مدلی نوین بمنظور انتخاب چارچوب معماری سازمانی مناسب برای سازمان تأمین اجتماعی

محورهای موضوعی : مدیریت

آتنا قربانی ¹ , آمنه خدیور ² , سمانه رحیمیان ³

1 - دانشگاه الزهرا
2 - دانشیار گروه مدیریت دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد ، دانشگاه الزهرا (س)
3 - دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1403/03/07 تاریخ پذیرش : 1403/03/29 تاریخ انتشار : 1403/07/04

کلید واژه: چارچوب معماری سازمانی, معیارهای ارزیابی, فناوری اطلاعات, تحلیل سلسله مراتبی, تحلیل شبکه‌ای, سازمان تأمین اجتماعی,

چکیده مقاله :

امروزه به علت تحولات موجود در فناوری‌‌های نوظهور و تغییر نقش سیستم‌های اطلاعاتي و ارتباطي و در نتیجه پيچيدگي روزافزون سازمان‌ها، نياز به معماري سازماني روزبه‌روز پررنگ‌تر شده است. رويكرد معماري سازماني، به‌عنوان الگوي مسلط در حوزه برنامه‌ریزی فناوري اطلاعات، هرروز بیش ‌از پیش در سازمان‌های دولتي و خصوصي كشور، مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر معماری سازمانی در سازمانی به اشتباه انتخاب و پیاده‌سازی شود تمام لایه¬های معماری سازمانی نیز دچار اشتباه خواهند شد؛ سیستم¬های اطلاعاتی نادرست انتخاب می¬شوند؛ نرم¬افزارهای سازمانی که تناسبی با سازمان ندارند، خریداری خواهند شد؛ داده¬ها به اشتباه ذخیره‌سازی می-شوند؛ بانک اطلاعاتی کاملی در دسترس نخواهد بود و با اهداف سازمان مطابقت نخواهند داشت. در نتیجه سازمان متحمل ضررهای مالی هنگفت خواهد شد. پژوهش حاضر با هدف ارائه مدلی برای انتخاب چارچوب معماری سازمانی مناسب انجام شده است. از این رو روش تحقیق این مطالعه شامل سه بخش می‌باشد: در بخش اول از روش کتابخانه‌ای، بخش دوم از روش کمی توصیفی و بخش سوم از روش‌های تصمیم‌گیری چند متغیره استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد هشت معیار متداول‌ برای ارزیابی چارچوب‌های معماری سازمانی شامل توجه به قوانین و مقررات، توجه به محیط کسب‌وکار، قابلیت اجرای مجدد، مستندسازی تصمیمات، توجه به جهت‌گیری‌های استراتژیک، انعطاف‌پذیری، سطح بلوغ و توجه به تعاملات اجزای سازمان هستند. علاوه بر این، می‌توان گفت چارچوب توگف، دودف، فدرال و زکمن به‌عنوان چارچوب‌های معماری متداول مورد استفاده قرار می‌گیرند. ازنظر خبرگان چارچوب توگف مناسب‌ترین چارچوب معماری سازمانی جهت استفاده در سازمان تأمین اجتماعی می‌باشد و چارچوب‌های زکمن، فدرال و دودف به ترتیب در رتبه دوم تا چهارم قرار گرفتند.

چکیده انگلیسی:

Today، due to the developments in emerging technologies and the changing role of information and communication systems، and as a result of the increasing complexity of organizations، the need for organizational architecture has become more prominent. The organizational architecture approach، as a dominant model in the field of information technology planning، is used more and more every day in the government and private organizations of the country. The current research was done to provide a model for choosing the appropriate organizational architecture framework. Therefore، the research method of this study consists of three parts: in the first part، the library method، the second part، the descriptive quantitative method، and in the third part، the multivariate decision-making methods are used. The results showed that eight common criteria for evaluating organizational architecture frameworks include paying attention to laws and regulations، paying attention to the business environment، re-execution capability، documenting decisions، paying attention to strategic orientations، flexibility، maturity level، and paying attention to the interactions of the organization\'s components. In addition، it can be said that the TOGAF، DoDAF، Federal and Zackman frameworks are used as common architectural frameworks. According to the experts، the TOGAF framework is the most appropriate organizational architecture framework to be used in the social security organization، and Zackman، Federal، and DoDAF frameworks were ranked second to fourth، respectively.

منابع و مأخذ:

ابوالحسن زاده زوارم سمیه، حامی محمد، شجاعی وحید.(1399). ارزیابی معماری سازمانی اداره کل ورزش و جوانان استان مازندران و ارائه الگو . رویکردهای نوین در مدیریت ورزشی. ۱۳۹۹; ۸ (۲۸) ، صص۴۱-۵۶
پوطی، نسیبه و تقوا، محمدرضا(1400). روش شناسی برنامه ریزی راهبردی فناوری اطلاعات در صنعت توزیع برق با تمرکز بر کتابخانه زیرساخت فناوری اطلاعات. 10(37)، صص1 -68.
ترکمانی، محمدعلی(1398). معماری سازمانی فناوری اطلاعات. مشهد. ارسطو.
جوانمرد، محمد؛ رسول افسری؛ (1397 ). تبیین الگوی راهبردی معماری سازمانی ناجا، توسعه سازمانی پلیس، شماره67. صص 53-72.
جهاﻧﺒﺨﺶ، ﻣﺮﺿﻴﻪ (1389). ﺑﻪﻛﺎرگیري ﻣﻌﻤﺎريﺳﺎزﻣﺎﻧﻲFEAF با نگرش EFQM در ﺷﺮﻛﺖ مهندسی و ساخت تجهیزات مپنا. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور تهران.
حقیقت حسینی، عاطفه السادات، بوبرشاد، حسین، و ثقفی، فاطمه. (1395). شناسایی بهترین چارچوب معماری سازمانی بیمارستان با رویکرد قابلیت پیاده سازی در ایران. مجله علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، 34(1)صص 31-44.
خان¬پور، خديجه ( 1398 ). ارائه متدولوژي نوين معماري سازماني سرويس گرا جهت بهبود كارايي چارچوب زكمن. پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده فني و مهندسي، موسسه آموزش عالي شمس گنبد
خدابخشی، محمد، ظهرابیان، محمد، ترکمانی، فرزاد(1392). انتخاب چارچوب معماری سازمانی مناسب برای معاونت آماد و پشتیبانی ناجا. مجله اندیشه آماد. 45صص 37- 64.
درجه. امیر (1393). تدوین طرح معماری سازمانی سرویس گرای مرجع جهت دانشگاه های آموزش الکترونیک ایران بر اساس چارچوب توگف، دانشگاه شیراز واحد بین الملل، پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی فناوری اطلاعات (مدیریت سیستم های اطلاعاتی(.
رحیمی، محمد، حسن زاده، علیرضا، شایان، علی(1401). معماری سازمانی و اینترنت اشیاء: طراحی معماری سازمانی مبتنی بر اینترنت اشیاء برای سازمان تأمین اجتماعی )مطالعۀ موردی: واحد بازرسی شعب. فصلنامه تأمین اجتماعی. 16(4): 13-38، صص 55-91.
رزاﻗﻲ،رﺿﺎ(1389).ﺗﺪوﻳﻦﻃﺮحﺟﺎﻣﻊﻣﻌﻤﺎريﺳﺎزﻣﺎﻧﻲﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت در ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ آب و ﻓﺎﺿﻼب ﻛﺸﻮر، پاﻳﺎنﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲارﺷﺪ، داﻧﺸﻜﺪه ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎعی و اﻗﺘﺼﺎدی . دانشگاه پیام نور تهران.
رقامي، ناصر ( 1394 ). ارائه روشي جهت پياده سازي و ارزيابي معماري سازماني FEAF با استفاده از مدل تعالي سازماني. .(EFQM) پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده فني و مهندسي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي.
سرایی، معصومه، حسین زاده، امیدعلی، خدیوی، اسداله(1400).بومی سازی مدل معماری سازمانی برای دانشگاه آزاد اسلامی. فصلنامه مدیریت عملیات. 1(2)،صص 9-40.
شاه محمدي، غلامرضا (1394) ارزيابي چارچوب هاي معماري سازماني و انتخاب چارچوب برتر براي معاونت فاوا ناجا. مديريت منابع در نيروي انتظامي. 3(1): 109-140
صراف، فاطمه، حاجی آبادی، ابوذر(1401). معماری سازمانی؛ نقشه استراتژیک تحول و توسعه در مالی و حسابداری. رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری. 84، صص 1459- 1483.
ضيايي، محمدصادق، و ناطق، تهمینه(1392). تدوين چارچوب معماري دوركاري در وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي. مجله مديريت فناوري اطلاعات، 5(4)، صص 119-138.
علی¬احمدی، علیرضا. فتحیان، محمد. سلطانی، فرزاد ) (1385 (، مدل مرجع توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات برای دانشگاه¬های ایران، فصلنامه دانش مدیریت شماره 3صص57-88
فتحيان، محمد، محمدي، علي (1392). شناسايي و انتخاب چارچوب مناسب معماري سازماني براي يك سازمان بيمه گر مجازي مديريت فناوري اطلاعات5(14)، صص 127- 146.
فراحی، محمد مهدی، کاردانی ملکی نژاد، مونا. (1399). معماری سازمانی و رایانش ابری: ارائه یک چارچوب معماری مدیریت منابع انسانی مبتنی بر ابر با تأکید بر نقش بازیگران. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 36(1)، صص 181-210.
قاسمی، لیلا، رزقی شیرسوار، هادی، مصلح، مریم، جویباری، آزیتا. (1400). مدل معماری سازمانی و تاثیرآن بر بلوغ قابلیت‌های منابع انسانی شرکت گاز استان بوشهر. خطمشی‌گذاری عمومی در مدیریت,12(4)، صص 111- 123.
قاسمی، محمود؛ نبی¬الهی، اکبر؛ سیف¬زاده، سیدحبیب ) 1398 (، روشی نوین برای شناسایی سرویس¬های کسب‌وکار مبتنی بر قابلیت، سومین همایش ملی پیشرفت¬های معماری سازمانی، دانشگاه صنعتی شریف.
کریمی جشنی، جابر، محمدداودی، امیرحسین، عباسی سروک، لطف اله(1401). شناسايي مولفه-هاي معماري سازماني (مورد مطالعه: سازمان امور مالياتي كشور). فصلنامه مديريت كسب و كار،54،صص 22-39.
گلشنی روستا، مهرابعلی؛ منتظر، غلامعلی ) 1393 (، طراحی چارچوب معماری اطلاعاتی برای به کارگیری شبکه¬های اجتماعی مجازی در نظام آموزشی ایران، فصلنامه علمی پژوهشی فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران،5(17 و 18)، صص 23-42.
محترمي، امير، خدادادحسيني، سيدحميد، و الهي، شعبان ( 1393 ). ارائه چارچوبي براي معماري نظام نوآوري فناوري اطلاعات با تاكيد بر اشاعه فناوري. مجلس و راهبرد21(6)، صص37- 65.
ﻣﻮﻻﻳﻲ،رﺿﺎ(1393). طراحی مدل هوش تجاری در سازمان با توجه به معماری سازمانی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی.
مهجوریان، امیر(1400). مقدمه‌ای بر پیکره دانش معماری سازمانی. تهران: ادیبان روز.
نجفقلی تهرانی، انوشه(1392). ارائه و ارزیابی مدل معماری سازمانی مناسب برای بانک‌های ایران: مطالعه موردی بانک ملی ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده آموزش¬های الکترونیک. دانشگاه شیراز.
نوش‌ناب، مهسا، حاج علیان، فرشاد، جهانگیر فرد، مجید(1401). ارائه مدل پارادایمی معماری سازمانی امور مالیاتی برپایه حاکمیت فناوریاطلاعات با روش داده بنیاد )مطالعه موردی سازمان امور مالیاتی کشور(.پژوهشنامه مالیات.54(102)، صص25-48.
تورج ورعی، جعفر حبیبی، علی محقر، (1395). پیشنهاد چارچوبی مفهومی جهت معماری دانش سازمان های کلان مقیاس، پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 32(2)صص439-466.


Qurratuaini H 2018 IOP Conf. Ser.: Mater. Sci. Eng. 403 012065
Hasanein, D. Rjeib; Nabeel; Salih Ali & Ali Al Farawn and Basheer Al-Sadawi (2017). “Attendance and Information System Using RFID and Web-Based Application for Academic Sector”, International Journal of Advanced Computer Science and Applications, 266-274.
Girsang, Abba Suganda, Achmad Abimanyu(2021). Development of an Enterprise Architecture for Healthcare using TOGAF ADM. Emerging science journal. Vol5. Number 3
Erikson, E.H(2021) Enterprise architectures for the digital transformation Identity: youth and crisis. New York: Norton
Gartner (2020). Gartner Glossary https://www.gartner.com/en/informationtechnology/ glossary/enterprise-architecture-ea/Accessed 19 May 2020.
Guslinar perdana & sastramihardja,H and Supriana Suwardi.(2018). Enterprise architecture for the sensing enterprise: A research framework, 6th international confrence on information and communication technology.
Huang, J&Kim, H. J (2020). Conceptualizing structural ambidexterity into the innovation of human resource management architecture: the case of LG electronics, The International Journal of Human Resource Management, 24(5), 922–943
Lankhorst, M.,(2019) "Introduction to enterprise architecture.", Enterprise Architecture at Work. Springer Berlin Heidelberg, pp. 1-10.
Olsen, D.H. (2017). Enterprise Architecture management challenges in the Norwegian health sector. Procedia Computer Science, 121: 637-645.
Park, C. N., & Cho, Y. U. (2021). Data Literacy, Organizational Culture, and Data Analytics Maturity: Moderating Effect of Organizational Culture. Informatization Policy, 28 (1), 43-63.
Pérez-Castillo, R., Ruiz, F., & Piattini, M. (2020). A decision-making support system for Enterprise Architecture Modelling. Decision Support Systems, 131, 113249.
Rood, M. A. (2019), “Enterprise Architecture: Definition, Content, and Utility”, Proc. of 3rd Workshop on Enabling Technologies: Infrastructure for Collaborative Enterprises, pp. 106-111 IEEE
Supriadi, H., Kom, M., & Amalia, E. (2019). University's Enterprise Architecture Design Using Enterprise Architecture Planning (EAP) Based on the Zachman's Framework Approach. International Journal of Higher Education, 8(3): 13-28.
Supriadi. E ،Amalia. H, Published Online: 15 June (2017). Development of enterprise architecture in university using TOGAF as framework. AIP Conference Proceedings 1855، 060004 :
Yuliana,Rika; Budi Rahardjo(2016). Designing an agile enterprise architecture for mining company by using TOGAF framework. IEEE explorer.