شرح احوال کشوری و نقد تصحیح دیوان فارسی او

محورهای موضوعی : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

احمد احمدی ¹ (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران)
لطفعلی برقی ² (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس (نویسنده مسؤول))

تاریخ دریافت : 1398/05/14 تاریخ پذیرش : 1398/05/14 تاریخ انتشار : 1397/03/01

کلید واژه: نقد, کشوری, نعمت‌الله کشوری دیلمقانی, خلاصة الاشعار,

چکیده مقاله :

کشوری از شاعران قرون نهم و دهم هجری است که ستایشگر اُمرای آق قویونلو بوده و بعد از فروپاشی این سلسله به مدح شاه اسماعیل صفوی پرداخته است. اطلاعات منابع کهن دربارۀ حیات او اندک است و مطالب منابعی همچون دانشمندان آذربایجان هم که نام او را نعمت‌الله دیلمقانی دانسته‌اند چندان قابل اعتماد نیست. به همین دلیل باید با نگاه انتقادی به مطالب منابع موجود و همچنین بررسی اشعار او به روشن کردن ابعاد حیات وی پرداخت. دربارۀ اشعار کشوری که به دو زبان فارسی و ترکی سروده شده و دست‌نویس‌هایی از آن تا روزگار ما باقی مانده است، پژوهش‌هایی انجام گرفته که آخرین آن‌ها تصحیح دیوان فارسی اوست؛ البته این نشر دارای اغلاط و اشتباهاتی است که آن را از یک اثر کاملاً منقح و پیراسته دور کرده است. در این مقاله، علاوه بر بررسی انتقادی حیات کشوری بر اساس مطالب تذکره‌ها و اشارات دیوان او، به نقد تصحیح دیوان فارسی وی پرداخته شده است.

منابع و مأخذ:

1. استرآبادی، محمدمهدی خان (1394)، سنگلاخ، تصحیح حسین محمدزاده صدیق، تبریز: اختر.

2. اوحدی‌حسینی، ‌تقی‌الدین (1389)، عرفات ‌العاشقین ‌و عرصات ‌العارفین، تصحیح ذبیح‌الله صاحبکاری و آمنه فخر احمد، تهران: میراث مکتوب.

3. تربیت، محمدعلی (1377)، دانشمندان آذربایجان، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

4. حسن‌بیگ روملو (1384)، احسن التواریخ، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: اساطیر.

5. تقی‌الدین کاشانی، محمد بن علی (کتابت 1040)، خلاصة الاشعار و زبدة الافکار، نسخۀ خطی کتابخانۀ دولتی برلین با نشانی sprenger 321.

6. ـــــــــ (1396)، خلاصة الاشعار و زبدة الافکار «بخش قزوین، گیلان و دارالمرز و نواحی آن»، تصحیح سید محمد دبیرسیاقی و مهدی ملک محمدی، تهران: میراث مکتوب.

7. دولت‌آبادی، عزیز (1377)، سخنوران آذربایجان، تبریز: انتشارات ستوده.

8. رازی، امین احمد (1389)، هفت اقلیم، تصحیح محمدرضا طاهری، تهران: سروش.

9. سام میرزا صفوی، ابونصر (1384)، تحفۀ سامی، تصحیح رکن‌الدین همایون‌فرخ، تهران: اساطیر.

10. شمیسا، سیروس (1370)، سیر غزل در شعر فارسی، چ۳، تهران: انتشارات فردوس.

11. صائب تبریزی، محمدعلی (1385)، سفینۀ صائب، به کوشش سید صادق حسینی اشکوری، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.

12. قاضی احمد قمی (1383)، گلستان هنر، تصحیح احمد سهیلی خوانساری، تهران: انتشارات منوچهری.

13. قزوینی، یحیی بن عبداللطیف (1386)، لب التواریخ، تصحیح میر هاشم محدث، تهران: نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

14. کشوری (1396)، گزیدۀ دیوان فارسی ـ ترکی، تصحیح لطفعلی برقی، تبریز: نشر اختر.

15. کشوری دیلمقانی (1396)، دیوان فارسی، تصحیح مهرداد چترایی عزیزآبادی و فرزانه مونسان، قم: مجمع ذخایر اسلامی.

16. گلچین معانی، احمد (1363)، تاریخ تذکره‌های فارسی، تهران: انتشارات سنایی.