده جغرافیا، 234-1.

17) مشکینی، ابوالفضل؛ صلواتی، سامان؛ و علی پور، سمیه (1393). تدوین الگویی برای ارتقای امنیت اجتماعی در بافت‌های فرسوده (مطالعه موردی: محلات منطقه 12 تهران)، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 11 (38)، 188-159.

18) Albrechts., L. Healey., P. & Kunzmann., K. (2003), `Strategic spatial planning and regional governancein Europe, Journal of the American Planning Association, 69 (2), 113-129. DOI:10.1080/01944360308976301.

19)  Fyfe., N. (2005). The Urban Geography Reader (Routledge Urban Reader Series), Routledge, 1 (1). 1-426.

20)  Hongpeng., J. Xiaotian Dong., Z & Min., H .(2024). Evaluating the Sustainable Development Goals within Spatial Planning for Decision-Making: A Major Function-Oriented Zone Planning Strategy in China, Journal of Land 2024, 13(3),390-400. DOI:10.3390/land13030390

21)  Healey., p. (2015). Civic Capacity, Place Governance and Progressive Localism. In book: Reconsidering Localism, Doi:105-125. DOI:10.4324/9781315818863-6.

22) Kocziszky., G. & Szendi., D. (2025). Analysis of the expected development paths of Central-Eastern European countries between 2022 and 2025, Journal of Észak-magyarországi Stratégiai Füz, 20 (2), 14-30. DOI: 10.32976/stratfuz.2023.13

23) Moroz., C. & Thieken., A. (2024). Urban growth and spatial segregation increase disaster risk: Lessons learned from the 2023 disaster on the North Coast of São Paulo, Brazil, Natural Hazards and Earth System Sciences, 10 (51), 3299–3314. DOI:10.5194/nhess-24-3299-2024

24) Sue., K (2007). Planning Theory & Practice (Towards a Framework of Integration in Spatial Planning, An Exploration from a Health Perspective, Planning Theory & Practice,  8(2):161-181. DOI:10.1080/14649350701324367.

25)Zhang., A. (2025). Analysis of the Sustainable Development Pathway of Urban–Rural Integration from the Perspective of Spatial Planning: A Case Study of the Urban–Rural Fringe of Beijing, Sustainability,17 (5), 1-19. DOI: 10.3390/su17051857.

چکیده انگلیسی:

 

The increase in population in large cities and the development of urbanization have created numerous problems. One of the most important problems was the high population density in the central part of the metropolis due to the reasonable price of land and housing compared to other parts of the city. On the other hand, many uses changed in the central part, which caused confusion in the spatial organization of the elements. The characteristics of the "spatial integration" approach can play an important role in correcting the problems that have arisen in the central sector and its developments. The main goal of the research is to analyze the developments in District 12 in the central part of Tehran with a spatial integration approach. The research method is applied in terms of purpose, analytical in nature, and qualitative-quantitative in terms of method. The statistical population consists of 80 experts. The sampling method was non-probability and snowball type. The research data was collected through library methods. The data collection tool was a questionnaire with closed question. The DEMATEL model was used to analyze the data. The results show that the criteria of coordination between management organizations (13A), physical and regional exhaustion (12A), degree of social security (3A), and spatial coherence (7A) are also the first four criteria in the impact column and have been prioritized and ranked as the most important impact criteria compared to other factors.

 Extended Abstract

Introduction

Unbalanced urban growth driven by population increase has brought about a range of problems, including overlapping land uses, faster deterioration of urban fabric, social disorders, reduced public safety, economic instability, and other related challenges. These issues can clearly be seen in the changes taking place in the central area of Tehran, particularly District 12, and they underscore the importance of adopting a spatial integration approach. Applying the principles of spatial integration can help address these problems and steer the district’s physical transformation in a more coordinated direction. Spatial integration is a key component of strategic spatial planning. To be effective, such planning must achieve integration in both scope and substance, take functional relationships into account, and involve actors across the public, private, and civic sectors. Unlike linear or strictly hierarchical systems, spatial integration depends on interconnected relationships—both vertical and horizontal—between different urban areas and elements.Although District 12 has considerable historical and economic importance, its problems currently overshadow its strengths. Without spatial planning that prioritizes integration, the district is likely to face serious and possibly irreversible consequences. Ignoring these challenges could trigger ripple effects across other parts of Tehran and pose risks to the city as a whole. A significant share of the district’s deteriorated urban fabric is located in historical and residential areas, which has weakened its identity. In addition, there is a clear lack of both vertical and horizontal coordination, and the involvement of key stakeholders remains limited. The central research question of this study is: What criteria have driven transformations in District 12, which has historical, cultural, and economic significance, and why has spatial integration not been achieved?

Data and Method

This study is applied in its purpose and analytical in nature, seeking to examine the relationship between transformations in central districts and spatial integration. A mixed-methods approach was used, combining both quantitative and qualitative analysis. The research sample consisted of 80 experts from the District 12 Municipality, neighborhood development offices, and university faculty members in urban planning. A non-probability snowball sampling method was applied, in which initial participants introduced additional individuals. The process started with a small group and gradually expanded. Data collection began with a literature review to develop a thematic framework, identify key concepts, and examine relevant theories. Based on these findings, along with investigations into the district’s geographic characteristics and lived experiences, an appropriate theoretical framework was selected. Structured questionnaires served as the main data collection tool. To assess the current state of transformations in District 12 and evaluate spatial integration, the DEMATEL model was used to analyze the influence and interdependence among the criteria.

Results and Discussion

DEMATEL analysis was used to examine cause-and-effect relationships among the criteria affecting transformations in District 12. The most influential criteria identified include attention to spatial dimensions in planning (6A), green space levels (4A), coordination among management organizations (13A), and spatial linkages across national, regional, and local levels (7A). These criteria are both highly influential and highly influenced, making them key priorities in planning interventions. The study also identified criteria with high net influence, including coordination among management organizations (13A), building deterioration and fragmentation (12A), social security challenges due to urban anomalies (3A), and spatial linkages across governance levels (7A). These factors are highly influential within the system and interact extensively with other criteria, making them essential for achieving spatial integration. Conversely, criteria such as regional land-use changes (8A), private sector investment willingness (5A), civic and public participation (11A), and environmental noise and visual pollution (1A) were found to be highly influenced by other factors.

Conclusion

Population growth and urbanization have caused substantial changes across environmental, physical, economic, social, and managerial dimensions. In District 12, most land uses were altered, and rather than promoting a mixed-use pattern, the area became primarily commercial and administrative. Spatial integration is crucial in guiding the physical transformation of the district. DEMATEL results indicated that of 14 criteria, 6 are influential due to higher scores, while 8 are primarily influenced due to lower scores. Therefore, the number of influential criteria critical for achieving spatial integration is fewer than those affected by other factors. Despite the ongoing transformations, significant efforts toward spatial integration in District 12 have been limited. However, the district possesses notable opportunities and potentials that can be leveraged to achieve integration and organize development in the central area. Based on the findings, the following recommendations are proposed:

  • Integrate environmental, physical, economic, social, and managerial dimensions in District 12 development plans.
  • Engage all stakeholders, including private, civic, and public sectors, in preparing development plans.
  • Strengthen spatial linkages among neighborhood, district, and municipal levels.
  • Improve coordination among management organizations operating within the district.
  • Restore and preserve historical and valuable urban fabrics to reinforce identity and collective memory.
  • Encourage private sector investment, leveraging the district’s historical and economic assets.
  • Address social challenges, improve security, and mitigate reputational issues in neighborhoods.
  • Reduce environmental pollution, including air, noise, water, and soil contamination, across all neighborhoods.

       References

  1. Abrar Khorram, Reza, Estelaji, Alireza, Daniali, Tahmineh. (1403). Evaluation of a part of the old texture areas and introduction of the most suitable area compatible with historical and cultural uses (Case study: Central area of ​​Hamadan city), Scientific Journal of New Thoughts in Geographical Sciences, 5 (2), 43-66. (In Persian).
  2. Akbari Namdar, Shabnam, Khodai, Hanieh. (1403). Recreating the forgotten architectural space, a plan for the development of sustainable architecture (case study: industrial spaces in Tabriz), Scientific Journal of New Thoughts in Geographical Sciences, 9 (3), 1-16. (In Persian).
  3. Albrechts L, Healey P, Kunzmann K. (2003), `Strategic spatial planning and regional governancein Europe, Journal of the American Planning Association, 69 (2), 113-129. DOI:10.1080/01944360308976301.
  4. Barati, Ebrahim; Saberi, Hamid; Khadem Al-Husseini Ahmad and Ezni Mehri. (1400). Identification and analysis of effective factors in achieving an ecological city (case study: Darcheh city), Quarterly Journal of Spatial Planning, 11 (4), 151-168. (In Persian).
  5. Fakouhi, Nasser (2004), In the Labyrinths of World Order, Tehran, Ney Publishing House, 1 (1), 1-50. (In Persian).
  6. Fani, Zohreh (2014). Contemporary Urban Studies and Geography (Basic Concepts and Perspectives), Samt Publications, Tehran, (1), 85-1. (In Persian)..
  7. Fyfe, Nicholas. (2005). The Urban Geography Reader (Routledge Urban Reader Series) by NICK FYFE (Editor), JUDITH KENNY (Editor) (14-Apr-2005) Paperback. 1 (1). 1-426.
  8. Habibi Arash, Afridi, Sanam. (1401). Introduction and download of the book Multi-Criteria Decision Making (Deterministic and Fuzzy), Naroon Publications, Edition (1), 272. (In Persian).
  9. Healey, patsy. (2015). Civic Capacity, Place Governance and Progressive Localism. In book: Reconsidering Localism, Doi:105-125. DOI:10.4324/9781315818863-6.
  10. Hongpeng Fu, Jiao Liu, Xiaotian Dong, Zhenlin Chen & Min He .(2024). Evaluating the Sustainable Development Goals within Spatial Planning for Decision-Making: A Major Function-Oriented Zone Planning Strategy in China, Land 2024, 13(3),390-400. DOI:10.3390/land13030390.
  11. Jalili, Zahra, Soleimani, Mohammad, and Toulai, Simin. (2021). Morphological-Spatial Transformations of Transitional Neighborhoods (Case Study: District 6, Tehran), Journal of Geography, 9 (71), 1-22. (In Persian).
  12. Kamanroudi, Mousa, Soleimani, Mohammad, Zanganeh, Ahmad, and Sharif Jahed, Shahrzad. (2022). Spatial Integration in the Regeneration of Degraded Urban Fabrics: Case Study of Tehran, Journal of Geographic Spatial Planning, 12 (43), 1-16. (In Persian).
  13. Khatibizadeh, Amir Hossein, Investigating the role of physical developments in the population growth of District 22 of Tehran Metropolitan Area, First National Conference on Human Settlements of Iran, 1 (1), 11-2. (In Persian).
  14. Khazainejad, Forough, (2015), Livability Analysis in the Central Area of ​​Tehran, Research Case: Neighborhoods of District 12, PhD Thesis, Supervisor: Dr. Simin Tolaei, Dr. Mohammad Soleimani, Kharazmi University, Faculty of Geography, 132-91. (In Persian).
  15. Kocziszky, György., Szendi, Dora. (2025). Analysis of the expected development paths of Central-Eastern European countries between 2022 and 2025, Journal of Észak-magyarországi Stratégiai Füz, 20 (2), 14-30.
  16. Meshkini, Abolfazl; Salavati, Saman; and Alipour, Somayeh. (2014). Developing a model for promoting social security in dilapidated contexts (case study: neighborhoods of District 12 of Tehran), Urban Structure and Function Studies, 11 (38), 159-188. (In Persian).
  17. Moroz, Cassiano Bastos & Thieken, Annegret. (2024). Urban growth and spatial segregation increase disaster risk: Lessons learned from the 2023 disaster on the North Coast of São Paulo, Brazil, Preprint, 10 (51), 3299–3314. DOI:10.5194/nhess-24-3299-2024.
  18. Musavand, Jafar. (2018). The Future of Spatial Developments in the Central Part of Tehran Metropolitan Area, PhD Thesis, Kharazmi University, Faculty of Geography, 234-1. (In Persian).
  19. Qaed Rahmati, Safar, Khadem Al-Husseini, Ahmad, and Banari, Sajjad. (1400). Strategic spatial planning of the city and the operational plan of the Ardakan Municipality, Fars. Planning and Spatial Planning (Humanities Department), 25(2), 145-181. (In Persian).
  20. Sadeghi, Somayeh, Panahi, Ali, and Valizadeh, Reza. (2023). Factors Influencing Morphological-Spatial Structure Transformations of Metropolises (Case Study: Tabriz Metropolis), Journal of Geography, 21 (77), 71-87. (In Persian).
  21. Shekouei, Hossein. (2011). New Perspectives in Urban Geography, Volume 1, Samat Publications, Tehran, (22), 568-1. (In Persian).
  22. Shorcheh, Mohammad. (2015). Foucault's Space and Planning, Parham Naghsh Publications, Edition (1), 171-1. (In Persian).
  23. Sue Kidd. (2007). Planning Theory & Practice (Towards a Framework of Integration in Spatial Planning, An Exploration from a Health Perspective, Planning Theory & Practice, 8(2):161-181. DOI:10.1080/14649350701324367.
  24. Tehran Municipality District 12. (2016). Shahrsari District, District 12 Neighborhood Development Plan and Documents, 1 (1), 1-50. (In Persian).
  25. Zhang, Anni. (2025). Analysis of the Sustainable Development Pathway of Urban–Rural Integration from the Perspective of Spatial Planning: A Case Study of the Urban–Rural Fringe of Beijing, Sustainability,17 (5), 1-19. DOI: 10.3390/su17051857.

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع و مأخذ:

1) اکبری نامدار، شبنم وخدایی، هانیه (1403). بازآفرینی فضای معماری از یاد رفته، طرحی برای توسعه معماری پایدار ( نمونه موردی: فضاهای صنعتی در تبریز )، نشريه علمي اندیشه‌های نو در علوم جغرافیایی، 9 (3)، 1-16.
2) ابرار خرم، رضا، استعلاجی، علیرضا و دانیالی، تهمینه (1403). ارزیابی قسمتی از عرصه‌های بافت قدیم و معرفی مناسب‌ترین محدوده سازگار با کاربری‌های تاریخی فرهنگی(مطالعه موردی: منطقه مرکزی شهر همدان)، نشريه علمي اندیشه‌های نو در علوم جغرافیایی، 5 (2)، 43-66.
3) براتی، ابراهیم; صابری، حمید; خادم الحسینی احمد و اذنی مهری (1400). شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر در دستیابی به شهر اکولوژیک (مطالعه موردی: شهر درچه)، فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی، 11 (4)، 151-168.
4) جلیلی، زهرا، سلیمانی، محمد و تولایی، سیمین. (1400). تحولات کالبدی-فضایی محله‌های در حال گذار (مورد مطالعه: منطقه شش شهر تهران)، نشریه جغرافیا، 9 (71)، 22-1.
5) حبیبی آرش و افریدی، صنم (1401). معرفی و دانلود کتاب تصمیم‌گیری چند معیاره (قطعی و فازی)، انتشارات نارون، ویرایش (1)، 272-1.
6) خزایی نژاد، فروغ (1394).تحلیل زیست پذیری در محدوده مرکزی شهر تهران، مورد پژوهشی: محلات منطقه 12، پایان‌نامه دکتری، استاد راهنما: دکتر سیمین تولایی، دکتر محمد سلیمانی، دانشگاه خوارزمی، دانشکده جغرافیا، 132-91.
7) خطیبی زاده، امیر حسین (1403). بررسی نقش تحولات کالبدی در جمعیت‌پذیری منطقه ۲۲ کلان‌شهر تهران، اولین همایش ملی سکونتگاه‌های انسانی ایران، 1 (1)، 11-2.
8) شکویی، حسین (1390). دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری، جلد 1، انتشارات سمت، تهران، (22)، 568-1.
9) شورچه، محمد (1394). کتاب فضا و برنامه‌ریزی فوکو، انتشارات پرهام نقش، چاپ (1)، 171-1 .
10) شهرداری منطقه 12 تهران (1395). حوزه شهرسازی، برنامه و اسناد توسعه محله‌ای منطقه 12، 1 (1)، 1-50.
11) صادقی، سمیه، پناهی، علی، ولی زاده، رضا. (1402). عوامل تأثیرگذار بر تحولات ساختار فضایی-کالبدی کلان‌شهرها (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)، نشریه جغرافیا، 21 (77)، 87-71.
12) فنی، زهره (1393). مطالعات و جغرافیای شهری معاصر (مفاهیم و دیدگاه‌های اساسی)، انتشارات سمت، تهران، (1)، 85-1.
13) کمان رودی، موسی، سلیمانی، محمد، زنگانه، احمد و شریف جاهد، شهرزاد. (1401). یکپارچگی فضایی در بازآفرینی بافت‌های فرسوده: مورد مطالعه تهران، نشریه آمایش جغرافیایی فضا، 12 (43)، 1-16.
14) قائدرحمتی، صفر، خادم الحسینی، احمد، و بناری، سجاد (1400). برنامه‌ریزی فضایی راهبردی شهر و برنامه عملیاتی شهرداری اردکان فارس. برنامه‌ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی)، 25(2 )، 145-181.
15) فکوهی، ناصر (1383).در هزارتوهای نظم جهانی، تهران، نشر نی، 1 (1)، 1-50.
16) موسی وند، جعفر (1397). آینده تحولات فضایی بخش مرکزی کلان‌شهر تهران، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه خوارزمی، دانشکده جغرافیا، 234-1.
17) مشکینی، ابوالفضل؛ صلواتی، سامان؛ و علی پور، سمیه (1393). تدوین الگویی برای ارتقای امنیت اجتماعی در بافت‌های فرسوده (مطالعه موردی: محلات منطقه 12 تهران)، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 11 (38)، 188-159.
18) Albrechts., L. Healey., P. & Kunzmann., K. (2003), `Strategic spatial planning and regional governancein Europe, Journal of the American Planning Association, 69 (2), 113-129. DOI:10.1080/01944360308976301.
19) Fyfe., N. (2005). The Urban Geography Reader (Routledge Urban Reader Series), Routledge, 1 (1). 1-426.
20) Hongpeng., J. Xiaotian Dong., Z & Min., H .(2024). Evaluating the Sustainable Development Goals within Spatial Planning for Decision-Making: A Major Function-Oriented Zone Planning Strategy in China, Journal of Land 2024, 13(3),390-400. DOI:10.3390/land13030390
21) Healey., p. (2015). Civic Capacity, Place Governance and Progressive Localism. In book: Reconsidering Localism, Doi:105-125. DOI:10.4324/9781315818863-6.
22) Kocziszky., G. & Szendi., D. (2025). Analysis of the expected development paths of Central-Eastern European countries between 2022 and 2025, Journal of Észak-magyarországi Stratégiai Füz, 20 (2), 14-30. DOI: 10.32976/stratfuz.2023.13
23) Moroz., C. & Thieken., A. (2024). Urban growth and spatial segregation increase disaster risk: Lessons learned from the 2023 disaster on the North Coast of São Paulo, Brazil, Natural Hazards and Earth System Sciences, 10 (51), 3299–3314. DOI:10.5194/nhess-24-3299-2024
24) Sue., K (2007). Planning Theory & Practice (Towards a Framework of Integration in Spatial Planning, An Exploration from a Health Perspective, Planning Theory & Practice, 8(2):161-181. DOI:10.1080/14649350701324367.
25)Zhang., A. (2025). Analysis of the Sustainable Development Pathway of Urban–Rural Integration from the Perspective of Spatial Planning: A Case Study of the Urban–Rural Fringe of Beijing, Sustainability,17 (5), 1-19. DOI: 10.3390/su17051857.

مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1404-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]