اثر محلول‌پاشی عنصر مولیبدن بر عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات کیفی گندم در شرایط تنش خشکی در طی فاز زایشی
محورهای موضوعی : پژوهش های زراعی در حاشیه کویر
امیر‌حسین غفاریان
1
(دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین –پیشوا، ورامین، ایران)
رضا ضرغامی
2
(عضو هیات علمی موسسه تحقیقات بیوتکنولوژی- کرج، ایران)
بهنام زند
3
(عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران، ایران)
کلید واژه: تنش خشکی, عملکرد دانه, گندم, محلول‌پاشی, مولیبدن,
چکیده مقاله :
به منظور بررسی اثر محلول پاشی عنصـر مولیبـدن بر عملکـرد کمی و کیفـی گنـدم، آزمایشی در سال زراعی90-1389 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران واقع در شهرستان ورامین اجرا گردید. طرح به صورت کرت های خرد شده( اسپلیت پلات) در پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. کرت های اصلی شامل رژیم های آبیاری در سه سطح، آبیاری معمول، تنش خفیف (قطع آبیاری در آغاز پر شدن دانه) و تنش شدید (قطع آبیاری در آغاز گلدهی) و کرت های فرعی شامل محلول پاشی عنصر مولیبدن در سه سطح (محلول پاشی با آب خالص، محلول پاشی با آمونیوم هپتا مولیبدات با غلظت 5/0 درصد (پنج در هزار) و محلول پاشی با آمونیوم هپتا مولیبدات با غلظت یک درصد (10 در هزار) بود. نتایج نشان داد که قطع آبیاری در طی دوره رشد زایشی تاثیر کاملا معنی داری بر عملکرد دانه و اکثر اجزای عملکرد دانه گندم داشت. عملکرد دانه تحت تاثیر تنش خفیف و شدید به ترتیب به میزان 6/14% و 7/26% کاهش یافت و این کاهش برای هر دو تیمار معنی دار بود. کاهش عملکرد دانه در تیمار تنش خفیف عمدتا ناشی از کاهش معنی دار وزن هزار دانه، دوام سطح برگ و تعداد روز تا رسیدگی بود. برای تیمار تنش شدید بخش عمده تاثیر تنش مربوط به کاهش تعداد سنبله بارور، تعداد دانه در سنبله و تا حد کمتری وزن هزار دانه بود. تیمار تنش شدید سبب افت معنی دار حداکثر شاخص سطح برگ و حداکثر سرعت رشد محصول و نیز دوام سطح برگ ها گردید. محلول پاشی عنصر مولیبدن سبب افزایش عملکرد دانه و بسیاری از اجزای عملکرد گردید. غلظت 1% مولیبدن، وزن هزار دانه، طول پدانکل، ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور و تعداد دانه در سنبله را به ترتیب به میزان 7/6%، 9/13%، 7/5%، 5/6% و 4/17% در مقایسه با شاهد افزایش داد. طول دوره رشد تا رسیدگی نیز در این تیمار به میزان چهار روز افزایش یافت. همچنین محلول پاشی مولیبدن با غلظت 1% سبب افزایش میانگین عملکرد دانه گندم از 5699 کیلوگرم در هکتار به 6065 کیلو گرم در هکتار گردید. اثر محلول پاشی مولیبدن نیز بر درصد پروتئین دانه معنی دار بود. با انجام محلول پاشی مولیبدن، درصد پروتئین دانه گندم از 37/11% به 4/12% برای غلظت 5/0% و به 34/12% برای غلظت 1% افزایش یافت. بالا ترین عملکرد پروتئین از تیمار های آبیاری معمول همراه با محلول پاشی با غلظت 5/0% و به دنبال آن آبیاری معمول با غلظت 1% به دست آمد.
An experiment was conducted in order to evaluate the effects of Mo spraying on quantitative and qualitative characteristics of wheat grain yield under water stress condition, in varamin agricultural research center in 2010-11. a split plot layout within randomized complete block design with three replications were used. main plots were three irrigation treatments (normal irrigation, non-irrigation at start of grain filling stage and non-irrigation at start of flowering stage) and sub plots were Mo spraying with three levels including spraying with pure water, Mo spraying with 0.5% concentration and Mo spraying with 1% concentration. The result showed that, grain yield and many of yield components affected by drought stress, significantly, on reproductive growth stage. Grain yield had significantly decreased by light and severe stress by 14.6% and 26.7% respectively. The most effect of stress at filling stage treatment were on thousand kernel weight leaf area duration and day to maturity, where as, number grain per spike and number of fertile ear affected with stress at flowering stage treatment. Severe stress treatment had a signifinant effect on maximum amount of LAI and CGR. Leaf area duration decreased for both two stress treatments and leaf defoliation started so earlier than normal treatment. Mo spraying has significant effects on grain yield and many yield components and also caused a significant decrease of water stress damages. 1% concentration of Mo spraying caused significant increase in total kernel weight, pedancle length, number of fertile spike and number of kernel per spike by 6.7%, 13.9%, 5.7%, 6.5% and 17.4% respectively. Day to maturity increased for 4 days in this treatment. Mo sprying with 1% concentration increased the grain yield from 5699 kg/hac to 6065 kg/hac significantly. There was no significant difference between to spraying concentrations (0.5% and 1%) for number of kernel per spike, total kernel weight, pedancle length, grain yield, biological yoeld, harvest index, protein yield and protein percentage. Also, the effect of Mo spraying was not significant for biological yield and harvest index. The manner of LAI and CGR changes during wheat growth period had significantly affected by Mo spraying. Protein percentage of wheat grain increased in both two irrigation and Mo soraying treatments.
_||_