بررسی روند تغییرات عملکرد دانه و صفات فیزیولوژیکی در 15 رقم گندم نان زمستانه و بینابین

محورهای موضوعی : پژوهش های زراعی در حاشیه کویر

سعید صدر جهانی ¹ (گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا، ورامین، تهران – ایران)
محسن اسماعیل زاده مقدّم ² (عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج)
نبی الله نعمتی ³ (گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا، ورامین، تهران – ایران)
مهرداد بلوریان ⁴ (صندوق بیمه محصولات کشاورزی،تهران، ایران)
علیرضا نورزاد ⁵ (صندوق بیمه محصولات کشاورزی،تهران، ایران)
مریم خسروانی فراهانی ⁶ (گروه گیاهپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/07/20 تاریخ پذیرش : 1399/07/20 تاریخ انتشار : 1397/03/01

کلید واژه: عملکرد دانه, شاخص برداشت, ارقام گندم, عملکرد بیولوژیک و صفات فیزیولوژیک,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی روند تغییرات عملکرد دانه و شاخص های فیزیولوژیک، در ارقام گندم نان با عادت رشد زمستانه و بینابین، آزمایشی در سال زراعی 95- 1394در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به اجرا در آمد. در این آزمایش 15 رقم گندم زمستانه و بینابین که در طی سال های 1309 تا 1393 توسط مؤسسه معرفی شــدند، در قالـب طرح بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار اجرا شد. در این مطالعه صفات عملکرد دانه، شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک، سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی محصول اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانسنشان داد اختلاف بین ژنوتیپ ها برای اکثر صفات مورد بررسیدر سطح احتمال آماری یک درصد معنی دار بود، بین ژنوتیپ ها از نظر صفات فــوق الذکر، تنوع زیــادی وجود داشت. عملکرد دانه افزایشی و این افزایش به صورت خطی در طی 84 سال گذشته بود.عملکرددانه رقم نوید با 13/5 تن در هکتار و رقم شاه پسند با 06/2 تن در هکتار به ترتیب بیش ترین و کم ترین مقدار عملکرددانه را به خود اختصاص دادند. صفات مرتبط با عملکرد دانه شامل شاخص برداشت و بیوماس در ارقام جدید نسبت به ارقام قدیمی تر افزایش یافت. همچنین صفات فیزیولوژیک شامل سرعت رشد محصول در ارقام جدید تر در مقایسه با ارقام قدیمی افزایش داشت. اما چنین روندی برای سرعت رشد نسبی محصول برای اکثریت ارقام جدید مشاهده نشد.

چکیده انگلیسی:

ABSTRACT To estimate genetic progress and the variation in grain yield and characteristics physiology in facultative and winter bread wheat in 15 wheat (Triticumaestivum L.) cultivars with facultative and winter growth habit released in Iran between the 1930 and 2010, a field experiment was conducted using randomized complete block design with three replications at the Seed and Plant Improvement Institute’s Research Field Station in Karaj, during the 2010-2011 crop cycle. Results of analyzing average square of characteristics indicates significance difference between genotypes for most characteristics at statistical probability level of 1% and there is great diversity between genotypes with respect to these characteristics. Trend of temporal variation in the traits measured revealed that yield components, harvest index and biological yield have increased in more recent released cultivars, however, Physiological attributes including crop growth rate increased in recent varieties in comparison with the older cultivars but the similar trend was not found for relative crop rate in recent varieties.