خوانش پدیدارشناسانه دلالت‌های معنایی مکان در نسبت معماری و سینما (موردپژوهی: فیلم «طعم گیلاس» اثر عباس کیارستمی)
محورهای موضوعی : دو فصل‌نامه فضای زیست
نوشین سخاوت‌دوست
1
,
فریبا البرزی
2
,
امیرحسین امینی
3
,
شهاب‌الدین عادل
4
1 - دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
2 - دانشیار، گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
3 - استادیار، گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران، نویسنده مسئول.
4 - دانشیار، گروه سینما، دانشگاه هنر، تهران، ایران
کلید واژه: پدیدارشناسی مکان, معنای مکان, طعم گیلاس, عباس کیارستمی.,
چکیده مقاله :
مطالعه فضای معماری در سینما امکان بررسی مکان را فراتر از نقش کالبدی آن در سطوح متعدد اجتماعی، فرهنگی، فلسفی و روانشناسانه فراهم آورده است. موضوعی که در این بستر مطالعاتی حا‌ئز اهمیت است، پرداختن به ارتباط شخصیت‌ها به‌مثابه کاربران فضا و مضمون فیلم با مکان است که می‌تواند ابعاد و ویژگی‌های مختلف مکان را در نسبت با درون‌مایه اثر، واکنش کاراکترها و تجارب ادراکی آنان آزماید و دلالت‌های معنایی مکان را از طریق خوانش موضوع فیلم و ارتباط سوژه با مکان نتیجه گیرد. پژوهش در نظر دارد تا در همین رابطه دلالت‌های معنایی مکان را در فیلم «طعم گیلاس» عباس کیارستمی در ارتباط با مضمون فیلم و شخصیت اصلی اثر بررسی کند. فرض بر این است که معنای مکان در فیلم «طعم گیلاس» در قرابت با مضمون فیلم و درونیات کاراکتر قرار دارد و از کارکردی دوگانه در بازتاب تمایل شخصیت به پیوند با زندگی یا جدایی از آن برخوردار می‌باشد. بر اساس محتوای نمونه مورد بررسی و مطالعه مکان در ارتباط با کاراکتر، چارچوب نظری پژوهش بر پایه دیدگاه پدیدارشناسانه مارتین هایدگر بنا شده و در روش تحقیق نیز به‌دلیل لزوم تفسیرهای معنایی و هم‌چنین تمرکز بر ارتباط شخصیت با مکان و تجربه آن به روش پدیدارشناسی عمل شده است. نتیجه پژوهش بیانگر آن است که ویژگی‌های کالبدی، محیطی، عملکردی و روایی مکان در فیلم «طعم گیلاس» تمهیدی برای بازتاب درونیات کاراکتر و مضمون فیلم می‌باشند که می‌توانند از یک سو به جدایی شخصیت از زندگی و بی‌اعتبار شدن و بی‌معنایی جهان برای او صورت عینی ببخشند و از سوی دیگر تردید در تصمیم به نابودی و حتی تغییر نگرش او به بازگشت به زندگی، معنادار کردن جهان برای خویشتن و تمایل به ارتباط با محیط پیرامون و دیگران را در ساختار مکان ادراک‌پذیر سازند و این‌گونه در قرابت با محتوای دوگانه اثر در جدال میان مرگ و زندگی مشارکتی اثرگذار داشته باشند.
The exploration of architectural space within the context of cinema allows for an examination of a place that extends beyond its mere physical factors, delving into its multifaceted social, cultural, philosophical, and psychological aspects. In the relationship between architecture and cinema, the emphasis shifts from the practical functions of architecture to the conceptual aspects of place and the interaction between the human (character) and his environment, thus uncovering the profound relationship between the art forms of architecture and cinema that transcends superficial aesthetic and physical evaluations. A crucial element within this study is the analysis of the relationship between characters, as users of place, and the narrative setting of the film with the place. This analysis can test the various dimensions and qualities of place as they relate to the content of the film, the character's reactions, and his sensory experiences, ultimately conclude meaning implications of place through the reading of the subject of the film and the relationship between the subject (character) and the place. Within this framework, the research seeks to delve into the meaning of place in "Taste of Cherry" by Abbas Kiarostami, with a focus on narrative content of the film and central character. The central inquiry is how the meaning implications of place is manifested in this particular case study. In response to this question, It is assumed that the meaning implications of place in "Taste of Cherry" is intrinsically linked to the film's narrative and the character's internal musings, reflection of his relationship with existence and mortality, and serving a dual purpose in illustrating the character's leaning towards either an embrace of life or a detachment from it. Considering the focus of the inquiry, which emphasizes the significance of delving into the character's internal reflections and his experiential engagement with the space and place constructs within the film, the research must delve into the subject of space and place through interpretive-hermeneutic methodologies. Within this framework, Martin Heidegger's phenomenological discourse emerges as a fitting paradigm, as it aligns with the research's thematic interest in the character's space and place experiences and his introspective relationship between his environment and surroundings. Furthermore, the philosophical concepts Heidegger espouses resonate with the contents of Abbas Kiarostami's "Taste of Cherry", a film that grapples with the contemplations of life, existence, and the counterpoint of death and nothingness. The current investigation adopts a qualitative approach, employing phenomenological methodology. In light of the research hypothesis, the meaningful factors of place are posited as dependent variables, while the interplay between the characteristics of place and the narrative content, as well as the character's situation, are deemed independent variables. These variables will be scrutinized in the case study analysis to substantiate the direct relationship between the physical, environmental, functional, and narrative factors- encompassing both verbal and non-verbal character interactions with place in "Taste of Cherry" and the meanings they convey. The compilation of research findings was derived from an examination of relevant literature, a meticulous viewing of the case study sample, and a review of written or audio-recorded interviews with the director about the subject of the research. The result of the research indicates that a direct and profound correlation between the physical factors (form, composition, materials, components and architectural elements of the place), environmental factors (landscape, site, ambient sound, color, light, objects), functional factors (type and use of the place and the activities performed in it), and narrative factors (character's behaviors and interactions with place) of the locations scrutinized in "Taste of Cherry" and the inherent meaning of these places within the film. These factors reflection the character's internal musings and the film's overarching narrative. On one hand, they can manifest the character's disengagement from life and the diminishment of the world's value and purpose in his eyes. Conversely, they can provoke a reconsideration of the impulse towards self-annihilation, fostering a shift in perspective that accepts a return to life, imbues the world with personal meaning, and encourages a connection with the environment and others. In this way, it can be said that the features of the locations in the "Taste of Cherry" are significantly related to the dual content of the work, contributing to representation the struggle between life and death.
احمدی، بابک. (1398). هایدگر و پرسش بنیادین. تهران: نشر مرکز.
اسلامی، مازیار و فرهادپور، مراد. (1387). پاریس-تهران: سینمای عباس کیارستمی. تهران: فرهنگ صبا.
دین‌پرست، منوچهر. (1395). واقعیت‌نمایی و بداهت: تاویل‌های ژان لوک نانسی از سینمای کیارستمی. تهران: نشر کتاب پارسه.
عابدینی، حسام. (1397). این صفحه سفید است؛ هنر غیاب ساموئل بکت و عباس کیارستمی. تهران: چاپ و نشر نظر.
عقیقی، سعید. (1397). طعم گیلاس. تهران: نشر سفیدسار.
کرونین، پال. (1396). سرکلاس با کیارستمی. ترجمه: سهراب مهدوی. تهران: چاپ و نشر نظر.
کیارستمی، عباس (کارگردان). (1376). طعم گیلاس (فیلم). سیبی 2000.
هایدگر، مارتین. (1400). شعر، زبان و اندیشه رهایی. ترجمه: عباس منوچهری. تهران: انتشارات مولی.
Aparício, Maria Irene. (2018). On Location: Kiarostami’s Landscapes and Cinematic Value In Filipa Rosário & Iván Villarmea Álvarez (Eds.). New Approaches to Cinematic Space. (pp.155-165). New York: Routledge.
Collins, Jeff & Selina, Howard. (2012). Introducing Heidegger: A Graphic Guide. London: Icon.
Dreyfus, Hubert. (1991). Being-in-the-World, A Commentary on Heidegger's Being and Time, division I. Massachusetts: MIT Press.
Elena, Alberto. (2005). The Cinema of Abbas Kiarostami. (Belinda Coombes, Trans.). London: SAQI.
Ford, Hamish. (2012). Driving into the void: Kiarostami's 'Taste of Cherry'. Journal of Humanistics And Social Sciences. 1(1), 1-27.
Heidegger, Martin (with Hofstadter, A.). (2001). Poetry, Language, Thought. (Albert Hofstadter, Trans.). New York: HarperCollins.
Heidegger, Martin. (2001a). Being and Time. (John Macquarrie, & Edward Robinson, Trans.). Oxford: Blackwell.
Heidegger, Martin. (2001b). Poetry, Language, Thought. (Albert Hofstadter, Trans.). New York: HarperCollins.
Kiarostami, Abbas. (1998, February 27). Abbas Kiarostami Walker Dialogue with Richard Peña [Interview]. Walker Art Center. Retrieved March 30, 2023, from https://www.youtube.com /watch?v=IWn LBGuaoCo.
Price, Michael. (2001). Imagining Life: The Ending of Taste of Cherry. Senses of cinema. Retrieved March 27, 2023, from https://www.sensesofcinema.com/2001/abbas-kiarostami-17/cherry/.
Rosenbaum, Jonathan. (2003). Abbas Kiarostami In Mehrnaz Saeed-Vafa and Jonathan (Authors & Editors). Abbas Kiarostami. (pp.1-43). Urbana and Chicago: University of Illinois Press.
Shahriari, Farideh & Torkameh, Aidin. (2024). Abbās Kīyārustamī’s Early Cinema: The Production of Gendered Space in 1970s Iran. Encyclopædia Iranica: Cinema Iranica. Retrieved May 14, 2024, from https://cinema.iranicaonline.org/article/abbas-kiyarustamis-early-cinema-the-production-of-gendered-space-in-1970s-iran/.
Sharr, Adam. (2007). Heidegger for architects. London & New York: Routledge.
Soleimanzadeh, Hamed. (2023). The Movement-Image of the Path as a Philosophical Sign in Kiarostami’s Cinema. Cinema Reporters. Retrieved May 22, 2024, from https://cinemareporters.com/analy sis/the-movement-image-of-the-path-as-a-philosophical-sign-in kiarostamis-cinema/.
Sterritt, David. (2000.) Taste of Kiarostami. Senses of cinema. Retrieved April 30, 2023, from https://www.sensesofcinema.com/2000/abbas-kiarostami-remembered/kiarostami-2/.
Wheeler, Michael. (2020). Martin Heidegger, The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Stanford: Stanford University. Retrieved April 17, 2022, from https://plato.stanford.edu/archives/fall2020/entries/h eidegger/.