شناسایی امواج گرمایی استان خوزستان و تحلیل همدیدی نقش پرفشار عربستان در ایجاد آن ها

محورهای موضوعی : جغرافیا و اقلیم

اشرف برون ¹ , دکتر منیژه ظهوریان پردل ^{2 *} , دکتر حسن لشکری ³ , دکتر علیرضا شکیبا ⁴ , دکتر زینب محمدی ⁵

1 - دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
2 - استادیار، گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
3 - استاد، گروه اقلیم شناسی ،دانشکده علوم زمین،دانشگاه شهید بهشتی،تهران،ایران
4 - دانشیار، گروه سنجش از دور و GIS، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
5 - گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/06/17 تاریخ پذیرش : 1403/08/29 تاریخ انتشار : 1404/04/01

کلید واژه: موج گرم, استان خوزستان, پرفشار جنب حاره عربستان, تحلیل همدیدی,

چکیده مقاله :

امواج گرمایی ازتظاهرات اصلی تغییر اقلیم واز بلایای طبیعی و آب و هوایی است. فراوانی و دوام امواج گرمایی در استان خوزستان به یک مخاطره اقلیمی تبدیل شده است. هدف پژوهش حاضر شناسایی امواج گرمایی استان خوزستان در دوره زمانی 18ساله (2017-2000) و تحلیل همدیدی نقش پرفشار عربستان در ایجاد آنها می باشد. برای این کار ابتدا مواج گرمایی: بر اساس سه معیار دمای روزانه حداکثر بالای 40 درجه سانتیگراد، ماندگاری و دوام موج برای سه روز وبیشتر در منطقه، فراگیری موج حداقل در 8 ایستگاه و بالاتردر سطح استان خوزستان، انتخاب گردید. بر این اساس تعداد 67 موج گرم سه روز و 25 موج چهار روز و بیشتر شناسایی گردید. سپس نقشه فشاری و توپوگرافی این امواج در ترازهای زیرین و میانی وردسپهر تهیه و در محیطgrads ترسیم گردید. با بررسی چشمی انجام شده بر روی این نقشه های الگوی همدیدی غالب شناسایی گردید. در نهایت برای تحلیل همدیدی الگوی غالب موج گرمایی 28 تا 30 ژوئن 2017 به عنوان نماینده الگوی امواج گرم تابستانه خوزستان تحلیل گردیده است. برای تحلیل الگوهای همدیدی منجر به امواج گرمایی، دادههای جوی از سایت نووا و اسکیوتی روزهای انتخابی از سایت دانشگاه وایومینگ استخراج گردید. نتایج نشان داد که در اکثر قریب به اتفاق امواج گرمایی در لایه های زیرین و رد سپهر زبانه‌های چرخندی پاکستان و عربستان به عنوان مهمترین سامانه تاثیرگذار در انطباق با الگوی توپوگرافی متطقه(ارتفاعات زاگرس جنوبی) و الگوی چرخشی سامانه سبب فرارفت گرم دمای تابشی بیابان های گرم لوت و عربستان بر روی استان خوزستان بوده اند. به طوری که در لایه زیرین وردسپهر زبانه ای در راستای جنوب شرقی به شمال غربی با عبور از دامنه های جنوبی زاگرس وارد جلگه خوزستان شده و تا شمال عراق و ساحل شرقی مدیترانه گسترش یافته است. ولی در ترازهای  700  و 500 هکتوپاسکال شرایط همدیدی کاملا عوض شده و با غلبه الگوی گردشی تابستانه بر روی منطقه از تراز 700 هکتوپاسکال بتدریج واچرخند عربستان تکوین یافته و عامل غالب منطقه می‌گردند.

چکیده مبسوط فارسی

مقدمه

امواج گرما یکی از زیان بارترین رخدادهای جوی و از اثرات بارز تغییرات اقلیمی می باشند. تغییرات اقلیمی درحال حاضر از مهمترین معضلات زیست محیطی کشور است.  در واقع امواج گرمایی استقرار هوایی پایدار با حرکتی عموماً نزولی در مقیاس وسیع می‌باشد .گرچه تعریف جامعه و روشنی از موج گرما در سطح جهان وجود ندارد. اما شاید بتوان موج گرما را به عنوان نوسان‌های مثبت با فرین‌های بالای میانگین دماهای حداکثر روزانه در نظر گرفت که در طی روزها (گاه هفته‌ها و ماه‌های متوالی) در فضاهای جغرافیایی خاصی استمرار زمانی دارند، امواج گرمایی از جمله خطرناک‌ترین تهدیدات آب و هوایی مرتبط با گرم شدن کره زمین هستند که بر روی جامعه، اقتصاد و محیط زیست تاثیر می‌گذارند، تاثیرات امواج گرمایی می تواند باعث خطرات استانی ،مانند افزایش بیماری ومرگ و میر و افزایش تقاضا برای مصرف برق و آب شود. امواج گرمایی بر آسایش اقلیمی تاثیر زیادی می گذارند .آسایش اقلیمی برای یک انسان یکی از شرایط بسیار ضروری برای زیست و فعالیت می باشد

روش شناسی تحقیق

برای بررسی امواج گرم دراین استان از آمار دمای حداکثر روزانه 12 ایستگاه سینوپتیک استان خوزستان در یک دوره آماری 19 ساله (2017-2000)استفاده شده است. انتخاب ایستگاه ها بر اساس عرض جغرافیایی  و همچنین به دلیل انتخاب دوره زمانی مشترک که بتوان تعداد ایستگاه های بیشتری را بررسی کرد دوره 19 ساله انتخاب گردید.

بحث و یافته ها

امروزه امواج گرمایی تابستانه به یک معضل اجتماعی و زیست محیطی در استان خوزستان تبدیل شده است. همان طور که در تحلیل آماری امواج گرمایی نیز مشاهده گردید با توجه به قرارگیری استان خوزستان در منطقه جنب حاره،دوره گرمادر استان خوزستان نسبت به سایر نقاط ایران زودتر شروع و دیرتر پایان می پذیرد تعداد  امواج گرم  تابستانه در سال های اخیر روبه افزایش بوده است. هر سال در دوره گرم سال با ورود امواج گرم شدید و ماندگار دمای هوا در استان بطور نامتعارفی بالا رفته و خسارت های اقتصادی، زیستی فراوانی را ایجاد میکند. با افزایش نامتعارف دما که بعضا با رطوبت بالایی نیز همراه است. به شبکه برق آسیب جدی وارد شده، حمل و نقل دچار اختلال جدی شده و صنایع و تاسیسات مرتبط با آن دچار تعطیلی میگردند. مهمتر از آن سلامت و آسایش تعداد کثیری از انسان ها به خطر افتاده و خسارات جانی زیادی ببار میاورد. به عنوا مثال موج گرم 28ژوئن تا 30 ژوئن 2017 یکی از بی سابقه ترین امواج گرم در استان خوزستان بوده است که به گزارش خبرگزاری کیهان(گرمای شدید و کم‌سابقه در خوزستان و همچنین مرکز استان عامل اصلی پرخاشگری شهروندان در روزهای گرم است و با توجه به دمای این روزهای شهر اهواز بیماری گرمازدگی هم شیوع پیدا کرده است. هدف ازاین پژوهش،ابتدا شناسایی امواج گرم استان خوزستان و سپس تحلیل همدیدی نقش پرفشار عربستان در ایجاد آنها بود .

نتیجه گیری

بر اساس نتایج تعداد امواج استخراج شده در دوره آماری 67 موج گرم سه روزه و 25 موج چهار روزه و بیشتر شناسایی گردید .بررسی نفشه های همدیدی نشان داد که عامل غالب و اصلی این امواج گرمایی در لایه زیرین وردسپهر ترکیبی از عملکرد دو سامانه چرخندی عربستان و پاکستان و در لایه میانی و بالاتر هسته و پشته واچرخند عربستان می باشد.الگوی همدیدی غالب امواج گرمایی به صورت است که: در لایه های زیرین وردسپهر زبانه های چرخندی پاکستان و عربستان به عنوان مهمترین سامانه تاثیر گذار در انطباق با الگوی توپوگرافی نقطه (ارتفاعات زاگرس جنوبی ) و الگوی چرخشی سامانه سبب فرارفت گرم دمای تابشی بیابان های گرم لوت و عربستان بر روی استان خوزستان بوده اند.در لایه زیرین وردسپهر زبانه ای در جهت جنوب شرقی به شمال غربی با عبور از دامنه های جنوبی زاگرس وارد جلگه خوزستان شده و تا شمال عراق و ساحل شرقی مدیترانه گسترش یافته است. ولی در ترازهای  700  و 500هکتوپاسکال شرایط همدیدی کاملا عوض شده و با غلبه الگوی گردشی تابستانه بر روی منطقه از تراز 700 هکتوپاسکال بتدریج واچرخند عربستان تکوین یافته و عامل غالب منطقه می گردند

منابع فارسی

• اردوزاده، نسرین، برنا، رضا، قربانیان، جبرئیل، ومرشدی، جعفر(1403). تعیین مناسبترین ایام تحصیلی دانش آموزان شهر اهواز براساس نتایج مشاور اقلیم، نشریه علمی اندیشه های نودر علوم جغرافیایی ،2(6) 49-29.
• اسمعیل‌نژاد، مرتضی، خسروی، محمودی، علیجانی، بهلول، ومسعودیان، ابوالفضل(1392). شناسایی امواج گرمایی ایران، جغرافیا و توسعه ،33(11)، 54-39.
• برنا، رضا، امانی، ماندانا، وظهوریان پردل، منیژه(1400). ارزیابی مخابرات دمایی استان خوزستان. نشریه جغرافیای و مخاطرات محیطی .10(4) 229-245.
• جهان بخش، سعید، قویدل، فاطمه، واشجعی، محمد(1394). شناسایی، طبقه بندی و تحصیل همدیدی امواج گرمایی به منظور کاهش مخاطرات استانی در شمال غرب ایران ،دانش مخاطرات استانی در شمال غرب ایران، دانش مخاطرات،4، 378-391.
• حق زبان، شیدا، قربانیان، جبرائیل، خزایی، زهرا، مرشدی، جعفر، وبرنا ، رضا(1403) .تعیین راهبرد مناسب برای کاهش مهاجرت مردم براساس مدل سوات مطالعه موردی : شهر اهواز )، نشریه علمی اندیشه های نو در علوم جغرافیایی ،2(6) ، 90-73.
• حسین پور، زینب، شمسی پور، علی اکبر، کریمی، مصطفی، وخوش‌اخلاق، فرامرز(1402) .تحلیل آماری امواج گرمایی در دامنه های جنوبی البرز، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی ،23(68)، 9-81.
• خسروی، محمود، واسمعیل نژاد، مرتضی(1399). بررسی آماری همدیدی موج های گرمایی کم تداوم ایران، مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی .1(2)، 19-33
• رحیمی، داریوش، میرهاشمی، حمید، وعلیزاده، تیمور(2017).تحلیل ساختار امواج گرمایی در غرب و جنوب غرب ایران. فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 28(3)،8-69.
• زنگنه، سعید، لشکری، حسن، ومرادی، محمد(1394). تحلیل سینوپتیکی پرفشار عربستان و اثر آن برخشکسالی های جنوب و جنوب غرب ایران ،جغرافیا و پایداری محیط ،15(5)،17-31.
• ظرافتی، هادی، فویدل رحیمی، یوسف، وفرج زاده اصل، منوچهر(1403). واکاوی الگوهای تراز 500 هکتوپاسکال مولد داده های فرین بالای 50 درجه منطقه غرب آسیا، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیا ،24(72)،446-427.
• قویدل رحیمی، یوسف (1390). شناسایی،طبقه بندی و تحلیل سینوپتیک موج ابر گرم تابستان 1389 ایران ، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک ،11(3)،85-100.
• کرم پور، مصطفی، رفیعی، جعفر، وجعفری، ایوب(1396). شناسایی و تحلیل سینوپتیکی امواج گرمایی غرب ایران( ایلام ، خوزستان، لرستان،کرمانشاه)، فصلنامه مدیریت مخاطرات محیطی، 4(3)،263-279.
• لشکری، حسن(1375). الگوی سینوپتیکی بارش های شدید ایران-رساله دکتری دانشگاه تربیت مدرس-دانشکده علوم انسانی،گروه جغرافیا.
• لشکری، حسن، و محمدی ، رینب (1394). اثر موقعیت استقرار پرفشار جنب حاره ای عربستان برسامانه های بارشی در جنوب و جنوب غرب ایران ، پژوهش های جغرافیای طبیعی ،1(47)،73-90.
• لشکری، حسن، متکان، علی اکبر، آزادی، مجید، ومحمدی ، زینب(1395). تحلیل همدیدی نقش پرفشار عربستان و رودبار جنب حاره ای در کوتاه ترین طول دوره بارشی جنوب و جنوب غرب ایران، فصلنامه علوم محیطی ،4(14) ،59-74.
• لشکری، حسن، متکان، علی اکبر، آزادی، مجید، و محمدی،زینب (1396). تحلیل همدیدی نقش پرفشارجنب حاره ای عربستان و رود باد جنب حاره ای در خشکسالی های شدید جنوب و جنوب غرب ایران، پژوهش های دانش زمین ،30(8)،141-163.
• مجرد، فیروز، معصومه پور، جعفر، ورستمی، طیبه(1394).تحلیل آماری همدیدی امواج بالای 40 درجه سلسیوس در غرب ایران، جغرافیا و مخاطرات محیطی، 13، 41-57.
• هوشیار، محمودی، سبحانی، بهروز، و نادر، پروین(1398). تحلیل آماری سینوپنیکی امواج گررمایی زودرس در شمال غرب ایران، نشریه تحقیقات کابری علوم جغرافیایی ،19(54)،203-185.
• یزدان پناه، حجت الله، وعلیزاده، تیمور (1390).برآورد احتمال وقوع امواج گرمایی با دوره تداوم مختلف در استان کرمان با کمک زنجیره مارکف، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی ،دوره26، 17300-17322.

 

چکیده انگلیسی:

Abstract

Heat waves are a major manifestation of climat chanqe and of natural disasters and climat.The abundance and durability of heat waves in Khuzestan province has become a climate threat .The aim of the present study is to identify the hot waves of Khuzestan over an 18-year(2017-2000) period of time and synoptic analysis of Saudi Arabias anticyclone coherent role in their creation. For this, heat waves were first selected based on three criteria: maximum daily temperature of over 40°C, permanence and endurance of the waves for three days or more in the region, and spread of the wave at 8 stations or higher across the province. Thus, the number of 67 three-day heat waves and 52 or higher four-day heat waves were determined. Then, a pressure map and the topography of these waves at low and middle levels of Vardsepehr were prepared and outlined in the GrADS environment. Upon visual inspection of the maps, a dominant synoptic pattern was determined. In the end, as for the synoptic analysis of the dominant pattern, the heat wave of 28-30 June 2017 as the representative of the summer heat waves of Khuzestan was analyzed. As for the synoptic pattern analyses leading to heat waves, climatic data were extractedfrom selected days as demonstrated by the Nova and Skewti Site of Wyoming University. Results indicatedthat in almost all heat waves, in the low layers of the Vardsepehr, cyclone tongues of Pakistan and SaudiArabia as the most important systems affecting conformity with the regional topographic pattern(southern Zagros highlands) and the rotating pattern of the system had caused the hot advection of theradiant temperature of the hot deserts of Lut and those of Saudi Arabia on the province of Khuzestan,with the low layers of Vardsepehr entering the Khuzestan plain from the southeast to the northwest bypassing through the southern foothills of Zagros, and extending to the north of Iraq and eastern coasts of the Mediterranean. However, synoptic conditions were changed at 700 and 500 hPa levels as, with the dominance of the summer rotating pattern in the region, Saudi Arabia’s anticyclone gradually evolved from the 700 hPa level, thus becoming the dominant pattern of the region.

Extended Abstract

Introduction

Heatwaves are among the most detrimental atmospheric events and are a prominent effect of climate change. Currently, climate change is one of the most significant environmental challenges facing the country. In fact, heatwaves represent a stable atmospheric condition characterized by a generally descending movement on a large scale. Although there is no universally accepted definition of a heatwave, it can be considered as positive oscillations with high frequencies above the average of daily maximum temperatures that persist over specific geographical areas for days (sometimes weeks or months). Heatwaves are among the most dangerous climate threats associated with global warming, impacting society, the economy, and the environment. The effects of heatwaves can lead to regional hazards, such as increased illness and mortality, as well as increased demand for electricity and water. Heatwaves significantly affect climatic comfort, which is a crucial condition for human life and activity.

 Data and Method

To investigate heatwaves in this province, daily maximum temperature data from 12 synoptic stations in Khuzestan province over a 19-year statistical period (2000-2017) were utilized. The selection of stations was based on geographical latitude and the need for a common time period to analyze a larger number of stations, hence the choice of a 19-year period.

 Results and Discussion

Today, summer heatwaves have become a social and environmental issue in Khuzestan province. As observed in the statistical analysis of heatwaves, due to Khuzestan's location in the subtropical region, the warm season in this province starts earlier and ends later compared to other parts of Iran. The number of summer heatwaves has been increasing in recent years. Each year, during the warm season, the arrival of severe and persistent heatwaves causes unusually high temperatures in the province, leading to significant economic and biological damages. The abnormal increase in temperature, often accompanied by high humidity, severely impacts the electricity network, disrupts transportation, and causes industries and related facilities to shut down. More importantly, the health and comfort of a large number of people are jeopardized, resulting in numerous fatalities. For example, the heatwave from June 28 to June 30, 2017, was one of the most unprecedented heatwaves in Khuzestan province, as reported by Kayhan News Agency (the severe and unprecedented heat in Khuzestan and the provincial capital is the main cause of citizens' aggression during hot days, and with the temperature of these days in Ahvaz, heat-related illnesses have also become widespread). The aim of this research was initially to identify heatwaves in Khuzestan province and then to analyze the synoptic role of the high-pressure system from Saudi Arabia in their formation.

 Conclusion

Based on the results, a total of 67 three-day heatwaves and 25 four-day or longer heatwaves were identified during the statistical period. The analysis of synoptic maps indicated that the dominant and main factor of these heatwaves in the lower troposphere is a combination of the influences of two cyclonic systems from saudi arabia and pakistan, while in the middle and upper layers, the core and ridge of the arabian cyclone play a significant role. The prevailing synoptic pattern of heatwaves is such that in the lower layers of the troposphere, the tongues of cyclonic systems from pakistan and saudi arabia are the most influential systems, aligning with the topographic pattern of the region (the southern Zagros heights) and the rotational pattern of the system, leading to the advection of warm radiative temperatures from the hot lut and arabian deserts over Khuzestan province. In the lower troposphere, a tongue extends from the southeast to the northwest, entering the Khuzestan plain from the southern slopes of the Zagros and spreading to northern Iraq and the eastern Mediterranean coast. However, at the 700 and 500 hPa levels, the synoptic conditions change completely, and with the dominance of the summer rotational pattern over the region, the Arabian cyclone gradually develops at the 700 hPa level and becomes the dominant factor in the area.

 

References

• , N. Borna., R. Ghorbanian., J. & Morshedi., J. (2024). Determining the most suitable educational days for students in Ahvaz based on climate advisory results, Journal of New Ideas in the Geographical Sciences, 2(6), 49-29. (In Persian)
• Beniston, M.., Stephenson, D.B., Christensen, O.B., Ferro, A.T., Frei, , Goyette, s., Halsnaes,K., Holt, T., jyiha,k., koffi, B .(2007). Future extreme events in European climate. An exploration of regional climate model projections, Climatechange No, 81, 71-95
• Bettina M. (2003). Fifty-third session of the WHO Regional Committee for Europe:pp1-12.
• , R. Amani., M. & Zahoorian Pordel., M. (2021). Evaluation of temperature communications in Khuzestan province. Journal of Geography and Environmental Hazards, 10(4), 229-245. (In Persian)
• Ceccherini,G.,Russo,S.,Ameztoy,I.,Marchese,A.F.,C.,Carmona-Moreni,C.,(2014),Heat Waves in Africa 1981-2015,Observations and Reanalysis, Natural Hazards and Earth System Siences,17: 115-125.
• , M. Khosravi., M. Alijani., B. & Masoudian., A. (2011). Identification of heatwaves in Iran, Geography and Development, 33(11), 54-39. (In Persian)
• Ghavidel Rahimi., Y. (2010). Identification, classification, and synoptic analysis of the summer heatwave of 1389 in Iran, Studies in Dry Regions Geography, 11(3), 85-100. (In Persian)
• Guerreiri,S.B.,Dawsin,R.J.,Kilsby,C.,Lewis,E.,Ford,A.,(2018),Future Heat-Waves ,Droughts and Floods in 571 European Cities, Environmental Research Letters,13:1-10
• Guirguis,K.,Gershuniv,A.,Tardy,A.,Basu,R.,(2014),The Impact of Recent Heat Waves on Human Health in California, Jornal of Applied Meteorology and Climatology,53:3-19
• , Sh. Ghorbanian., J. Khazaei., Z. Morshedi., J. & Borna., R. (2024). Determining appropriate strategies to reduce migration based on SWOT model: A case study of Ahvaz city, Journal of New Ideas in the Geographic Sciences, 2(6), 90-73. (In Persian)
• Hatvani-Kovacs,G.,Belusko.M.,Pockett,J.,Boland,J.,(2016),Assessment Heat Waves of Impact, 4th IinternationalConference in Countermcasures to Urban heat Island(UHI) .Procedia Engineering 169:319-323
• , M. Sobhani., B. & Nader., P. (2008). Statistical analysis of the synoptic conditions of early heatwaves in northwest Iran, Journal of Applied Research in Geographic Sciences, 19(54), 203-185. (In Persian)
• , Z. Shamsipour., A.A. Karimi., M. & Khushakhlagh., F. (2023). Statistical analysis of heatwaves in the southern Alborz mountains, Journal of Applied Research in Geographic Sciences, 23(68), 9-81. (In Persian)
• Huang, W., Kan, H., & Kovats, S. (2010). The impact of the 2003 heat wave on mortality in Shanghai, China. Science of the total environment, 408(11): 2418-2420.
• , S. Ghavidel., F. & Washgai., M. (2014). Identification, classification, and synoptic analysis of heatwaves to reduce regional hazards in northwest Iran, Journal of Regional Hazards Studies in Northwest Iran, 4, 378-391. (In Persian)
• Young Son .Jong T, G.Brooke Anderson and Michellel.Bex.(2012). The impact of Heat wave on mortality in seven major cities in Korea Environ Health Percept 120: 566-571.
• , M. Rafiei., J. & Jafari, A. (2006). Identification and synoptic analysis of heatwaves in western Iran (Ilam, Khuzestan, Lorestan, Kermanshah), Quarterly Journal of Environmental Risk Management, 4(3), 263-279. (In Persian)
• Keggenhoff, I., Elizbarashvili, M., King, L., (2015). Heat Wave Events over Georgia since1961:Climatology, Changes and Severity, Climat, 3(2):308-328.
• , M. & Esmaeilnejad., M. (2009). Statistical analysis of the synoptic conditions of short-duration heatwaves in Iran, Journal of Geographic Studies in Mountainous Areas, 1(2), 19-33. (In Persian)
• Kyselý, J. (2004). Mortality and displaced mortality during heat waves in the Czech Republic. International journal of biometeorology, 49(2), 91-97.
• , H. & Mohammadi., R. (2014). The effect of the location of the subtropical high-pressure system from Saudi Arabia on precipitation systems in southern and southwestern Iran, Research in Natural Geography, 1(47), 73-90. (In Persian)
• , H. (1995). Synoptic pattern of heavy rainfall in Iran - PhD thesis, Tarbiat Modares University - Faculty of Humanities, Geography Department. (In Persian)
• , H. Motakan., A.A. Azadi., M. & Mohammadi., Z. (2015). Synoptic analysis of the role of the Arabian high-pressure system and the subtropical wind in the shortest duration of precipitation in southern and southwestern Iran, Quarterly Journal of Environmental Sciences, 4(14), 59-74. (In Persian)
• , H. Motakan., A.A. Azadi., M. & Mohammadi., Z. (2016). Synoptic analysis of the role of the subtropical high-pressure system from Saudi Arabia and the subtropical wind in severe droughts in southern and southwestern Iran, Earth Science Research, 30(8), 141-163. (In Persian)
• McMichael,A.J.,Campbell-Lendrum,DH.,Corvalan,C.F.,Ebi,K.L.,Githeko,A.K.,
• , F. Masoumeh Pour., J. & Varastami., T. (2014). Statistical analysis of the synoptic conditions of temperatures above 40 degrees Celsius in western Iran, Geography and Environmental Hazards, 13, 41-57. (In Persian)
• , D. Mirhashemi., H. & Alizadeh., T. (2017). Analysis of the structure of heatwaves in western and southwestern Iran. Quarterly Journal of Geography and Environmental Planning, 28(3), 8-69. (In Persian)
• Responses,World Health Organization,Geneva.
• Roger D., Peng, Jennifer F. Bobb and Francaesca Do.(2011). Toward a Quantitative Estimate of Future Heat Wave Mortality under Global Climate Change, Environ Health Perspect. 2011 May; 119(5): 701-706.
• Russo,S.,Marchese,A.F.,Sillmann,J.,Imme,G.,(2016),When Will Unusual Heat Waves Becom Normal in A Warming Africa ?Environmental Research Letters,11:1-10.
• Scheraga,J.D.,Woodward,A.,(2003),Climat Change and Human Health,Risks and
• , H. & Alizadeh., T. (2010). Estimating the probability of heatwaves with varying durations in Kerman province using Markov chains, Quarterly Journal of Geographic Research, 26, 17300-17322. (In Persian)
• , S. Lashkari., H. & Moradi., M. (2010). Synoptic analysis of the high-pressure system from Saudi Arabia and its effect on droughts in southern and southwestern Iran, Geography and Environmental Sustainability, 15(5), 17-31. (In Persian)
• Zarafati., H. Foidel Rahimi., Y. & Farajzadeh Asl., M. (2024). Investigating the patterns at the 500 hPa level generating data with temperatures above 50 degrees in the West Asia region, Applied Research in Geographic Sciences, 24(72), 446-427. (In Persian)

منابع و مأخذ:

1) اردوزاده، نسرین، برنا، رضا، قربانیان، جبرئیل، ومرشدی، جعفر(1403). تعیین مناسبترین ایام تحصیلی دانش آموزان شهر اهواز براساس نتایج مشاور اقلیم، نشریه علمی اندیشه های نودر علوم جغرافیایی ،2(6) 49-29.
2) اسمعیل‌نژاد، مرتضی، خسروی، محمودی، علیجانی، بهلول، ومسعودیان، ابوالفضل(1392). شناسایی امواج گرمایی ایران، جغرافیا و توسعه ،33(11)، 54-39.
3) برنا، رضا، امانی، ماندانا، وظهوریان پردل، منیژه(1400). ارزیابی مخابرات دمایی استان خوزستان. نشریه جغرافیای و مخاطرات محیطی .10(4) 229-245.
4) جهان بخش، سعید، قویدل، فاطمه، واشجعی، محمد(1394). شناسایی، طبقه بندی و تحصیل همدیدی امواج گرمایی به منظور کاهش مخاطرات استانی در شمال غرب ایران ،دانش مخاطرات استانی در شمال غرب ایران، دانش مخاطرات،4، 378-391.
5) حق زبان، شیدا، قربانیان، جبرائیل، خزایی، زهرا، مرشدی، جعفر، وبرنا ، رضا(1403) .تعیین راهبرد مناسب برای کاهش مهاجرت مردم براساس مدل سوات مطالعه موردی : شهر اهواز )، نشریه علمی اندیشه های نو در علوم جغرافیایی ،2(6) ، 90-73.
6) حسین پور، زینب، شمسی پور، علی اکبر، کریمی، مصطفی، وخوش‌اخلاق، فرامرز(1402) .تحلیل آماری امواج گرمایی در دامنه های جنوبی البرز، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی ،23(68)، 9-81.
7) خسروی، محمود، واسمعیل نژاد، مرتضی(1399). بررسی آماری همدیدی موج های گرمایی کم تداوم ایران، مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی .1(2)، 19-33
8) رحیمی، داریوش، میرهاشمی، حمید، وعلیزاده، تیمور(2017).تحلیل ساختار امواج گرمایی در غرب و جنوب غرب ایران. فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 28(3)،8-69.
9) زنگنه، سعید، لشکری، حسن، ومرادی، محمد(1394). تحلیل سینوپتیکی پرفشار عربستان و اثر آن برخشکسالی های جنوب و جنوب غرب ایران ،جغرافیا و پایداری محیط ،15(5)،17-31.
10) ظرافتی، هادی، فویدل رحیمی، یوسف، وفرج زاده اصل، منوچهر(1403). واکاوی الگوهای تراز 500 هکتوپاسکال مولد داده های فرین بالای 50 درجه منطقه غرب آسیا، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیا ،24(72)،446-427.
11) قویدل رحیمی، یوسف (1390). شناسایی،طبقه بندی و تحلیل سینوپتیک موج ابر گرم تابستان 1389 ایران ، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک ،11(3)،85-100.
12) کرم پور، مصطفی، رفیعی، جعفر، وجعفری، ایوب(1396). شناسایی و تحلیل سینوپتیکی امواج گرمایی غرب ایران( ایلام ، خوزستان، لرستان،کرمانشاه)، فصلنامه مدیریت مخاطرات محیطی، 4(3)،263-279.
13) لشکری، حسن(1375). الگوی سینوپتیکی بارش های شدید ایران-رساله دکتری دانشگاه تربیت مدرس-دانشکده علوم انسانی،گروه جغرافیا.
14) لشکری، حسن، و محمدی ، رینب (1394). اثر موقعیت استقرار پرفشار جنب حاره ای عربستان برسامانه های بارشی در جنوب و جنوب غرب ایران ، پژوهش های جغرافیای طبیعی ،1(47)،73-90.
15) لشکری، حسن، متکان، علی اکبر، آزادی، مجید، ومحمدی ، زینب(1395). تحلیل همدیدی نقش پرفشار عربستان و رودبار جنب حاره ای در کوتاه ترین طول دوره بارشی جنوب و جنوب غرب ایران، فصلنامه علوم محیطی ،4(14) ،59-74.
16) لشکری، حسن، متکان، علی اکبر، آزادی، مجید، و محمدی،زینب (1396). تحلیل همدیدی نقش پرفشارجنب حاره ای عربستان و رود باد جنب حاره ای در خشکسالی های شدید جنوب و جنوب غرب ایران، پژوهش های دانش زمین ،30(8)،141-163.
17) مجرد، فیروز، معصومه پور، جعفر، ورستمی، طیبه(1394).تحلیل آماری همدیدی امواج بالای 40 درجه سلسیوس در غرب ایران، جغرافیا و مخاطرات محیطی، 13، 41-57.
18) هوشیار، محمودی، سبحانی، بهروز، و نادر، پروین(1398). تحلیل آماری سینوپنیکی امواج گررمایی زودرس در شمال غرب ایران، نشریه تحقیقات کابری علوم جغرافیایی ،19(54)،203-185.
19) یزدان پناه، حجت الله، وعلیزاده، تیمور (1390).برآورد احتمال وقوع امواج گرمایی با دوره تداوم مختلف در استان کرمان با کمک زنجیره مارکف، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی ،دوره26، 17300-17322.
20) Beniston, M.., Stephenson, D.B., Christensen, O.B., Ferro, A.T., Frei, christoph., Goyette, s., Halsnaes,K., Holt, T., jyiha,k., koffi, B .(2007). Future extreme events in European climate. An exploration of regional climate model projections, Climatechange No, 81, 71-95
21) Bettina M. (2003). Fifty-third session of the WHO Regional Committee for Europe:pp1-12.
22) Ceccherini,G.,Russo,S.,Ameztoy,I.,Marchese,A.F.,C.,Carmona-Moreni,C.,(2014),Heat Waves in Africa 1981-2015,Observations and Reanalysis, Natural Hazards and Earth System Siences,17: 115-125.
23) Guerreiri,S.B.,Dawsin,R.J.,Kilsby,C.,Lewis,E.,Ford,A.,(2018),Future Heat-Waves ,Droughts and Floods in 571 European Cities, Environmental Research Letters,13:1-10
24) Guirguis,K.,Gershuniv,A.,Tardy,A.,Basu,R.,(2014),The Impact of Recent Heat Waves on Human Health in California, Jornal of Applied Meteorology and Climatology,53:3-19
25) Hatvani-Kovacs,G.,Belusko.M.,Pockett,J.,Boland,J.,(2016),Assessment Heat Waves of Impact, 4th IinternationalConference in Countermcasures to Urban heat Island(UHI) .Procedia Engineering 169:319-323
26) Huang, W., Kan, H., & Kovats, S. (2010). The impact of the 2003 heat wave on mortality in Shanghai, China. Science of the total environment, 408(11): 2418-2420.
27) Ji.Young Son .Jong T, G.Brooke Anderson and Michellel.Bex.(2012). The impact of Heat wave on mortality in seven major cities in Korea Environ Health Percept 120: 566-571.
28) Keggenhoff, I., Elizbarashvili, M., King, L., (2015). Heat Wave Events over Georgia since1961:Climatology, Changes and Severity, Climat, 3(2):308-328.
29) Kyselý, J. (2004). Mortality and displaced mortality during heat waves in the Czech Republic. International journal of biometeorology, 49(2), 91-97.
30) McMichael,A.J.,Campbell-Lendrum,DH.,Corvalan,C.F.,Ebi,K.L.,Githeko,A.K.,
31) Scheraga,J.D.,Woodward,A.,(2003),Climat Change and Human Health,Risks and
Responses,World Health Organization,Geneva.
32) Roger D., Peng, Jennifer F. Bobb and Francaesca Do.(2011). Toward a Quantitative Estimate of Future Heat Wave Mortality under Global Climate Change, Environ Health Perspect. 2011 May; 119(5): 701-706.
33) Russo,S.,Marchese,A.F.,Sillmann,J.,Imme,G.,(2016),When Will Unusual Heat Waves Becom Normal in A Warming Africa ?Environmental Research Letters,11:1-10.
34) https://kayhan.ir/fa/news/107509