واکاوی عوامل تأثیر گذار برکارآفرینی زنان درتعاونی های روستایی خراسان جنوبی
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ایجواد مکانیکی 1 * , محمد اسکندری ثانی 2 , نرگس خدمتی 3
1 - دانشیار گروه جغرافیا.دانشکده ادبیات وعلوم انسانی.دانشگاه بیرجند. بیرجند.ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
3 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
کلید واژه: کارآفرینی زنان , توانمندسازی, تعاونی‌های زنان روستایی, شکاف جنسیتی, خراسان جنوبی ,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر به بررسی عوامل تاثیر گذار بر کارآفرینی زنان در تعاونی های روستایی می پردازد و از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش پژوهش نیز در زمره پژوهش های توصیفی- تحلیلی قرار می¬گیرد. از نظر نحوه اجرا و زمان گردآوری داده ها پیمایشی و مقطعی و از نظر ماهیت داده¬ها کمی می‌باشد. جامعه تحقیق این پژوهش شامل تعاونی‌های فعال در زمینه کارآفرینی تعاونی‌های زنان روستایی خراسان جنوبی می‌باشد در مجموع 16 تعاونی زنان روستایی در این محدوده تعداد 11 تعاونی به صورت نیمه فعال و فقط 5 تعاونی به صورت فعال به کارخود ادامه می¬دهند .با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی از میان 68 گویه موجود در پرسشنامه که در ارتباط با این موضوع مطرح شده است که چهار عامل اصلی: فردی – روانشناختی، آموزشی –ترویجی، اقتصادی و اجتماعی شناسایی شد که در بررسی الگوی ساختاری عوامل تأثیرگذار بر کارآفرینی تعاونی‌های زنان روستایی خراسان جنوبی به‌وسیله مدل یابی معادلات ساختاری از طریق نرم‌افزار smart PLS این نتیجه حاصل شده که از میان چهار مسیر ترسیم شده چهار عامل (فردی -روانشناختی)، (آموزشی – ترویجی )، (اقتصادی)، (اجتماعی) به سمت میزان کارآفرینی فقط مسیر عامل (آموزشی – ترویجی )به میزان کارآفرینی با ضریب تأثیر 264/0 معنی‌دار است و بقیه مسیرهای تعیین شده در داخل معنادار نیست. پس نتیجه میگیریم که در مدل بررسی شده در شرایط کنونی، فقط عامل (آموزشی – ترویجی ) برروی کارافرینی تأثیر معناداری دارد.
This study investigates the factors influencing women's entrepreneurship in rural cooperatives in South Khorasan Province, Iran. The research is applied in terms of its purpose and descriptive-analytical in terms of its research method. It employs a cross-sectional survey design and utilizes quantitative data. The research population encompasses active cooperatives engaged in women's rural cooperatives' entrepreneurship in South Khorasan Province. A total of 16 rural women's cooperatives operates in the region, with 11 being semi-active and only 5 fully active. Utilizing exploratory factor analysis, four primary factors emerged from the 68 questionnaire items: individual-psychological, educational-promotional, economic, and social. To examine the structural pattern of factors influencing women's entrepreneurship in rural cooperatives in South Khorasan Province, structural equation modeling (SEM) was conducted using Smart PLS software. The results indicate that among the four paths modeled, only the educational-promotional factor significantly influences the level of entrepreneurship, with a path coefficient of 0.264. The remaining modeled paths are not statistically significant. Consequently, the findings suggest that in the current context of the examined model, only the educational-promotional factor exerts a meaningful impact on entrepreneurship.
Extended Abstract
Introduction
Women’s entrepreneurship in rural cooperatives plays a vital role in empowering women and promoting economic growth in various regions. Rural cooperatives provide opportunities for women’s economic participation, skill development, and social advancement, helping to improve their incomes, self-confidence, and overall quality of life. By offering education, support, and a platform for collective action, these cooperatives strengthen women’s capacities and contribute to gender equality and sustainable development. Despite challenges related to social norms and institutional barriers, women engaged in cooperative entrepreneurship often experience economic, social, psychological, and organizational empowerment, which shows the resilience and effectiveness of these community-based initiatives. This study seeks to identify the key factors that influence women’s entrepreneurship in rural cooperatives in South Khorasan Province. It focuses on five active women’s cooperatives in the region — Alzahra Mod, Khrashhad, Narjes Alghorat, Mehr Afarin Sarayan, and Sarcheh Tazian — which together include 1,382 members. These cooperatives illustrate the significant role that rural women’s entrepreneurship plays in supporting local economies and creating better livelihoods for women and their families. By understanding the factors that enable or hinder women’s entrepreneurial activities in these cooperatives, this research aims to highlight practical pathways to strengthen rural women’s participation in economic development and community well-being. Overall, rural cooperatives are important mechanisms for empowering women, enhancing their social status, and building more resilient and equitable rural communities.
Methodology
In terms of its nature, the current research is of the type of exploratory quantitative research, and in terms of its purpose, it is placed in the field of applied research. The statistical population includes 1382 women members of active rural women's cooperatives in South Khorasan province, which included five participations among the 16 cooperatives in the province.
The data collection tool was a researcher-made questionnaire consisting of 68 items on the Likert scale. According to the nature and approach of the research, the exploratory factor analysis technique in the Spss software environment and the Smart pls software have been used to examine the structural pattern between the influencing factors on the entrepreneurship of rural women's cooperatives in South Khorasan.
Results and Discussion
The rotated matrix of factor loadings of each of the variables was extracted in 4 factors, which shows that the first factor (personal-psychological), the second factor (educational-promotional), the third factor (economic), and the fourth factor extracted (social) because the article is too long to avoid mentioning the tables. Factors affecting the entrepreneurship of rural women's cooperatives include four individual factors - psychological, economic, social, educational, and promotional.
Since the average of the individual-psychological factor is close to 4, it can be concluded that, according to most people, these factors greatly influence the entrepreneurship of rural women's cooperatives. To analyze the relationship between the factors influencing women's entrepreneurship in rural cooperatives, the level of entrepreneurship was measured in the form of 10 items. Spearman's correlation test was used to examine the relationship between the level of entrepreneurship and the factors influencing entrepreneurship in rural women's cooperatives. Table 4 is stated. According to the mentioned table, regarding the relationship between the variable of entrepreneurship rate and the influencing factors on the entrepreneurship of rural women's cooperatives, since it is <0.05 in all the investigated relationships, it can be concluded that the variable of the entrepreneurship level has a positive and significant relationship with the influencing factors. It has the establishment of rural women's cooperatives.
Conclusion
Literature related to entrepreneurship policies leads to the development of women entrepreneurs. Entrepreneurship policies are supposed to focus on the entrepreneur and, therefore, are directed to encourage socially and economically productive activities by individuals to perform independent activities in business. However, the implementation of policies should be aimed at meeting the needs of entrepreneurs, such as business advice, training, access to capital, and programs - also in the cooperative sector, which is considered collective work. It is necessary to increase the rate of entrepreneurship and economic growth. However, it is insufficient, which of course requires the quality of growth, sustainability, inclusiveness, inclusion, and gender equality.With these interpretations, entrepreneurial policies and policies of small and medium cooperative companies should both seek to create two different types of effects on the economy. First, they improve the performance of economic factors from a gender perspective. Achieving the goal of women's entrepreneurship policy requires effective and inclusive participation that can address the policies and institutional constraints that currently prevent or exclude most women small entrepreneurs from accessing public goods and business opportunities. Achieving women's economic empowerment requires the right policies, a comprehensive approach, and long-term commitment, and specific gender perspectives must be integrated into the design of the policy scene and planning. In South Khorasan women's cooperatives, the influencing factors on women's entrepreneurship in rural cooperatives were identified, including four "personal-psychological" "educational-promotional", "economic", and "social" factors. The individual-psychological factor has the highest factor load, which shows the importance of this factor in tending to entrepreneurial activities. The results of Spearman's test to investigate the relationship between entrepreneurship and the factors influencing the entrepreneurship of rural women's cooperatives showed that the variable of entrepreneurship has a positive and significant relationship with the factors influencing the entrepreneurship of rural women's cooperatives. In the end, structural equation modeling through smart PLS software to examine the structural pattern of influencing factors on the entrepreneurship of rural women's cooperatives in South Khorasan showed that only the path of the educational-promoting factor to entrepreneurship is significant and the rest of the paths drawn in this model are not significant. Considering the importance of extension training in the process of entrepreneurship, it is suggested to strengthen the educational and extension infrastructures for effective training in the field of entrepreneurship of rural women. It can be concluded that education is more necessary in South Khorasan, especially in traditional geographical areas, and the suggestions are based on this.
Alison, Theaker. (2022). Enabling Women Entrepreneurs in a Rural Context through Mentoring. doi: 10.5465/ambpp.2022.11235abstract
Amanian Bidkhti, P., & Sadeghi Nia, S. (2015). The role of rural cooperatives in income generation and increasing investment in the handicraft sector (Case study: Handmade carpet cooperatives in Khorasan Razavi province). Rural Research & Planning, 4(3), 101–113. https://doi.org/10.22067/jrrp.v4i3.41870 [In Persian]
Anandhi, G. (2022). A Study on Challenges and Problems Faced by Women Entrepreneurs. Technoarete Journal on Accounting and Finance, doi: 10.36647/tjaf/02.04. a004
Anastacia, Mamabolo., Reitumetse, Lekoko. (2021). Entrepreneurial ecosystems created by woman entrepreneurs in Botswana. South African Journal of Business Management, doi: 10.4102/SAJBM.V52I1.2228
Arasti, Z. (2006). Iranian women entrepreneurs: Socio-cultural structures affecting the creation of entrepreneurial businesses. Women in Development & Politics, 4(1-2), 93–119. https://jwdp.ut.ac.ir/article_19209.html?lang=fa [In Persian]
Bharadwaj, R. (2023). The Challenges and Performance of Female-Owned Entrepreneurial Firms and Management Strategies. Advances in Logistics, operations, and management science book series, doi: 10.4018/978-1-6684-7509-6.ch003
Bhaskar, Kumar, Kakati., Sanjeeb, Kakoty. (2022). Role of Women's Cooperative in Empowering Women: A Study in Jharkhand. doi: 10.21844/16202115109
Chen, Z., & Barcus, H. R. (2024). The rise of home-returning women's entrepreneurship in China's rural development: Producing the enterprising self through empowerment, cooperation, and networking. Journal of Rural Studies, 105, 103156.
Corrêa, V. S., Lima, R. M. D., Brito, F. R. D. S., Machado, M. C., & Nassif, V. M. J. (2024). Female entrepreneurship in emerging and developing countries: A systematic review of practical and policy implications and suggestions for new studies. Journal of Entrepreneurship in Emerging Economies, 16(2), 366-395.
Daniela, Freund., Karla, Boluk. (2023). Exploring the gendered tourism entrepreneurial ecosystem in Barcelona and responses required: a feminist ethic of care. Journal of Sustainable Tourism, doi: 10.1080/09669582.2023.2207780
Diana, Garcia-Quevedo. (2022). How gender norms impact growth-oriented female entrepreneurs. Entreprendre & Innover, doi: 10.3917/entin.049.0060
Einali, J. (2024). Evaluation of the role of entrepreneurship and economic development in rural areas, case study: Zanjan-Takestan axis villages in Zanjan province. Regional Planning, 14(53), 45-60. doi: 10.30495/jzpm.2024.31461.4191[In Persian].
Elhoussain, Bouichou., Tahirou, Abdoulaye., Khalil, Allali., Abdelghani, Bouayad., Aziz, Fadlaoui. (2021). Entrepreneurial Intention among Rural Youth in Moroccan Agricultural Cooperatives: The Future of Rural Entrepreneurship. Sustainability, doi: 10.3390/SU13169247
Emon, M. H., & Nipa, M. N. (2024). Exploring the Gender Dimension in Entrepreneurship Development: A Systematic Literature Review in the Context of Bangladesh. Westcliff International Journal of Applied Research, 8(1), 34-49.
Faraji Sabkbar, H. A., Badri, S. A., Sejasi Gheydari, H., Sadeghlou, T., & Shahdadkhajeh Asgari, A. (2011). Prioritizing rural entrepreneurship development using the PROMETHEE technique (Case study: Houmeh Dehestan, Central District, Khodabandeh County, Zanjan Province). Human Geography Research, 43(75), 53–68. https://journals.ut.ac.ir/article_24486.html [In Persian]
Firoozabadi, S. A., Imani Jajarmi, H., & Dabbaghi, H. (2018). Rural women’s cooperatives: A potential for social entrepreneurship (Case study: Mehr Afarin Eram Rural Women Cooperative, Pakdasht County). Women in Development & Politics, 16(1), 149–173. https://doi.org/10.22059/jwdp.2018.238461.1007241 [In Persian]
Gijanto, Purbo, Suseno., Nataliningsih, Nataliningsih. (2023). The Role of Women's Cooperatives as an Institution to Empower Women in Supporting the Achievement of the SDGs. International Journal of Ethno-sciences and Education Research, doi: 10.46336/ijeer.v3i2.418
Hazrati, M., Majidi, B., & Rahmani, B. (2010). Identifying the factors affecting the success of agricultural cooperatives in developing the rural economy of the Central District of Khodabandeh County. Cooperation & Agriculture, 21(3), 89–109. https://sid.ir/paper/93676/fa [In Persian]
Hosseini, T., & Lashgarara, F. (2014). Identifying factors affecting the development of entrepreneurial skills in rural women’s cooperatives in Fars Province. Agricultural Extension & Education Research, 7(2), 13–33. https://sanad.iau.ir/Journal/jaeer/Article/825989 [In Persian]
Makizadeh, Vahid (2022). Iranian women entrepreneurs: creating household value through entrepreneurship. doi: 10.4337/9781789901375.00022
Malebo, Mulaudzi., Chris, Schachtebeck. (2022). Challenges faced by female entrepreneurs: The South African learner transport industry case. International Journal of Research In Business and Social Science, doi: 10.20525/ijrbs.v11i5.1883
Manuela, Hermeziu. (2023). How to erase gender differences in entrepreneurial success? Look at the ecosystem. Journal of business research, doi: 10.1016/j.jbusres.2022.113320
Moghimi, S. M. and Ahmadpour Dariani, M. (2008). Entrepreneurship Education in Iran SMEs Iran: Needs and Alternatives. Journal of Entrepreneurship Development, 1(1), 205-445. https://jed.ut.ac.ir/article_22442.html?lang=fa[In Persian].
Monfared, N. (2016). Survey of women,s cooperatives Establishment and investigating the problems of women in cooperatives (Case Study: Bushehr). Journal of Studies in Entrepreneurship and Sustainable Agricultural Development, 3(1), 17-33. https://doi.org/10.22069/jead.2016.2920[In Persian].
Neeti, Chaudhari., Anurag, Srivastava. (2022). An analytical study related to women dairy cooperatives in gujarat. Towards excellence, doi: 10.37867/te140332
Neumeyer , X. (2022). Inclusive High-Growth Entrepreneurial Ecosystems: Fostering Female Entrepreneurs' Participation in Incubator and Accelerator Programs. IEEE Transactions on Engineering Management, doi: 10.1109/tem.2020.2979879
Özyücel, Mostafa (2023). The Role of Women's Cooperatives in Local Development: Search of Yalvaç Pisidia Antiokheia Women Entrepreneurs Cooperative. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, doi: 10.21076/vizyoner.1190188
Pauline, Gibard., Marie-Christine, Chalus-Sauvannet. (2022). Contributions of entrepreneurial support in the understanding and financing of women entrepreneurs: Comparison between a gendered and a mixed incubator. Journal of the International Council for Small Business, doi: 10.1080/26437015.2021.1970493
Pragathi,B., G., Rishitha, V., Ujjwal,, Ch., Pranathi, , &, M., Gopi. (2023). The Role of Mentoring for Women Entrepreneurs. doi: 10.5772/intechopen.109422
Ramlogan,R.,&Rigby,J. (2012).The Impact and Effectiveness of Entrepreneurship Policy. Conference: Nesta Working Paper No. 1 3/01
Rupall, Joshi. (2022). Contribution on empowerment by women cooperatives in sudurpaschim province. International journal of engineering applied science and technology, doi: 10.33564/ijeast.2022.v07i08.012
Santosh, Devlina, Kumar, Sahu. (2023). Bureaucratic and Societal Determinants of Female-Led Microenterprises in India. Administrative Sciences, doi: 10.3390/admsci13030068
Shamsoddini, A. and Dehghani, F. (2024). Assessment of the Impact of Community-Based Tourism on the Economic, Social, and Cultural Empowerment of Women (Case Study: Coastal Villages of Bushehr Province). Spatial Planning, 14(2), 125-162. doi: 10.22108/sppl.2024.138517.1738[In Persian].
Woldesenbet Beta, K., Mwila, N. K., & Ogunmokun, O. (2024). A review of and future research agenda on women entrepreneurship in Africa. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 30(4), 1041-1092.
ZIÃ (2023), Cooperative entrepreneurship and autonomization of rural women in cote d’ivoire. Journal of Developmental Entrepreneurship, doi: 10.1142/s1084946723500036.
|
journal of Regional Planning Spring 2025. Vol 15. Issue 57 ISSN (Print): 2251-6735 - ISSN (Online): 2423-7051 https://sanad.iau.ir/journal/jzpm |
|
Research Paper
Exploring Factors Influencing Women's Entrepreneurship in Rural Cooperatives of South Khorasan Province
Javad Mikaniki1: Associated Professor in Department of Geography, Birjand University, Birjand, Iran.
Mohamad Eskandari Sani: Associated Professor in Department of Geography, Birjand University, Birjand, Iran Narges Khedmati: MA in Department of Geography, Birjand University, Birjand, Iran
Abstract | A R T I C L E I N F O |
This study investigates the factors influencing women's entrepreneurship in rural cooperatives in South Khorasan Province, Iran. The research is applied in terms of its purpose and descriptive-analytical in terms of its research method. It employs a cross-sectional survey design and utilizes quantitative data. The research population encompasses active cooperatives engaged in women's rural cooperatives' entrepreneurship in South Khorasan Province. A total of 16 rural women's cooperatives operates in the region, with 11 being semi-active and only 5 fully active. Utilizing exploratory factor analysis, four primary factors emerged from the 68 questionnaire items: individual-psychological, educational-promotional, economic, and social. To examine the structural pattern of factors influencing women's entrepreneurship in rural cooperatives in South Khorasan Province, structural equation modeling (SEM) was conducted using Smart PLS software. The results indicate that among the four paths modeled, only the educational-promotional factor significantly influences the level of entrepreneurship, with a path coefficient of 0.264. The remaining modeled paths are not statistically significant. Consequently, the findings suggest that in the current context of the examined model, only the educational-promotional factor exerts a meaningful impact on entrepreneurship.
| Received:2024/06/29 Accepted: 2024/10/21 PP: 91-100
Use your device to scan and read the article online
Keywords: Women's Entrepreneurship, Empowerment, Rural Women's Cooperatives, South Khorasan. |
Citation: Mikaniki, J., Eskandari sani, M, & Khedmati, N. (2025). Exploring Factors Influencing Women's Entrepreneurship in Rural Cooperatives of South Khorasan Province, Journal of Regional Planning, 15(57), 91-100 DOI:10.82597/jzpm.2025.1210506 |
[1] Corresponding author: Javad Mikaniki, Email: javadmikaniki@birjand.ac.ir, Tel: +989151613778
Introduction
Women’s entrepreneurship in rural cooperatives plays a vital role in empowering women and promoting economic growth in various regions. Rural cooperatives provide opportunities for women’s economic participation, skill development, and social advancement, helping to improve their incomes, self-confidence, and overall quality of life. By offering education, support, and a platform for collective action, these cooperatives strengthen women’s capacities and contribute to gender equality and sustainable development. Despite challenges related to social norms and institutional barriers, women engaged in cooperative entrepreneurship often experience economic, social, psychological, and organizational empowerment, which shows the resilience and effectiveness of these community-based initiatives. This study seeks to identify the key factors that influence women’s entrepreneurship in rural cooperatives in South Khorasan Province. It focuses on five active women’s cooperatives in the region — Alzahra Mod, Khrashhad, Narjes Alghorat, Mehr Afarin Sarayan, and Sarcheh Tazian — which together include 1,382 members. These cooperatives illustrate the significant role that rural women’s entrepreneurship plays in supporting local economies and creating better livelihoods for women and their families. By understanding the factors that enable or hinder women’s entrepreneurial activities in these cooperatives, this research aims to highlight practical pathways to strengthen rural women’s participation in economic development and community well-being. Overall, rural cooperatives are important mechanisms for empowering women, enhancing their social status, and building more resilient and equitable rural communities.
Methodology
In terms of its nature, the current research is of the type of exploratory quantitative research, and in terms of its purpose, it is placed in the field of applied research. The statistical population includes 1382 women members of active rural women's cooperatives in South Khorasan province, which included five participations among the 16 cooperatives in the province.
The data collection tool was a researcher-made questionnaire consisting of 68 items on the Likert scale. According to the nature and approach of the research, the exploratory factor analysis technique in the Spss software environment and the Smart pls software have been used to examine the structural pattern between the influencing factors on the entrepreneurship of rural women's cooperatives in South Khorasan.
Results and Discussion
The rotated matrix of factor loadings of each of the variables was extracted in 4 factors, which shows that the first factor (personal-psychological), the second factor (educational-promotional), the third factor (economic), and the fourth factor extracted (social) because the article is too long to avoid mentioning the tables. Factors affecting the entrepreneurship of rural women's cooperatives include four individual factors - psychological, economic, social, educational, and promotional.
Since the average of the individual-psychological factor is close to 4, it can be concluded that, according to most people, these factors greatly influence the entrepreneurship of rural women's cooperatives. To analyze the relationship between the factors influencing women's entrepreneurship in rural cooperatives, the level of entrepreneurship was measured in the form of 10 items. Spearman's correlation test was used to examine the relationship between the level of entrepreneurship and the factors influencing entrepreneurship in rural women's cooperatives. Table 4 is stated. According to the mentioned table, regarding the relationship between the variable of entrepreneurship rate and the influencing factors on the entrepreneurship of rural women's cooperatives, since it is <0.05 in all the investigated relationships, it can be concluded that the variable of the entrepreneurship level has a positive and significant relationship with the influencing factors. It has the establishment of rural women's cooperatives.
Literature related to entrepreneurship policies leads to the development of women entrepreneurs. Entrepreneurship policies are supposed to focus on the entrepreneur and, therefore, are directed to encourage socially and economically productive activities by individuals to perform independent activities in business. However, the implementation of policies should be aimed at meeting the needs of entrepreneurs, such as business advice, training, access to capital, and programs - also in the cooperative sector, which is considered collective work. It is necessary to increase the rate of entrepreneurship and economic growth. However, it is insufficient, which of course requires the quality of growth, sustainability, inclusiveness, inclusion, and gender equality.With these interpretations, entrepreneurial policies and policies of small and medium cooperative companies should both seek to create two different types of effects on the economy. First, they improve the performance of economic factors from a gender perspective. Achieving the goal of women's entrepreneurship policy requires effective and inclusive participation that can address the policies and institutional constraints that currently prevent or exclude most women small entrepreneurs from accessing public goods and business opportunities. Achieving women's economic empowerment requires the right policies, a comprehensive approach, and long-term commitment, and specific gender perspectives must be integrated into the design of the policy scene and planning. In South Khorasan women's cooperatives, the influencing factors on women's entrepreneurship in rural cooperatives were identified, including four "personal-psychological" "educational-promotional", "economic", and "social" factors. The individual-psychological factor has the highest factor load, which shows the importance of this factor in tending to entrepreneurial activities. The results of Spearman's test to investigate the relationship between entrepreneurship and the factors influencing the entrepreneurship of rural women's cooperatives showed that the variable of entrepreneurship has a positive and significant relationship with the factors influencing the entrepreneurship of rural women's cooperatives. In the end, structural equation modeling through smart PLS software to examine the structural pattern of influencing factors on the entrepreneurship of rural women's cooperatives in South Khorasan showed that only the path of the educational-promoting factor to entrepreneurship is significant and the rest of the paths drawn in this model are not significant. Considering the importance of extension training in the process of entrepreneurship, it is suggested to strengthen the educational and extension infrastructures for effective training in the field of entrepreneurship of rural women. It can be concluded that education is more necessary in South Khorasan, especially in traditional geographical areas, and the suggestions are based on this.
مقاله پژوهشی
واکاوی عوامل تأثیرگذار بر کارآفرینی زنان در تعاونی‌های روستایی خراسان جنوبی
جواد میکانیکی1: دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
محمد اسکندری ثانی: دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
نرگس خدمتی: کارشناس ارشد گروه جغرافیا، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
اطلاعات مقاله | چکیده |
تاریخ دریافت:09/04/1403 تاریخ پذیرش:30/07/1403 شماره صفحات: 100-91
از دستگاه خود برای اسکن و خواندن مقاله به‌صورت آنلاین استفاده کنید
واژههای کلیدی: کارآفرینی زنان، توانمندسازی، تعاونی‌های زنان روستایی، خراسان جنوبی | پژوهش حاضر به بررسی عوامل تأثیرگذار بر کارآفرینی زنان در تعاونی‌های روستایی می‌پردازد و از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ روش پژوهش نیز در زمره پژوهشهای توصیفی - تحلیلی قرار میگیرد. از نظر نحوه اجرا و زمان گردآوری دادهها پیمایشی و مقطعی و از نظر ماهیت دادهها کمی است. جامعه تحقیق این پژوهش شامل تعاونی‌های فعال در زمینه کارآفرینی تعاونی‌های زنان روستایی خراسان جنوبی است در مجموع 16 تعاونی زنان روستایی در این محدوده تعداد 11 تعاونی به‌صورت نیمه‌فعال و فقط 5 تعاونی به‌صورت فعال به کار خود ادامه میدهند.با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی از میان 68 گویه موجود در پرسشنامه که در ارتباط با این موضوع مطرح شده است که چهار عامل اصلی: فردی – روانشناختی، آموزشی –ترویجی، اقتصادی و اجتماعی شناسایی شد که در بررسی الگوی ساختاری عوامل تأثیرگذار بر کارآفرینی تعاونی‌های زنان روستایی خراسان جنوبی به‌وسیله مدل‌یابی معادلات ساختاری از طریق نرم‌افزار smart PLS این نتیجه حاصل شده که از میان چهار مسیر ترسیم شده چهار عامل (فردی - روانشناختی)، (آموزشی – ترویجی)، (اقتصادی)، (اجتماعی) به سمت میزان کارآفرینی فقط مسیر عامل (آموزشی – ترویجی) به میزان کارآفرینی با ضریب تأثیر 264/0 معنی‌دار است و بقیه مسیرهای تعیین شده در داخل معنادار نیست. پس نتیجه میگیریم که در مدل بررسی شده در شرایط کنونی، فقط عامل (آموزشی – ترویجی) بر روی کارآفرینی تأثیر معناداری دارد.
|
استناد: میکانیکی، جواد؛ اسکندری ثانی، محمد و خدمتی، نرگس (1404). واکاوی عوامل تأثیرگذار کارآفرینی زنان در تعاونی‌های روستایی خراسان جنوبی. فصلنامه برنامهریزی منطقهای، 15(57)، 91-100. DOI: 10.82597/jzpm.2025.1210506
|
[1] نویسنده مسئول: جواد میکانیکی، پست الکترونیکی: javadmikaniki@birjand.ac.ir ، تلفن: 09151613778
مقدمه
مناطق روستایی و جامعه ساکن در آن به ویژه زنان، در کشورهای در حال توسعه از منظر توسعه اقتصادی با چالشهای متعددی از قبیل مهاجرت جوانان و گاهی ازهم پاشیدگی خانواده ها بدلیل سطح بالای بیکاری، پیری جمعیت، خروج منابع مالی و سرمایه، نارسایی زیرساخت ها، ضعف شبکه های بازاری و تجاری، ضعف فناوری و دانش تولید، مدیریت نامناسب و سطح پایین بهره وری عوامل تولید، شکل گیری نامناسب و ضعیف سرمایه و نظایر آن مواجه هستند که در کنار سوانح طبیعی به ناپایداری توسعه منجر میشود. از این رو ضرورت دارد تا مقوله کارآفرینی در این مناطق بیشتر مورد توجه قرار گیرد. کارآفرینی زنان در تعاونی‌های روستایی نقش مهمی در توانمندسازی زنان و تقویت رشد اقتصادی در مناطق مختلف دارد. مطالعات جهانی در کشورهای مختلف مانند ترکیه(Özyücel, 2023) ، ساحل عاج(ZIÃ, 2023) و مراکش (Elhoussain et al, 2021) بر تأثیر مثبت تعاونی‌های زنان بر وضعیت اقتصادی و توانمند سازی اعضای آن تاکید می کند. تحقیقات همچنین بر اهمیت عواملی مانند خانواده ، گروه های اجتماعی و شایستگی های کار آفرینی در افزایش مشارکت و موفقیت زنان در کار آفرینی تعاونی تأکید می کند.
در نظریه‌‌های توسعه روستایی از کارآفرینی روستایی به‌عنوان راهکاری مناسب برای توانمندسازی و ظرفیتسازی در مناطق روستایی در جهت تغییر الگوی زندگی کنونی، کاهش شکاف شهر و روستا، ایجاد برابری اقتصادی، اجتماعی، محیطی و نهادی یاد میشود. درعین‌حال کارآفرینی ابزاری مهم برای رسیدن به توسعه پایدار به شمار میرود (فرجی سبکبار و همکاران،1390). در متون توسعه، از کارآفرینی به‌عنوان بازسازماندهی ساختار اقتصاد روستایی نام‌برده میشود. کارآفرینان روستایی به دنبال شناسایی فرصتهای جدید، نوآوری و خلاقیت در فعالیتهای کشاورزی و غیرکشاورزی، کاربری اراضی و استفاده بهینه، تنوع و نوآوری از منابع روستایی در جهت کسب سود بیشتر هستند.
تعاونی‌های روستایی با فراهم کردن فرصت هایی برای رشد اقتصادی ، پیشرفت اجتماعی و توسعه مهارت ، نقش مهمی در توانمندسازی زنان دارند. مطالعات از مناطق مختلف مانند ساحل عاج(ZIÃ, 2023) ، هند(Bhaskar,2022) و اندونزی(Gijanto, 2023) تأثیر مثبت کارآفرینی تعاونی بر توانمندسازی زنان را برجسته می کند. این تعاونی ها نه تنها درآمد زنان را از طریق فعالیت هایی کارافرینانه محلی افزایش می دهند بلکه به عزت نفس ، روابط بین فردی و رفاه کلی آنها نیز کمک می کنند. با وجود چالش های موجود در ساختارهای اجتماعی و دولتی ، زنان در تعاونی ها توانمند سازی اقتصادی، روانی ، اجتماعی و سازمانی را تجربه می کنند(Rupall, 2022) و انعطاف پذیری و اثربخشی این ابتکارات را در تقویت توانمند سازی زنان نشان می دهند(Neeti, 2022) تعاونی‌های روستایی به عنوان مکانیسم های حیاتی برای پیشبرد برابری جنسیتی و اهداف توسعه پایدار عمل می کنند. علاوه بر این ، ادغام فناوری های اطلاعاتی و سیستم عامل های تجارت الکترونیک به عنوان یک راه بالقوه برای توسعه و حمایت بیشتر از تعاونی‌های زنان در مناطق روستایی، ارائه فرصت های جدید برای رشد و دسترسی به بازار شناسایی شده است . با استفاده از این بینش ها و ارائه حمایت کافی، کارآفرینی زنان در تعاونی‌های روستایی می تواند به رشد خود ادامه دهد و به توانمند سازی فردی و توسعه جامعه کمک کند.
تعاونیها یکی از نهادهای اقتصادی در جامعهاند که موجبات به‌کارگیری توان و استعدادهای فکری و مالی پراکنده و جزئی افراد را فراهم میکنند و تلاشهای فردی، اجتماعی و همگانی را در قالب یک تشکل منسجم می‌سازند و با مدنظر قراردادن منافع جمعی، از حرکت‌های سودجویانه افراد خاص جلوگیری میکنند. به عبارتی بخش تعاون بهترین بستر برای پرورش و پیشرفت کارآفرینان است و تعاونیها می‌توانند روحیه کارآفرینی را در افراد تقویت کنند و نقش مهمی را در شکوفایی ویژگیهای مثبت آنان داشته باشند (رحیمی،1387). مجموعه شرایط و مقتضیات جامعه و برنامه‌ها و اهداف مشترک میان مقوله کارآفرینی و تعاون ارتباط راهبردی بین این دو مقوله اساسی را اجتناب ناپذیر می‌سازد. به علاوه، مزایای نسبی که هرکدام ازاین مقوله‌ها دارند باعث هم افزایی عظیمی در راه دستیابی به اهداف مشترک می شود. بنابراین، بخش تعاون باید تمام تلاش و امکانات خودرا بر توانمندی‌ها و وظایف اصلی خود، یا همان کارآفرینی و مهار بحران بیکاری، متمرکز کند.
توسعه کارآفرینی در قالب تعاونیها بستگی به عوامل برون‌سازمانی (سیاست‌گذاری و برنامهریزی دولت) و درون‌سازمانی (حاکمیت تفکر پویا و کارآفرینانه و قدردانی از ایدههای خلاق) دارد. در شرکتهای تعاونی روستایی زنان، آنان با خوداتکایی بر توانمندیهای خود که طی سال‌ها نادیده گرفته شده است، ظرفیت‌ها و قابلیت‌های خویش را به منصه ظهور میرسانند و تعاونیها را تبدیل به صحنه تبلور کارآفرینی مینمایند. شرکتهای تعاونی روستایی زنان به واسطه اهداف زیر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در توسعه کارآفرینی نقش مهمی دارند (آراستی،1385).
اشتغال‌زایی برای زنان جویای کار، توسعه فرهنگ تشکل‌های زنان روستایی، مشارکت در امر تولید محصولات کشاورزی و دامی، بهره‌برداری بهینه در زمینه خدمات‌رسانی به زنان روستایی کم‌درآمد و استفاده از تسهیلات بانکی و سرمایه‌گذاری برای تعداد از زنان روستاییاز جمله اقدامات لازم برای تحققنقش موثر مشارکتی زنان در عرصه های مختلف اقتصادی و اجتماعی است. طبق گزارش نیروی کار مرکز آمار ایران، در سال ۱۴۰۲ نرخ مشارکت زنان حدود ۱۴ درصد بوده که حدود یک‌پنجم نرخ مشارکت مردان است. این آمار برای استان خراسان جنوبی 17 درصد است . این نرخ پایین از مشارکت اقتصادی جامعه زنان را در نظام تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری بیشتر به حاشیه خواهد کشاند. بـر همـين اسـاس و به‌منظور شناخت و دركي جامع نسـبت بـه زمينـه‌هـا و عوامـل ايجـاد و توسـعة فعاليـت‌هـاي كارآفرينانة زنان در نواحي روستايي، پژوهش حاضر در تلاش برای شناسایی و واکاوی عوامل مؤثر بر كارآفريني زنان روستايي خراسان جنوبی است. طبق اطلاعات کسب شده از سازمان تعاونی روستایی استان خراسان جنوبی تعداد 16 تعاونی زنان روستایی در محدوده جغرافیایی استان مجوز فعالیت دارند که تعداد 11 تعاونی در حالت نیمه‌فعال و 5 تعاونی دیگر در زمینه کارآفرینی روستایی فعالیت مؤثر دارند تعاونی‌های فعال در این زمینه شامل تعاونی‌های: الزهرا مود با 636 عضو، خراشاد با 300 عضو، نرجس القورات با 282 عضو، مهرآفرین سرایان با 100 عضو و سرچاه تازیان با 64 عضو (مجموعاً 1382 عضو) هستند. تحقیق حاضر در پی شناسایی عوامل تأثیرگذار بر کارآفرینی زنان روستایی خراسان جنوبی در حوزه زنان روستایی این محدوده است.
پیشینه تحقیق و مبانی نظری
دیدگاه‌های کارآفرینی
دیدگاه‌های مختلفی در خصوص مفهوم کارآفرینی وجود دارد که مختصراً بیان میشود:
الف) دیدگاه خصوصیات شخصی : کارآفرین فردی است که ویژگیهای مخاطره‌پذیری، رهبری و انگیزش را داشته و می‌تواند بحران‌ها را حل کند. به عقیده شومپیتر، کارآفرینان، رهبران و نقش‌آفرینان اصلی در فرایند تخریب خلاق هستند. از نظر نایت، یک کارآفرین فردی است که سرمایه‌گذاری‌های نامطمئن را پذیرفته و از ترس و عدم اطمینان اجتناب می‌کند. به نظر پیتر دراکر، کارآفرین فردی است که همواره به دنبال تغییر است که به آن پاسخ داده و از آن به‌عنوان یک فرصت بهره گیرد. یک کارآفرین از نظر هاگن اقتصاددانی است که تلاش می‌کند سودش را با نوآوری و درگیرشدن در حل مسائل به حداکثر برساند (مقیمی و احمدپور داریانی، 1387).
ب) دیدگاه فرایندی: در این دیدگاه، کارآفرینی فرایند سودآوری از ترکیبات جدید، منحصربه‌فرد و ارزشمند منابع در یک محیط نامطمئن است و به‌تنهایی نمی‌تواند در شخص متجلی شود، بلکه مستلزم فرصت‌ها و تقاضاهای محیطی است. به‌عبارت‌دیگر کارآفرینی فرایند آفرینی از طریق تشکیل مجموعه منحصربه‌فردی از منابع، به‌منظور استفاده از فرصت‌هاست. کارآفرینی فرایندی پویا برای خلق ارزش‌افزوده است، این ارزش را افرادی ایجاد میکنند که ریسک‌های بزرگی را در زمینه کسب‌وکار، زمان یا تعهد کاری برای فراهم‌آوردن ارزشی جهت یک محصول یا خدمت به جان می‌خرند (امانیان،1394). به‌طورکلی از دیدگاه فرایندی، کارآفرینی به معنای شناسایی و بهره‌برداری مستمر از فرصتهای محیطی از طریق تولید محصول جدید و منحصربه‌فرد با به‌کارگیری منابع مادی و انسانی و نیز پذیرش مخاطرات (مالی و روحی و اجتماعی) منطقی آن به‌منظور کسب و حفظ مزیت رقابتی در دنیای رقابت شدید امروزی است (حضرتی،1389) .
ج) دیدگاه فعالیت‌ها: از این منظر، کارآفرینان فرصتهای سودآور را درک میکنند و فعالیت‌هایی را برای رفع نیازهای ارضا نشده ابداع یا آنچه در حال انجام‌شدن است، به طور مؤثرتری انجام میدهند و در واقع کارآفرینی فعالیتی هدفمند جهت تحقق نوآوری، حفظ و توسعه یک کسب‌وکار جدید محسوب میشود.
کارآفرینی زنان
زنان در ورود و موفقیت در کارآفرینی با چالشهای متعددی از جمله انگ جنسیتی، کمبود آموزش و مهارت(Bharadwaj,2023)، محدودیت‌های اقتصادی، مسائل مالی(Anandhi,2022)، مسئولیت‌های خانوادگی و انتظارات اجتماعی مواجه هستند(Sascha, 2022). تبعیض بر اساس جنسیت، دسترسی محدود به منابع مالی، و مبارزه برای ایجاد تعادل بین کار و زندگی خانوادگی، موانع مهمی برای کارآفرینانی زنان محسوب می شود. به‌علاوه، تصویر تاریخی زنانگی به‌عنوان عنصر سازگار در مقابل مردان، منجر به این شده است که زنان فاقد ویژگیهای رهبری تلقی شوند و مانع پیشرفت آنها در دنیای کسب و کار شود(Malebo, 2022).
هنجارهای اجتماعی با ایجاد موانع و چالش هایی که مانع پیشرفت کارآفرینان زن می شود، به طور قابل توجهی بر موفقیت کارآفرینان زن تأثیر می گذارد. تحقیقات نشان می‌دهد که کلیشه‌ها و هنجارهای جنسیتی می‌تواند زنان کارآفرین را به درونی کردن نقش ها و بازی در نقش ها با استانداردهای مردانه، و سایر موانع سوق دهد. در مناطقی از دنیا همانند هندکه نگرش های اجتماعی نسبت به کارآفرینی زنان منفی است، زنان به دلیل درک جنسیتی مبتنی بر زبان و تبعیض بوروکراتیک با موانعی مواجه می شوند(Santosh, 2023). علاوه بر این، مسائل فرهنگی، عدم حمایت و نقش‌های جنسیتی، کارآفرینان زن را در بخش‌های مختلف، از جمله گردشگری در خاورمیانه و منجمله ایران، محدود می‌کند. علاوه بر این، تأثیر هنجارهای اجتماعی کارآفرینی زنان در گروه‌های قومی هر کشور(مثال تفاوتهای قوم بلوچ و کرد) نیز متفاوت است و به همین علت است که آموزش کارآفرینی و فعالیتهای کسب و کار به شدت بومی شود و در همزمان به پرداختن به شیوه‌های فرهنگی برای تقویت توسعه کارآفرینی زنان تأکید شود(Dianne,2021). یکی از مواردی که شاید کمتر به‌صورت عینی در خصوص کسب و کار زنان بدان توجه می شود بحث انتظارات اجتماعی است که به طور قابل توجهی بر تصمیمات کارآفرینان زن با شکل دادن به درک آنها از محیط کسب و کار و تأثیرگذاری بر رفتار آنها تأثیر می گذارد. مطالعات نشان می‌دهد که نگرش‌های اجتماعی نسبت به کارآفرینی زنان، که در ساختارهای زبانی و تفاوتهای جنسیتی درک شده منعکس میشود، می‌تواند به عنوان موانعی برای ورود زنان به سرمایه‌گذاری‌های کسب و کار عمل کند(Santosh, 2023 ).
ازاین‌رو راهکارهای همانند سیاست‌گذاری برای مقابله با هنجارهای اجتماعی، ایجاد فرصتهای آموزشی، دسترسی به منابع مالی و بودجه، و از همه مهم‌تر آگاهی را برای حمایت از زنان در کارآفرینی ارائه میشود (Shamsoddini & Dehghani, 2024). ازاین‌رو در بسیاری از جوامع اعتقاد بر آن است که تلاش برای توانمندسازی زنان کارآفرین برای افزایش برابری جنسیتی و تقویت رشد اقتصادی در جوامع در سراسر جهان بسیار مهم است.
برای حمایت بهتر از زنان در اکوسیستم کارآفرینی، چندین استراتژی کلیدی را می توان بر اساس یافته های مقالات تحقیقاتی اجرا کرد. اولاً، پرداختن به سوگیری‌های جنسیتی و فرصتهای متنوع‌سازی برای افزایش برابری در اکوسیستم‌های کارآفرینی بسیار مهم است(Daniela,2023). ارائه حمایت خانواده و حمایت از شبکه های اجتماعی از عوامل اساسی در کاهش شکاف جنسیتی در موفقیت کارآفرینی است(Manuela, 2023). به‌علاوه، ارائه برنامه‌های حمایتی و راهنمایی مناسب که به‌طور خاص برای زنان کارآفرین طراحی شده‌اند، می‌تواند به طور قابل‌توجهی بر مسیرهای مالی آنها تأثیر بگذارد(Pauline, 2022). زنانی که اکوسیستم‌های کارآفرینی خود را ایجاد میکنند، از پیوندهای سرمایه اجتماعی، توسعه سرمایه انسانی، مکانیسم‌های تأمین مالی جایگزین و فناوری دیجیتال استفاده میکنند، همچنین می‌توانند فعالیتهای تجاری و موفقیت کلی خود را افزایش دهند(Anastacia, 2022). در نهایت، ترویج تنوع تیمی و اطمینان از تجارب گروهی با کیفیت می‌تواند تأثیر مثبتی بر مشارکت کارآفرینان زن در برنامه‌های شتابدهنده ها بگذارد و در نهایت اقدامات و نیات کارآفرینانه آنها را تقویت کند(Neumeyer ,2022).
یکی از برنامه های موفق در دنیا برای کارآفرینی زنان در خصوص انتقال آگاهی، تجربیات، شبکه های ارتباطی داشتن مربی است. برنامه‌های مربیگری با تحریک جاه‌طلبی‌های کارآفرینی، ارائه پشتیبانی و افزایش نتایج یادگیری، نقش مهمی در سود بردن کارآفرینان زن ایفا میکنند. تحقیقات بر اهمیت مربیگری در تأثیرگذاری بر گرایش کارآفرینی دانشجویان دختر و ادغام آن در آموزش عالی تأکید می‌کند و نیاز به مربیگری رسمی برای تحریک جاه‌طلبی‌های کارآفرینی را برجسته می‌کند. علاوه بر این، راهنمایی برای زنان کارآفرین حیاتی در نظر گرفته میشود، به طوری که راهنمایی همتایان در کمک به موفقیت آنها بسیار مهم است(Pragathi, 2023& Saurabh,2022). علاوه بر این، داشتن یک مربی زن برای زنان در کسب و کار بسیار مهم است، زیرا اثربخشی آموزش را افزایش می‌دهد و حمایت ضروری را در کنار تشویق خانوادگی فراهم می‌کند(Alison,2022). به طور کلی، برنامه های مربیگری به کارآفرینان زن راهنمایی، الگوهای نقش و شبکه هایی را ارائه می دهد که برای مسیر کارآفرینی و موفقیت آنها ضروری است.
کارآفرینی زنان در ایران به دلیل محدودیت‌های نهادی که در فعالیتهای کارآفرینی با آن مواجه هستند، حائز اهمیت است. نخست آنکه تاب‌آوری و عزم آنان را در غلبه بر این چالشهای جامعه تقویت می‌کند. دوم کارآفرینان زن در ایران نه‌تنها ارزش اقتصادی ایجاد میکنند، بلکه با تلاشهای کارآفرینانه خود ارزش‌های ذهنی را برای خانواده‌های خود به ارمغان می‌آورند. سوم کارآفرینی زنان نقش مهمی در شکل‌دهی پویایی‌های مثبت درون خانواده، تأثیرگذاری بر رفاه اعضای خانواده و تأثیرگذاری بر نگرش نسبت به زنان در خانواده دارد (Makizadeh, 2022).
در همین زمینه Emon و همکاران در مقاله‌ای با عنوان ابعاد توسعه کارآفرینی در بنگلادش در سال 2024 به این نتیجه رسیده‌اند سه قشر سیاست گذاران، محققان و ذی نفعان تأثیر کلیدی بر روند کارآفرینی دارند (Emon & Nipa, 2024).
Woldesenbet و همکاران در سال 2024 در مطالعه ای تحت عنوان دستور کار اینده کارآفرینی زنان در افریقا نشان می دهند که چگونه چگونه بافت خانواده، شیوه‌های مرسوم، فقر و شکاف روستایی - شهری و رسمی/غیررسمی، به طور قابل‌توجهی تجربه کارآفرینی و عملکرد شرکت زنان کارآفرین آفریقایی را شکل داده و با آن تعامل میکنند (Woldesenbet & etc. 2024).
Corrêa و همکاران در سال 2024 در مطالعه دیگری تحت عنوان نیز نشان داده اند که در کشورهای اسیایی در کارفرینی زنان بیشتر تمرکز بر حوزه اجرایی است تا حوزه قانوگذاری است و این مساله سبب شده است که آژانس های کارآفرینی زنانه در کشورهای جنوب شرق اسیا به ویژه از بخش رسمی و دولتی عمدتاً جلوتر باشند (Corrêa & etc. 2024).
Chen و همکاران در مقاله‌ای عنوان کارآفرینی خانگی در مناطق روستایی چین به این نتیجه رسیده‌اند که کارآفرینی نه‌تنها به ایجاد شغل، درآمدزایی و فرصتهای اقتصادی و مسائل بازار مربوط میشود، بلکه با نوعی احساس در جهان همراه با خودسازی و داستان‌های زندگی مرتبط است و زنان کارآفرین در چین از اعتبار خود در جهت مقابله با نابرابری جنسیتی استفاده میکنند (Chen & etc, 2024).
فیروزآبادی و همکاران در سال 1397 در مقاله ای تحت عنوان تعاونی‌های زنان روستایی، پتانسیلی برای کارآفرینی اجتماعی (مطالعۀ موردی: تعاونی زنان روستایی مهر آفرین ارم- شهرستان پاکدشت) به این نتیجه رسیده اند که مسئلة اجتماعی در این تعاونی، در سطح یک، اشتغال‌زایی برای کارآفرین و در سطح دو، حل مسائل اقتصادی اجتماع محلی، توان‌افزایی گروه‌هایی که فاقد درآمدند، برخورداری از رویکرد منفعت‌رسانی به زنان روستایی سرپرست خانوار و عضوگیری از زنان بدسرپرست و خودسرپرست بوده است. حسینی و لشکرآرا در سال 1393 در مقاله ای به شناسایی عوامل موثر بر توسعه مهارت های کارآفرینی در تعاونی‌های زنان روستایی استان فارس پرداخته اند. نتایج نشان می دهد که بین عوامل روان شناختی, آموزشی, اقتصادی, اجتماعی-فرهنگی و سیاست گذاری با توسعه مهارت های کارآفرینی رابطه مثبت و معنی داری در سطح 99 درصد وجود دارد. همچنین رابطه بین متغیرهای عوامل مدیریتی و عوامل فنی با متغیر توسعه مهارت های کارآفرینی در سطح 95 درصد مثبت و معنی دار شده است. منفرد در سال 1395 نیز در تحقیقی به زمینه یابی تشکیل تعاونی‌های زنان و بررسی مشکلات حضور زنان در تعاونیها (مورد مطالعه: استان بوشهر) پرداخت است مطالعه ایشان نشان می‌دهد که مسائل و مشکلات زنان در تعاونیها شامل مشکلات خانوادگی، فرهنگی، اجتماعی؛ مشکلات اداری؛ مشکلات مالی و اقتصادی است. از دید زنان مقررات دست‌وپاگیر و بوروکراسی اداری مانع مشارکت آنان در فعالیتهای تعاونی است؛ اما از دید مدیران آشنا نبودن جامعه و خصوصاً زنان بافرهنگ تعاون مانع مشارکت زنان است. از دید مدیران مشکلات خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی و از دیدگاه زنان عضو تعاونیها مشکلات اداری در تعاونیها مهم‌تر هستند.
مواد و روش تحقیق
تحقیق حاضر از حیث ماهیت از نوع پژوهشهای کمی با رویکرد اکتشافی است و از نظر هدف در زمره تحقیقات کاربردی قرار میگیرد و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی - تحلیلی مبتنی بر گردآوری دادهها با استفاده از تکمیل پرسشنامه است. به‌طوری‌که، پس از استخراج شاخص‌ها و تدوین گویه‌ها با استفاده از مبانی نظری تحقیق، پرسشنامه در قالب طیف 5 سطحی لیکرت به شرح جدول تدوین شد. به‌منظور تعیین روایی گویه‌های پرسشنامه، از نظرات متخصصین مرتبط استفاده شده است. به‌منظور سنجش پایایی گویه‌ها از روش پیش‌آزمون و تکمیل 30 پرسشنامه استفاده شد که مقدار آن باتوجه‌به آلفای کرونباخ به میزان 0.85 محاسبه گردید. جامعه آماری شامل 1382 زن عضو تعاونی‌های فعال زنان روستایی استان خراسان جنوبی است که مشتمل بر پنج تعاونی از میان 16 تعاونی موجود در استان بوده است. فرایند نمونه‌گیری و تعیین حجم نمونه متمرکز بر جامعه آماری در مرحله اجرای پرسشنامه از نوع تصادفی – طیقه ای است حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 180 نفر بر آورد شد. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر 68 گویه در طیف لیکرت بوده است. باتوجه‌به ماهیت و رویکرد تحقیق از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی در محیط نرم‌افزار spss و از نرم‌افزار smart pls جهت بررسی الگوی ساختاری بین عوامل تأثیرگذار بر کارآفرینی تعاونی‌های زنان روستایی خراسان جنوبی بهره گرفته شده است.
بحث و یافتههای تحقیق
متغیرهای تأثیرگذار بر کارآفرینی تعاونی‌های زنان روستايی در قالب پرسشنامه محقق ساخته با ۶۸ متغیر تنظیم شد و جهت دسته‌بندی این متغیرها و استخراج عوامل از تحلیل عاملی اکتشافی بهره گرفته شد نتایج کفایت نمونه‌گیری باتوجه‌به مقدار آزمون کایزر - مایر (973/0 kMO=) و آزمون بارتلت امکان استفاده از روش تحلیل عاملی توجیه‌پذیر می‌سازد.
جدول 1- شاخص KMO و آزمون بارتلت برای بررسی کفایت نمونه و ارتباط بین متغیرها
شاخص | مقادیر |
شاخص KMO | 973/0 |
آماره کای اسکور آزمون بارتلت | 752/20531 |
درجه آزادی | 2278 |
مقدار معنی‌داری (Sig) | 000/0 |
جدول (۲) واریانس تبیینی عوامل مؤثر بر کارآفرینی تعاونی‌های زنان روستايی خراسان جنوبی را نشان می‌دهد. بر اساس مقادیر ویژه متغیرها در این جدول نتیجه میشود که از میان متغیرهای وارد شده به تحلیل عاملی فقط چهار متغیر دارای مقادیر ویژه بیشتر از یک هستند و در تحلیل باقی می‌مانند و بقیه متغیرهایی که مقدار ویژه آنها کمتر از 1 است از تحلیل خارج می‌شوند.
بر اساس مقادیر ویژه عوامل استخراجی با چرخش و توجه به واریانس تجمعی نسبی نتیجه میشود، عوامل 1، 2، 3 و 4 که در تحلیل باقی مانده‌اند، 044/83 درصد از واریانس متغیرها را توضیح میدهند. لازم به توجه است که در چرخش عامل‌های باقی مانده، درصد واریانسی که توسط این چهار متغیر تبیین میشود ثابت است ولی بر خلاف مرحله بدون چرخش، که در آن عامل اول درصد بیشتری از واریانس (345/76 درصد) را شامل میشود در هنگام چرخش عامل‌ها هر یک از عوامل استخراج شده نسبت تقریبا یکسانی از تغییرات را توضیح می‌دهد. بنابراین بر اساس درصد واریانس عوامل استخراج شده بعد از چرخش، عامل اول 865/31 درصد، عامل دوم 759/26 درصد، عامل سوم 884/12 درصد و عامل چهارم 545/11 درصد از کل واریانس متغیرها را شامل میشود.
جدول 2- واریانس تبیینی عوامل مؤثر بر کارآفرینی تعاونی‌های زنان روستايی خراسان جنوبی
مؤلفه | |||||||||
|
| ||||||||
|
|
|
| ||||||
منبع: یافتههای تحقیق 1402
ماتریس چرخیده شده بارهای عاملی هر یک از متغیرها در 4 عامل استخراج شد که نشان می دهد عامل اول (فردی - روانشناختی) عامل دوم (آموزشی - ترویجی)، عامل سوم (اقتصادی) دارند و عامل چهارم استخراج شده (اجتماعی) دارندکه به دلیل طولانی شده مقاله از ذکر جداول خوداری شده است. عوامل تأثير گذار برکارآفرينی تعاونی‌های زنان روستايی شامل چهار عامل فردی – روانشناختی، اقتصادی، اجتماعی، آموزشی ترویجی است. در جدول ۳ شاخص‌های توصیفی مربوط به این عوامل بیان شده است. از آنجایی که میانگین مربوط به عامل فردی – روانشناختی نزدیک به 4 است، می‌توان نتیجه گرفت از نظر اکثریت افراد این عوامل برکارآفرينی تعاونی‌های زنان روستايی در حد زیاد تأثیرگذار است. در مورد عوامل اقتصادی، اجتماعی، آموزشی ترویجی ازآنجایی‌که میانگین آنها نزدیک 3 است می‌توان نتیجه گرفت از نظر اکثریت افراد این عوامل برکارآفرينی تعاونی‌های زنان روستايی در حد متوسط تأثیرگذار است.
جدول 3- شاخص‌های توصیفی مربوط به عوامل تأثيرگذار بر کارآفرینی تعاونی‌های زنان روستايی
عوامل تأثیرگذار بر کارآفرینی تعاونی‌های زنان روستايی | میانگین | انحراف معیار | میانه | چولگی | کشیدگی |
فردی – روانشناختی | 53/3 | 09/1 | 95/3 | 36/1- | 73/0 |
اقتصادی | 23/3 | 99/0 | 60/3 | 16/1- | 43/0 |
اجتماعی | 41/3 | 08/1 | 78/3 | 17/1- | 34/0 |
آموزشی ترویجی | 37/3 | 11/1 | 83/3 | 13/1- | 11/0 |
منبع: یافتههای تحقیق 1402
متغیر | ضریب همبستگی | Sig | |||||
(کارآفرینی) | 818/0 | 000/0 | |||||
(کارآفرینی) | 821/0 | 000/0 | |||||
(کارآفرینی) | 832/0 | 000/0 | |||||
(کارآفرینی) | 762/0 | 000/0 |
GOF |
|
| CA | R Square | CR | AVE | متغیرهای پنهان |
572/0 | 697/0 | 822/0 | 812/0 | - | 779/0 | 684/0 | عامل فردی - روانشناختی |
805/0 | - | 752/0 | 648/0 | عامل آموزشی - ترویجی | |||
784/0 | - | 756/0 | 667/0 | عامل اقتصادی | |||
845/0 | - | 800/0 | 735/0 | عامل اجتماعی | |||
764/0 | 697/0 | 751/0 | 642/0 | میزان کارآفرینی |
مسیر | ضریب مسیر | t | P values |
(عامل فردی - روانشناختی) | 211/0 | 453/1 | 138/0 |
(عامل آموزشی - ترویجی) | 264/0 | 266/2 | 024/0 |
(عامل اقتصادی) | 163/0 | 297/1 | 234/0 |
(عامل اجتماعی) | 111/0 | 125/1 | 259/0 |
مقالات مرتبط
-
-
توسعه ی صنعت در استان یزد با استفاده از چارچوب استراتژیک SOAR و ماتریس ANSOFF
تاریخ چاپ : 1395/02/01
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1404-1400