تحلیلی بر خواب‌ها و رؤیاهای عرفانی از منظر مولانا در مثنوی معنوی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
حسین آریان
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران)
مهدی رضا کمالی بانیانی
2
(دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.)
کلید واژه: کشف, مولانا, عرفان, خواب, عالم مُثُل, رؤیا,
چکیده مقاله :
معانی والایی که از حضرت حق فرود می‌آیند صورتی جسمانی مانند صورت خیال ما می‌پذیرند و سپس به عالم ملک فرود می‌آیند. انواع خواب‌ها مربوط به این عالم است و دنیای خواب و رؤیا، جهانی است پهناور و سرشار از شگفتی‌ها و عجایب و غرایب که با چشم بر هم زدنی حادث و نمایان می‌شوند. چرا که محدودیتی در آن عالم خیال نیست و روح والاست که در آن عالم سیر می‌کند. پدیده خواب و رؤیا از فرهنگ عامه فراتر رفته و در کلام و اندیشه عرفا و متصوفه و حتی شعرا و نویسندگان مورد توجه و کاربرد ویژه قرار گرفته است و مولانا جلال‌الدین بلخی در کنار بزرگانی چون ابن عربی و... بینشی اندیشمندانه و خداگونه به مقوله خواب و رؤیا دارند و آن را یکی از راه‌های رهایی روح از قفس تن و اتصال به عالم ملکوت می‌دانند. با عنایت به کارکردهای گوناگون خواب و رویا در مثنوی معنوی، در این مقاله پس از مختصری در باب رویا، ویژگی‌ها و خصایص آن، چگونگی آن در قرآن و احادیث، به بررسی شاخصه‌های خواب و رویا در اشعار مثنوی پرداخته شده است.
The subliminal meanings that descend from God take the physical form just like the one in our own imagination and then descend to the universe. All kinds of sleeps are related to this universe and the world of sleeping and dreaming is a widespread world full of wonders and mysteries that occur with a blink of an eye since there is no limitation in the world of imagination and it is a sublimed soul that roams in that universe. The Sleep and dream phenomena exceed the culture of the mass people and received practically a special attention in the word and thought of mystics and Sufis and even poets and writers. Molana together with some great men such as Ibn Arabi and the like has a mindful and divine attitude towards the concept of sleep and dream and sees it as a way to release soul from the body cage linking it to heaven. Based on various usages of dream in Masnavi ma"navi in this article following a short explanation on dream and it's characteristics, we examine dream characteristics in Masnavi poems.