بررسی تحلیلی نحوه بهره‌گیری از ابزارهای متافوریک/فرازبانی در فرایندهای طراحی معماری آثار جریان‌ساز دوره‌های کلاسیک و معاصر
محورهای موضوعی : دو فصلنامه فضای زیست
مصطفی خیری
1
,
آزاده شاهچراغی
2
*
,
فرح حبیب
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: ابزارهای فرازبانی, معنا, متافور, نشانه شناسی, زبانشناسی, فرآیند طراحی,
چکیده مقاله :
این پژوهش به بررسی نقش متافورهای فرازبانی در فرآیند طراحی معماری می‌پردازد و سعی دارد با تحلیل نمونه‌های تاریخی و معاصر، تأثیرات آن‌ها را بر شکل‌دهی فضاهای معماری و ارتقای کیفیت فضایی مورد واکاوی قرار دهد. استفاده از متافورهای زنده و پویا به‌عنوان ابزاری فرازبانی در خلق آثار معماری ادوار مختلف توانسته است به ایجاد معانی پیچیده و تقویت ارتباط معماران با مخاطبان بینجامد. هدف از این پژوهش تحلیل شیوه استفاده از ابزارهای متافوریک در فرآیندهای طراحی معماری است. فرضیه اصلی مطرح شده این است که متافورها به‌عنوان ابزارهایی مؤثر در انتقال مفاهیم پیچیده فرهنگی و فلسفی، نقش کلیدی در ارتقای خلاقیت و نوآوری در فرآیند طراحی ایفا می‌کنند. همچنین فرضیه‌های فرعی بیان‌می‌کنند که استفاده آگاهانه از متافورها می‌تواند به خلق فرم‌های نوآورانه و تقویت جنبه‌های معنایی و حسی فضاهای معماری منجر شود. پژوهش حاضر با ماهیتی کیفی و به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است که شامل تحلیل محتوای متون نظری و بررسی مطالعات موردی است. روش جمع‌آوری داده‌ها شامل منابع کتابخانه‌ای، مقالات علمی است. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل محتوای تفسیری انجام شده تا ساختار متافوریک موجود در آثار معماری مورد شناسایی و بررسی قرار گیرد. یافته‌ها نشان می‌دهند که متافورها از طریق ایجاد پیوندهای عمیق معنایی، به ارتقای تجربه فضایی مخاطب و تقویت امر محتوا در معماری کمک می‌کنند. همچنین، معماران با استفاده از ابزارهای متافوریک توانسته‌اند به خلق فرم‌های بدیع و معنادار بپردازند که بازتاب‌دهنده‌ی هویت فرهنگی و فلسفی جوامع مختلف است. نتیجه حاصل از این پژوهش بیان می‌کند که بسیاری از معماران در طول دوران از ساختارهای متافوریک جهت تبلور امر خلاقیت در صناعت معماری بهره برده‌اند و این امر به واسطه تبیین لایه‌های ادراکی مختلف همچون تحت‌الفظی، ضمنی و ترکیبی بیان شده است. پیشنهاد می‌شود در تحقیقات آتی، به ابعاد اجتماعی و زیست‌محیطی این متافورها توجه بیشتری شود تا نقش آن‌ها در توسعه معماری پایدار بررسی گردد.
This study investigates how metaphors in architecture enhance spatial experience, focusing on their evolution and current applications as powerful tools for design. The research problem centers on understanding the influence of metaphors on human spatial interaction, especially within shifting cultural, technological, and social contexts. The study aims to elucidate how non-linguistic metaphors function as cognitive structures that convey complex ideas, thus enhancing the user’s architectural experience beyond mere visual symbolism. Our hypothesis posits that non-linguistic metaphors act as frameworks for cognitive engagement, embedding deeper understanding into physical space. Key variables include metaphor types (literal vs. abstract), contexts, and historical-cultural paradigms, which influence design outcomes. Employing a qualitative approach, the study analyzes historical and contemporary architectural examples, from Vitruvius’s embodiment of human form in classical architecture to modern and post-modern examples where metaphors derived from nature, technology, and culture provide new interpretive dimensions. Methodologically, the research applies an interpretive framework grounded in architectural semiotics and metaphor theory to assess the impact of metaphors on user interaction. This approach evaluates metaphorical visibility and interpretive complexity, demonstrating how both explicit and implicit metaphors enhance cognitive engagement with space. Findings reveal that metaphors are not merely decorative but integral to conveying architectural meaning, creating spaces that resonate emotionally and intellectually. Metaphors in architecture enhance spatial experiences, bridging cognitive engagement with emotional and intellectual resonance. Examples include the explicit natural forms in Paxton’s Crystal Palace and the abstract layers in Eisenman's Wexner Center, showing that successful designs often integrate layered metaphors for deeper interpretation. The study concludes that non-linguistic metaphors offer architects a robust tool for embedding meaning, fostering cognitive and emotional engagement, and thus enhancing the human experience within built environments. This structured approach to metaphor usage offers valuable insights for future designs seeking functional and interpretive coherence.
• اکو، امبرتو. (1397). نشانه تاریخ و تحلیل یک مفهوم. ترجمه: مرضیه مهرابی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. (1973).
• چندلر، دانيل. (1378). مباني نشانه شناسي، ترجمه: مهدي پارسا، تهران: انتشارات سوره مهر، (1952).
• چومی، برنارد. (1400). یادداشت های منهتن. ترجمه: حسام عشقی صنعتی. تهران: فکر نو. (1982).
• رضوی نیکو، فریناز؛ ریاحی فرد، عباس. (1388). استعاره، رویکردی خلاقانه در طراحی. فصلنامه معماری و شهرسازی، شماره 96-97، پاییز و زمستان: 40-51.
• سوسور، فردینان. (1400). دوره زبانشناسی عمومی. مترجم: کورش صفوی. تهران: انتشارات هرمس. (1915).
• شاهچراغی، آزاده. (1398). پارادایم های پردیس. تهران: جهاد دانشگاهی تهران.
• شایگان، داریوش. (1372). در جستجوی فضای گمشده. نامه فرهنگ، 9 (140-149).
• شفيعي کدکني، محمدرضا (1370). صور خيال در شعر فارسي، تهران: انتشارات آگه.
• صفوي، کورش (1392). درآمدي برمعناشناسي، تهران: انتشارات سوره مهر.
• طهوری، نیر. (1391). ملکوت آینه‌ها. تهران: علمی و فرهنگی.
• فرامپتون، کنت. (1385). منطقه گرایی انتقادی. ترجمه: ایمان رئیسی. معماری و فرهنگ، 26، 108-120.
• فره‌وشی، بهرام. (1364). جهان فروری: بخشی از فرهنگ ایران کهن. تهران: کاریان.
• کوربن، هانری و استیرلن، هانری. (1377). اصفهان، تصویر بهشت. ترجمه: جمشید ارجمند. تهران: نشر فرزان روز. (2000).
• مارتینه، آندره (1393). مبانی زبان شناسی عمومی، اصول و روش های زبانشناسی نقشگرا. ترجمه: هرمز میلانیان. تهران: انتشارات هرمس. (1988).
• مسعودي، جهانگير و فتوحي، مسعود. (1389). استعاره: مفهوم، نظريه ها و کارکرد هاي آن. مطالعات تربيتي و روان شناسي دانشگاه فردوسي مشهد، 11(1)، 77-108.
• میرمیران، هادی. (1384). مجموعه آثار سید هادی میرمیران. تهران: سازمان عمران و بهسازی شهری.
• واينريش، ه (1392). زبانشناسي و ادبيات (تاريخچه چند اصطلاح)، مترجم :كورش صفوي، تهران: انتشارات هرمس، (1963).
• هایدگر، مارتین. (1385). معنای تفکر چیست؟. ترجمه: فرهاد سلمانیان. تهران: نشر مرکز. (1952).
• هموند، زکی. (1400). مکاتب نوین زبانشناسی، یک دوره فشرده. ترجمه: سهند الهامی. تهران: نشر مرکز. (2020).
• Black, M. (1962). Model and Metaphors: studies in language and philosophy. New York: Cornell University Press.
• Correa, Charles. (1996). Charles Correa. London: Thames and Hudson Ltd.
• Delanty, G. Jones, P. R. (2002). European Identity and Architecture. European Journal of Social Theory, 5 (4), 453-466.
• Dogan, F. Nersessian, N. (2012). Conceptual diagrams in creative architectural practice: The case of Daniel Libeskind's Jewish Museum. architecture research quarterly, 16(1), 14-27.
• Hjelmslev, Louis. (1961). Prolegomena to a Theory of Language. Wisconsin: University of Wisconsin.
• Lakoff, G. (1992). The Contemporary Theory of Metaphor. In A. Ortony (Ed.),(1992,2nd ed.) Metaphor and Thought. Cambridge University Press.
• Nesbitt, Kate. (1997). theorizing a new agenda for architecture: An Anthology of Architectural Theory 1956- 1995. New Jersey: Princeton Architectural Press.
• Sadock, J. (1974). Towards a linguistic theory of speech acts. New York: Academic Press.
• Saussure, Ferdinand. (1974). Course in General Linguistics. London: Peter Owen Publishers.
• URL1: https://cdn.britannica.com/52/12552-050-223F5FD0/Sydenham-Hill-Crystal-Palace-Joseph-Paxton-London-1936.jpg
https://pin.it/vKC7A7vR6 • URL2:https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/85/Tour_Eiffel_Wikimedia_Commons_%28cropped%29.jpg
https://www.researchgate.net/profile/Patrick-Weidman/publication/241612711/figure/fig6/AS:324993075433475@1454495795549/a-Original-concept-for-the-Eiffel-Tower-sketched-by-Nouguier-and-Koechlin-6-June-1884.png • URL3: https://www.wpr.org/wp-content/uploads/2015/05/flkeithewing-unitarianflw.jpg
https://www.urbipedia.org/w/images/thumb/5/5a/Wright.Casa_de_reuniones_Unitarios.Planos1.jpg/700px-Wright.Casa_de_reuniones_Unitarios.Planos1.jpg • URL4:https://www.keim.com/data/_processed_/a/a/csm_RE_SK_DE_Potsdam_Einsteinturm__5__0d9807f6d2.jpg
• URL5:https://media.wired.com/photos/592718a57034dc5f91beda18/master/w_1920,c_limit/Buckminster_Fuller-BE043654.jpg
• URL6: https://www.fondationlecorbusier.fr/wp-content/uploads/2022/04/villa-savoye-flc-adagp-marc-tulane-dist-centre-des-monuments-nationaux-base-regards.jpg
• URL7:https://images.adsttc.com/media/images/52dd/58b3/e8e4/4e45/1200/01da/large_jpg/a.jpg?1390237864
• URL8: https://pin.it/5lrYZgl9N
https://pin.it/32aq7TSrK • URL9: http://www.caroun.com/Architecture/Architects/Ch-Correa/Works/CharlesCorrea1.jpg
• URL10: https://static.dezeen.com/uploads/2009/07/linkedhybridholtop1.jpg
• URL11: https://images4.arq.com.mx/eyecatcher/590590/12844-12.jpg
• URL12: https://en.wikipedia.org/wiki/henri_matisse
• URL13: https://search.muz.li/m2zlm2myzju1
• URL14: https://pin.it/2yAgPPVcK
• URL15: https://pin.it/28nl5g9vR
• URL16: https://www.flytoday.ir/blog/wp-content/uploads/2023/04/%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-2.gif
https://archilearn.net/wp-content/uploads/2022/02/%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86.jpg • URL17: https://cdn.downloadefilm.ir/images/0d295490-39cb-11ee-abaf-4f08ad8f33ff.jpg
• URL18: https://disamag.com/wp-content/uploads/2017/07/Farhangsaraye-niavaran-www.disamag.com-7.jpg
• Weinrich, Harald. (1963). Semantik der kühnen Metapher. DVjs 37.